Συζητούν ο Κωστής Γκοτσίνας και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης

Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με τον ιστορικό Κωστή Γκοτσίνα για την ιστορία των ναρκωτικών ουσιών στην Ελλάδα. Πολιτικό διακύβευμα, εθνική απειλή, πηγή εγκληματικότητας, κίνδυνος για την οικογένεια, οι ναρκωτικές ουσίες δεν επενδύθηκαν μόνο με φόβο αλλά αποτέλεσαν και ένα οικονομικό προϊόν που διακινήθηκε με πολλαπλούς τρόπους, αντιμετωπίστηκε κατασταλτικά και θεραπευτικά, τροφοδότησε μια σειρά από αναπαραστάσεις. Οι δυο συνομιλητές επιχειρούν να διατρέξουν αυτό το πολύπλοκο και πολυκύμαντο πεδίο συνδέοντάς το με την ελληνική ιστορία του τέλους του 19ου και του πρώτου μισού του 20ού αιώνα.

4/7/2021 - Επί της ουσίας. Ναρκωτικά και ελληνική κοινωνία (1870-1950)

Συζητούν ο Βαγγέλης Τζούκας και ο Μάνος Αυγερίδης

Λίγες μέρες μετά την 28η Οκτωβρίου και μία μέρα μετά την επέτειο της Απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης στις 30 Οκτωβρίου 1944, ο Μάνος Αυγερίδης συζητάει με τον Βαγγέλη Τζούκα, ιστορικό και κοινωνιολόγο, μέλος ΣΕΠ του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου, με αφορμή το βιβλίο του τελευταίου «Όταν ξέσπασε η βία. Μελέτες και δοκίμια για τη δεκαετία 1940-1950» (εκδ. Επίκεντρο, 2020). Το βιβλίο αποτελεί μια συλλογή κειμένων, νέων και παλαιότερων, από την πολυετή ερευνητική και συγγραφική ενασχόληση του συγγραφέα με τα γεγονότα και τις έννοιες που σημάδεψαν την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της επόμενης μέρας του, στην Ελλάδα και την Ευρώπη.

Εκκινώντας από την πορεία προς τον πόλεμο και το ξέσπασμά του στην Ευρώπη, οι δύο ιστορικοί μιλούν για την είσοδο της Ελλάδας σε αυτόν, με τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο και τη Μάχη της Κρήτης, τη σφοδρότητα της σύγκρουσης ιδιαίτερα στο Ανατολικό Μέτωπο, την ανάπτυξη των αντιστασιακών κινημάτων στις κατεχόμενες ευρωπαϊκές χώρες, την ελληνική Αντίσταση και τα μεταπολεμικά επίδικα που οδήγησαν σε μία νέα ανοιχτή σύρραξη, τον ελληνικό Εμφύλιο Πόλεμο. Πώς, τελικά, μπορούμε να μελετήσουμε τη βία της εποχής ως ιστορικοί και τι έχουμε ακόμα να μάθουμε για τη δεκαετία του ’40, ένα από τα δημοφιλέστερα και πιο μελετημένα πεδία στην ιστορική έρευνα τα τελευταία χρόνια;

31/10/2021 - Η Ελλάδα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: μια συζήτηση για την πολεμική δεκαετία του ’40

Συζητούν η Κωνσταντίνα Ζάνου και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης

O Bαγγέλης Kαραμανωλάκης συζητά με την Κωνσταντίνα Ζάνου, καθηγήτρια ιταλικής και μεσογειακής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Columbia, για το πέρασμα από τις αυτοκρατορίες στα εθνικά κράτη, με αφορμή το πρόσφατο βιβλίο της Τραυλίζοντας το έθνος. Διεθνικός πατριωτισμός στη Μεσόγειο, 1800-1850 (Αλεξάνδρεια, 2022). Με επίκεντρο τα Επτάνησα, την περίοδο 1800-1850, οι δυο ιστορικοί συζητούν για τα Επτάνησα και μια ομάδα διανοουμένων και πολιτικών που έζησαν τη μετάβαση από μια διεθνική πατριωτική σε μια εθνική συνείδηση. Ο Διονύσιος Σολωμός, ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο Αντρέας Κάλβος, ο Νικόλαο Τομαζέο σκιαγραφούν με τις ιστορίες τους, το πέρασμα από τον ένα κόσμο στον άλλο σε μια εποχή κοσμογονικών πολιτικών και πολιτισμικών αλλαγών.

3/7/2022 - Από τις αυτοκρατορίες στα εθνικά κράτη: ζώντας σε ρευστούς καιρούς

Συζητούν ο Τάσος Κωστόπουλος και ο Κωστής Καρπόζηλος

Ο Κωστής Καρπόζηλος συνομιλεί με τον Τάσο Κωστόπουλο (δημοσιογράφο στην Εφημερίδα των Συντακτών και ιστορικό στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών) με αφορμή το βιβλίο του "Εθνικά Κόμματα και πρώιμος Μακεδονισμός: η πολιτική και κοινωνική διάσταση της εθνικής διαπάλης στην ύστερη Οθωμανική Αυτοκρατορία" (Βιβλιόραμα, 2022). 

Μελετώντας τις εθνικές ιστοριογραφίες του 20ου αιώνα γίνεται εύκολα ορατή η διαρκής υπαγωγή της ιστορικής διαδρομής του Μακεδονικού ζητήματος στις εθνικές προτεραιότητες των ανταγωνιστικών βαλκανικών κρατών. Αν ακολουθήσουμε όμως ένα άλλο νήμα, αυτό που επιμένει στην κοινωνική και πολιτική διαμόρφωση των εθνικών ταυτοτήτων στην Οθωμανική Μακεδονία η εικόνα αλλάζει: σχέδια και οραματισμοί για τη διατήρηση, τη μετεξέλιξη ή τη διάλυση της Αυτοκρατορίας διαπλέκονται με κοινωνικές και πολιτικές αναζητήσεις, τον τρόπο κατανόησης του αυτοκρατορικού παρόντος και τη μεγάλη μεταβολή της πρόσδεσης των εθνοτικών ταυτοτήτων σε αντίστοιχα εθνικά κέντρα. Στο έδαφος αυτό, η Οθωμανική Μακεδονία μετατρέπεται σε ένα δυναμικό πεδίο της ανάδυσης και κατασκευής των σύγχρονων εθνικισμών.

