"หลวงพ่อทำสมาธิมาเยอะ 
ดูแล้วไม่มีคนทำ ก็เลยรู้เลยว่า 
จุดสำคัญทำที่ให้ไม่เจริญก้าวหน้าในธรรม 
คือสมาธิไม่ถูกต้อง ถ้าจะทำสมาธิ 
ต้องรู้ว่าสมาธิต้องประกอบด้วยสติเสมอ 
และสมาธิมี 2 อย่าง คือ มิจฉาสมาธิกับสัมมาสมาธิ 
สัมมาสมาธิยังแยกเป็นอีก 2 อัน
หนึ่งฝึกให้จิตสงบ สงบแต่มีกำลัง มีความสุข 
อีกอันหนึ่ง ฝึกให้จิตตั้งมั่น เป็นผู้รู้ ผู้ตื่น ผู้เบิกบาน"

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
24 ตุลาคม 2568

ทำสมาธิให้เป็น :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 24 ต.ค. 2568

"ถ้าเราเดินไปตามลำดับขององค์มรรค พัฒนาตัวเองไป
ตั้งใจรักษาศีล ศีลเป็นฐานที่สำคัญ 
สร้างตึกยังต้องมีเสาเข็มเลย ศีลก็คือเสาเข็ม 
เมื่อตั้งใจรักษาศีลแล้ว ขั้นต่อมาคือฝึกจิต 
การทำสมาธิ คือการฝึกจิตให้พร้อมสำหรับการเจริญปัญญา 
ถ้าจะฝึกจิตให้สงบ 
ก็น้อมจิตไปอยู่ในอารมณ์อันเดียวที่มีความสุขอย่างต่อเนื่อง 
พาจิตไปรู้อารมณ์อันนั้น ไม่บังคับ 
จิตจะหนีจากอารมณ์นั้นเมื่อไรก็ได้ แต่หนีแล้วเรารู้ไวๆ หน่อย 
แล้วก็ไม่ต้องอยากสงบ อยากสงบก็ผิดทันทีแล้ว 
คนส่วนใหญ่ที่ภาวนาแทบเป็นแทบตายแล้วไม่ได้ผล เพราะทำผิด
ผิดตรงที่เริ่มต้นก็จะเอาสมาธิ 
สัมมาสมาธิมันตามหลังสัมมาสติมาในองค์มรรค 
นึกออกไหม มีสัมมาวายามะ สัมมาสติ สัมมาสมาธิ 
ทีนี้อยู่ๆ บอกจะเอาสัมมาสมาธิโดยไม่เคยฝึกสติ 
มันก็จะได้มิจฉาสมาธิ 
เพราะฉะนั้นนักปฏิบัติส่วนใหญ่ที่ทำสมาธิ คือมิจฉาสมาธิ 
นั่งเพ่ง นั่งจ้อง นั่งเครียดๆ นั่งเคลิ้บเคลิม เห็นโน้นเห็นนี้ 
สัมมาสมาธิมาจากสัมมาสติ 
สัมมาสติมาจากสัมมาวายามะ 
สัมมาวายามะหมายถึง
จิตใจเรามีความกล้าหาญ ห้าวหาญที่จะต่อสู้กับกิเลส 
ที่จะไม่ให้กิเลสมาเกิดอีก 
ที่จะทำให้กุศลที่ยังไม่เกิดเกิดขึ้น 
กล้าหาญที่จะรักษากุศลเอาไว้ 
ต้องใช้ความกล้าหาญ"

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
แสดงธรรม ณ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
19 ตุลาคม 2568

เดินไปตามลำดับขององค์มรรค :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 19 ต.ค. 2568

"ความสุขของคนหลงโลก มันไม่มีอะไรยั่งยืน 
มันไม่ใช่ความสุข มันเป็นความทุกข์ แต่ว่าความเขลา 
มันทำให้หลงไปกอดเอาความทุกข์มาเป็นความสุข 
อย่างร่างกายเรานี้คือตัวทุกข์ 
คนเขลาก็กอดร่างกายนี้ ว่าเป็นตัวเราของเรา 
จิตใจก็คือตัวทุกข์ คนเขลาก็ไปกอดจิตใจว่าเป็นตัวเราของเรา 
มันเป็นลำดับ คนธรรมดาไม่ได้ภาวนา 
มันก็ไปเกาะติดสิ่งโน้นสิ่งนี้ไปเรื่อยๆ 
นักภาวนา เราก็จะเห็น โอ้ เราเข้าไปยึดกายเราก็ทุกข์ 
เราไปยึดจิตเราก็ทุกข์ ถ้าไม่ยึดจะไม่ทุกข์ 
สติปัญญามันเพิ่มขึ้นแล้ว รู้ว่าถ้าอยาก 
ถ้ายึดก็ทุกข์ ไม่อยาก ไม่ยึด ก็ไม่ทุกข์ 
ก็พยายามจะไม่อยาก พยายามจะไม่ยึด 
ตรงพยายามไม่อยาก พยายามไม่ยึดนั่นล่ะ ยึดเรียบร้อยแล้ว 
ยึด ทฤษฎีว่า ถ้าไม่อยาก ไม่ยึด ก็ไม่ทุกข์ 
ยังยึดความเห็นนี้อยู่ แล้วทำไมมันอยากไม่ทุกข์ 
ก็เพราะมันรักตัวเอง มันถึงอยากไม่ทุกข์ 
อยากให้ไม่มีความอยาก เพื่อจะได้ไม่ทุกข์ 
เห็นไหมมันยังพลาดอยู่ใช่ไหม 
จริงๆ ก็คือยังหลงรักตัวเองอยู่นั่นเอง

ถ้าภาวนาเรื่อยๆ ทำสติปัฏฐาน 
ทำวิปัสสนากรรมฐานไปตามลำดับ 
ไม่รีบร้อน ไม่คิดเอา สุดท้ายมันก็เห็นความจริง 
กายนี้คือตัวทุกข์ จิตนี้คือตัวทุกข์ 
จะอยากหรือไม่อยาก จะยึดหรือไม่ยึด 
กายนี้ก็คือตัวทุกข์ จิตนี้ก็คือตัวทุกข์ 
ถ้าเห็นอย่างนี้ เรียกว่าเราเห็นทุกขสัจแล้ว 
เห็นขันธ์ 5 เป็นตัวทุกข์ มันทุกข์โดยตัวของมัน 
มันทุกข์ ไม่ใช่ว่าเราต้องไปยึดมันถึงจะทุกข์หรอก 
อย่างเราไม่ยึดร่างกายนี้ ร่างกายยังทุกข์ไหม มันก็ยังทุกข์อยู่"

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
25 ตุลาคม 2568

เห็นทุกขสัจ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 25 ต.ค. 2568

"สิ่งสำคัญคือเราจะต้องเห็นรูปธรรมนามธรรมตามความเป็นจริง 
ถึงเรียกว่ารู้ทุกข์ ในอริยสัจ 4 ท่านสอนว่า
ทุกข์ให้รู้ ก็คือรู้ว่าตัวขันธ์ 5 
ตัวรูป ตัวนาม ตัวตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ คือตัวทุกข์ 
ถ้าเห็นอย่างนี้ได้ถึงจะปล่อยวางได้ 
เห็นทุกข์อย่างนี้ เห็นว่าขันธ์เป็นทุกข์ 
รูปนามเป็นทุกข์ คือทุกขสัจ เพราะฉะนั้นความสุข 
ความสุขก็เป็นในใจเรามีความสุขขึ้นมา อันนั้นสุขเวทนา 
แต่พอมองในมุมของทุกขสัจ 
ความสุขก็คือทุกขสัจตัวหนึ่งอยู่ในทุกขสัจ 
หยิบเข้าไปเมื่อไรแล้วเดือดร้อนเมื่อนั้น มันเป็นทุกข์ 
มันทุกข์เพราะมันไม่เที่ยง 
มันทุกข์เพราะมันถูกบีบคั้นให้แตกสลาย 
มันทุกข์เพราะมันไม่อยู่ในอำนาจบังคับ"

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
26 ตุลาคม 2568

ทุกขสัจ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 26 ต.ค. 2568

"ดูไปเรื่อยๆ แต่ละตัวๆ ทำงาน 
สุดท้ายเราแยกได้ว่าจิตนั้นเป็นคนรู้
เป็นคนรู้ร่างกาย เป็นคนรู้เวทนา 
เป็นคนรู้สังขาร จิตเองก็ไม่เที่ยง 
เดี๋ยวก็เป็นผู้รู้ เดี๋ยวก็เป็นผู้หลง 
เดี๋ยวก็เป็นผู้รู้ เดี๋ยวก็เป็นผู้คิด 
เดี๋ยวเป็นผู้รู้ เดี๋ยวเป็นผู้ไปดูรูป 
เดี๋ยวเป็นผู้รู้ เดี๋ยวเป็นผู้หลงไปฟังเสียง 
เดี๋ยวเป็นผู้รู้ เดี๋ยวเป็นผู้หลงไปดมกลิ่น 
เราจะเห็นว่าตัวจิตเองก็เกิดดับ 
จิตไม่ได้มีดวงเดียว จิตเกิดดับตลอดเวลา 

