ซีดี ๙๕ พระธรรมเทศนา หลวงพ่อปราโมทย์​ ปาโมชฺโช

บางคนภาวนาแล้วก็เห็นโลกพระนิพพาน อันนั้นเป็นนิมิต 
บางท่านท่านเข้าใจความจริง 
อย่างบางองค์ท่านภาวนาดี แต่ท่านชอบพูดถึงโลกนิพพาน 
อันนั้นเป็นอุบายให้เราอยากได้นิพพานไปก่อน 
แล้วพอเราเจริญสติปัฏฐานมากๆ 
เราไม่ยึดรูป ไม่ยึดนาม ก็รู้จักนิพพานตัวจริงได้ 
เป็นอุบายของท่านบางองค์ 

พระพุทธเจ้าท่านบอกตรงไปตรงมาที่สุดเลย แล้วพวกเรารับไม่ค่อยได้
ท่านบอก “นิพพานไม่มีดิน น้ำ ไฟ ลม 
ไม่มีอากาศ ไม่มีช่องว่าง ไม่มีวิญญาณ 
ไม่มีความไม่มีอะไรเลย 
ไม่มีพระอาทิตย์ ไม่มีพระจันทร์ 
ไม่มีกลางวัน ไม่มีกลางคืน” 
ฟังแล้วไม่น่าอยู่เลย 
กลางวันก็ไม่มี กลางคืนก็ไม่มี 
มันอยู่ใน Twilight Zone หรืออย่างไร มันคิดแต่จะอยู่ 
มันไม่เคยรู้จักสิ่งซึ่งเหนือรูปธรรมนามธรรมขึ้นไป 
พอฟังแล้วมันรับไม่ได้ 
ครูบาอาจารย์รุ่นหลังๆ ก็เลยหลอกๆ เอา 
สร้างอะไรที่ปลุกเร้าให้ก้าวไปข้างหน้า 
อย่างทำวัตถุมงคลมาเพื่อให้เรารักษาศีล เพื่อให้เรานั่งสมาธิ 
แล้วก็สอนโน่นสอนนี่ เห็นนรก เห็นสวรรค์ 
เพื่อเราจะได้ไม่ได้ทำผิดศีล เป็นอุบายมากมาย

ถ้าเรามัวแต่ติดอุบาย เราก็ไปไหนไม่ได้หรอก แหวกอุบายไม่ออก 
ถ้าแหวกออกก็จะเข้าใจร้อง 
โอ๊ย สติปัญญาครูบาอาจารย์ไม่ธรรมดา 
สอนคนโง่ๆ อย่างเราให้ก้าวหน้าขึ้นมาได้ 
ด้วยอุบายวิธีของท่านมากมาย 
แต่พอเราเข้าใจแล้ว มันมีวิธีที่ลัดสั้นที่สุดเลย 
ไม่เห็นจะต้องอ้อมค้อมมาไกลแสนไกล 
ลัดสั้นเลยก็คือเรียนรู้เข้ามาที่จิตเลย 
กุศลเกิดที่จิต อกุศลเกิดที่จิต มรรคผลเกิดที่จิต 
ไม่ได้เกิดที่อื่นหรอก 
มรรคผลไม่ได้เกิดที่ดิน น้ำ ไฟ ลม 
กุศลไม่ได้เกิดที่ดิน น้ำ ไฟ ลม 
อกุศลก็ไม่ได้เกิดที่ดิน น้ำ ไฟ ลม 
มันเกิดที่จิตนี้ล่ะ
ฉะนั้นถ้าเราภาวนา 
สุดท้ายมันจะตัดตรงเข้ามาที่จิต 


หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
17 กันยายน 2565

CD 95

อุบายของครูบาอาจารย์ :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 17 กันยายน 2565

เราต้องพยายามฝึกตัวเอง มีวินัยในตัวเอง 
แล้วก็พยายามฝึกสติปัฏฐาน ทุกวันๆ ต้องฝึก 
วิธีฝึกสติปัฏฐานก็คือ ต้องมีฐานที่ตั้งของสติเสียก่อน 
ฐานที่จะทำให้เกิดสติปัฏฐาน 
พระพุทธเจ้าท่านกำหนดไว้ให้แล้ว คือกาย เวทนา จิต ธรรม

เราพยายามทำสติปัฏฐานไป 
มีสติรู้กายในส่วนที่เราสามารถรู้ได้ 
เช่น กายหายใจออก กายหายใจเข้า 
กายยืน เดิน นั่ง นอน กายเคลื่อนไหว กายหยุดนิ่ง 
เป็นเรื่องของการทำกายานุปัสสนา 
ดูจิตก็เหมือนกัน ดูจิตในส่วนที่เราดูได้ 
จิตโลภ จิตโกรธ จิตหลง 
จิตไม่โลภ จิตไม่โกรธ จิตไม่หลง 
หรือจิตสุข จิตทุกข์อะไรอย่างนี้ 
เรื่องเวทนา เวทนาคือความรู้สึกสุขทุกข์ในร่างกาย 
ความรู้สึกสุข ความรู้สึกทุกข์ 
ความรู้สึกไม่สุขไม่ทุกข์ในจิตใจ 

พ่วงการดูจิตเข้ากับการดูเวทนาทางใจไปแล้ว เหลือเวทนาทางกาย
เวทนาทางกายเหมาะกับคนเล่นฌาน 
เหมาะกับคนที่ทำสมาธิดีๆ ก่อน 
ถ้าเราสมาธิไม่พอ มันดูเวทนาทางกายเดี๋ยวสติแตก 
มันทนไม่ไหว มันเจ็บ
เพราะฉะนั้นคนที่จะเจริญเวทนานุปัสสนาสติปัฏฐาน 
ในกลุ่มของกาย “ควร” 
ไม่ใช่ “ควร” - “ต้อง”  ต้องฝึกสมาธิก่อน 
พวกเรายุคนี้ฝึกสมาธิยาก
ต่อไปก็เหลืออันหนึ่งธัมมานุปัสสนา 
ธัมมานุปัสสนามันก็อยู่ในรูปธรรม นามธรรมอีกนั่นล่ะ 
แต่มันดูละเอียดขึ้นไป ดูลึกลงไป
อย่างแทนที่จะดูแค่ราคะ โทสะ โมหะ ก็ดูละเอียดลงไปอีก 
สิ่งที่อยู่เบื้องลึกลงไป ก็คือพวกนิวรณ์ทั้งหลาย 
มันกิเลสที่ละเอียดลงไปอีก 
ซ่อนเร้นอยู่ในจิตใต้สำนึกของเรา เราไม่ได้ดูแค่ตัวมัน
เราจะรู้ลึกลงไปว่าทำไมมันถึงเกิดขึ้น 
อะไรเป็นเหตุเป็นปัจจัยให้มันเกิดขึ้น 
อะไรทำให้มันไม่เกิด อะไรทำให้มันเกิด
เพราะฉะนั้นในส่วนของธัมมานุปัสสนา ยาก 
พวกเราอินทรีย์ยังอ่อน เราเว้นไว้ก่อน 
เราเล่นของง่ายๆ เล่นกาย เวทนา จิต 
เวทนาก็เล่นเวทนาทางใจ ทำสิ่งที่เราทำได้ 
ไม่ต้องตะเกียกตะกายทำกรรมฐานซึ่งเกินกำลังของเรา 
ถ้าจะเกินกำลังมันทำไม่ได้จริงหรอก


หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
24 กันยายน 2565

วิธีฝึกสติปัฏฐาน :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 24 กันยายน 2565

ธรรมะมีหลายระดับ 
ระดับต้นๆ ทำให้เราอยู่กับโลกอย่างมีความสุข 
ระดับสูงขึ้นไปเป็นเรื่องธรรมะเพื่อการพ้นจากโลก 
พระพุทธเจ้าก็ไม่ได้คิดว่าทุกคนจะพ้นโลกได้
ส่วนใหญ่เราก็ยังเวียนว่ายอยู่ในโลกิยะ
โลกของกาม หาความสุขความเจริญ 
ส่วนใหญ่ก็ยังเป็นอย่างนั้น น้อยคนที่คิดจะพ้นโลกจริงๆ
พระพุทธเจ้าท่านก็เข้าใจเรื่องเหล่านี้ดี 
ท่านก็สอนธรรมะให้เราอยู่กับโลกอย่างมีความสุข มีความเจริญ 
อย่างธรรมะที่ท่านสอนฆราวาส 
ท่านจะสอนเรื่องการทำทาน การรักษาศีลอะไรพวกนี้ 
อยู่ในกลุ่มหมวดของธรรมะชื่ออนุปุพพิกถา 
เรื่องรู้จักทำทาน รักษาศีล 
ถัดจากนั้นก็มี คือเรื่องของสวรรค์ 
สวรรค์ก็คือเรามีความสุขมีความเจริญในทางโลกนั้นล่ะ 
ยังเป็นๆ อยู่ก็ขึ้นสวรรค์ได้ จิตใจมันมีความสุข มองอีกมุมหนึ่ง 
ทำไมท่านสอนอย่างนี้ 
อันแรกก็คือคนส่วนใหญ่ยังไม่ได้อยากพ้นโลก 
แต่อยากมีความสุข ท่านก็สอนธรรมะให้ 
ให้รู้จักทำทาน ให้รักษาศีล 
เพราะฉะนั้นเราตั้งอกตั้งใจ 
มีทาน มีศีล มีภาวนา ทำไว้สำหรับฆราวาส 
สำหรับฆราวาสและพระที่ต้องการพ้นทุกข์ 
ก็มีศีล มีสมาธิ และเจริญปัญญาด้วย 
เจริญปัญญาคือการเห็นกายอย่างที่กายเป็น เห็นจิตอย่างที่จิตเป็น 
มันเป็นอย่างไร มันเป็นไตรลักษณ์ นี่เรียกว่าเจริญปัญญา 
ไปเลือกเอา ชีวิตเรา 
อยากสุข อยากสบาย ก็ทาน ศีล ภาวนา 
อยากพ้นทุกข์ก็ ศีล สมาธิ ปัญญา 
ตัวที่ทำให้พ้นทุกข์ คือปัญญา 


หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
25 กันยายน 2565

ธรรมะมีหลายระดับ :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 25 กันยายน 2565

การพัฒนาศีลก็คือความปรุงแต่งที่ดี 
การพัฒนาสมาธิก็คือความปรุงแต่งที่ดี 
การพัฒนาก็คือความปรุงแต่งที่ดี 
พัฒนาปัญญาเป็นความปรุงแต่งที่ดี 
ทั้งหมดนี้เป็นความปรุงแต่งทั้งสิ้น แต่ต้องปรุงแต่ง 
ถ้าเราไม่ปรุงแต่งศีล สมาธิ ปัญญา 
จิตมันก็ปรุงแต่งความชั่ว เพราะมันเคยชินที่จะชั่ว 
ฉะนั้นเราพัฒนา ทำไปเรื่อยๆ 
ศีล สมาธิ ปัญญา ไม่ใช่เป้าหมาย 
ศีล สมาธิ ปัญญา ก็เป็นความปรุงแต่ง 
เพราะฉะนั้นเราไม่ได้เอาความปรุงแต่งมาเป็นจุดหมายปลายทาง 
จุดหมายปลายทางของเราพ้นจากความปรุงแต่ง 
คือตัววิสังขาร ตัวนิพพาน

ศีล สมาธิ ปัญญา เป็นเครื่องมือ 
เป็นความปรุงแต่งชนิดที่เป็นเครื่องมือ 
ในการล้มล้างกิเลสออกจากจิตใจของเรา 
เพราะฉะนั้นเราต้องฝึก 
วิธีปรุงแต่งปัญญาทำอย่างไร 
ให้มีสติรู้กายรู้ใจตามความเป็นจริง 
ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง 
จิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลางมันได้มาจากการที่เราฝึกสมาธิ 
จิตมันตั้งมั่นไม่โคลงเคลง 
แล้วก็ต้องฝึกเรื่อยๆ 
เห็นสภาวะทั้งหลายเกิดดับหมุนเวียนเปลี่ยนแปลง 
เดี๋ยวสุข เดี๋ยวทุกข์ เดี๋ยวดี เดี๋ยวชั่ว 
พอฝึกไปเรื่อยๆ ต่อไปมันจะเป็นกลาง 
มันจะเห็นว่าสุขมันก็ของชั่วคราว ทุกข์มันก็ของชั่วคราว 
ดีมันก็ของชั่วคราว ชั่วมันก็ของชั่วคราว 
เพราะฉะนั้นสุขกับทุกข์มันก็เสมอกันด้วยความเป็นไตรลักษณ์ 
มันเป็นของชั่วคราวเหมือนกัน 
เราก็จะไม่หิวความสุข ไม่เกลียดความทุกข์ 
ดีกับชั่วมันก็เสมอกัน มันเป็นของชั่วคราว 
สุดท้ายปัญญาที่เป็นโลกุตตระมันจะเกิดขึ้น 


หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
1 ตุลาคม 2565

วิธีพ้นจากความปรุงแต่ง :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 1 ตุลาคม 2565

เราทำกรรมฐานสักอย่างหนึ่ง 
พอจิตเคลื่อนแล้วรู้ๆ อย่างนั้นก็ได้ 
แล้วต่อไปจิตมันจะค่อยๆ มีพลัง ทรงตัวขึ้นมา 
พอจิตมันทรงตัวขึ้นมาได้แล้ว หัดแยกขันธ์ๆ ไป 
พอมันแยกขันธ์ได้ มันจะเห็นแต่ละขันธ์ 
ในขันธ์หนึ่งก็มีสภาวะหลากหลาย 
อย่างสังขารขันธ์มีตั้งเยอะแยะ ตั้ง 50 อย่าง 
เราไม่ต้องเรียนทั้งหมด เราเรียนเท่าที่มี 

ต่อไปเราก็จะเห็นแต่ละตัวๆ 
แต่ละสภาวะเกิดขึ้น ตั้งอยู่ แล้วดับไปทั้งสิ้น 
เราต้องการจะมาเห็นตรงนี้ 
เราไม่ได้ต้องการเห็นว่าราคะไม่เที่ยงแต่โทสะมันเที่ยง ไม่ใช่ 
ทุกตัวเหมือนกันหมดเลย 
สุขหรือทุกข์ก็เสมอกันด้วยความเป็นไตรลักษณ์ 
กุศลหรืออกุศลก็เสมอกันด้วยความเป็นไตรลักษณ์ 
ดูให้มันเห็นไตรลักษณ์ ย้ำ ขีดเส้นใต้คำว่าเห็น 
ไม่ใช่คิด ต้องเห็นเอา 
ฉะนั้นวิปัสสนา วิปัสสนะก็คือ
วิ แปลว่าแจ้ง ปัสสนะ คือการเห็น 
ต้องเห็นเอา คิดเอาไม่ได้ 
เพ่งเอาก็ไม่ได้ ต้องเห็นเอา 

เราเห็นอะไร เช่น 
เราเห็นราคะมันเกิดขึ้น ราคะมันตั้งอยู่ ราคะมันดับไป 
อย่างนี้เรียกว่าเราเห็น 
ถ้าเราคิดว่า เอ๊ะ ตอนนี้จิตเรามีราคะ หรือมีโทสะ 
อันนี้ไม่เรียกว่าเห็น ยังหลงอยู่ในโลกของความคิด 
พอเราสะสมการเห็นถูกไปเรื่อยๆ 
เราสะสมการเห็นถูกบ่อยๆๆ เห็นไตรลักษณ์ 
อะไรเกิดขึ้นก็เห็นไตรลักษณ์ๆ 
ต่อไปถึงจุดหนึ่งจิตมันสรุปเอง 
สิ่งใดเกิดสิ่งนั้นดับ 
แล้วทุกสิ่งที่เกิดขึ้นมาตกอยู่ใต้ไตรลักษณ์ทั้งสิ้นเลย 


หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
2 ตุลาคม 2565

สะสมการเห็นถูก :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 2 ตุลาคม 2565

คอร์สปฏิบัติธรรมชาวจีน

หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 30 กันยายน 2565

เส้นทางที่เราจะต้องเดิน 
ขั้นแรกก็เตรียมจิตให้พร้อมที่จะเจริญปัญญา 
จิตที่พร้อมเจริญปัญญา ก็เป็นจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง 
จิตที่ตั้งมั่นเป็นจิตที่มีลักขณูปนิชฌาน 
ส่วนจิตที่เป็นกลาง ตัวนี้จะทำให้จิตมีพลัง เป็นอารัมมณูปนิชฌาน 
หลวงพ่อถึงบอกว่า “มีสติรู้กายรู้ใจตามความเป็นจริง 
(ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง) 
การรู้กายรู้ใจตามความเป็นจริงคือการเจริญปัญญา 
สิ่งที่เป็นเหตุเป็นปัจจัยเกื้อหนุนการเจริญปัญญา คือ สัมมาสมาธิ 
สัมมาสมาธิก็คือสภาวะที่ตั้งมั่นและเป็นกลางนั้นล่ะ 
ตั้งมั่นเอาไว้เดินปัญญา เป็นกลางนี้เอาไว้ชาร์จพลังให้จิตมีเรี่ยวมีแรง 

พอมีจิตตั้งมั่น มีเรี่ยวมีแรงมากพอ 
เอาไปเดินปัญญา อย่าเฉยๆ อยู่ 
เดินปัญญาก็คือ พอสติระลึกรู้กาย 
ไม่ใช่รู้อยู่ที่จิตนิ่งๆ เฉยๆ อย่างนั้น 
สติระลึกรู้กาย จิตตั้งมั่นและเป็นกลาง 
จะเห็นไตรลักษณ์ของกาย 
สติระลึกรู้เวทนา ถ้าจิตตั้งมั่นและเป็นกลาง 
จะเห็นไตรลักษณ์ของเวทนา 
ถ้าจิตตั้งมั่นและเป็นกลาง สติระลึกรู้สังขาร 
ปรุงดีปรุงชั่วทั้งหลาย จิตก็จะตั้งมั่น จะเป็นกลาง 
จะเกิดปัญญาเห็นไตรลักษณ์ขึ้นมา มันจะอันเดียวกัน 
ในสติปัฏฐานทั้ง 4 ขอให้มีจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง 
สติระลึกอะไร อันนั้นแสดงไตรลักษณ์ทั้งหมด 
เราเห็นไตรลักษณ์นั่นล่ะ 
ที่หลวงพ่อใช้คำว่า “เห็นตามความเป็นจริง” 
ความเป็นจริงคือไตรลักษณ์ 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
21 ตุลาคม 2566

CD 100

เคล็ดวิชาฝึกจิตเพื่อเดินปัญญา :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 21 ต.ค. 2566

คุณแม่ชีน้อยอยู่หินหมากเป้ง ท่านก็เคยพูดเรื่อยๆ 
บอก “คนหลายคนกินน้ำบ่อเดียวกัน 
เดินทางเดียวไม่เหยียบรอยกัน” 
น้ำบ่อเดียวกันหมายถึงพระนิพพาน 
คนที่ปฏิบัติมุ่งไปที่เดียวกัน ไปพระนิพพาน 
เดินทางเดียวกันคือทางของเอกายนมรรค 
ทางของสติปัฏฐานนี่ล่ะ 
แต่ไม่เหยียบรอยกัน หมายถึงวิธีการปฏิบัติ
ในรายละเอียดแตกต่างกัน 
ถนัดรู้กาย ใช้กายเป็นหลัก 
ถนัดรู้เวทนา ใช้เวทนาเป็นหลัก 
ถนัดรู้จิต ใช้จิตเป็นหลัก 
ถนัดรู้ธัมมานุปัสสนา ก็ใช้ธัมมานุปัสสนาเป็นหลัก
ซึ่งตัวนี้ไม่ค่อยมีหรอก ยากมาก 
แต่ไม่ว่าจะเจริญกายานุปัสสนา 
เวทนานุปัสสนา จิตตานุปัสสนา 
สุดท้ายทุกคนจะมาลงที่ธัมมานุปัสสนาเหมือนกันหมด 
ลงมาตัดที่จิตนั่นเอง 
ก็รู้แจ้งแทงตลอดอริยสัจ 
แทงตลอดปฏิจจสมุปบาทที่จิตนั่นเอง 
เพราะฉะนั้นเราไม่ต้องเริ่มต้นในสิ่งที่เราทำไม่ได้ 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
3 ธันวาคม 2566

CD 101

เดินทางเดียวไม่เหยียบรอยกัน :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 3 ธ.ค. 2566

เวลาเราจะภาวนา เราก็นั่งปรุงแต่งไป 
ส่วนใหญ่เกือบทั้งหมด เวลาภาวนาจะอยากปฏิบัติ
ก็จะไปสร้างภพของนักปฏิบัติขึ้นมา 
ภพก็คือความปรุงแต่ง ไปแต่งจิตให้มันนิ่งๆ ทื่อๆ 
หรือบังคับกาย บังคับใจ 
นั่นคือความปรุงแต่งทั้งหมดเลย
ถ้าตราบใดที่เรายังหลงอยู่ในโลกของความปรุงแต่ง 
เราจะไม่เห็นความว่างของธาตุทั้ง 6 
จะไม่เห็นความว่างของร่างกาย
ซึ่งประกอบด้วยธาตุดิน น้ำ ไฟ ลม 
ตั้งอยู่ในช่องว่าง คืออากาศธาตุ 
เราจะไม่เห็นว่าจิตใจมันก็เป็นธาตุ เป็นธาตุรู้
เพราะความปรุงแต่งนั้นเป็นเครื่องพะรุงพะรัง
ออกมาปิดบังความว่างเอาไว้
อย่างอากาศ จักรวาลนี้มันว่าง 
เมฆมันลอยมา เราก็รู้สึกฟ้ามันมืด วันนี้ฟ้ามันทึบ 
ฟ้าไม่ได้มืด ฟ้าไม่ได้ทึบ 
ฟ้าก็เป็นอย่างนั้นล่ะ แต่เมฆมันมาบัง 
จิตนี้ก็เหมือนกัน โดยตัวมันมันว่างอยู่แล้ว 
แต่เมฆหมอก คือความคิดนึกปรุงแต่ง
เข้ามาบดบังญาณทัสสนะของเรา
เลยเห็นผิดไป ความปรุงแต่งก็เลยปิดบังความว่างเอาไว

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
31 ธันวาคม 2566

2566

ความว่างของธาตุทั้ง 6 :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 31 ธ.ค. 2566

หัดดูตัวเองตั้งแต่เริ่มเลย รู้สึกตัวขึ้นมา 
รู้สึกกายรู้สึกใจ หัดดูไปเรื่อย 
กิเลสอะไรทำงานขึ้นมา รู้ทัน 
กิเลสอะไรซ่อนเร้นอยู่ รู้ทัน 
หัดรู้ไปเรื่อย ทีแรกก็รู้กิเลสหยาบๆ 
ต้องโกรธแรงๆ ถึงจะรู้ ต้องโลภแรงๆ ถึงจะรู้ 
หัดรู้บ่อยๆ ต่อไปขัดใจเล็กๆ ก็เห็น 
ความอยากเล็กๆ เกิดขึ้นก็เห็น 
หัดรู้กิเลสของตัวเองไว้ให้ดีตั้งแต่เริ่มต้นเลย

