به نام هر آنکه و هر آنچه سخن باید با نام و یاد او آغاز نمود

سلسله نشستهای
 انجمن همه برای همه 

در راستای
 توسعه‌ی علوم انسانی، زندگی سعادتمندانه

سانتی متری از اقیانوس

نقدی بر اندیشه مطهری در نظریه ایده آلیسم

حقیقت این است ایده آلیسم که به معنای اصالت تصور است در مقابل رئالیسم است که به معنای اصالت واقع است می باشد و ایده آلیست کسی است که جهان خارج از ذهن را منکر است مانند برکلی و شوپنهاور از متأخرین اروپایی. اما الهی یا روحی بودن ربطی به ایده آلیسم ندارد. ما با اینکه تمام اصول ایده آلیستی را باطل می‌کنیم و هیچ نوع اصالتی برای ذهن قائل نیستیم، با یک نظر واقع بینی عقاید الهی و روحی خود را با دلائل محکم اثبات می‌کنیم.
این مسلک از لحاظ اینکه منکر یک امر بدیهی است و جهان را هیچ در هیچ می‌داند و اساس سوفیسم نیز بر انکار بدیهیات و هیچ در هیچ بودن جهان خارج است، در این مقاله مرادف سفسطه و نقطه مقابل رئالیسم قرار داده شده است.
اینها بخشهایی از بیانات آقای مطهری به عنوان تئوریسین بانفوذ در کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم است که به شدت فلسفه ایده آلیست را مورد انتقاد قرار دادند و اصالت را به رئالیسم بخشیدند. 
جناب استاد! سؤال بنده این است که آیا واقعا مکتب ایده آلیسم به معنایی که آقای مطهری فرمودند که منکر بدیهیات بوده و جهان خارج را هیچ در هیچ می‌دانند، وجود دارد یا خیر؟

پس جناب افلاطون که از بنیانگذاران مکتب ایده آلیستی هستند چه خواهد شد؟ آیا شما نظریه ایده آلیستی افلاطون را هم منکر می‌شود؟
توضیح بیشتر مطلب: چرا که آقای افلاطون به عالم خارج و اصلا ماده اصالت نداده است و  همه آنها را برخواسته از روح و ذهن می‌داند. همانطو که می دانید معروف است به مُثُل افلاطونی یا به تعبیر دیگر آیا شما با نظریه «روح و ذهن خواستگاه ماده است» مخالفید یا اینکه شما در مقابل، روح و ذهن انسان را برخواسته از روح می‌دانید؟

جناب استاد! می فرمایید جناب ارسطو و افلاطون در واقع از یک چیز سخن می‌گوئید گرچه زبانهایشان فرق دارد اما بر اساس نظریه اهل فن ارسطو و افلاطون در مقابل هم هستند و آقای افلاطون به ایده آلیسم و ارسطو به رئالیسم معتقد هستند آیا شما به اختلاف نظریه این دو بزرگوار قائل نیستید؟

شما ابتداءً فرمودید که نظریه ایده آلیستی که آقای مطهری می‌گوئید که اصلا نمی‌شناسید. ولی الان می‌فرمائید دو نظریه مبنایی آقای افلاطون و ارسطو – شاگرد و استاد را بیان فرمودید که نمایندگی از دو نظریه ایده آلیستی و رئالیستی می‌کند پس بنابراین شما دارید نظریه آقای مطهری را رد می‌کنید و یا نقدش می کنید به یک معنا.

با این صحبتهایی که فرمودید می شود این جور نتیجه گرفت که شما به نحوی هر دو نظریه را قبول دارید و هر دو نظریه را تأیید می کنید؟

Motahhari انجمن همه برای همه -- توسعه علوم انسانی / نقدی بر اندیشه مطهری در نظریه ایده آلیسم

afa73