พอดูไปเรื่อยๆ เราก็จะเข้าใจจิตเองก็ไม่เที่ยง 
จิตรู้ก็ไม่เที่ยง จิตหลงก็ไม่เที่ยง 
จะหลงทาง ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ อะไรก็ไม่เที่ยงทั้งนั้น 
สุดท้ายเราจะรู้ว่าจิตทั้งหมดไม่เที่ยง 
แล้วจิตทำงานได้เอง ทำงานไปตามที่เคยชิน 
เราก็จะรู้ว่าจิตไม่ใช่ตัวเรา จิตเป็นอนัตตา 
ตัวนี้เราก็จะเข้าใจความจริงแล้ว 
ภาวนาต่อไป เราก็จะปล่อยวางขันธ์ 5 
ปล่อยวางกายปล่อยวางใจได้ 
เมื่อปล่อยวางได้ เราก็ไม่ทุกข์อีกแล้ว 
มันทุกข์เพราะยึดถือ"

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
30 ตุลาคม 2568

จิตก็ไม่เที่ยง :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 30 ต.ค. 2568

"วิธีฝึกให้จิตตั้งมั่น 
เราก็ทำใจสบายๆ 
อยู่กับกรรมฐานของเราไป 
สงบก็ช่างไม่สงบก็ช่างมัน 
อยู่กับกรรมฐานไป จนใจเราเชื่อง 
คล้ายๆ หมดความดิ้นรนแล้ว 
แล้วต่อมาพอจิตมันไหลไปคิดเราจะเห็น 
หลุดออกจากฐานแล้วไปเห็น 
หรือบางทีก็ถลำลงไปเพ่งไปจ้องอารมณ์กรรมฐาน 
แต่ส่วนใหญ่เวลาจิตมันตั้งมั่นอย่างนี้สิ่งที่มันจะพลาด 
ก็คือจิตมันแส่ส่าย 
แล้วไม่เห็นว่ามันกำลังแส่ส่ายแสวงหาว่าจะดูอะไรดี 

ฉะนั้นถ้าจิตเราเข้าฐานจิตเราตั้งมั่นได้แล้ว 
จิตมันแส่ส่ายให้รู้ว่าแส่ส่าย 
ไม่ต้องพยายามทำให้มันนิ่ง 
ส่วนใหญ่พอจิตมันส่าย แป๊บเดียวหลงไปที่อื่น 
หรือไม่ก็ส่ายๆ แล้วก็พยายามบังคับให้นิ่ง ตรงนั้นไม่ถูก 
พอจิตเราตั้งมั่น จิตเราว่างๆ ขึ้นมา ไม่ได้ฟุ้งซ่านอะไร 
สงบว่างๆ มันรู้สึกว่าน่ากลัว รู้สึกอยู่ไม่ได้ 
ต้องหาอะไรเกาะสักอย่างหนึ่ง 
อันนั้นจิตมันยังอ่อนแอ 
ถ้าจิตมันแส่ส่ายจะไปหาอารมณ์ที่อยากเกาะ
ที่จะเอาเป็นที่พึ่งที่อาศัย ให้รู้ทัน 
จิตก็จะหยุดการแส่ส่ายแล้วก็ตั้งมั่นขึ้นมาอีก 
นี่วิธีฝึกจิตให้ตั้งมั่น ตัวนี้สำคัญ 
จิตไม่ตั้งมั่นภาวนาวิปัสสนาไม่ได้ 
จิตสงบได้แต่สมถะ 
ถ้ามีจิตตั้งมั่นถึงจะทำวิปัสสนาได้"

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
31 ตุลาคม 2568

วิธีฝึกให้จิตตั้งมั่น :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 31 ต.ค. 2568

[คลิปสั้น] อย่าใจร้อน หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 19 ต.ค.68 (681019)

[คลิปสั้น] กิจต่อทุกข์ หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 19 ต.ค.68 (681019)

[คลิปสั้น] ทำอย่างไรจึงมีความเพียร หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 23 ต.ค.68 (681023)

[คลิปสั้น] อย่าดูถูกคำสอนของสาวก หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 25 ต.ค.68 (681025)

มีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง