สนามรบของนักปฏิบัติมีอยู่ 4 แห่ง คือกาย เวทนา จิต ธรรม 
วิหารธรรม 4 อย่างนี้มีความหยาบ ความละเอียดที่แตกต่างกัน 
เวลาเราจะทำสงครามเราต้องรู้จักเลือกชัยภูมิ 
ว่าชัยภูมิอันไหนที่เราได้เปรียบ 
ไม่ใช่นึกจะรบตรงไหนก็ไปรบ อันนั้นโง่
ชัยภูมิในการรบของเราก็คือกาย เวทนา จิต ธรรมนี้ 
แล้วเราจะเลือกอย่างไร 
ถ้าสติ สมาธิเดิมของเราหยาบ 
ไม่ค่อยมีสติ ไม่ค่อยมีสมาธิ 
เราก็ต้องใช้อารมณ์กรรมฐานที่หยาบ เลือกสมรภูมิที่หยาบๆ 
ถ้าสติ สมาธิของเรามันสะสมมาดีแล้ว 
เราก็เลือกสมรภูมิ เลือกชัยภูมิที่ละเอียด 
คือทำกรรมฐานอย่างละเอียดได้ 
กาย เวทนา จิต ธรรม 
เป็นกรรมฐานที่ตั้งแต่หยาบที่สุด จนถึงละเอียดที่สุด 

ถ้าจิตของเรามีสมาธิ แล้วก็มีสติไม่มากพอ 
เราเลือกกรรมฐานที่หยาบ คือดูกาย 
กายนี่เป็นของหยาบที่สุด 
อย่างขณะนี้เรายืน หรือเราเดิน หรือเรานั่ง หรือเรานอนรู้ไหม 
ก็แค่รู้เท่านั้นเอง มันยากไหมที่จะรู้ว่าตอนนี้นั่งอยู่ 
ถ้าตอนนี้นั่งอยู่ยังรู้สึกยาก เพี้ยนแล้ว 
แต่ถามว่าตอนนี้จิตลึกๆ เลย มีกุศลหรืออกุศล 
ชักยาก ตอบยากแล้ว 
แต่ขณะนี้หายใจออก ขณะนี้หายใจเข้า 
ขณะนี้ยืน เดิน นั่ง นอน ขณะนี้เคลื่อนไหว 
ขณะนี้หยุดนิ่ง มันเป็นของหยาบๆ 
ถ้าใส่ใจสักนิดหนึ่ง มันก็รู้ได้


--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
3 เมษายน 2564 ไฟล์ 640403 ซีดีแผ่นที่ 89

CD 89

เลือกชัยภูมิให้เหมาะ :: หลวงพ่อปราโมทย์ 3 เม.ย. 2564

สติสำคัญมาก 
ขาดสติคือขาดการปฏิบัติ มีสติคือมีการปฏิบัติ 
จะทำสมถะก็ต้องมีสติ จะทำวิปัสสนาก็ต้องมีสติ 
แต่ทำวิปัสสนาก็ต้องสติบวกปัญญา 
บวกสมาธิ บวกปัญญาเข้าไป 
ถ้าเราขาดสติตัวเดียว ก็ไม่ได้ภาวนาแล้ว หลง ลืม 
จุดเริ่มต้นที่เราจะฝึกกัน ฝึกให้มันมีสติไว้ 
หายใจออกรู้สึกตัว หายใจเข้ารู้สึกตัว 
ยืน เดิน นั่ง นอน รู้สึกตัวไป เคลื่อนไหว หยุดนิ่ง รู้สึกตัวไป 
ถ้าขาดความรู้สึกตัว ขาดสติ 
ให้เรารู้สึกตัวเนืองๆ ฝึกทุกวันๆ 
เวลาต้องการให้จิตสงบ ให้จิตได้พักผ่อน 
หรือจะฝึกให้จิตตั้งมั่น 
คือเรื่องของการฝึกสมาธิทั้งหลาย ก็ต้องอาศัยสติ

พระพุทธเจ้าถึงสอนสติปัฏฐาน 
สติปัฏฐานในเบื้องต้นนั้นเป็นไปเพื่อความมีสติ 
สติปัฏฐานในเบื้องปลายเป็นไปเพื่อความมีปัญญา 
ฉะนั้นในสติปัฏฐานนี้ครอบคลุม
ทั้งสมถกรรมฐานทั้งวิปัสสนากรรมฐาน ด้วยการฝึกสติ


--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
17 เมษายน 2564 ไฟล์ 640417 ซีดีแผ่นที่ 89

ขาดสติคือขาดการปฏิบัติ :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 17 เม.ย. 2564

