ปฏิเสธไม่ได้ว่าเหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516 ถือเป็น ‘จุดเปลี่ยน’ สำคัญของประวัติศาสตร์ไทย เมื่อประชาชนจำนวนมากรวมใจกันล้ม จอมพล ถนอม กิตติขจร และเครือข่าย เป็นชัยชนะของประชาชนในแบบที่ไม่มีใครคาดคิดว่า ‘เผด็จการ’ ที่ดำรงตำแหน่งยืนยาวขนาดนั้น จะถูกล้มได้ง่ายเพียงนี้

ก่อนจะถึงวันที่ 14 ตุลาฯ คำถามสำคัญก็คือ อะไรคือสิ่งที่ทำให้จอมพลถนอมแข็งแกร่งได้เพียงนั้น สิ่งที่ประกอบสร้าง ‘ระบอบถนอม’ คืออะไร แล้วเพราะเหตุผลใด 14 ตุลาฯ ถึงสามารถจัดการกับจอมพลถนอมได้ราบคาบ

b-holder Podcast ชวน ธำรงศักดิ์ เพชรเลิศอนันต์ อาจารย์คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยรังสิต ผู้เขียนหนังสือ ‘เนื้อในระบอบถนอม’ วิเคราะห์ ‘ไส้ใน’ ของระบอบเผด็จการเมื่อ 50 ปีก่อน ว่ามีลักษณะพิเศษอะไร แล้วเพราะอะไร ระบอบทหารที่ฝังรากลึกถึงได้พ่ายต่อพลังของปวงประชาได้

b-holder EP39: เนื้อใน ‘ถนอม กิตติขจร’ จอมพลคนซื่อ ชนวน 14 ตุลาฯ คุยกับ ธำรงศักดิ์ เพชรเลิศอนันต์

ถึงวันนี้ ‘Soft Power’ วลีสั้นๆ ที่โจเซฟ ไนลส์ (Joseph Nyles) คิดขึ้นเมื่อหลายทศวรรษก่อน กลายเป็นวลีที่ถูกใช้อย่างแพร่หลาย หลายคนวิจารณ์ว่าไม่ตรงกับความหมายดั้งเดิม ขณะที่หลายคนวิจารณ์ว่า วลีนี้ถูกใช้เกลื่อนกลาดเกินไป และยุคนี้ อะไรก็ดูจะเข้าทาง Soft Power หมด เพราะหัวหน้าพรรคเพื่อไทยคนใหม่อย่าง แพทองธาร ชินวัตร เกิดสนใจเรื่องนี้!

แต่เอาเข้าจริงแล้ว Soft Power ในมุมมองของรัฐบาลนี้คืออะไร พรรคเพื่อไทยมีแผนจะทำอะไรบ้างกับ Soft Power แล้วบรรดาคำครหาต่างๆ เป็นต้นว่า “นโยบายนี้ ยากจะทำได้จริง” “เป็นแค่ราคาคุย แต่คนคิดกลับไม่เข้าใจความหมาย” จะถูกอธิบายอย่างไร?

b-holder EP นี้ พูดคุยกับ นายแพทย์ สุรพงษ์ สืบวงศ์ลี กรรมการและเลขานุการคณะกรรมการยุทธศาสตร์ซอฟต์พาวเวอร์แห่งชาติ ถึงสารพัดข้อสงสัย และร่วมกันหาคำตอบว่าทำไม Soft Power ถึงเป็นนโยบายที่ต้องทำให้สำเร็จให้เร็วที่สุด

b-holder EP40: นพ.สุรพงษ์ สืบวงศ์ลี Soft Power นโยบายเพื่อไทยที่ต้องทำให้สำเร็จ

พาย้อนกลับไปดูพัฒนาการทุนไทยยุคจอมพลสฤษดิ์ ว่าพวกเขาเริ่มร่ำรวยขึ้นได้อย่างไร และบรรยากาศการเมืองแบบใดที่ทำให้คนเหล่านี้สามารถร่ำรวย สร้างทรัพย์ศฤงคารได้ในห้วงเวลาการ ‘พัฒนา’ ประเทศ

b-holder EP41: ทุนไทยใต้เงื้อมมือจอมพลสฤษดิ์

ในความเป็นจริง พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงดำรงสถานะอย่างยากลำบาก ช่วงเวลาแห่งการครองราชย์ 7 ปี เต็มไปด้วยสถานการณ์แห่งความท้าทาย ไม่ว่าจะเป็นช่วงเวลาเศรษฐกิจตกต่ำ หรือปัญหาภายในพระบรมวงศานุวงศ์อันยุ่งเหยิง แน่นอนว่า ปัญหาทั้งหมดเป็นปฐมเหตุแห่งการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 24 มิถุนายน 2475 ทำให้ในหลวงรัชกาลที่ 7 เป็นพระมหากษัตริย์ในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์พระองค์สุดท้าย