ถ้ารู้ทันกิเลสตัวเอง เวลาที่คิดว่าบรรลุมรรคผลอะไร 
ก็คอยสังเกตกิเลสตัวเองไป 
กิเลสอะไรยังไม่ละ กิเลสอะไรละแล้ว 
ละชั่วคราวหรือละถาวร สังเกตเอา 
ไม่ต้องเที่ยวถามคนโน้นคนนี้ เชื่อถือไม่ได้หรอก 
มีจำนวนมากเลยที่ไปเรียนที่โน้นที่นี้ที่โน่น 
ไปเรียนมาจากที่ต่างๆ แต่ละที่เขารับรอง
ได้โสดาบัน ได้สกทาคามี ได้อนาคามี เขารับรองให้ 
ไปเรียนอยู่ที่อื่น เขารับรองแล้วมาถามหลวงพ่ออีก 
จะให้หลวงพ่อรับรอง เรารับรองให้ไม่ได้ ไม่ใช่หน้าที่ 
แต่หลวงพ่อจะสอนให้ ไปสังเกตกิเลสตัวเองเอา 
กิเลสอะไรละแล้ว กิเลสอะไรยังไม่ละ 
ที่ละนั้นละเด็ดขาดหรือว่าละชั่วครั้งชั่วคราว 
กิเลสไม่ใช่ของเกิดตลอดเวลา มันเกิดเป็นคราวๆ 
กระทั่งสักกายทิฏฐิ ความเห็นผิดว่ามีตัวมีตน ก็เกิดเป็นคราวๆ 
ฉะนั้นไม่ใช่นึกๆ เอาว่า เอ๊ะ ตอนนี้ไม่มี 
ตอนนี้ไม่มีประเดี๋ยวมันมีก็ได้
ฉะนั้นหัดสังเกตกิเลสตัวเองไว้ให้ดีเถอะ 
หลวงพ่อไม่ได้พยากรณ์ให้ใครหรอก 
แต่จะชี้ให้ดู ชวนให้ดูกิเลสของตัวเอง

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
20 มกราคม 2567

2567

วิธีทดสอบเมื่อคิดว่าได้มรรคผล :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 20 ม.ค. 2567

ถ้าเรายังไปปรุงแต่งจิตให้วิเศษแค่ไหน 
มันก็ยังเป็นของเก๊อยู่ 
เพราะฉะนั้นเวลาที่เราจะภาวนา 
อย่ามัวแต่นั่งปรุงแต่งจิต 
ให้มีสติรู้กายรู้ใจตามความเป็นจริง 
ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง 
รู้กายอย่างที่กายเป็น 
รู้จิตอย่างที่จิตเป็นไป 
มันก็จะอยู่ในหลักของคำว่ารู้ทุกข์ ละสมุทัย 
สิ่งที่เรียกว่าทุกข์ก็คือขันธ์ 5 
คือรูปนาม คือกายคือใจของเรานี้ล่ะ 
เราต้องรู้มัน ไม่ใช่ทิ้งมัน แล้วไปอยู่ในความว่าง

เวลาที่เราจะรู้กายรู้ใจ 
เรามีสติรู้ถึงความมีอยู่ของร่างกาย 
รู้ถึงความมีอยู่ของจิตใจ 
มีสติเห็นร่างกายนี้ มันเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลง 
จิตใจก็เคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ 
แล้วก็มีปัญญาเห็นว่าร่างกายและก็จิต 
ล้วนแต่ตกอยู่ใต้ไตรลักษณ์ 
สติเป็นตัวรู้สภาวะ 
สภาวะคือรูปธรรมนามธรรมทั้งหลาย 
ปัญญาเป็นตัวเห็นไตรลักษณ์ของรูปธรรมนามธรรม 
ฉะนั้นต้องเดินให้ถูกหลัก

คำว่า “ทุกข์ให้รู้ สมุทัยให้ละ” 
นี่เป็นกฎของการปฏิบัติ 
เป็นแม่บทใหญ่อยู่ในอริยสัจ 4 
อริยสัจ 4 ข้อคือ
ทุกข์ให้รู้ สมุทัยให้ละ นิโรธทำให้แจ้ง มรรคทำให้เจริญ 
ถ้ารู้ทุกข์แจ่มแจ้ง 
สมุทัยก็ถูกละ นิโรธก็ปรากฏขึ้นมา อริยมรรคก็เกิดขึ้น

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
9 มีนาคม 2567

กฎของการปฏิบัติ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 9 มี.ค. 2567

มันไม่มีอะไรที่แน่นอนสักอย่างเดียวเลย 
เพราะฉะนั้นความดีใดๆ ก็ตาม 
จะเป็นทาน เป็นศีล เป็นภาวนา 
ความดีใดๆ ก็ตาม มีโอกาสทำให้รีบทำ 
อย่าเอาไว้ก่อนเอาไว้ก่อนเอาไว้ก่อน แล้วไม่ได้ทำ 
แล้วเราจะเสียใจทีหลัง

ไม่ว่าชีวิตจะดีหรือจะเลว 
สุดท้ายเราก็อยู่ในโลกนี้ชั่วคราวเท่านั้นล่ะ 
จากไปโดยมีสมบัติติดตัวไปหรือว่าไม่มี 
จะต้องรอรับส่วนบุญของคนอื่น 
เราทำเอาเองได้ทั้งนั้น

มางานศพทั้งที 
คนตายเขาได้แสดงธรรมะให้เราดู 
ว่าเกิดแล้วตายแน่นอน 
พวกเรายังไม่ทันจะตาย 
เรามาฟังธรรมะเพื่อเตรียมตัวตายอย่างมีศักดิ์ศรี 
เตรียมตัวตายอย่างคนมีปัญญา แบบลูกศิษย์มีครู 
ไม่ใช่ตายแบบอนาถา 
ตายแล้วก็ต้องมาวิ่งตะกาย ขอให้คนแผ่ส่วนบุญให้ 
หวังพึ่งอะไรอย่างนั้น 
พวกผีพวกเปรต อายุมันยืนกว่าคน 
สมมุติว่าเราไปเป็นเปรต 
ลูกหลานเราทำบุญให้เรา 
เหลนเราตายแล้ว เรายังไม่ตายเลย 
ไม่มีใครทำบุญให้แล้ว 
ต่อไปก็เป็นผีไร้ญาติจนได้ 
พูดง่ายๆ อายุยืนกว่ามนุษย์ 
เพราะฉะนั้นทำไว้ด้วยตัวเองปลอดภัยที่สุด 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
สำนักสงฆ์โสธรธรรมนิมิต
6 เมษายน 2567

เตรียมตัวตายอย่างคนมีปัญญา :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 6 เม.ย. 2567

ฝึกกันนานกว่าจิตจะมีกำลังตั้งมั่นเด่นดวงขึ้นมาจริงๆ 
ไม่ใช่เรื่องเล่นๆ แต่ถ้าเราจะทำพอเป็นนิสัย 
เรียกพอเป็นนิสัย ก็ทำบ้างหยุดบ้าง ก็ไม่เป็นไรหรอก 
ทำไปเรื่อยๆ สะสมไปหลายๆ ชาติ 
ต่อไปพระเมตไตรยมาตรัสรู้ เราก็ไปเรียนกับท่าน 
แล้วนิสัยอ่อนแอโหลยโท่ยอย่างนี้ 
ไปเจอพระศรีอาริย์ มันก็นิสัยเหลวไหลเหมือนเดิม 
อันนี้ไม่ใช่หลวงพ่อพูด ครูบาอาจารย์ท่านเคยเล่า 
บอกบางคน บอก โอ๊ย ค่อยๆ ทำไปนิดๆ หน่อยๆ สะสมเอาไว้ 
เดี๋ยวไปเจอพระศรีอาริย์ค่อยเอาจริง 
หลวงปู่ดูลย์บอก คนชนิดนี้มันไม่เอาจริงหรอก 
มันเหลวไหลตั้งแต่ชาตินี้ 
เจอพระศรีอาริย์มันก็เหลวไหลอีก 
เพราะมันเคยแต่เหลวไหล 

เพราะฉะนั้นเราจะผ่านพระพุทธเจ้านับจำนวนไม่ถ้วน 
ที่เราเวียนว่ายตายเกิดมายาวนานขนาดนี้ 
ผ่านพระพุทธเจ้ามานับจำนวนไม่ถ้วน 
ก็เพราะนิสัยเหลวไหลนี่ล่ะ นิสัยไม่สู้ 
ยอมให้กิเลสมันลากมันจูงเราไป 
มันต้องสู้ ต้องสู้ ยอมลำบากเสียก่อนแล้วสบายทีหลัง 
บอกเลยว่าภาวนาแล้ว ผลลัพธ์ที่ได้มันมหาศาล 
มันมีความสุขที่ไม่มีอะไรเหมือน 
ความสุข มันมีความสงัดอยู่ภายใน ไม่ใช่สงบนะ 
มันสงัดอยู่ข้างใน จิตมันทรงสมาธิอัตโนมัติอยู่ 
มันสงัดอยู่ภายใน แล้วมันก็สงบ 
สงบ ความสุขมันล้นเอ่อขึ้นมา โดยจิตไม่ติดมัน 
ถ้าจิตยินดีพอใจเมื่อไร ก็แสดงว่ายังไม่ใช่ 
ยังบรรลุมรรคผลไม่พอ 
ต้องทำอีก ก็ต้องฝึก ของฟรีไม่มี 
ธรรมะก็อยู่ใต้กฎแห่งกรรม 
ทำอย่างไรก็ได้ผลอย่างนั้น 
ของฟรีไม่มี ของฟลุกไม่มี

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
20 เมษายน 2567

ความอดทนในการภาวนา :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 20 เม.ย. 2567

[คลิปสั้น] จิตชาร์จตัวเอง หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 28 ม.ค. 67 (670128)

หลวงพ่อจะพูดภาพกว้างๆ ให้พวกเราเห็น 
หัวข้อที่จะพูดข้อแรกก็คือเรื่องความรู้สึกตัว 
หัวข้อที่สอง คือเรื่องของสมถกรรมฐาน 
หัวข้อที่สาม เรื่องวิปัสสนากรรมฐาน 
เรื่องหัวข้อที่สี่ เรื่องอริยมรรค อริยผล 
หัวข้อที่ห้า คือเรื่องนิพพาน 

เราจะไปสู่นิพพาน 
นิพพานเป็นสภาวะที่เราพ้นทุกข์สิ้นเชิง 
ฉะนั้นจะตอบโจทย์เราว่าเราจะไปสู่ความพ้นทุกข์ได้อย่าง

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
โรงแรม KSL Esplanade มาเลเซีย
26 มีนาคม 2568

วิธีไปสู่นิพพาน :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 26 มี.ค. 2568

ต้องภาวนากันแทบเป็นแทบตายเลยกว่าจะเห็น 
ไม่ใช่นั่งท่องๆ แล้ว โอ้ เข้าใจปฏิจจสมุปบาท 
เข้าใจแบบนั้นสู้กิเลสไม่ได้หรอก 
มันไม่เห็นกระบวนการ หรืออวิชชาเป็นอย่างไร 
อวิชชามีตั้ง 8 ตัวจะรู้อย่างไรในขณะจิตเดียว 
ไม่ใช่เรื่องง่าย พวกเราต้องค่อยๆ ทำไป 
เบื้องต้นฝึกให้จิตตั้งมั่น 
ด้วยการรู้ทันจิตที่ไหลไปไหลมา 
เรารู้ทันได้ถ้าเราฝึกทำกรรมฐานสักอย่างหนึ่งทุกวัน 
ทุกวันต้องทำ แรกๆ หัดใหม่ๆ หลวงพ่อบอกวันละ 15 นาที 
ตอนนี้เพิ่มแล้ว ถ้ายังมีขาอยู่ ยังเดินได้ ไปเดินให้ได้วันละ 3 ชั่วโมง 
3 ชั่วโมงเดินทีเดียวไม่ไหว แบ่งก็ได้ 
เช้าชั่วโมงหนึ่ง กลางคืน 2 ชั่วโมงอะไรอย่างนี้ 

ถ้าพวกเรามีเวลาว่างเมื่อไรก็ถลุงมัน
ให้มันวอดวายหายไปเฉยๆ น่าเสียดาย 
โดยเฉพาะเอาเวลาไปใช้พัฒนากิเลส 
ตามใจกิเลสไปเรื่อยๆ 
กิเลสมันก็แข็งแรงขึ้นเรื่อยๆ 
พัฒนาสติ พัฒนาสมาธิ ปัญญาของเราไปสิ 
จิตใจเราก็จะแข็งแรงขึ้น กุศลมันจะแข็งแรงขึ้น 
แล้วสุดท้ายเราก็ละบาปอกุศลได้ 
เจริญกุศลถึงพร้อมได้ทั้งศีล สมาธิ ปัญญา 
เราก็จะข้ามโลกได้ ข้ามโลกได้เข้าสู่โลกุตตระได้ 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
บ้านจิตสบาย
18 พฤษภาคม 2568

อย่าถลุงเวลาให้วอดวายไปเฉยๆ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 18 พ.ค. 2568

"ปฏิบัติธรรมะ เรียนอย่างเดียวไม่พอ 
เราเห็นบทเรียนแล้ว 
พระเปรียญ 9 พลาดไปตั้งหลายองค์ 
ว่าสุดยอดแล้วเปรียญ 9 ก็เอาไม่รอด 
พวกเราต้องลงมือปฏิบัติ 

ทุกวันนี้หลวงพ่อเร่งพวกเรา
อย่างน้อยไปเดินจงกรมให้ได้วันละ 3 ชั่วโมง 
เดินรวดเดียวไม่ได้ก็แบ่งเวลา 
ตอนเช้าตื่นเร็วให้ขึ้นหน่อย 
ไปเดินจงกรมสัก 1 ชั่วโมง 
กลางวันมีเวลาเมื่อไร 
ก็เดินด้วยความรู้สึกตัวไป 
เก็บเล็กเก็บน้อยไปเรื่อยๆ 
ตกค่ำก็ไปเดินจงกรมอีกสักชั่วโมงหรือชั่วโมงกว่า 
หลายคนก็ทำ คนที่ทำก็ประสบความก้าวหน้า 
แล้วก็รู้ได้ด้วยตัวเองว่าตัวเองพัฒนาขึ้น 
แต่ก่อนที่หลวงพ่อจะใช้ให้ไปเดินจงกรม 
หลวงพ่อสอนหลักของการปฏิบัติให้แล้ว 
ไม่ใช่ไปเดินจงกรมแล้ว ยิ่งเดินยิ่งเครียด 
ยิ่งเดินยิ่งเหลวไหลไร้สาระ 
เดินด้วยความรู้เนื้อรู้ตัว 
เห็นร่างกายมันเดินไป 
ใจรู้สึกร่างกายมันเดิน ใจหนีไปที่อื่น รู้ทัน 
ใจถลำลงไปเพ่งร่างกาย รู้ทัน 
รู้ทันจิตใจตัวเองไป 
แล้วก็เดินไปด้วยความรู้เนื้อรู้ตัว"

 หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
10 ก.ค. 2568 (ช่วงเช้า)

เรียนแล้วไม่ทำก็ไม่ก้าวหน้า :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 10 ก.ค. 2568 (ช่วงเช้า)

"วิธีเจริญปัญญาก็คือเห็นธาตุเห็นขันธ์มันแยกออกไป 
แล้วก็เห็นแต่ละธาตุแต่ละขันธ์ล้วนแต่ตกอยู่ใต้ไตรลักษณ์ 