จิตนี้อยู่ในร่างกาย
แต่ไม่ได้อยู่ตรงส่วนไหนของร่างกาย 
นี่คือความประหลาดของมัน 
จิตมันอยู่ไม่เกินกายนี้หรอก 
จิตไม่อยู่บนต้นไม้ ไม่อยู่ในท้องนา ไม่อยู่ที่ภูเขาหรอก 
จิตอยู่ในกาย แต่ไม่ได้อยู่ตรงส่วนไหนในกาย

จิตคือธรรมชาติที่รู้อารมณ์ 
แล้วเราจะดูจิตได้อย่างไร 
อาศัยสติ อาศัยสมาธินั่นล่ะก็เห็นการทำงานของจิต 
อย่างเห็นจิตมันตรึกคือมันคิดขึ้นมา 
ไม่ใช่เรื่องที่คิด เห็นอาการที่จิตคิด 
พอเห็นอย่างนี้เท่านั้นเอง 
จับหลักได้แล้ว จิตคือธรรมชาติที่รู้อารมณ์ 
จิตอยู่ในกายนี้ ไม่เกินกายออกไป 
จิตเป็นธรรมชาติที่รู้อารมณ์ 

เราจะดูมันได้อย่างไร รู้มันด้วยสติ 
สติจะไปรู้มันได้ชัดเจน จิตต้องมีสมาธิที่มากพอ 
จิตต้องตั้งมั่นเป็นผู้รู้ผู้ดู 
แล้วสติระลึกรู้ลงไปก็จะเห็นจิตมันทำงาน 
เดี๋ยวมันก็คิด เดี๋ยวมันก็นิ่ง 
เดี๋ยวมันสุข เดี๋ยวมันทุกข์ 
เดี๋ยวมันโลภ มันโกรธ มันหลง 
เห็นการเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงของมัน

--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
25 เมษายน 2564 ไฟล์ 640425 ซีดีแผ่นที่ 89

จิตอยู่ที่ไหน :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 25 เม.ย. 2564

พวกเราภาวนา เราเจริญสติ 
เราจะเห็นด้วยตัวเองเลยว่า ความทุกข์ในใจเราสั้นลง 
เคยทุกข์นานๆ ก็เหลือทุกข์สั้นๆ 
เคยทุกข์มากก็เหลือทุกข์น้อย ทุกข์นิดๆ หน่อยๆ 
ค่อยๆ ฝึกไป ถึงจุดหนึ่งมันจะไม่ทุกข์เลย 
ค่อยๆ ฝึก วันใดที่เข้าไปถึงตรงนี้ 
เราจะเข้าใจว่า ว่างจริงๆ มันว่างจากกิเลส ตัณหา 
ว่างจากตัวตน ว่างจากความยึดถือ 
ใจนี้ไม่มีภาระ 
ใจที่สิ้นภาระมีความสุข 
อย่างใจของเรามีภาระ 
ยิ่งคนไม่ได้ฝึกกรรมฐาน จิตใจมีภาระมาก ก็มีความทุกข์มาก 
ของเราฝึกกรรมฐาน เราก็คลายความยึด 
อันนี้ไม่ค่อยยึด พอยึดน้อยภาระก็น้อย 
ภาระน้อย ทุกข์มันก็น้อย 
แต่วันใดภาวนาจนถึงจุดที่มันไม่ยึดถืออะไร 
มันก็ไม่มีภาระอะไร 
มันก็ไม่มีทุกข์อะไรเลย 
ที่สุดของการปฏิบัตินั้น อยู่ที่เราไม่ทุกข์อีกต่อไปแล้ว 
สิ่งเหล่านี้มีอยู่ อยู่ที่ว่าเราจะทำหรือไม่ทำ 
ถ้าเราอดทน เรียนรู้ตัวเองเรื่อยๆ ไป 
ธรรมะไม่ต้องเรียนที่อื่น เรียนที่ตัวเอง

อย่างพวกเราบางคนกังวล 
ว่าไม่ได้เจอหลวงพ่อแล้วจะไม่ได้ปฏิบัติ 
ไม่จริงหรอก เพราะว่าจริงๆ ธรรมะอยู่ที่ตัวเราเอง 
ถ้าหากเราเป็นนักปฏิบัติจริงๆ 
เราจะไม่รู้สึกว่าเราอยู่ไกลครูบาอาจารย์ 
แต่เราจะรู้สึกว่าครูบาอาจารย์อยู่กับเราทั้งวันเลย


--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
30 เมษายน 2564 ไฟล์ 640430 ซีดีแผ่นที่ 89

คอร์สปฏิบัติธรรมชาวจีน

ธรรมะอยู่ที่ตัวเราเอง :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 30 เม.ย. 2564

สิ่งที่เรียกว่าสภาวธรรมไม่ใช่เรื่องที่คิดเอา 
เรื่องราวที่คิดไม่มีสภาวะ 
เขาเรียกเป็นอารมณ์บัญญัติ 
เรื่องที่คิดๆ ขึ้นมาตกลงกันว่า ตัวนี้เรียกอย่างนี้ๆ 
คิดเรื่องโน้นคิดเรื่องนี้ไป อันนั้นเรียกว่าอารมณ์บัญญัติ 
กระทั่งคิดว่าร่างกายนี้เป็นปฏิกูลอสุภะ 
ร่างกายไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา 
ถ้ายังเจือด้วยการคิดอยู่ยังไม่ขึ้นวิปัสสนาจริง 
วิปัสสนาต้องเห็นสภาวะ 
เห็นสภาวะอย่างเดียวยังไม่เกิดวิปัสสนาญาณ ไม่เกิดปัญญา 
จะเกิดปัญญาเกิดวิปัสสนาญาณได้ 
ต้องเห็นความจริงของสภาวธรรม 

สิ่งที่เรียกว่าสภาวธรรม ก็คือรูปธรรมกับนามธรรมเท่านั้น 
มี 2 อย่างรูปธรรม นามธรรม 
สภาวธรรมมีอีกอย่างหนึ่ง คือนิพพาน 
ปุถุชนไม่เห็น ฉะนั้นยังไม่ต้องสนใจ 
ถ้าสนใจตัวรูปธรรม ตัวนามธรรม 
ดูรูปธรรม นามธรรมเรื่อยๆ จนมันเห็นไตรลักษณ์ 
ไตรลักษณ์คือความจริง 
รูปธรรม นามธรรมเป็นของจริง 
ส่วนเรื่องราวที่คิดเป็นบัญญัติไม่ใช่ของจริง 
เราดูของจริง คือดูรูปธรรม ดูนามธรรม 
แต่ต้องดูจนเห็นความจริงคือไตรลักษณ์ 
ฉะนั้นสิ่งที่ต้องการเห็นจริงๆ คือไตรลักษณ์ของรูปธรรม นามธรรม



--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
1 พฤษภาคม 2564 ไฟล์ 640501 ซีดีแผ่นที่ 89

วันแรงงานแห่งชาติ

เห็นความจริงของสภาวธรรม :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 1 พ.ค. 2564

เราเห็นทุกข์เห็นโทษ เห็นความน่าเบื่อหน่าย 
อยากหนี แต่หนีไม่ได้ 
จะหนีจากกาย จะหนีจากใจ มันหนีได้ที่ไหน 
พอหนีไม่ได้ เราพยายามดูต่อไป อดทนเอา 
ตรงนี้หลายคนก็ผ่านไม่ไหว 
เห็นมันเบื่อเลยเลิกปฏิบัติไปเลย 
เห็นแต่ทุกข์เห็นแต่โทษ 
ทำไมชีวิตไม่รื่นเริงเหมือนชาวบ้านเขาบ้าง 
ได้เฮฮาปาร์ตี้ ไปกินเลี้ยง กินโต๊ะแชร์ 
เข้าผับเข้าบาร์ ดูมีความสุข 

พอเราภาวนา เราต้องอดทนนะตอนนี้ จิตมันจะท้อถอยแล้ว 
มันเห็นว่าหนีกลับไปอยู่กับโลกไม่เห็นจะทุกข์เท่านี้เลย 
อยู่กับโลกยังไม่เคยทุกข์ขนาดนี้เลย 
มาภาวนาทำไมมีแต่ทุกข์ขนาดนี้ 
ใจมันเบื่อหน่ายท้อแท้ ต้องอดทน รู้ทันลงไป 
กลับไปอยู่กับโลก ก็ไปอยู่กับความสกปรกโสมมเหมือนเดิมนั่นล่ะ 
แล้วชีวิตมันมีอะไรดีขึ้น 
คนในโลกน่าสงสารจะแย่แล้ว หาสาระแก่นสารไม่ได้เลย 
เราคอยรู้ๆ ไป อดทนไว้ อย่าถอย มันเป็นทางผ่าน 
มันเป็นด่าน เป็นกับดักอันใหญ่ที่จะดักเราไม่ให้ก้าวต่อไป 
เราไม่ถอดใจ สู้ ดูไปๆ 
กลับไปอยู่กับโลกแล้วมันได้อะไร 
โลกก็มีแต่ของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตาเหมือนกัน 
เพราะปัญหามันไม่ได้อยู่ที่ว่าอยู่ในวัด หรืออยู่ที่ในโลกธรรมดา 
ปัญหามันอยู่ที่กายนี้มันทุกข์ต่างหาก 
ปัญหามันอยู่ที่จิตใจเป็นทุกข์ต่างหาก 
ไม่ว่าหนีไปอยู่ที่ไหน มันก็ทุกข์ทั้งนั้น 
พอมันเห็นตรงนี้ จิตมันจะค่อยๆ เป็นกลาง 
แล้วมันก็จะดูสภาวะเกิดดับๆๆ ต่อไปเรื่อยๆ 
แต่คราวนี้ดูแบบไม่มีความหวังอะไรแล้ว 
เพราะมันแจ่มแจ้งแล้ว มันไม่พ้นหรอก 
กายนี้อย่างไรก็ทุกข์ ใจนี้อย่างไรก็ทุกข์ 
ถึงจุดหนึ่งจิตมันเป็นกลาง 
ตรงที่จิตเป็นกลางนี่มันเป็นจุดแตกหักแล้ว...

มันเห็นทุกอย่างเสมอกันไปหมด
ทุกอย่างมันเสมอกัน แล้วใจมันก็หยุดการดิ้นรน 
พอหยุดการดิ้นรนแล้วจิตมันจะรวม 
พอจิตมันไม่ดิ้นรนวุ่นวายแล้ว ไม่มีนิวรณ์แล้ว 
จิตเข้าสมาธิของมันเอง 
แล้วอริยมรรคอริยผลก็จะเกิดขึ้น นี่คือเส้นทางเดิน



--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
2 พฤษภาคม 2564 ไฟล์ 640502 ซีดีแผ่นที่ 89

กับดักบนเส้นทางปฏิบัติ :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 2 พ.ค. 2564

พอจิตมันเป็นผู้รู้แล้ว ถึงจะเดินปัญญาได้จริง 
ถ้าจิตมันไม่ตั้งมั่น มันเดินปัญญาไม่ได้จริงหรอก มันฟุ้งซ่าน 
ที่หลวงพ่อสอนมาตลอดตั้งแต่อยู่สวนโพธิ์ บอกไม่เผลอกับไม่เพ่ง 
ฟังแล้วดูตลก กรรมฐานอะไร 
บอกไม่เผลอกับไม่เพ่ง 
ที่จริงมันคือการปรับพื้นฐานของสมาธินั่นเอง 
สมาธิไม่มี ใจฟุ้งซ่าน เผลอไป 
สมาธิไม่ถูกต้อง เพ่งเอาไว้เคร่งเครียด 
ตรงที่ใจฟุ้งซ่านนั้นเราไม่สามารถรู้กายรู้ใจได้ 
ตรงที่เราเพ่งไว้เคร่งเครียด 
เรารู้กาย เรารู้ใจได้ 
แต่เราไม่สามารถจะเห็นความจริงของกายของใจได้

ฉะนั้นพยายามฝึกตัวเอง ทำสติให้มากๆ 
สมาธิที่ถูกต้องมันเกิดจากสติที่ถูกต้อง 
ถ้าสมาธิชนิดสงบ สุข  
เราน้อมจิตไปอยู่ในอารมณ์อันเดียวที่มีความสุข จิตมันก็จะสงบ 
แต่ถ้าเราอยากได้สมาธิที่จะใช้เดินปัญญา 
เราทำสมาธิแล้วเรารู้ทันจิตตัวเองไว้ 
สมาธิที่ถูกต้อง เป็นสัมมาสมาธิที่จะใช้เดินปัญญา มันก็จะเกิดขึ้น 
สัมมาสมาธิก็มี 2 อัน 
อันหนึ่งทำไปเพื่อความสงบให้จิตมีเรี่ยวมีแรง 
ถ้าจิตไม่มีกำลังก็ใช้ไม่ได้ 
อันหนึ่งทำให้จิตตั้งมั่น 
จะเห็นสภาวะทั้งหลายมันทำงานไป


--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
8 พฤษภาคม 2564 ไฟล์ 640508 ซีดีแผ่นที่ 89

ไม่เผลอ – ไม่เพ่ง :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 8 พ.ค. 2564