11/12/2022 - Μακεδονικό ζήτημα: από την Οθωμανική αυτοκρατορία στους βαλκανικούς εθνικισμούς

Συζητούν ο Αχιλλέας Φωτάκης και ο Χρήστος Τριανταφύλλου

Ο Χρήστος Τριανταφύλλου συζητά με τον ιστορικό Αχιλλέα Φωτάκη με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του Αστυνομία Πόλεων. Τα πρώτα βήματα στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου (Εκδόσεις Θεμέλιο, 2022). Η σύγχρονη εκδοχή του αστυνομικού θεσμού συνδέεται με μια σειρά από μεγάλες διεθνείς ιστορικές μεταβολές του 19ου και του 20ού αιώνα, λαμβάνοντας την πιο διάσημη εκδοχή του στη Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου στις αρχές του 19ου αιώνα. Στην Ελλάδα η Αστυνομία Πόλεων οργανώθηκε από μια βρετανική αποστολή, μετά από πρόσκληση της κυβέρνησης Ελ. Βενιζέλου το 1918 και σε στενή σύνδεση με το λεγόμενο «εκσυγχρονιστικό» πρόταγμα της τελευταίας. Η Αστυνομία Πόλεων ανέπτυξε μια σειρά από δράσεις, πρακτικές και θεσμικές πρωτοβουλίες, διαχωριζόμενη από τη στρατιωτικού τύπου Χωροφυλακή και σε διαρκή αντιπαλότητα με αυτήν. Δρώντας στο πλαίσιο της επέκτασης της κεντρικής εξουσίας στην επικράτεια της χώρας και στον δημόσιο χώρο, η Αστυνομία Πόλεων αξιοποίησε μια σειρά από τεχνικές διαχείρισης πληροφοριών σχετικά με τη συγκρότηση και την επεξεργασία της έννοιας της εγκληματικότητας και της θεσμικής μνήμης του κράτους. Η προσέγγιση των εσωτερικών μηχανισμών και της κοσμοαντίληψης των αστυνομικών θεσμών προσφέρει μια πληρέστερη κατανόησή τους, οδηγώντας, τελικά, και σε μια καλύτερη κατανόηση του ελληνικού 20ού αιώνα, ο οποίος χαρακτηρίστηκε σε σημαντικό βαθμό από την παρουσία και τη δράση πληθώρας αστυνομικών και κατασταλτικών πολιτικών.

12/3/2023 - Η ιστορία της Αστυνομίας Πόλεων από τον Μεσοπόλεμο στη Μεταπολίτευση

Συζητούν ο Χρήστος Λούκος και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης

Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με τον Χρήστο Λούκο, ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης, με αφορμή το πρόσφατο βιβλίο του "Μια σύντομη ιστορία της ελληνικής Επανάστασης" (Θεμέλιο, 2022) για το 1821.

Γιατί Επανάσταση και όχι πόλεμος; Γιατί το 1821 και όχι πριν;  Τι σήμαιναν οι εμφύλιοι πόλεμοι; Πως ζούσαν στα χρόνια της Επανάστασης; Γιατί η περίοδος του Καποδίστρια πρέπει να θεωρείται μέρος της Επανάστασης; Οι δυο ιστορικοί συζητούν για την Επανάσταση επιχειρώντας να σκιαγραφήσουν τα βασικά χαρακτηριστικά της με βάση τις σημερινές γνώσεις και θεωρήσεις των γεγονότων.

26/3/2023 - Όλα όσα θα θέλατε να γνωρίζετε για την Επανάσταση του 1821…

Συζητούν ο Αντώνης Λιάκος και ο Χρήστος Τριανταφύλλου

Ο Χρήστος Τριανταφύλλου συζητά με τον ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Αντώνη Λιάκο, ο οποίος καταθέτει τη μαρτυρία του για το πώς βίωσε τη Μεταπολίτευση του 1974 και ερμηνεύει τα γεγονότα σχεδόν 50 χρόνια αργότερα. Ο Αντώνης Λιάκος μιλά ως μάρτυρας των γεγονότων και αναδεικνύει τις ποικίλες αντιλήψεις του ίδιου και της κοινωνίας στη συγκυρία της μεταβολής του 1974, η οποία βιώθηκε ως ιστορική τομή και δημιούργησε νέους ορίζοντες προσδοκιών. Έκτοτε, διεξάγεται διαρκώς μια μεγάλη συζήτηση για τα όρια της Μεταπολίτευσης, το περιεχόμενο του όρου και το τέλος της, αφορώντας ουσιαστικά τις προσδοκίες και τις αξίες της ελληνικής κοινωνίας γι’ αυτή την μεγάλη περίοδο δημοκρατικής συνείδησης. Η συναστρία επετείων του διαστήματος 2021-2024 (1821, Μικρασιατική Καταστροφή, Μεταπολίτευση) προσφέρει το πλαίσιο για μια αναδίφηση της ελληνικής ιστορίας και του πώς την αντιλαμβανόμαστε σήμερα, δίνοντας νέο περιεχόμενο στα γεγονότα του παρελθόντος. Έτσι, οι ιστορικές επέτειοι έχουν μια αυτονομία από τα γεγονότα στα οποία αναφέρονται και χρήζουν συστηματικής προσοχής, ώστε να αναπλαισιωθεί το παρελθόν στις ευαισθησίες του παρόντος.

23/7/2023 - Ιστορικοί και μάρτυρες: βαίνοντας προς τα 50 χρόνια της Μεταπολίτευσης

Ο ιστορικός Θανάσης Γάλλος συζητά με την Κλεονίκη Αλεξοπούλου, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στην οικονομική ιστορία και διδάσκουσα ιστορία της αποικιοκρατίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, για τις λιγότερο γνωστές αποικιοκρατικές δυνάμεις της Πορτογαλίας και του Βελγίου στην Αφρική. Για το πως οι Πορτογάλοι κατόρθωσαν να είναι οι πρώτοι αποικιοκράτες και οι τελευταίοι που εγκατέλειψαν τις αποικίες τους αλλά και το τι σημαίνει η συγκρότηση των αποικιακών κρατών. Γιατί είναι ιδιαίτερη η περίπτωση του Βελγικού Κονγκό μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα; Ποιες είναι οι διαφορές των Πορτογαλικών αποικιών από τις Βρετανικές και τις γαλλικές όσον αφορά τις δημόσιες επενδύσεις και τις κοινωνικές υπηρεσίες; Πως εξελίσσονται στο χρόνο οι σχέσεις μεταξύ της μητρόπολης και των αποικιών της; Ποιες είναι οι συνθήκες εργασίας για τους ντόπιους πληθυσμούς και τι σημαίνει στην πράξη η κατάργηση της δουλείας και η καταναγκαστική εργασία; Τέλος, συζητούν για την τομή της ανεξαρτησίας των κρατών της Αφρικής τις δεκαετίες του '60 και του '70. Αποτελεί απόλυτη τομή ή υπάρχουν συνέχειες, ενδεχομένως υπόγειες; Και αν υπάρχουν, σήμερα μπορούμε να μιλάμε για την ύπαρξη αποικιών;

