سیاوش کسرائی
مرگ او، در سحرگاه 19 بهمن  را باور می کنید؟


سیاوش کسرایی متولد۱۳۰۵ در اصفهان بود. سال چندانی نداشت که به همراه خانواده به تهران آمد. 
در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران همدوره زنده یاد داریوش فروهر شد. از همین سالها، هر یک به راه خویش رفتند. فروهر پایه گذار حزب "پان ایرانیسم" شد و پس از انحراف این جریان سیاسی، از آن جدا شده و حزب ملت ایران را پایه گذاری کرد که تا قتل ناجوانمردانه اش در جمهوری اسلامی دبیرکل این حزب بود. سیاوش کسرائی در همان سالهای پرالتهاب سیاسی عضو حزب توده ایران شد و سروده هایش در مطبوعات حزبی منتشر شد. 
مرتضی کیوان، هوشنگ ابتهاج و سیاوش کسرائی هر سه از آموختگان مکتب نیما بودند و تا نیما در حیات بود با او دیدارهای منظم داشتند. از عکس های تاریخی این دوران، عکسی است که علاوه بر این سه، شاملو نیز در کنار نیما، زیر پایه کرسی نشسته است. 
سالهای پس از کودتای 28 مرداد تا انقلاب بهمن 57، سالهای تحمیل انزوا به کسرائی توسط رژیم شاه بود، گرچه او درهمین دوران، حماسه "آرش کمانگیر" را ساخت و در آغاز دهه 1350 درباره جنبش چریکی و در غم از کف رفتن شورهای انقلابی در خیابان ها و خانه های تیمی، و پیش از آن در جنگل های گیلان "سیاهکل"، اشعاری ساخت که مجموعه آن، در خارج از کشور و با نام "به سرخی آتش به طعم دود" منتشر شد و به داخل کشور انتقال یافت. در این دفتر شعر، نام سیاوش کسرائی،، "شبان بزرگ امید". بود و این نامه به واقع برازنده او بود، چرا که "امید" روح و روان کسرائی بود.

"راست اینست، که ما
سگ رامی شده ایم
گرگ هاری باید!