ภาวนา เราค่อยๆ สังเกตไป 
มันมีธรรมะอยู่คู่หนึ่งที่เราจะต้องเรียนรู้ 
คือเรื่องจิตกับอารมณ์เป็นของคู่กัน 
จิตเป็นธรรมชาติที่รู้อารมณ์ อารมณ์เป็นสิ่งที่ถูกจิตรู้ 
ฉะนั้นเราค่อยๆ ฝึก 
อยู่ๆ เราจะเห็นจิตใจตัวเอง มันก็เห็นไม่ได้ 
จะรู้ทันอารมณ์มันก็ไม่ค่อยรู้ 
ส่วนใหญ่มันถูกอารมณ์ย้อม ถูกอารมณ์ครอบงำ 
อารมณ์ที่เราจะใช้ในการปฏิบัติ
ก็คือพวกรูปธรรมกับนามธรรม 
ส่วนอารมณ์บัญญัติคือเรื่องราวที่คิด ใช้อะไรไม่ได้ มันฟุ้งซ่าน 
แต่ห้ามมันคิดก็ห้ามไม่ได้หรอก 
ถ้ามันจะคิดเราก็รู้ทัน 

จุดสำคัญ รู้รูปธรรมนามธรรม อันนี้เป็นของถูกรู้ 
แล้วจิตมันเป็นคนรู้รูปธรรมนามธรรม 


--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
9 พฤษภาคม 2564 ไฟล์ 640509 ซีดีแผ่นที่ 89

จิตกับอารมณ์เป็นของคู่กัน :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 9 พ.ค. 2564

[คลิปสั้น] ไม่เผลอ - ไม่เพ่ง หลวงพ่อปราโมทย์​ ปาโมชฺโช 8 พ.ค. 64 (640508)

[คลิปสั้น] โลกเป็นแค่เครื่องอาศัย หลวงพ่อปราโมทย์​ ปาโมชฺโช 8 พ.ค. 64 (640508)

งานหลักของพวกเราชาวพุทธ คืองานพัฒนาตัวเอง 
ในการจะอยู่กับโลกนั้น ก็อยู่กับมันอย่างรู้ทันมัน ไม่เป็นเหยื่อ 
อยู่กับโลก รู้ทันโลก เข้าใจโลก ไม่ติดในโลก 
ยิ่งฝึกใจเราก็ยิ่งสงบสันติมากขึ้นๆ 
เราก็จะยิ่งเคารพศรัทธาแน่นแฟ้น 
ธรรมะของพระพุทธเจ้านี้ท่านดีจริงๆ 
เราปฏิบัติแล้วเราทุกข์น้อยลง ทุกข์สั้นลง 
เห็นผลจริงๆ ด้วยตัวเอง 
ตรงกับคำว่า “ปัจจัตตัง เวทิตัพโพ วิญญูหิ” 
วิญญูชน รู้ด้วยตนเอง 
แต่ทรชนไม่รู้หรอก ต้องวิญญูชนถึงจะรู้ 

เราฝึกไปอย่างนี้เรื่อยๆๆ รักษาใจของเราไว้ให้ดี 
ถ้าเรารักษาใจของเราดี 
เวลาเราเจอครูบาอาจารย์ 
ธรรมะที่ท่านถ่ายทอดให้ก็จะประณีต 
หรือบางทีเราไม่ได้เจอครูบาอาจารย์นานๆ 
หลายเดือนหรือเป็นปี 
เวลาเราภาวนาจิตเราสงบตั้งมั่น 
คอยรู้เนื้อรู้ตัว มีสติรักษาจิตอยู่เนืองๆ 
ตรงไหนที่ติดขัด ธรรมะจะถ่ายทอดมาสู่จิตของเราได้

จิตของพระ จิตของครูบาอาจารย์ 
เหมือนสถานีวิทยุ มันแผ่กระแสธรรม 
แผ่กระแสเมตตาออกไปครอบโลก ครอบจักรวาลอยู่แล้ว 
อยู่ที่ใครจะรับได้ ถ้ายังมีบุญอยู่ก็รับได้ 
หรือมีการปฏิบัติที่ดี มันก็รับได้ 
คล้ายๆ เครื่องรับมันดี
อยู่กับครูบาอาจารย์ แต่เครื่องรับมันไม่ดี 
เครื่องรับมันบอด มันก็รับไม่ได้ 
มาเกาะชายจีวรอยู่ก็รับธรรมะไม่ได้ 
จะอยู่ที่ไหนก็ไม่เป็นไร ถ้าใจมันสมควรแก่ธรรมะ มันก็รับธรรมะได้


--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
15 พฤษภาคม 2564 ไฟล์ 640515 ซีดีแผ่นที่ 89

ใจที่พร้อมรับธรรมะ :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 15 พ.ค. 2564

มีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง

กับดักบนเส้นทางปฏิบัติ :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 2 พ.ค. 2564

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช