به باورِ هگل فعلیّت یافتنِ آزادیِ ایجابی، یعنی قانونِ برآمده از بَطنِ سوژه‌هایِ متمدّن، فقط در دولت و حیاتِ اخلاقیّاتیِ فرهنگ ممکن می‌شود، حال آن‌که آزادیِ سلبی (یعنی همان تعریفِ لیبرالیستی از آزادی به معنایِ نفی و سلبِ هرگونه محدودیّت) تنها به حذفِ دیگران و نوعی آزادیِ مطلقِ مستبدانه می‌انجامد که نهایتاً حاصلی جز حکومتِ ترور و وحشت ندارد.

وی در فصلی با همین عنوان (آزادیِ مطلق و حکومتِ ترور) در “پدیدارشناسیِ روح” می‌نویسد:

«تنها کارِ آزادی و کارکردِ کلّی‌اش همانا مرگ است، مرگی که واجدِ هیچ‌گونه آکَندِگی، معنا یا محتوایِ درونی نیست؛ زیرا آن‌چه [توسطِ این مرگ] نفی شده، “نقطه‌ی” خالی و بی‌محتوای خودِ مطلقاً آزاد است. به همین دلیل است که [این مرگ] خشک‌ترین، سرد‌ترین و بی‌ارزش‌ترینِ تمامِ مرگ‌هاست، که اهمّیّتی بیش از سَربریدنِ یک کَلَم یا نوشیدنِ جرعه‌ای آب ندارد.»

بصیرتِ هگلیِ فوق به خوبی برمَلاکننده‌یِ رابطه‌یِ آزادیِ سلبی و جهانِ سادی است.



amir 562