کسرائی از بنیانگذاران کانون نویسندگان ایران بود. او را می توان یگانه شاعر لحظه لحظه های انقلاب دانست. مجموعه شعرهای این دوران او، خود تاریخ انقلاب به زبان شعر است. میدان ژاله و تظاهرات تاسوعا و عاشورای سال 57، الهام بخش دو شعر بلند کسرائی در همین دوران است. او هم در میدان ژاله بود و فاجعه کشتار مردم را به چشم دید و هم در راهپیمائی تاسوعا و عاشورا میدان فوزیه سابق و امام حسین کنونی را تا میدان آزادی پا به پای مردم طی کرد و طرح شعر این راهپیمائی را از حوالی پل چوبی در خیابان انقلاب ریخت و سرود.
در سال 1362 کسرائی ناچار به جلای وطن شد . ابتدا به افغانستان و پس از چند سال به اتحاد شوروی (مسکو) رفت. پس از فروپاشی اتحاد شوروی، از مسکو به کشور اطریش نقل مکان کرد و در فاصله ای کوتاه، در جریان یک عمل جراحی قلب در "وین" پایتخت اطریش چشم برجهان فرو بست و در گورستان مرکزی وین (بخش هنرمندان) به خاک سپرده شد. 19 بهمن- 1374. گرچه قلب ایران مدفن اوست.
نیمروزی که فردای آن می رفت تا در بیمارستان بستری شود و قلبش را به تیغ جراحی بسپارد تا ببینند در آن چه غوغائی است که راه نفسش را گرفته، تلفنی با هم صحبت کردیم. وداع بود، بدرقه بود؟ تکرار آن عهدی بود که در خروس خوان یک صبح نقره ای، چند گام دور از خاک ایران به داخل خاک افغانستان با هم بستیم؟ این که باز میگردیم؟ این که از راه رفته باز نخواهیم پیچید؟.... نمی دانم چه بود، هرچه بود به یاس آلوده بود. 
گفتم: 
نمی شد صبر کنی؟
گفت:
تصمیم را پزشکان گرفتند نه من.
گفتم:
اگر می آمدی اینطرف ها و بعد می رفتی برای عمل بهتر نبود؟
گفت:
دلم برای همه تنگ شده. می خواستم بیایم، اما گذاشتم برای بعد از عمل جراحی.
-	شب شعر وین خوب برگزار شد؟
-	خوب بود، اما هنوز حرف ها در گلویم مانده است! نمی دانم کی و کجا حرف دلم را خواهم زد. شاید  اول آمدم آنطرف ها (آلمان). اما آنجا هم به دلم نمی نشیند/ میدونی دلم چه می خواهد؟ دلم می خواهد یک چهارپایه بگذارم زیر پام و به زبانی که همه دنیا بفهمند، از ایران بگویم شعر بخوانم. دلتنگی هایم را بگویم. برای جوان تر ها خاطره بگویم. قصه تلخ شکست را تعریف کنم.... تو چی میگی؟ میشه؟
گفتم:
- برو بیمارستان و برگرد تا همدیگر را ببینیم و...
- بگذار حرفم را تمام کنم. شاید رفتم و برنگشتم!
- تو هرکجا که رفتی، برگشتی. بیمارستان هم یکی از همان جاهاست...
- دلم برای جلوی دانشگاه تهران تنگ شده. اگر چهار پایه ام را آنجا بگذارم زمین، نعره ای می کشم که صدایش در فلک بپیچد!
.....
و در آرزوی ایستادن بر این چهارپایه درمقابل دانشگاه تهران رفت بیمارستان. رفت، اما باز نگشت!
شب شعر وین
 اندک مجالی، پیش از آنکه راهی بیمارستان شود، برایش شب شعری در "وین" برپا کردند. دیگر آن چالاکی در شعر خوانی دانشگاه تهران و خروش شب شعر دانشگاه صنعتی تهران که کار به تحصنی 24 ساعته انجامید و از رویدادهای فراموش نشدنی انقلاب 57 شد را نداشت. خسته بود، آهسته گام بر میداشت. هم نفس نداشت و هم قلبش یاری نمی کرد. از مرگ هراسش نبود، اما تا بازگشت آزادی به ایران و قدم نهادن دوباره بر خاک میهن مرگ را پس می زد.
"باور" از معروف ترین شعرهای او بود و کسرائی در هر شب شعر و هر مناسبتی به خواست شنوندگان و حاضران آن را خوانده بود، اما آن شب، آن شب که برایش در "وین" شب شعر برپا کرده بودند، هیچکس از میان آن شماری که در سالن شعرخوانی جمع شده بودند از او شعر "باور" را نخواست. 
چند شعر، از میان شعرهای کوتاهش را می خواند و به جایگاهش بازمیگشت تا نفس تازه کند و دوباره به پشت میکرفن باز گردد. در آخرین بازگشت به جایگاه، بی آنکه کسی از او بخواهد، خود میکرفن را پیش کشید و پس از دقایقی سکوت، به چشم های منتظر و دوخته شده به خویش نگاه را دوخت و گفت: باور!
از آن جمع بهت زده کسی نگفت "نه"! این شعر را نمی خواهیم بخوانید. و کسرائی آهسته و شمرده "باور" را آغاز کرد. در چند فراز "باور" نفس را در سینه اش حبس کرد و راه را بر بغضی که درگلویش جمع شده بود بست، اما سرانجام اختیارش از کف برفت و در فراز پایانی شعر، اشک حسرت امانش نداد. به از کف رفتن "گل" ها رسیده بود و فراموش نکردن آنها. گل هائی که از کودتای 28 مرداد تا آستانه انقلاب 57 از کف داده بود و سپس سرخ گل هائی که در دهه خونین 60 و اعدام های دسته جمعی، باد استبداد جمهوری اسلامی از کفش ربوده بود. روزبه را به گلسرخی سپرده بود و گلسرخی را به تیزابی، کتیرائی را به حکمت جو و سلطانپور را به انوشیروان لطفی که زیر گوش های بزرگش بارها زمزمه کرده بود "دکتر جون، کمی احتیاط کن!" 
و اکنون یک باغ بزرگ، لبریز از گل های از کف رفته روی قلبش سنگینی می کرد: خاوران. همه آنها را به خاطر داشت.
به اینجا که رسید، گریست و حاضران نیز آهسته پا به پایش مویه کردند. 
این "باور" را با صدای کسرائی از آلبوم اختصاصی ام برایتان به اشتراک گذاشتم!


Bavar5

Doostan