Μουσική επιμέλεια: Θανάσης Μήνας
Ηχητική επιμέλεια: Σοφία Ξερικού - Μοντάζ: Νικολέττα Τσουραμάνη
Οργάνωση παραγωγής: Ιωάννα Βόγλη

Εικόνα: Καρτ ποστάλ. Companhia de Diamantes de Angola, Grupo de Andrada - Γυναίκες εργατών επιστρέφουν από διανομή μανιόκας του Τμήματος Προπαγάνδας και Βοήθειας για τους Αυτόχθονες Εργάτες που κάνουν καταναγκαστική εργασία. Αχρονολόγητο, αρχές 20ού αιώνα. Πηγή: Συλλογή της Filipa Lowndes Vicente.

30/7/2023 - Οι ιστορίες της πορτογαλικής και της βελγικής αποικιοκρατίας στην Αφρική

Συζητούν ο Πέτρος Φύτρος και ο Μάνος Αυγερίδης

Τι συμβαίνει όταν ένα κράτος βρίσκεται υπό ξένη κατοχή; Πώς κυβερνήθηκε η Νέα Ευρώπη του Χίτλερ; Ο Μάνος Αυγερίδης συζητάει με τον Πέτρο Φύτρο, εκπαιδευτικό, φιλόλογο και ιστορικό, για την πρώτη κατοχική κυβέρνηση, τις προκλήσεις και τις πολιτικές της, με αφορμή το βιβλίο του «Ελληνική Πολιτεία 1941-42. Το κράτος υπό ξένη κατοχή» (Εκτός Γραμμής, 2023). Σκιαγραφούν τις μεγάλες τομές και τις συνέχειες με την προπολεμική περίοδο, τον ρόλο των αξιωματικών του στρατού που κατά κύριο λόγο στελέχωσαν τη δοσιλογική κυβέρνηση και τους κρατικούς θεσμούς, τις διαφορετικές επικράτειες μιας χώρας που βρέθηκε υπό τριπλή κατοχή. Η βασική πρόκληση, πριν τη μαζική και ένοπλη Αντίσταση, υπήρξε η μεγάλη επισιτιστική κρίση που εξελίχθηκε σε λιμό με κορύφωση τον τρομερό χειμώνα του ’41. Η απόλυτη αποτυχία του κατοχικού κράτους να εξασφαλίσει ακόμα και την επιβίωση των πολιτών του, συνέβαλε στην πλήρη απονομιμοποίησή του και επιτάχυνε την ανάπτυξη του αντιστασιακού κινήματος.

29/10/2023 - Πώς κυβερνάται ένα κατεχόμενο κράτος; Η Ελληνική Πολιτεία το 1941-42

Συζητούν ο Χάρης Αθανασιάδης, ο Πολυμέρης Βόγλης και ο Χρήστος Τριανταφύλλου

Γιατί μας αφορούν οι εθνικές επέτειοι; Γιατί νιώθουμε κάθε χρόνο την ανάγκη να μιλήσουμε γι’ αυτές; Ο Χρήστος Τριανταφύλλου συζητά το θέμα με τους καθηγητές Χάρη Αθανασιάδη (Πάντειο Πανεπιστήμιο) και Πολυμέρη Βόγλη (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας), επιμελητές του βιβλίου Εθνικές επέτειοι. Μορφές διαχείρισης της μνήμης και της ιστορίας (Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2023). Οι εθνικές επέτειοι αποτελούν ένα σημαντικό «βαρόμετρο» στην ιστορική κουλτούρα μιας κοινωνίας, συνδεδεμένες με ένα ολόκληρο οικοσύστημα θεσμών και πρακτικών που αφορούν τις συλλογικές αναπαραστάσεις του παρελθόντος, αλλάζοντας διαρκώς περιεχόμενο, επιβιώνοντας ή περνώντας στην αφάνεια. Το 1821 ως πράξη γέννησης του νεοελληνικού κράτους, ο εορτασμός του «Έπους του ‘40», η μνήμη των θυμάτων από τραγωδίες όπως η Μικρασιατική Καταστροφή ή το Ολοκαύτωμα, οι αντικρουόμενες ερμηνείες του Πολυτεχνείου και της Μεταπολίτευσης αποτελούν τις πιο ενδεικτικές περιπτώσεις για το πώς οι εθνικές επέτειοι μπορούν να λάβουν διαφορετικές μορφές και να αντικατοπτρίσουν τις διαρκείς διαμάχες για το περιεχόμενο της εθνικής ιστορίας.

5/11/2023 - Εθνικές επέτειοι: ένα βαρόμετρο της ιστορικής κουλτούρας

Συζητούν ο Κωνσταντίνος Στράτος και ο Χρήστος Τριανταφύλλου
Ο Χρήστος Τριανταφύλλου συζητά με τον Κωνσταντίνο Στράτο, μεταδιδακτορικό ερευνητή του ΕΚΠΑ και συγγραφέα του βιβλίου "Το Κίνημα του Ναυτικού, 1972-1973. Τα γεγονότα, οι άνθρωποι, η μνήμη" (εκδόσεις Θεμέλιο, 2023) για ένα γεγονός του αντιδικτατορικού αγώνα που δεν συζητιέται τόσο συχνά, αλλά έχει έναν μοναδικό χαρακτήρα. Το Κίνημα του Πολεμικού Ναυτικού απέναντι στη δικτατορία, αν και καταστάλθηκε πριν εκδηλωθεί, είχε ως αφετηρία την ψυχροπολεμική αντίληψη των αξιωματικών του πως το καθεστώς θα απομάκρυνε την Ελλάδα από τη Δύση. Η δικτατορία, σύμφωνα με τα στελέχη του Ναυτικού, ήταν ένα ανελεύθερο και αντιδημοφιλές καθεστώς, το οποίο θα κατέρρεε μέσα στις αντιφάσεις του, και ωφελημένη από αυτό θα έβγαινε η Αριστερά –με αποτέλεσμα τη μεταβολή στον γεωπολιτικό προσανατολισμό της χώρας. Έχοντας επιτελέσει κομβικό ρόλο στην αποχουντοποίηση των Ενόπλων Δυνάμεων και στην εδραίωση της ισχύος της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας, τα στελέχη του Ναυτικού επιδίωξαν να προωθήσουν τη μνήμη του Κινήματος, το οποίο πλαισιώθηκε από τον συντηρητικό χώρο ως το προοίμιο του Πολυτεχνείου προς την κατάρρευση της δικτατορίας. Οι πρόσφατες μνημονικές συγκρούσεις σχετικά με το αντιτορπιλικό «Βέλος» φανερώνουν την ισχύ που το γεγονός φέρει μέχρι σήμερα σε μερίδα της θεσμικής και συλλογικής μνήμης, στο πλαίσιο της εν εξελίξει ιστορικοποίησης του αντιδικτατορικού αγώνα.

26/11/2023 - Ένα άλλο Πολυτεχνείο; Το Κίνημα του Ναυτικού και η μνήμη του

Συζητούν η Κυριακή Παπαθανασοπούλου και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης

Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με την ιστορικό Κυριακή Παπαθανασοπούλου για τη δημιουργία του συνοικισμού της Νέας Κοκκινιάς (σημερινής Νίκαιας) από πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής, με αφορμή το βιβλίο της Προσφυγική εγκατάσταση στη Νίκαια. Σύλλογοι, ταυτότητες, μνήμη (Εκδόσεις Ασίνη, 2022). Η ιστορικός διηγείται το χρονικό της δημιουργίας του συνοικισμού με βάση τις πολιτικές αποκατάστασης των ελληνικών και διεθνών οργανισμών, ενώ επισημαίνει τις πολλαπλές διαφοροροποιήσεις που κάλυπτε η κοινή προσφυγική ταυτότητα. Εστιάζοντας στην δημιουργία των πολυάριθμων αλληλοβοηθητικών συλλόγων εξηγεί τη λειτουργία τους ως μεσάζοντες ανάμεσα στο κράτος και τους πρόσφυγες, επισημαίνοντας τη σχέση τους με την πολιτική, αλλά και την σταδιακή εμφάνιση της Αριστεράς στους κόλπους τους. Μια ιστορία για εκείνους και εκείνες που δεν υπήρξαν μόνο θύματα της ιστορίας, αλλά ύψωσαν και το δικό τους ανάστημα διεκδικώντας μια καλύτερη ζωή.

10/12/2023 - Μια πόλη γεννιέται. Ο συνοικισμός της Νέας Κοκκινιάς μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή

Συζητούν ο Δημήτρης Πλάντζος και ο Χρήστος Τριανταφύλλου

Τι κοινό έχει ένα οθωμανικό κτίσμα με τα αυτοσχέδια μνημεία για τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο; Ο Χρήστος Τριανταφύλλου συζητά με τον Δημήτρη Πλάντζο, καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και επιμελητή του βιβλίου Τα μνημεία των άλλων. Ανεπιθύμητες κληρονομιές στις παρυφές της μνήμης και της λήθης (Εκδόσεις Νεφέλη, 2023) για τα αλλότρια και ανεπιθύμητα μνημεία της Ελλάδας. Ξεφεύγοντας από τη λογική μιας επιστήμης που –όπως και η Ιστορία– αρχικά δημιουργήθηκε για να υπερασπίσει και να τεκμηριώσει τα «εθνικά δίκαια», η σύγχρονη Αρχαιολογία αναζητά τα υλικά κατάλοιπα του απώτερου ή πρόσφατου παρελθόντος και τη θέση τους στον εκάστοτε ανθρώπινο πολιτισμό. Ανάμεσά τους είναι και τα μνημεία, που συνήθως λειτουργούν ως πυκνωτές και συνδιαμορφωτές κυρίαρχων εθνικών, πολιτικών, κοινωνικών και πολιτισμικών ταυτοτήτων. Υπάρχουν όμως και τα αλλότρια μνημεία: από τόπους βασανισμού και πειθάρχησης όπως η Μακρόνησος ή η Σπιναλόνγκα, μέχρι κατάλοιπα ενός παρελθόντος που θεωρείται ανεπιθύμητο ή ξένο στο ελληνικό εθνικό αφήγημα, όπως τα οθωμαντικά κτίσματα, ακόμα και τόποι μνήμης πληθυσμών που διαχρονικά αντιμετωπίζονται στη χώρα με δυσπιστία ή εχθρότητα, όπως οι Εβραίοι. Έτσι, η Αρχαιολογία έχει πλέον τη δυνατότητα να εξετάσει κριτικά τις βεβαιότητες των εθνικών αφηγημάτων και να προσφέρει εναλλακτικές οπτικές σε ένα πλαίσιο πιο συμπεριληπτικό, αλλά και πιο έγκυρο.

17/12/2023 - Ανεπιθύμητα μνημεία στην Ελλάδα: ρωγμές στο εθνοκανονικό αφήγημα

Συζητούν ο Γιάννης Χαμηλάκης και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης

Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με τον Γιάννη Χαμηλάκη, καθηγητή Αρχαιολογίας στην έδρα Οικογένειας Τζουκόφσκι και καθηγητής Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μπράουν των ΗΠΑ, για το ρόλο της Αρχαιολογίας στη συγκρότηση της εθνικής ιδεολογίας στην Ελλάδα αλλά και την παρουσία της σήμερα, με αφορμή τη μετάφραση στα ελληνικά του βιβλίου του "Αρχαιολογία, έθνος και φυλή. Αναμέτρηση με το παρελθόν, αποαποικιοποίηση του μέλλοντος στην Ελλάδα και το Ισραήλ" (Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2022). Μέσα από τις έννοιες του έθνους και της φυλής, ο καθηγητής της Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπράουν αναφέρεται στη διαδικασία διαμόρφωσης του δυτικού φαντασιακού για την Ελλάδα με βάση τη σχέση της με το κλασικό παρελθόν και την επιρροή του στη διαμόρφωση της εγχώριας αρχαιολογίας. Συζητά ακόμη τη διαδικασία της «κρυπτοαποικιοποίησης» αντιμετωπίζοντας την Ελλάδα ως μια χώρα-ανάχωμα, ως μια χώρα που εμποδίζει ιδέες, ανθρώπους, ασθένειες κ.ά. που προέρχονται από την Ανατολή να μολύνουν τη Δύση.

14/1/2024 - Αρχαιολογία, έθνος και φυλή. Η Ελλάδα ως χώρα-ανάχωμα

Συζητούν ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης και ο Μάνος Αυγερίδης

Ο Μάνος Αυγερίδης συζητάει με τον ιστορικό Μενέλαο Χαραλαμπίδη με αφορμή την πρόσφατη έκδοση του βιβλίου του «Οι δωσίλογοι. Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής» (εκδ. Αλεξάνδρεια, 2023). Η νέα μελέτη εξετάζει τον δωσιλογισμό στην Αθήνα της κατοχής ως ένα σύνθετο, πολύμορφο και μαζικό φαινόμενο, καθώς και ως μια συνειδητή επιλογή των φορέων της, η οποία κατά κανόνα δεν ήταν αποτέλεσμα εξαναγκασμού. Οι πολιτικές, οικονομικές και ένοπλες μορφές συνεργασίας με τις κατοχικές αρχές, υπήρξαν συγχρόνως διακριτές και αλληλοδιαπλεκόμενες, δημιουργώντας μια «ελληνική κατοχή» με αιχμή τα σώματα ασφαλείας (τη χωροφυλακή και τη «νέα χωροφυλακή» εντός της), τα Τάγματα Ασφαλείας και τις τοπικές παραστρατιωτικές ομάδες. Η δράση των ελλήνων συνεργατών του Άξονα συντέλεσε σε σημαντικό βαθμό στη διαμόρφωση της σκληρής κατοχικής συνθήκης στην πρωτεύουσα, με καθοριστικές και μακρές συνέπειες για την ελληνική κοινωνία.

28/1/2024 - Δωσιλογισμός, η «ελληνική κατοχή»

Συζητούν η Ποθητή Χαντζαρούλα και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης

Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με την Ποθητή Χαντζαρούλα, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, για την έρευνά της αναφορικά με τις μαρτυρίες Ελλήνων Εβραιόπουλων που επέζησαν από το Ολοκαύτωμα, με αφορμή την πρόσφατη έκδοση του βιβλίου της Τα παιδιά θυμούνται το Ολοκαύτωμα. Μαρτυρία, ιστοριογραφία, μνήμη (Πλέθρον, 2023). Η ιστορικός αναφέρεται στις διαφορετικές διαδρομές αυτών των παιδιών στην Κατοχή και τους τρόπους με τους οποίους κατάφεραν να γλυτώσουν από τη ναζιστική βία.

Με βάση τις μαρτυρίες τους ανασυνθέτει το μεταπολεμικό σκηνικό μέσα στο οποίο τα παιδιά αυτά ξανάστησαν τη ζωή τους, τις δυσκολίες που συνάντησαν αλλά και την αναμέτρησή τους με το βαρύ διαγενεακό τραύμα της εμπειρίας του Ολοκαυτώματος.

4/2/2024 - Μνήμη και ιστορία. Μαρτυρίες παιδιών για το Ολοκαύτωμα

Συζητούν ο Σταύρος Παναγιωτίδης και ο Χρήστος Τριανταφύλλου

Ο Χρήστος Τριανταφύλλου συζητά για με τον ιστορικό Σταύρο Παναγιωτίδη, με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του Μύθοι, παρεξηγήσεις και άβολες αλήθειες της ελληνικής ιστορίας (Εκδόσεις Κέδρος 2023). Πώς γράφει κανείς ένα βιβλίο ποπ ιστορίας, συνδυάζοντας την ερμηνευτική ακρίβεια με την απεύθυνση στο ευρύτερο δυνατό κοινό; Σε τι διαφέρει ένας ιστορικός μύθος από μια παρεξήγηση και από μια άβολη αλήθεια; Τι ρόλο έχουν οι ιστορικοί μύθοι στην ελληνική εθνική συνείδηση και τι κερδίζει τελικά κανείς προσπαθώντας να τους ανατρέψει; Είναι όλες οι λανθασμένες ιστορικές αντιλήψεις ίδιας βαρύτητας, και γιατί κάποιες είναι πιο ισχυρά εμπεδωμένες από άλλες; Παρόλο που η επικρατούσα μορφή της ποπ ιστορίας είναι πλέον η ψηφιακή, η σημασία του εντύπου παραμένει ιδιαίτερη για την απάντηση σε τέτοιες ερωτήσεις, καθώς και για την εμπέδωση μιας κουλτούρας εμβάθυνσης στο ιστορικό παρελθόν.

11/2/2024 - Γράφοντας ποπ ιστορία στον 21ο αιώνα

Συζητούν ο Πέτρος Ιωαννίδης, ο Ηλίας Τσαουσάκης και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης

Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με τους πολιτικούς επιστήμονες Πέτρο Ιωαννίδη και Ηλία Τσαουσάκη για τις εκλογικές αναμετρήσεις από την πτώση της χούντας έως σήμερα, με αφορμή την πρόσφατη έκδοση του συλλογικού τόμου Μισός αιώνας εκλογές: Συζητώντας για τις αναμετρήσεις της Μεταπολίτευσης (Πόλις, 2023). Το δίλλημα για αποκατάσταση ή μετάβαση στη δημοκρατία, η δημιουργία ενός ισχυρού δικομματισμού, ο εκλογικός σεισμός του 2012, οι πολιτικές ταυτότητες, ο ρόλος της ευρωπαϊκής προοπτικής, η Αριστερά και οι εξελίξεις στο εσωτερικό αποτελούν ορισμένα μόνο από τα ερωτήματα που τίθενται σε αυτή την ανασκόπηση, στην πραγματικότητα, της πολιτικής ιστορίας της χώρας στον μισό αιώνα ζωής της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας.