คำถามก็คือในห้วงเวลาอันปั่นป่วน มีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้นบ้าง สถานการณ์ ‘ระหว่างบรรทัด’ ส่งผลอย่างไรต่อสถานะของในหลวงรัชกาลที่ 7 และในสถานการณ์อันยากลำบาก ‘กษัตริย์นักประชาธิปไตย’ จัดการเรื่องเหล่านี้อย่างไร

หากมองย้อนกลับไป ในหลวงรัชกาลที่ 7 อาจเป็นพระมหากษัตริย์ที่ ‘น่าสงสาร’ ที่สุดในราชวงศ์จักรี

b-holder EP42: ประชาธิปก กษัตริย์ผู้น่าสงสาร

3 ปีผ่านไป หลังรัฐประหารที่มีข้ออ้างว่าด้วยเรื่อง ‘รักษาความสงบ’ และขจัด ‘คอร์รัปชัน’ สถานการณ์ในเมียนมายังคุกรุ่น
.
กองกำลังของกลุ่มชาติพันธุ์รวมตัวกันสู้รัฐบาลทหารของ พลเอกอาวุโส มิน อ่อง หล่าย (Min aung hlaing) จนยิบตา หลายพื้นที่กองกำลังเหล่านี้เอาชนะกองทัพของรัฐบาลได้ และแม้รัฐส่วนกลางจะใช้อาวุธหนักจัดการเพียงใด ก็ไม่สู้การต่อสู้แบบ ‘กองโจร’ ที่มีเบื้องหลังอันสลับซับซ้อน และมีทั้งยุทธวิธี-ยุทโธปกรณ์ไม่แพ้กองทัพ

คำถามก็คือ 3 ปีที่ผ่านมา รัฐบาลทหารพม่าผิดพลาดตรงไหน คำถามก็คือทำไมสมรภูมิสำคัญหลายแห่ง ฝั่งกองกำลังชาติพันธุ์กลับมียุทธวิธีที่เหนือกว่า แล้วเพราะเหตุใด อดีตเมืองหลวงอย่าง ‘มัณฑะเลย์’ ถึงเป็นจุดยุทธศาสตร์สำคัญที่ต่างฝ่ายต่างก็จะชิงชัย ยึดเป็นชัยภูมิสำคัญให้จงได้ พร้อมคำถามที่สำคัญที่สุด ผลลัพธ์สุดท้ายของการห้ำหั่นกันระหว่างทั้งสองฝ่ายจะนำไปสู่อะไร

b-holder EP43 สนทนากับ ดุลยภาค ปรีชารัชช จากสถาบันเอเชียตะวันออกศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เพื่อร่วมกันหาเบื้องหลัง ถอดสมการอันซับซ้อนเหล่านี้ และวิเคราะห์ความเป็นไปได้ที่จะเกิดขึ้นในอนาคต

b-holder EP43: 3 ปี รัฐประหารพม่า หนังเรื่องยาวที่ยังไม่มีจุดจบ

b-holder ร่วมย้อนอดีตไปหาคำตอบว่า ที่จริงแล้วดีกรีความเป็น ‘นักประชาธิปไตย’ ของ ทักษิณ ชินวัตร นั้นเข้มข้นขนาดไหน อะไรที่ประกอบสร้างให้ภาพ ‘ประชาธิปไตย’ ติดกับแบรนด์ของเขา แล้วจนถึงวันนี้ยังคงเหลือความเป็น ‘นักประชาธิปไตย’ อยู่หรือไม่

b-holder EP44: ความเป็นนักประชาธิปไตยของ ‘ทักษิณ’

b-holder Podcast สนทนากับ อังคณา นีละไพจิตร ภรรยาของทนายสมชาย ย้อนอดีตกลับไปถึงวันที่ทนายสมชายหายตัว สำรวจ ‘ความไม่ปกติ’ ของกระบวนการยุติธรรมไทย เมื่อเจ้าหน้าที่รัฐเข้าไปพัวพันกับการอุ้มหาย มองไปถึงอนาคตของการ ‘ซ้อมทรมาน’ และอุ้มหาย รวมถึงการคืน ‘สมชาย’ ให้กับครอบครัว

