Een grote economische omslag door de kleinste acties.


Niet (weer) een nieuwe theorie, juist hele kleine en meteen in te voeren acties hebben impact. Dáár begint de verandering; daar waar wij anders handelen.


Makers en onderzoekers Godelieve Spaas (Avans Hogeschool), Mojra Vogelnik (The100Hands) en Falk Hübner (Fontys Academy of the Arts) gingen op zoek welke kleinste acties verandering kunnen brengen.


Het bleken er héél veel te zijn en met meteen al een veel leukere economie als gevolg. Een economie die weer van ons allemaal is. En voor ons allemaal wérkt. Waar zorg, verbondenheid en verantwoordelijkheid weer de basis zijn van economische relaties. Een economie die gedragen wordt door mensen die zorg dragen, verbinden, herstellen.


Ze verwerkten hun onderzoek in het project “EXCHANGE”, dat diverse scènes biedt die hun onderzoeksresultaten intrigerend inspirerend overbrengen. Die vorm raakt je. 


In het drieluik “Economie Anders” hoor je 3 scènes uit EXCHANGE, gevolgd door een verdiepend gesprek.


In deze eerste aflevering spreekt Godelieve Spaas over hoe kleine veranderingen in hoe we ruilen, waarderen en ontmoeten kunnen bijdragen aan een economie van verbinding. Hoe we weer relationeel kunnen worden in het economische. Hoe elke uitwisseling — hoe klein ook — ruimte kan scheppen voor zorg, zachtheid en radicale verandering.

Aflevering 2 en 3 volgen op 22 juni en 6 juli 2025.


Genoemd in deze aflevering:
🔸 Kate Raworth — Donut Economics
https://www.kateraworth.com/doughnut/
Een krachtig model voor een regeneratieve, inclusieve economie.

🔸 New Economics Foundation — The Economic Pie Explained
https://neweconomics.org/2022/10/the-economic-pie-explained
Een heldere uitleg over economische mythes en andere manieren van denken.

🔸 David Graeber — Debt: The First 5000 Years
Briljant historisch en antropologisch boek over hoe schuld en uitwisseling relationeel verweven zijn.

🔸 Vandana Shiva — Earth Democracy
Over hoe marktkrachten de commons en relaties met de aarde ondermijnen — en hoe we deze weer kunnen herstellen.

🔸 Silke Helfrich & David Bollier — Free, Fair and Alive: The Insurgent Power of the Commons
Praktisch en filosofisch: hoe we via commons andere vormen van uitwisseling en samenwerking kunnen organiseren.

🔸 Tim Jackson — Post Growth: Life After Capitalism
Poëtische en politieke reflectie op hoe we economie kunnen herdenken vanuit welzijn en zorg.

Fotocredits: Barbara Medo

66-1 - Economie Anders (drieluik, aflevering 1) -met Godelieve Spaas

Speel het spel waar je kan winnen.


Toen Mark van Baal merkte dat fossiele bedrijven hem als journalist te makkelijk konden negeren stapte hij op het podium waar negeren geen optie meer was: de aandeelhoudersvergadering.


Sindsdien is hij een factor in het spel.


Een superslimme zet, gedaan door een heel innemende man die volharding bijna tot kunst heeft verheven. Met zijn initiatief Follow This zet hij sindsdien bij elke aandeelhoudersvergadering van fossiele bedrijven verduurzamen op de agenda.


En met succes. Ze groeiden van een aaibaar initiatief tot een factor van belang die ook steeds meer andere aandeelhouders in beweging brengt. Om van factor van belang uit te groeien tot een beslissende factor is het zaak tot een meerderheid te groeien en daar werken Mark en zijn collega's elke dag aan.


Wil jij daarbij helpen? Kleine moeite (vanaf eur 2,50/maand) en grote impact. Ga naar: join.follow-this.org. 


Enkele mooie inzichten in dit gesprek:
- al bij een klein deel van de aandelen heb je serieuze invloed
- investeren in nieuwe olie- en gasvelden is weggegooid geld(!!)
- al ruim 125 jaar weten we dat de mens klimaatverandering versnelt
- voor minder dan 1 capuccino per maand steun je Mark/Follow This al
- de rol van Marks vrouw in zijn successen
- wat nou beter is om bedrijven tot verandering te brengen: de band verbreken of de band behouden en in gesprek gaan -een vraag die mij al jaren bezighoudt rond Rabobank


En verder het prachtige verhaal hoe Mark zijn geliefde veroverde (op 26:24, dikke aanrader!), wat hij hoopt dat zijn zoon over hem zal zeggen na zijn overlijden en natuurlijk welk nummer hij toevoegt aan de Beter Anders playlist.


Veel luisterplezier en like & deel vooral de aflevering onder je netwerk!


Meer over Mark: https://www.linkedin.com/in/markvanbaal/


68 - de Beter Anders-aandeelhouder wint -met Mark van Baal

Een veel betere -en leukere- economie door een minieme aanpassing. Kan dat? En hoe dan? Dáárover gaat dit drieluik Economie Anders.


In deel 1 liet Godelieve Spaas de pijn zien die het oplevert als je -onbedoeld- de relatie uit het oog verliest in een economie. Concreet gemaakt met een waargebeurd voorval van bureaucratische facturatieprocessen. Gewoon "omdat ons soort organisaties nu eenmaal zo werkt", laat je de waarde van een mooie samenwerking verdwijnen en verwordt de uitwisseling iets zakelijks en onpersoonlijks. Koud, kil. In haar verhaal toonde ze het belang van het behouden van warme verbindingen.


In dit tweede deel neemt Mojra Vogelnik Skerlj je mee op verkenning hoe dat is als je elkaar minder goed kent. Is warmte en verbinding mogelijk -en wenselijk?- met mensen die je niet of nauwelijks kent? Kun je dat vertrouwen dat je met bekenden als vanzelf hebt ook inzetten bij onbekenden?


Het drieluik Economie Anders bevat drie van de modules van EXCHANGE -een zoektocht naar alternatieven om de economie weer warm en prettig kunnen maken voor mens, samenleving en planeet. Het vertrekpunt is de kleinste economische handeling, een transactie -exchange, een moment van uitwisseling- bekeken door de lens van kunst, ondernemerschap, wetenschap en onderwijs.


In het aansluitende gesprek verdiepen we op inhoud én leren we meer over Mojra's bijzondere levensloop, haar afkomst en hoe ook in haar privéleven verbinding op grote afstand dagelijks speelt...

Meer over Mojra: https://www.linkedin.com/in/mojra-vogelnik-skerlj-5672346/

Fotocredits: Paul Dijkema

66-2 - Economie Anders (drieluik, aflevering 2) -met Mojra Vogelnik Skerlj

De derde en laatste aflevering van het drieluik Economie Anders, op zoek naar hoe we met minieme aanpassing de economie VEEL beter en leuker kunnen maken.


In delen 1 en 2 kwam het gebrek aan verbinding en de reikwijdte van verbinding aan bod. In deel 3 graven we dieper naar de kernelementen daarachter: Wat is nodig om die verbinding te maken en te laten groeien?


Onderzoeker, componist en theatermaker Falk Hübner onthult het antwoord aan de hand van een memorabele gebeurtenis die jazzlegende Herbie Hancock meemaakte tijdens een concert.


Daar ging iets mis, zou je kunnen zeggen. Maar het bleek de opmaat naar iets veel beters dan wat eigenlijk had moeten gebeuren.


Deze indringende ervaring bracht hem -en dankzij Falk ook jou en mij- diep inzicht in de hogere graad van samenwerking: het geven van vol vertrouwen én het nemen van verantwoordelijkheid.  Het brengt je naar volgende niveaus  van presteren, voorbij de discussie wie of wat een fout gemaakt, voorbij het idee van winnen en verliezen.


Maar hoe doe je dat, en wat heeft dat met economie te maken? Hier hebben we het over. We spreken over hoe je in de dagelijkse economische realiteit en samenwerking wederzijds vertrouwen en verantwoordelijkheid kunt kweken, hoe het begrip van "recht" en "verplichting" meer sámen kan worden. En daarmee hebben we het ook over hoe de kracht van verbeelding ons op nieuwe mogelijkheden kan brengen in onze dagelijkse bezigheden. Niet dankzij economische principes, maar dankzij de relatie tussen mensen.

Meer over Falk Hübner: https://www.linkedin.com/in/falkhuebner/

Het afgespeelde fragment: https://www.youtube.com/watch?v=m6fVZtp9vGQ

Credits afbeelding: Mojra Vogelnik Skerlj

66-3 - Economie Anders (drieluik, aflevering 3) -met Falk Hübner

Dan denk je met twee mensen met een goede klik, een gedeeld inzicht in het belang van de onderstroom en enorme zin om een mooie opname te maken, dat dat onmogelijk mis kan gaan.


Dus wel.


Er is een moment waarop ik de opname wilde stoppen, er is een moment dat ik dacht compleet in de maling te zijn genomen, en er zijn veel momenten dat we elkaar niet makkelijk vonden.


Normaal zou de opname niet online gekomen zijn, maar er zijn 2 redenen waarom ik dat nu wel doe:
1) dit gesprek toont óók dat goede bedoelingen niet uitsluiten dat je elkaar niet meer kan/wil begrijpen. Zo erg dat ik overwoog het contact te verbreken. 
2) Dit gesprek bevat ondanks enkele misverstanden ook veel interessante materie -waaronder naast inhoud zeker ook de momenten dat we blijven zoeken om elkaar te begrijpen dwars door misverstanden heen.

Als je het interessant vind, luister zeker ook deze opname en besluit zelf of je hem niet zo geslaagd of juist boeiend vind. Of beide, waarom ook niet?

Die eerste opname waarin Niels en ik zélf niet helemaal in de onderstroom bleven...

We kunnen blijven rennen van incident naar incident, van ophef naar ophef, ons blijven verliezen in wat zij nu weer zegt of hij nou weer doet -ontwikkelingen genoeg 😉-, maar veel zinvoller is onder die oppervlakte te kijken. Naar de onderstroom.


"De onderstroom die niemand ziet
Bepaalt de richting op elk gebied"
                                                           -Stef Bos -de Onderstroom


Wat die onderstroom dan is? De langzame -maar immense- veranderingen in waar we het met elkaar over eens zijn. Die veranderingen gebeuren al op steeds meer plaatsen, maar worden nog slecht gezien door bedrijven en overheden. Laat staan begrepen. En dus gaan die door met wat vroeger werkte en werken ze zich langzaamaan… in de nesten.


Want de onvrede bij gewone mensen richting bedrijfsleven en overheid groeit.


In dit gesprek duiken we samen met Niels Willems voluit in die onderstroom én bespreken we hoe we die sneller zichtbaar krijgen. Niels is al jaren bezig met de materie, onder meer via Onderstroombureau. Zijn introductie spreekt boekdelen over wat de winst is als we ons richten op de onderstroom.


En daar is veel minder voor nodig dan ik vooraf dacht. Het vraagt alleen wél dat we heel anders gaan denken.


Laat je meevoeren door het prachtige resultaat als we massaal die onderstroom zichtbaar maken. Dat wil je laten gebeuren! Voor jezelf, je familie, iedereen die je liefhebt. En vooruit, misschien ook nog wel voor die ellendeling op de hoek van de straat, zij het een onsje minder (-;


Over ellendelingen gesproken, na onze eerste poging voor deze aflevering was dat een van de woorden die we van elkaar dachten. Zo graag als we de onderstroom in wilden, zo gemakkelijk vlogen we met regelmaat uit de bocht zó de bovenstroom in. Overtuigd van ons eigen gelijk, niet open voor dat van de ander.


Frustrerend, maar ook leerzaam. We legden het rap bij en besloten daarvoor al dat we een nieuwe opname zouden maken. Dát is dan weer wél heel erg onderstroom.


Mocht je het leuk of interessant vinden, dan kun je ook de eerste opname beluisteren, die staat direct onder deze. Mag je zelf kiezen of je die meer of minder geslaagd vind dan deze. Of je verkneukelen over de misverstanden die je voelt voorbijkomen. (-;

Opvallend feitje: het verschil in muziekkeuzes die Niels bij opname 1 en opname 2 maakt. Een betere typering van beide opnames is bijna niet te bedenken haha!

Meer over Niels: https://www.linkedin.com/in/nielsfcwillems/

67 - Beter Anders: de onderstroom laten bovenkomen - met Niels Willems

In de Beter Anders Podcast ga ik -Ludo Ansems- in gesprek met mensen die concrete tips hebben hoe jij en ik beter met de aarde om kunnen gaan of beter om kunnen gaan met elkaar. Wil je alleen de tips, die zitten in de eerste tien minuten. Daarna is er ruimte om de gever van de tips beter te leren kennen; drijfveren, ervaringen en.. wat is zijn/haar favoriete muzieknummer?

66-2 - Economie Anders (drieluik, aflevering 2) -met Mojra Vogelnik Skerlj

Beter Anders Podcast

Related tracks