3/3/2024 - 50 χρόνια Μεταπολίτευση, 50 χρόνια εκλογές

Συζητούν η Πόπη Πολέμη και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης

20 χρόνια μετά τον θάνατο του Φίλιππου Ηλιού, ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με την ιστορικό Πόπη Πολέμη για τον ιδρυτή των ΑΣΚΙ και τον σπουδαίο ιστορικό. Οι δυο συνομιλητές αναφέρονται στην προσωπική διαδρομή και τη διανοητική συγκρότηση του Φίλιππου Ηλιού, ενώ στέκονται ιδιαίτερα στη συμβολή του στην ελληνική ιστοριογραφία, αλλά και στη διαρκή σχέση του με την Αριστερά. Κεντρικός άξονας της συζήτησής τους είναι το δίπολο ιστορικός-πολίτης, ένα δίπολο που καθόρισε το βίο του και αποτυπώθηκε στις δημόσιες παρεμβάσεις του, στο ιστοριογραφικό του έργο, αλλά και σε μια σειρά από κρίσιμες πρωτοβουλίες συγκρότησης θεσμών, με κορυφαία την ίδρυση των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας.

10/3/2024 - Φίλιππος Ηλιού: ο ιστορικός, ο πολίτης

Συζητούν ο Βαγγέλης Τζούκας και ο Χρήστος Τριανταφύλλου

Σε τι διαφέρουν οι σύγχρονοι αρνητές του κορωνοϊού από τους «ουφολόγους» του Ψυχρού Πολέμου; Ο Χρήστος Τριανταφύλλου συζητά με τον Βαγγέλη Τζούκα, κοινωνιολόγο και διδάσκοντα στο ΕΑΠ, με αφορμή το πιο πρόσφατο βιβλίο του, «Ζουν ανάμεσά μας. Αλλόκοτες θεωρίες και ανορθολογισμός στον σύγχρονο κόσμο» (Εκδόσεις Επίκεντρο, 2023). Οι κάθε είδους αλλόκοτες κοσμοθεωρίες έχουν μακρά ιστορική πορεία, αποτελώντας συχνά υβρίδια ανάμεσα σε διαφορετικά στοιχεία και αποκτώντας διαφορετικές μορφές ανά εποχή. Η κούφια Γη και άλλες μυθικές γεωγραφίες, οι «στενές επαφές τρίτου τύπου» με εξωγήινα όντα, η πίστη σε πανίσχυρες σκιώδεις οργανώσεις, ο πνευματισμός και η «Νέα Τάξη Πραγμάτων» αναλύονται πια όχι μόνο ως αφελείς πεποιθήσεις, αλλά κυρίως ως προσπάθειες πλαισίωσης και αναζήτησης νοήματος σε έναν χαοτικό κόσμο, στο μεταίχμιο μυθοπλασίας και πραγματικότητας. Οι πρακτικές, ενίοτε ολέθριες, συνέπειες των πεποιθήσεων αυτών αποτελούν μια μόνο όψη ενός σύνθετου φαινομένου που συνδέεται με ευρύτερες ιστορικές, κοινωνικές και πολιτισμικές εξελίξεις, καθώς και με τα περίπλοκα μονοπάτια αναζήτησης της κάθε είδους κρυφής «αλήθειας».

17/3/2024 - «Η αλήθεια βρίσκεται εκεί έξω»: Αλλόκοτες θεωρίες και συνωμοσιολογικές αφηγήσεις

Συζητούν η Άννα Αθανασούλη, ο Βαγγέλης Σαράφης και ο Χρήστος Τριανταφύλλου

Πώς μπορούμε να προσεγγίσουμε την Επανάσταση του 1821 με νέες πηγές ή με νέες οπτικές μετά από 200 χρόνια; Ο Χρήστος Τριανταφύλλου συζητά με την Άννα Αθανασούλη, υποψήφια διδακτόρισσα στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και με τον Βαγγέλη Σαράφη, εντεταλμένο διδάσκοντα στο ΕΚΠΑ και μεταδιδακτορικό ερευνητή στο ΕΙΕ, για τον πρώτο τόμο της νέα εκδοτικής σειράς της Εταιρείας Μελέτης Νέου Ελληνισμού «Μικρές Μελέτες», ονόματι «Εννέα επεισόδια από την Επανάσταση του 1821», που επιμελήθηκαν μαζί με τη Βάλλια Ράπτη. Υπερβαίνοντας, στο μέτρο του εφικτού, τις πυκνές στρωματώσεις νοήματος που έχουν επικαθίσει πάνω στο γεγονός, η έρευνα για το 1821 έχει να προσφέρει μια σειρά από προσεγγίσεις σε θέματα που είχαν έως τώρα εν πολλοίς παραμεληθεί, όπως η συγκρότηση του επαναστατικού κράτους, τα οικονομικά, η καθημερινότητα, η εισαγωγή νέων τρόπων κατανόησης του κόσμου, και η ματιά των «Άλλων», ιδίως Οθωμανών και Ευρωπαίων, πάνω στο ιδρυτικό γεγονός του ελληνικού κράτους.

24/3/2024 - Από το μερικό στο γενικό: Ερευνώντας την Επανάσταση του 1821 διακόσια χρόνια αργότερα

Συζητούν ο Κώστας Γαγανάκης και ο Γιώργος Νούσης

Ο Γιώργος Νούσης συζητά με τον ιστορικό Κώστα Γαγανάκη για τις ιδέες, την ιστοριογραφία και το ιστορικό αποτύπωμα ενός γεγονότος που μετέβαλε ριζικά τον ρου της ιστορίας. Πρόκειται για τη γαλλική επανάσταση, η οποία πέραν των κατακλυσμιαίων αλλαγών που επέφερε στο εσωτερικό της Γαλλίας, καθόρισε εν πολλοίς τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε, αντιλαμβανόμαστε και μιλάμε για το παρελθόν, τροφοδοτώντας μας με ένα νέο λεξιλόγιο και με νέες έννοιες.

Ήταν η γαλλική επανάσταση μία εμφύλια σύγκρουση; Πώς μετασχηματίζονται μέσα στον ιστορικό χρόνο οι εκάστοτε κοινωνικές και πολιτικές ομάδες και πόσο ρευστά είναι τα όρια μεταξύ των Τάξεων οι οποίες συνθέτουν αυτό το σκηνικό της εμφύλιας σύγκρουσης σύμφωνα με το αφήγημα της Jourdan; Πώς μπορούμε να ιστορικοποιήσουμε τις έννοιες του Τρόμου και της Τρομοκρατίας και ποια πορεία ακολούθησαν μέχρι να βρουν το κεφαλαίο τους αρχικό γράμμα; Γιατί μας αφορά ακόμη, ένα τόσο μακρινό παρελθόν σήμερα; Πού μπορούμε να δούμε τα ίχνη αυτού του παρελθόντος στη σημερινή Γαλλία με όρους δημόσιας μνήμης και πώς διαχειρίστηκε το γαλλικό κράτος την παρακαταθήκη αυτού του επαναστατικού παρελθόντος; Πώς συνδέονται τα παραπάνω ερωτήματα με την ποπ κουλτούρα και τις αποτυπώσεις της γαλλικής επανάστασης στον κινηματογράφο και την τηλεόραση, ως εναλλακτικοί τρόποι παραγωγής νοημάτων για το παρελθόν;

Με αφορμή την έκδοση του βιβλίου της AnnieJourdan«Νέα Ιστορία της Γαλλικής Επανάστασης», το οποίο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις σε μετάφραση του Κώστα Γαγανάκη, συζητώνται οι νέες ιστοριογραφικές προσεγγίσεις και τα νέα ερμηνευτικά σχήματα μέσα από τα οποία μπορούμε να «διαβάσουμε» αυτό το κοσμοϊστορικό γεγονός.

31/3/2024 - Νέες ιστοριογραφικές προσεγγίσεις της γαλλικής επανάστασης

Συζητούν ο Παναγιώτης Γεωργακάκης και ο Θανάσης Γάλλος

Ο ιστορικός Θανάσης Γάλλος συζητά με τον Παναγιώτη Γεωργακάκη, διδάκτορα του Πανεπιστημίου του St. Andrews, για την ανάδυση της εφημερίδας κατά τον 17ο αιώνα και πώς αυτή επηρέασε τη διάδοση της πληροφορίας σε έναν κόσμο που άλλαζε άρδην. Πώς μεταφερόταν η πληροφορία πριν τη γέννηση της εφημερίδας; Πώς εξελίχθηκε ως μέσο κατά τον 17ο και 18ο αιώνα; Τι ρόλο έπαιξε η λογοκρισία στην κυκλοφορία της αυθεντικής είδησης και πώς επηρέασε η διαφορετική προσέγγιση ελέγχου του Τύπου από το κάθε κράτος; Τι τομές επέφερε η Γαλλική Επανάσταση στην κυκλοφορία του Τύπου διεθνώς; Πως εξελίχθηκε ο Tύπος μετά το 1815 και την Παλινόρθωση στη διάρκεια του 19ου αιώνα;

7/4/2024 - Η γέννηση της εφημερίδας στην Ευρώπη και η εξέλιξή της (17ος-19ος αιώνας)

Συζητούν η Ζέτα Παπανδρέου και η Αναστασία Χαρτοματσίδη

Η Αναστασία Χαρτοματσίδη συζητά με τη Ζέτα Παπανδρέου, διδάκτορα Ιστορίας και Διδακτικής της Ιστορίας και μεταδιδακτορική ερευνήτρια του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, με αφορμή το πρόσφατο βιβλίο της «Χώρος και Τραυματική Μνήμη, Ο προσφυγικός οικισμός των Τουρκοκρητικών της Ρόδου» (Εκδόσεις Κουκκίδα, 2023). Στους άξονες του χώρου και της μνήμης προσεγγίζεται το βίωμα των ελληνόφωνων μουσουλμάνων, κατοίκων του οικισμού Κρητικά της Ρόδου, από την άφιξη τους στο νησί στα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι και σήμερα. Τι αποτύπωμα άφησε στον οικισμό η οθωμανική κυριαρχία και μετέπειτα η ιταλική; Πώς επηρέασε τους κατοίκους των Κρητικών η ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στο ελληνικό κράτος το 1947 και τι άλλαξε στον οικισμό; Και πώς αποτυπώνονται αυτές οι εμπειρίες στο σήμερα, σε ένα νησί με έντονη τουριστική δραστηριότητα;

14/4/2024 - Χώρος και Τραυματική Μνήμη, Ο προσφυγικός οικισμός των Τουρκοκρητικών της Ρόδου

Συζητούν η Άννα Καρακατσούλη και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης

57 χρόνια μετά την επιβολή του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου, ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με την Άννα Καρακατσούλη, καθηγήτρια Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, για την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ελλάδα και τη σχέση της με τον εκδοτικό χώρο, με αφορμή την πρόσφατη έκδοση του βιβλίου της "«Το ξίφος του πνεύματος». Βιβλίο, πολιτισμική ηγεμονία και άκρα δεξιά στην Ελλάδα μετά το 1974" (Gutenberg, 2024). Εκκινώντας από μια ανασκόπηση στην ιστορία των εκδοτικών οίκων που συνδέθηκαν με την Ακροδεξιά στη Μεταπολίτευση, οι δυο ιστορικοί συζητούν για το περιεχόμενο των εκδόσεων, τα πρότυπά τους, την εξέλιξή τους μέσα στο χρόνο, τα δίκτυα διακίνησης, τη διάχυση των ιδεών τους και τη συμβολή τους στην άνοδο του συγκεκριμένου πολιτικού χώρου τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα.

105.5 STO KOKKINO

21/4/2024 - Άκρα δεξιά και εκδόσεις στη Μεταπολίτευση

Στις 27 Σεπτεμβρίου συμπληρώνονται 72 χρόνια από την ίδρυση του ΕΑΜ. Η επέτειος, επίκαιρη περισσότερο από κάθε άλλη φορά, δίνει την ευκαιρία – πρόκληση να στοχαστούμε το παρελθόν και τη σημασία του για τους σημερινούς δύσκολους καιρούς.  Την Κυριακή, η «Ιστορία στο Κόκκινο» είναι αφιερωμένη στο εθνικό και πατριωτικό, κοινωνικό κίνημα που εκφράστηκε μέσα από το ΕΑΜ και τις συνιστώσες του στα χρόνια της γερμανικής Κατοχής και στην Απελευθέρωση. Ο Ηλίας Νικολακόπουλος και η Ιωάννα Παπαθανασίου συζητούν στο πλαίσιο αυτό για το «Τί ήταν και τί ήθελε το ΕΑΜ» με αφετηρία τον τίτλο του φυλλαδίου του Δημήτρη Γληνού.

29/9/2013 - Τι ήταν και τι ήθελε το ΕΑΜ;

Συζητούν ο Νίκος Τσιβίκης και ο Κωστής Καρπόζηλος 

Βυζάντιο: μια χιλιετής Αυτοκρατορία που το τέλος της οριοθετείται από την πτώση της Κωνσταντινούπολης στις 29 Μαΐου του 1453. Με αφετηρία την επέτειο αυτή ο Κωστής Καρπόζηλος συνομιλεί με τον  Νίκο Τσιβίκη για την κοινωνική ιστορία του Βυζαντίου, τις προσλήψεις του μέσα στο χρόνο, τον τρόπο που τα βυζαντινά μνημεία συνομιλούν με τις σημερινές πόλεις και τα ευρήματα της βυζαντινής αρχαιολογίας. Πώς ένα βυζαντινό κανάτι βρέθηκε στα χέρια ενός Άραβα στρατιώτη και τι διάλεξε αυτός να χαράξει σε αυτό;

27/5/2018 - Βυζάντιο: ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν

Συζητούν η Λίνα Λούβη και ο Κωστής Καρπόζηλος

Ο Κωστής Καρπόζηλος συνομιλεί με τη Λίνα Λούβη, με αφορμή την πρόσφατη έκδοση του βιβλίου της «Η Ευρώπη των Ελλήνων: πρότυπο, απειλή, προστάτις 1833-1857» (Αλεξάνδρεια, 2020) που παρακολουθεί τη δυναμική και πολυεπίπεδη σχέση των Ελλήνων με την Ευρώπη τον 19ο αιώνα. Τι εκπροσωπούσε η Ευρώπη -και ποιά ακριβώς Ευρώπη- στο μυαλό, στην ψυχή και στους οραματισμούς της ελληνικής κοινωνίας; Eκκινώντας από την άφιξη του Όθωνα και απολήγοντας στον Κριμαϊκό Πόλεμο παρακολουθούμε τη μεταβολή των αντιλήψεων και των προσλήψεων, την ιστορική διακύμανση ανάμεσα στις μεγάλες προσδοκίες και στις επώδυνες διαψεύσεις, τη διαμόρφωση ενός διανοητικού και πολιτικού κλίματος στο οποίο η Ευρώπη κατείχε δεσπόζουσα θέση. Μέσα από αυτή τη διαδρομή φωτίζονται οι πολλαπλές Ευρώπες των Ελλήνων: συνταγματικό πρότυπο, θρησκευτική απειλή, προστάτης και τιμωρός των φιλόδοξων ονείρων για την ελληνική εθνική ολοκλήρωση με τη μορφή της Μεγάλης Ιδέας.

15/3/2020 - Έλληνες και Ευρώπη στον 19ο αιώνα: προσδοκίες και διαψεύσεις

Συζητούν ο Πάρις Παπαμίχος Χρονάκης και ο Κωστής Καρπόζηλος

Ο Κωστής Καρπόζηλος συνομιλεί με τον Πάρι Παπαμίχο Χρονάκη (λέκτορα Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας στο Royal Holloway, Πανεπιστήμιο του Λονδίνου) για την εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης και τη μετάβαση από το πολυεθνοτικό σύμπαν της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον εθνικό κόσμο του ελληνικού κράτους. Με αφετηρία τη στιγμή της ένταξης, τον Οκτώβριο του 1912, αναδεικνύεται η καλειδοσκοπική διάσταση της μετάβασης: οι πολιτικές του ελληνικού κράτους έναντι του πολυεθνοτικού πληθυσμού της Μακεδονίας, τα αμφίσημα συναισθήματα και οι ποικίλες στρατηγικές προσαρμογής του εβραϊκού πληθυσμού της πόλης, αλλά και η ταξική και ιδεολογική του πολυμορφία. Η πυρκαγιά του 1917, οι σχέσεις μεταξύ Εβραίων πυροπαθών και χριστιανών προσφύγων, ο ελληνικός αντισημιτισμός, ο σιωνισμός και η ισχυρή εβραϊκή σοσιαλιστική παράδοση μας επιτρέπουν να ξανασκεφτούμε την ελληνική ιστορία από το όριο του συνόρου, από τα πέρα και από τα κάτω και να αναμετρηθούμε με το ερώτημα των διαδοχικών εμπειριών της απώλειας και του τραύματος που συνθέτουν τον ελληνικό εικοστό αιώνα Εβραίων και Χριστιανών.

22/11/2020 - Η Θεσσαλονίκη των Εβραίων: Ιστορίες από τον Μεσοπόλεμο

Συζητούν η Πηνελόπη Πετσίνη και η Αγγελική Χριστοδούλου

Η Αγγελική Χριστοδούλου συνομιλεί με την ιστορικό τέχνης Πηνελόπη Πετσίνη, με αφορμή το αφιέρωμα του πρόσφατου τεύχους (22) του περιοδικού Αρχειοτάξιο στη λογοκρισία. Συζητούν για την έννοια, τις μορφές και τους μηχανισμούς της λογοκρισίας στην ελληνική πραγματικότητα του 20ου αιώνα και για τα λογοκριτικά φαινόμενα που δεν εφαρμόστηκαν μόνο σε αυταρχικά καθεστώτα, αλλά και σε συνθήκες κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Έχοντας ως πεδίο διερεύνησης δύο διαφορετικές περιόδους, τη μετεμφυλιακή Ελλάδα και τη Μεταπολίτευση συζητούν για τις θεσμικές και εξωθεσμικές εκφάνσεις του φαινομένου και επισημαίνουν ότι λογοκρισία δεν ασκούν μόνο οι θεσμοί και οι αρχές, αλλά δυνάμει κάθε ομάδα που διαθέτει εξουσία.

17/1/2021 - Λογοκρισία και Δημοκρατία, μετεμφυλιακό κράτος και Μεταπολίτευση

Μια εκπομπή για το παρελθόν σε συνεργασία με τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας

Ιστορική επιμέλεια - παρουσίαση: Μάνος Αυγερίδης, Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Γιώργος Νούσης, Χρήστος Τριανταφύλλου, Αναστασία Χαρτοματσίδη

Μουσική επιμέλεια: Νίκος Θεοδωρόπουλος, Θανάσης Μήνας, Ηρώ Κουμεντάκου, Γιάννης Παπακονδύλης

Οργάνωση παραγωγής: Ιωάννα Βόγλη

Παραγωγή: ΑΣΚΙ / 105,5 Στο Κόκκινο

Ιστορία στο Κόκκινο

Popular tracks