ตรงนี้สำคัญ จะบรรลุมรรคผลหรือเปล่าก็อยู่ตรงนี้ล่ะ 
ตรงที่เห็นสภาวธรรมทั้งหลาย 
ขันธ์มันแตกตัวออกมาเป็นสภาวะ สภาวธรรม 
เป็นรูปธรรม เป็นรูป เป็นเวทนาคือความรู้สึกสุขทุกข์ 
เป็นสัญญาความจำได้ความหมายรู้ 
เป็นสังขารความปรุงดีปรุงชั่ว  ปรุงไม่ดีไม่ชั่ว 
เป็นวิญญาณคือจิตที่เกิดดับทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ 
จิตเราไม่ได้มีดวงเดียว จิตเรามีนับไม่ถ้วน 
เกิดดับสืบเนื่องกันตลอดเวลา  
ถ้าเรายังเห็นจิตมีดวงเดียวอยู่แล้ววิ่งไปวิ่งมา 
อันนั้นยังเป็นมิจฉาทิฏฐิ เรียกเป็นสัสสตทิฏฐิ 
คิดว่าจิตนี้เที่ยงเป็นอมตะ 
เราต้องแยกขันธ์ให้ได้ 
แล้วเห็นขันธ์แต่ละขันธ์แสดงไตรลักษณ์ได้ 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
10 ก.ค. 2568 (ช่วงบ่าย)


วิธีเจริญปัญญา : หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 10 ก.ค. 2568 (ช่วงบ่าย)

"ทำผิดทำถูกแล้วไปส่งการบ้าน 
ตรวจสอบด้วยตัวเองก่อน 
ไม่มั่นใจไม่แน่ใจ ค่อยไปถามครูบาอาจารย์ 
ไม่ได้ถามทุกวันถามทุกเรื่อง 
ถามทุกวันถามทุกเรื่องไม่พัฒนาหรอก ฟุ้งซ่าน 
ฉะนั้นธรรมะใช้โยนิโสมนสิการให้มาก 
พิจารณาตัวเองให้มาก 
สิ่งที่เราทำอยู่หรือผลที่เราทำอยู่ 
สอดคล้องกับคำสอนของพระพุทธเจ้าของครูบาอาจารย์ไหม 
อย่างที่หลวงพ่อไปถามหลวงตามหาบัว 
เพราะหลวงพ่อสังเกตุเราต้องทำผิด 
ทำไมจิตเราว่างสว่าง 
ไม่มีกิเลสมีแต่ความสุข ก็เฉลียวใจ 
พระพุทธเจ้าบอกว่าจิตไม่เที่ยง ทำไมจิตเราเที่ยง 
ท่านว่าจิตเป็นทุกข์ ทำไมจิตเรามีแต่ความสุข 
ท่านว่าจิตเป็นอนัตตา บังคับไม่ได้ 
ทำไมเราบังคับได้ สังเกตอย่างนี้

เพราะฉะนั้นเวลาเราภาวนา 
ตรวจสอบการปฏิบัติของเราเอง ให้สม่ำเสมอ 
ตรวจเป็นระยะๆ ไม่ต้องตรวจตลอดเวลา 
ตรวจตลอดเวลาเดี๋ยวฟุ้งซ่าน ไม่ได้ปฏิบัติ"

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
11 กรกฎาคม 2568 

ครูบาอาจารย์สอนแล้วเรามีหน้าที่ทำ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 11 ก.ค. 2568

"ทางเดินที่ถูกต้องอยู่ที่ปัจจุบัน 
อยู่กับปัจจุบัน รู้สึกกายอยู่ในปัจจุบัน 
รู้สึกจิตใจอยู่ในปัจจุบัน 
เมื่อเรารู้กายรู้ใจอยู่ในปัจจุบัน 
เราก็จะเห็นความจริง กายในอดีตไม่มีแล้ว 
กายในอนาคตยังไม่เกิดขึ้น 
จิตในอดีตก็ไม่มีแล้ว 
จิตในอนาคตก็ยังไม่เกิดขึ้น 
กายที่มีอยู่จริง คือกายที่อยู่ในปัจจุบันนี้ 
จิตที่มีอยู่จริง คือจิตที่อยู่ในปัจจุบันนี้ 
เพราะฉะนั้นถ้าเราอยู่กับปัจจุบัน 
ไม่หลงไปอดีต ไม่หลงไปในอนาคต 
ไม่หลงไปในโลกของความคิดความฝัน 
แต่อยู่ในโลกของความเป็นจริง 
คือโลกของความรู้เนื้อรู้ตัว 

เราก็จะเห็นกายเห็นใจตัวจริง 
ไม่ใช่ความจำเรื่องกาย หรือความคิดเรื่องกาย 
เรื่องร่างกายจิตใจในอดีต มันเป็นแค่ความจำ 
ร่างกายจิตใจในอนาคต ยังเป็นแค่ความคิด 
ที่มีสภาวธรรมจริงๆ คือร่างกายที่เป็นปัจจุบันนี้ 
ยังมีอยู่จริงๆ จิตใจของเราในปัจจุบันนี้ ยังมีอยู่จริงๆ"

 หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
19 กรกฎาคม 2568

อยู่กับปัจจุบัน :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 19 ก.ค. 2568

"พยายามฝึกให้จิตเข้าสู่ทางสายกลาง 
ทำกรรมฐานสักอย่างหนึ่ง 
แล้วถ้าจิตหลงไป ลืมกรรมฐาน รู้ทัน 
จิตถลำไปเพ่งจิต รู้ทัน 
จิตถลำไปเพ่งอารมณ์กรรมฐาน รู้ทัน 
ถลำไปเพ่งจิต ส่วนใหญ่ไปบังคับ 
อยากให้จิตไม่หนีไป ก็ไปบังคับ 
บางทีก็ถลำไปเพ่งกรรมฐาน 
อย่างเดินจงกรม ก็ไปเพ่งร่างกาย 
พุทโธแล้วไปเพ่งคำว่าพุทโธอะไรอย่างนี้

เพราะฉะนั้นจิตหลงไปคิดก็รู้ 
จิตหลงไปเพ่งก็รู้ ไปบังคับจิตอยู่ก็รู้ ฝึกอย่างนี้ 
แล้วจิตจะค่อยๆ สะสมแต้ม 
ได้สมาธิที่ถูกต้องทีละขณะๆ 
สะสมแต้มพอสมควรแล้ว มากพอแล้ว 
จิตจะตั้งมั่นชัดเจนขึ้นมา 
พวกเราส่วนใหญ่ตอนนี้ ที่ขยันๆ มาตรงนี้ได้แล้ว 
เพราะฉะนั้นพอจิตตั้งมั่นได้ 
ขันธ์มันแยก ไม่ใช่เรื่องยากแล้ว
พอทำถูก มันเห็นขันธ์แยกเลย 
เห็นไตรลักษณ์ได้เลย เห็นจิตมันทำงานได้เลย 
ถ้าจิตของเราไม่ตั้งมั่น ไม่เห็นจริงหรอก มันทำอะไรไม่ได้จริง"

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
26 กรกฎาคม 2568

จิตตั้งมั่นแล้วขันธ์แยกเอง :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 26 ก.ค. 2568

"พอเราก้าวมาถึงจุดที่เราอ่านจิตตัวเองดูจิตตัวเองออกแล้ว 
อย่าไปประคอง อย่าไปรักษาให้นิ่ง 
ให้ทำงานไปตามธรรมชาติ 
มีตาก็ดู มีหูก็ฟัง มีใจก็คิด 
แต่เมื่อตาเห็นรูปเกิดความเปลี่ยนแปลงที่จิต รู้ทัน 
หูได้ยินเสียงเกิดความเปลี่ยนแปลงที่จิต รู้ทัน 
จมูกได้กลิ่นลิ้นกระทบรส กายกระทบสัมผัส 
ใจกระทบความคิด เกิดความเปลี่ยนแปลงที่จิตก็รู้ทัน 
ฝึกเรื่อยๆ ไป 
แล้ววันหนึ่งเราจะเห็นตัวจิตเองก็ตกอยู่ใต้ไตรลักษณ์ 
เราสั่งให้เป็นอย่างนี้ก็ไม่ได้ 
ห้ามไม่ให้เป็นอย่างนี้ก็ไม่ได้" 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
27 สิงหาคม 2568

ตัวจิตเองก็ตกอยู่ใต้ไตรลักษณ์ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 27 ส.ค. 2568

"คนซึ่งภาวนาที่หลวงพ่อว่าดีแล้วล่ะ จิตตื่นขึ้นมา ขันธ์แยกอะไร 
สิ่งที่ต้องระวังต่อไปคือความจงใจ 
พอหลวงพ่อบอกอย่างนี้ถูก มันจงใจทำให้ถูกอีกแล้ว 
ที่ถูกไม่ได้จงใจ ทำไปตามขั้นตามตอน 
มีสติรู้สึกกายรู้สึกใจไป จิตก็ถูกของมันเอง 
พอได้ยินหลวงพ่อบอกอย่างนี้ดีอย่างนี้ถูก คราวนี้โลภแล้ว 
มีความโลภเกิดขึ้น มีเจตนาที่จะทำ 
ทำอย่างไหน นึก ทำอย่างไรดีที่ทำแล้วหลวงพ่อว่าดี 
ตรงนี้เป็นกับดักอันสำคัญ 
คนซึ่งภาวนาเข้าหลักเข้าเกณฑ์แล้วไปติดกับตัวที่อยากดี 
พออยากดีก็เกิดเจตนา ตัวเจตนาที่จะทำให้ดี 
ในหัวจะมีคำว่าทำขึ้นมาแล้ว ลืมคำว่ารู้ 
ที่เราดีขึ้นมาได้เพราะเรารู้ 
หายใจออกก็รู้ หายใจเข้าก็รู้ 
ยืนก็รู้ เดินก็รู้ นั่งก็รู้ นอนก็รู้ คู้ก็รู้ เหยียดก็รู้ 
เคลื่อนไหวก็รู้ หยุดนิ่งก็รู้ สุขก็รู้ดี ทุกข์ก็รู้ ดีก็รู้ ชั่วก็รู้ 
เราได้ดีขึ้นมาก็เพราะคำว่ารู้ 
พอเราโลภ อยากดีมากๆ 
อยากดีไปเรื่อยๆ อยากดียิ่งขึ้น มีความโลภเกิดขึ้น 
ก็เกิดความจงใจที่จะทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งเกินจากการรู้ 
ตัวเจตนา ตัวจงใจ เรียกตัวสังขารๆ 
อวิชชา ปัจจยา สังขารา สังขารตัวนี้ตัวเจตนานั่นล่ะ 
เจตนาที่ดีเกิดขึ้น จิตก็ดิ้นรนปรุงแต่ง 
สร้างภพ สร้างชาติ สร้างทุกข์ขึ้นมาอีก 
ที่เคยดีอยู่ก็เสื่อมไป ทำไมเสื่อม 
เพราะทิ้งการรู้สภาวะ หันไปคิดแต่ว่าจะทำอย่างไรๆ 
กิริยาเปลี่ยนจากรู้มาเป็นทำ ทำไม่ได้หรอก 
เพราะทุกอย่างในขันธ์ 5 เรา กระทั่งจิตใจของเรา 
ทำอะไรมันไม่ได้ มันเป็นอนัตตา 
ถ้าทำเหตุของมันให้ถูก 
มีสติรู้กายรู้ใจตามความเป็นจริงด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง 
รู้ไปเรื่อยๆ เดี๋ยวมันก็ดีเอง" 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
3 สิงหาคม 2568

ความอยากดีคือกับดักสำคัญ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 3 ส.ค. 2568

[คลิปสั้น] ระบบการสอนของพระกรรมฐาน หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 3 ส.ค.68 (680803)

"พอรู้หลักแล้วก็เร่งให้ภาวนาให้มาก 
พอทำถูกแล้วต้องทำให้พอ
ทำให้มากเจริญให้มาก เจริญสติให้มาก 
ตอนนี้พวกเราจำนวนมากจิตมันก็ตั้งมั่นขึ้นมา 
เมื่อจิตตั้งมั่นจิตมันตื่นขึ้นมาแล้ว 
ตั้งมั่นนี่มันตื่น มันรู้ มันตื่น มันเบิกบาน 
เราก็ได้ลิ้มรสชาติของสภาวะแห่งความตั้งมั่น 
ความตั้งมั่นก็คือสมาธินั่นล่ะ 
สมาธิแปลว่าความตั้งมั่น

ภาวนาให้ถูก ภาวนาให้พอ 
เดี๋ยวมันก็เห็นเองล่ะว่าทางที่จะเดิน เดินไปทางไหน 
แล้วแต่ละก้าวที่เดิน มันจะมีความรู้สึกเลย 
แต่เดิมเราเหมือนอยู่ในป่าที่ทึบมองไม่เห็นแสงเดือนแสงตะวัน 
คลำๆ เหมือนคนตาบอด 
พอเราภาวนารู้ทิศรู้ทาง ค่อยๆ คลำๆ ไป 
เราก็ออกมาสู่ที่โล่งขึ้นๆ จากป่าทึบก็มาเป็นป่าโปร่ง 
จากป่าโปร่งก็ออกมาเป็นไร่อ้อยไร่มันอะไรอย่างนี้ 
สุดท้ายก็ออกมาเจอถนนได้ 
ค่อยๆ ทำ ตั้งอกตั้งใจเข้า"

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
9 สิงหาคม 2568

ทำถูกแล้วต้องทำให้มาก :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 9 ส.ค. 2568

"พิจารณาอสุภะมันมีข้อดีสำหรับพระ 
พระหนุ่มเณรน้อยอะไรอย่างนี้ กามราคะมันแรง 
พระไม่ใช่ว่าพอบวชปุ๊บแล้วไม่มีราคะเสียเมื่อไร 
เป็นโยมมีราคะอย่างไรมาบวชแล้ว
ราคะมันก็อยู่อย่างนั้นล่ะ 
แล้วเป็นโยมมันยังมีการผ่อนคลาย 
เป็นพระมันเก็บกด เก็บกดมากๆ เครียดมากๆ ก็เพี้ยนไป 
ทีนี้การพิจารณาปฏิกูลอสุภะเลยเป็นข้อดี 
เพราะมันเป็นสมถกรรมฐานที่ใช้ข่มราคะโดยตรง 
เพราะฉะนั้นส่วนใหญ่ครูบาอาจารย์กรรมฐาน
ท่านจะสอนลูกศิษย์ให้พิจารณาร่างกายเป็นปฏิกูลเป็นอสุภะ
วิธีพิจารณาปฏิกูลอสุภะทำได้หลากหลาย 
แล้วแต่กลวิธีของใคร 
บางคนก็ผลิตวิธีการใหม่ๆ ขึ้นมา 
ทำได้ทั้งนั้นล่ะ เพราะมันเป็นเรื่องของการคิด 
คิดอย่างไรก็ได้ให้มันลงอสุภะให้ได้ 
อย่างนี้ใช้ได้ทั้งนั้นล่ะ"

 หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
10 สิงหาคม 2568

พิจารณาปฏิกูลอสุภะ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 10 ส.ค. 2568

"การรักษาศีลเป็นแค่การตั้งรับ 
เวลากิเลสมันแรง เราสู้ไม่ไหว 
เราหนีเข้าป้อมของเรา คือรักษาศีลไว้ 
ถ้าเราฝึกจิตใจทุกวันๆ จิตเรามีกำลังมากขึ้น 
มันพอต่อสู้พอฟัดพอเหวี่ยงกับกิเลส 
เราก็จะสู้กับกิเลสด้วยอีกวิธีหนึ่ง 
เป็นการผลัดกันแพ้ผลัดกันชนะ ก็คือสู้ด้วยสมาธิ 
จริงๆ เครื่องสู้กิเลสก็มีศีล สมาธิ ปัญญานั่นล่ะ 
ถ้าเราฝึกสมาธิของเราให้ดี 
มันจะข่มกิเลสได้เป็นคราวๆ 
ช่วงไหนจิตเรามีสมาธิ กิเลสมันก็ถอย ไม่มาครอบงำ 
ช่วงไหนสมาธิเราเสื่อม 
กิเลสก็กลับมาครอบงำรุนแรงได้อีก 
ต้องสู้กันใหม่แล้วกลับไปรักษาศีลให้ดี"

 หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดบวรนิเวศวิหารราชวรวิหาร
24 สิงหาคม 2568

ธรรมะกับการตัดกิเลส :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 24 ส.ค. 2568

"ในพระสูตรมหาสติปัฏฐานสูตรหรือสติปัฏฐานสูตรอื่นๆ รู้สึก 
ท่านไม่มีคำว่าบังคับเลย 
'ภิกษุทั้งหลายหายใจออกยาวก็รู้หายใจเข้ายาวก็รู้ 
ภิกษุทั้งหลายยืนอยู่ก็รู้ เดินอยู่ก็รู้ นั่งอยู่ก็รู้ นอนอยู่ก็รู้ 
ภิกษุทั้งหลายเคลื่อนไหวก็รู้ หยุดนิ่งก็รู้ 
คู้แขนเข้ามาก็รู้ เหยียดออกไปก็รู้' 
รู้ไปตามธรรมชาติ 
ถ้ารู้ตามธรรมชาติแล้ว ใจมันเบา 
แต่ส่วนใหญ่ทำไม่ได้หรอก 
หัดใหม่ๆ บอกว่าคู้แขนก็รู้ใจมันจะแน่น 
คลายออกก็รู้ จะมีน้ำหนักขึ้นมา 
ลองสังเกตเวลาเราเคลื่อนไหวตามธรรมชาติไม่มีน้ำหนัก 
พอเราจงใจเมื่อไรมีน้ำหนัก 
สังเกตตัวนี้แล้วเราจะ โอ้ 
จิตที่ธรรมดาเป็นอย่างนี้เอง 
พอเราได้จิตที่ธรรมดาแล้ว
ต่อไปเวลาจิตไม่ธรรมดาเราจะรู้"

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
29 สิงหาคม 2568

รู้ไปตามธรรมชาติ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 29 ส.ค. 2568

[คลิปสั้น] สิ่งที่สอนให้เหลือเฟือแล้ว หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 22 ส.ค.68 (680822)

[คลิปสั้น] สมาธิที่ประกอบด้วยสติ หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 24 ส.ค.68 (680824)

[คลิปสั้น] จิตที่ทรงสัมมาสมาธิ หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 24 ส.ค.68 (680824)

[คลิปสั้น] ไม่ปรุงยามากินก็ไม่หาย หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 30 ส.ค.68 (680830)

[คลิปสั้น] แค่รู้สึก หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 30 ส.ค.68 (680830)

"จิตหลงไปคิด รู้ จิตหลงไปเพ่ง รู้
แล้วพอจิตมันมีแรง เราจะเดินปัญญาได้ 
มันเห็นขันธ์กระจายตัวออก 
แล้วแต่ละขันธ์ไม่ใช่ตัวเราของเรา ตัวเราไม่มี 
แล้วภาวนาเรื่อยๆ ไป ทำเหมือนเดิมนี่ล่ะ 
แล้วต่อไปปัญญามันแก่รอบขึ้น 
ขันธ์ 5 ไม่ใช่ตัวเรา 
แต่กายนี้คือตัวทุกข์ ทุกข์ล้วนๆ 
แล้วขั้นสุดท้ายมันจะเห็นว่า 
จิตเองก็ตกอยู่ในกองทุกข์ ทุกข์ล้วนๆ 
นี่คือการเห็นทุกข์ รู้ทุกข์แจ่มแจ้ง 
ก็เป็นอันละสมุทัย คือละตัณหาสิ้นเชิง"

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
11 ตุลาคม 2568

จิตหลงแล้วรู้ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 11 ต.ค. 2568

"ความสุขภายในเราจะทำอย่างไร 
เราก็สร้างคุณงามความดี เรารักษาศีลของเรา 
การรักษาศีลมันทำให้จิตใจเราร่มเย็นเป็นสุข 
อย่างคนมีศีลใจมันจะมีความสุขกว่าคนทุศีล 
อย่างคนขโมยเขาอย่างนี้ปล้นเขาจิตใจไม่ได้มีความสุข 
คนที่รู้จักให้รู้จักแบ่งปันมีความสุขมากกว่า 
ทำทานก็เพื่อจิตใจเราได้พัฒนาเป็นบุญ 
บุญนั้นเป็นชื่อของความสุข 
เพราะฉะนั้นที่เราทำทานเราก็ได้ความสุขเป็นเครื่องตอบแทน 
เราไม่ไปเป็นชู้กับใคร ใจเราสงบสุข 
หรือเราไม่กินเหล้าเมายาอย่างนี้ 
คนกินเหล้าคนติดยาเสพติดพิกลพิการเยอะแยะเลย 
ที่กินๆ อยู่ก็เลิกๆ เสีย แล้วชีวิตมันจะสงบสุข 
ภาวนา อันนี้สุดยอดของความสุขเลย 

ถ้าเราภาวนาได้ธรรมะ เราจะรู้เลยว่า
ในโลกนี้ไม่มีอะไรที่เป็นสมบัติสำคัญที่สุดเท่ากับธรรมะ 
มีเงินพันล้านวันหนึ่งก็เป็นของคนอื่น 
แต่เราภาวนาเรื่อยๆ ใจเรามีศีลมีธรรมขึ้นมา 
มันอยู่กับเราทั้งชีวิต ตายไปมันก็ไปด้วยความดีงาม 
เวลาจะตายจะไม่หวั่นไหว ไม่กลัวตายแล้วจะไปไหน 
ขอให้ภาวนาให้ดีเถอะ 
มันจะรู้สึกว่าถึงเวลาที่จะลอกคราบแล้ว 
ลอกคราบอันเก่าที่ชำรุดทรุดโทรมทิ้งไป 
ไม่เห็นน่าเสียดายเลย ใจมันสงบสุข 
มีความสุข กล้าหาญ เบิกบาน

ภาวนาเรื่อยๆ 
ปัญญาขั้นต้น จะเห็นว่าตัวเราไม่มี 
ปัญญาขั้นกลางก็จะเห็นว่าร่างกายที่มีอยู่ไม่ใช่ตัวเราแต่เป็นตัวทุกข์ 
ภาวนาขั้นสูงสุดเลย 
ก็จะเห็นว่าจิตใจนี้ที่ว่ามันไม่ใช่ตัวเราแล้วจริงๆ มันเป็นตัวทุกข์ 
ถ้าเห็นถึงตรงนี้จิตจะข้ามสังสารวัฏได้ 
จิตจะปล่อยวางจิต คืนจิตให้โลก 
สลัดคืนขันธ์ 5 ให้โลกไป 
ไม่มีอะไรให้ยึดถืออีกต่อไปแล้ว 
จิตที่สิ้นความยึดถือมีความสุข 
มีความสงบที่ไม่มีอะไรเหมือน"

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
12 ตุลาคม 2568

ความสุขภายใน :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 12 ต.ค. 2568

[คลิปสั้น] ความคิดไม่ใช่ความจริง หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 4 ต.ค.68 (681004)

[คลิปสั้น] พระโมคคัลลานะ - พระสารีบุตร หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 4 ต.ค.68 (681004)

[คลิปสั้น] ฟังสวดได้สมาธิ ฟังเทศน์ได้ปัญญา หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 5 ต.ค.68 (681005)

[คลิปสั้น] หาอารมณ์ที่มีความสุขให้จิตอยู่ หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 5 ต.ค.68 (681005)

[คลิปสั้น] ทำไมถึงกลัวเมื่อเห็นว่าตัวเราไม่มี หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 5 ต.ค.68 (681005)

[คลิปสั้น] ทำอย่างไรเมื่อจิตไม่ถึงฐาน หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 5 ต.ค.68 (681005)

[คลิปสั้น] เครื่องมือของมาร หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 8 ต.ค.68 (681008)

มีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช

Pinned to spotlight

Popular tracks