b-holder EP45: 20 ปี ‘อุ้มหาย’ ทนายสมชาย  กับความยุติธรรมที่ไม่เคยมาถึง

การกลับมาของ จักรภพ เพ็ญแข สั่นสะเทือนการเมืองไทย หลายปีที่ผ่านมาหลายคนไม่นึกว่า เขาจะกลับมาได้ และหากกลับมาได้ ก็คงเป็นชื่อสุดท้ายในภาวะบ้านเมืองปกติ การกลับมาของจักรภพ ท่ามกลางจังหวะก้าวของ ทักษิณ ชินวัตร ที่คืบคลานออกมาเรื่อยๆ ยิ่งทำให้หลายคนตั้งคำถามถึง ‘ดีลพิเศษ’ บางอย่าง ว่าด้วยฝ่ายอนุรักษนิยมและพรรคเพื่อไทย จับมือกันเพื่อคว่ำ ‘พรรคก้าวไกล’ โดยมีจักรภพเป็นหนึ่งในวงจรนั้น

b-holder สัปดาห์นี้ นั่งคุยกับ จักรภพ เพ็ญแข ย้อนอดีตไปตั้งแต่การเคลื่อนไหวของคนเสื้อแดง ถามเขาว่าการกลับมาถือเป็น ‘ความล้มเหลว’ หรือไม่ ขณะเดียวกัน เขาคิดอย่างไรที่หลายคนตั้งสถานะเขาว่า เป็น ‘นายแบก’ พรรคเพื่อไทยคนใหม่ แล้วสภาพการเมืองแบบนี้ คนที่ต่อสู้มายาวนานแบบจักรภพ มี ‘ความหวัง’ อะไรเหลืออยู่บ้างไห

b-holder EP46: บุรุษผู้อยู่ท่ามกลางความขัดแย้ง

ว่ากันตามจริง ‘คณะราษฎร’ ไม่ใช่ ‘ฮีโร่’ ทั้งขั้นตอนการเปลี่ยนแปลงการปกครอง และการรักษาอำนาจหลังจากนั้น พวกเขามีข้อผิดพลาดมากมาย ทำให้ฝ่ายตรงข้ามใช้คำว่า ‘ชิงสุกก่อนห่าม’ ได้เต็มรูปแบบ และด้วยข้อผิดพลาดจึงทำให้พวกเขาเสียอำนาจอย่างสิ้นเชิง หลัง ‘ฝ่ายเจ้า’ โต้กลับในการรัฐประหารปี 2490

b-holder ชวนดูความขัดแย้งภายในของคณะราษฎร ทั้งปฐมเหตุที่ทำให้บรรดา ‘ผู้ก่อการ’ แตกคอ และการข้ามขั้วไปอีกฝ่าย เพื่อพิเคราะห์ว่าเหตุใดการปฏิวัติสยามถึงไม่สัมฤทธิ์ผลอย่างที่ใจของผู้ก่อการวาดไว้

b-holder EP47: หักขั้ว ย้ายข้าง ล้างบาง ประวัติศาสตร์ความไม่สมบูรณ์ของ ‘ราษฎร’

สถานการณ์ในพม่าพลิกกลับอีกตลบ เมื่อ หม่อง ชิต ตู่ หรือ ซอว์ ชิต ตู่ (Saw-Chit-Thu) ผู้นำกองกำลังแห่งชาติกะเหรี่ยง (Karen National Army: KNA) เกิด ‘เปลี่ยนข้าง’ แปรพักตร์ ย้ายข้ามไปอยู่กับกองทัพพม่า ทั้งที่สู้กับ KNA มายาวนาน และทำให้สถานการณ์ในเมืองเมียวดี ตรงข้ามชายแดนแม่สอด ที่ตอนแรกดูเหมือนฝั่งกะเหรี่ยงจะ ‘มีชัย’ กลับกลายเป็นเพลี่ยงพล้ำ ต้องล่าถอยกลับไปในประเทศอีกครั้ง

b-holder ชวน สุณัย ผาสุข ที่ปรึกษา Human Rights Watch ประจำประเทศไทย ประเมิน ‘ราคา’ ของดีลข้ามขั้วของ หม่อง ชิต ตู่ ก่อนมองอนาคตของสงครามกลางเมืองในพม่า และหาคำตอบว่าทำไมสุณัยถึงได้มองว่า ไม่มี ‘ฉากทัศน์’ ที่ดีที่สุด สำหรับสถานการณ์ในพม่า

b-holder EP48: ‘หม่อง ชิต ตู่’ แปรพักตร์ ชัยชนะของ ‘ประชาชน’ ยังเลือนราง

หนังสือที่แพทแนะนำ

1. Little House in the Big Wood by Laura Ingalls Wilder (บ้านเล็กในป่าใหญ่ แปลโดย สุคนธรส)

2. Ender's Game by Orson Scott Card (สงครามพลิกจักรวาล แปลโดย อมฤต โอภาสเศรษฐกุล)


3. You are Badass by Jen Sincero

4. Steal Like an Artist by Austin Kleon (ขโมยให้ได้อย่างศิลปิน แปลโดย อาสยา ฐกัดกุล)

a book in the life of "Pat Klear"

THE MOMENTUM

Related tracks