Kraków, piątek, 27 listopada 1885 

Kochani Rodzice! 
Klucze od grobowca pozostały w kufrze Ojca. W dnie pogodne trzeba je będzie pozostawiać u Lenartowiczowej lub pozostawiać wewnętrzne drzwi otwarte, a zamkniętą tylko kratkę. Zdawało mi się także, że ani drzwi, ani kratka nie były jeszcze pomalowane ostatecznie, a tylko pokostowane. 
Co do pomnika, porozumiem się sam listownie z Kryńskim. Tymczasem obmyśliłem projekt takiego, który może stanąć na środku grobowca, bo będzie mógł służyć i dla mnie. Dzini ten projekt bardzo się podobał, bo powiada, że jest niezwykły i spokojny, a piękny. Na środku grobowca stanie krzyż z szarego granitu, pod nim u podstawy wsparta otwarta w środku księga z białego marmuru. Na pierwszej otwartej stronicy położy się imię Maryni, a na drugiej doda się w swoim czasie moje. Rzeczywiście, nic podobnego, o ile sobie przypominam, nie widziałem. Kombinacja szarego lub czerwonawego granitu z marmurem może być ładna, środek symetrycznie zajęty. Będzie to trwałe i trzymane w ciężkich masach, a nie przejdzie mojej możności, bo stosunkowo nadzwyczaj małej będzie wymagać pracy. Jeśli harmonia linii będzie zachowana, może być bardzo piękne. 
O mieszkanie radziłem się Jadwisi i prawie że przyszliśmy do przekonania, że trzeba będzie wziąć całe z wyjątkiem tego pokoju, który owa pani odnajmuje. W tych stronach mieszkań o dwóch lub trzech pokojach nie od podwórza i nie od brudnych schodów nie znajdę, a gdzie indziej ku środkowi miasta znalazłbym wprawdzie, ale pewnie nie taniej, jak za 500 rs. Przypominam sobie kawalerskie mieszkanie trzypokojowe Benniego (na Świętokrzyskiej) i Kościelskiego (tamże) – i choć nie wiem, ile płacili, myślę, że nie mniej. Przy tym jeszcze jedno: Henio z Marysią mogliby chodzić spać do mnie. Można by tam także przenieść le gros szaf i kufrów, tak że u Rodziców zrobiłoby się więcej miejsca. Na wypadek choroby jednego z dzieci byłaby także dogodność i większe bezpieczeństwo. Kombinacja rozdzielenia mieszkania, choćby się gospodarz zgodził, wyłącza znowu komórkę i kuchnię, tak że Rotter z brudną wodą od mycia itd. musiałby schodzić głównymi schodami, a to niepodobna. Wreszcie z ostateczną decyzją zaczekam do Winternitza.
Całuję ręce Obojga Rodziców, dzieci ściskam.
H. Sienkiewicz
Niech Zosia przypomni stróżowi, żem wyjechał, aby mnie wymeldowano.

Henryk Sienkiewicz, list w żałobnej obwódce do Wandy i Kazimierza Szetkiewiczów 25, 1885

Kaltenleutgeben, 2 VIII 1886
Schweizerhof

	Przyjechałem wczoraj. Zastałem wszystkich trzech doktorów i tłumy ludzi. Zabito tłustego cielca na mój przyjazd i znaleziono mi mieszkanie w Schweizerhofie, w ogrodzie, nawet bardzo miłe, bo z dużym, choć wspólnym balkonem. Spotkałem dość znajomych i widziałem się ze wszystkimi. Jest tu Kot Olbrzymi, alias Konstanty Komierowski, z żoną, drugi jakiś Komierowski Konstanty, człek wielce podobno możny, który na Cejlonie długo mieszkał i trzynaście elefantów zabił. Z nim jest jakaś panna Komierowska z matką trochę głuchoniemą, z Krakowa. Stryjeński stawia jej dom. Mówiła mi, że Państwa Janczewskich nie zna osobiście, ale panią widziała na jakimś wieczorze. „Pani Jaczewska wysoka? piękna?” – „Ta sama”, odpowiadam nie mrugnąwszy okiem. „Jasna blondynka, poetyczna?” – „Ta sama” – Bodaj że Cię widziała u Straszewskich czy witającą się z nimi, a sama im krewna. Dorzeczna jakaś osoba! Zresztą nie uważałem, co mówi. Bawią tu także państwo Karolowie Zamoyscy, moi znajomi z Paryża. Jego nie poznałem, ale dziś przy śniadaniu on przyszedł do mnie. Poszedłem razem z nim do niej. Zmieniła się wiele – tylko oczy ma zawsze ładne. Mała, czarniawa i miała dosyć. Widziałem także, ale z daleka, panią Halkaderową (tu wybucham piekielnym śmiechem). Bywała  ona w Fürstenhofie. Zdaje mi się, że to Ty – Dzinko – opowiadałaś mi o niej. A ja ją znam, bo to dawna moja „miłość z widzenia” z klasy szóstej. Spotykałem ją zawsze onego czasu w Saskim Ogrodzie, ale ona nie odpowiadała wówczas na ogniste spojrzenia gimnazjalisty. Siła lat temu – i jakże się czasy zmieniły! (Tu znów wybucham piekielnym śmiechem i zakręcam wąs z miną zwycięską.)
	Wczoraj byłem na consilium, dziś już zacząłem kurację. Nie chciałem tracić ani dnia z początku, żeby nie stracić ani dnia w końcu. Teraz jest godzina 10 1/2. Za kwadrans idę pod dusz. Będę pisywał po obiedzie. Kaltenleutgeben przy słońcu, pełne liści, kwiatów jest sto razy ładniejsze niż w zimie, ale mimo to pełno we mnie zniechęcenia i wolałbym tu nie przyjeżdżać. Zmęczony jestem i czegoś mi nie dostaje słowem: smutna jest dusza moja. 
Czy też wczorajsza kartka z Wiednia doszła? Już po jej napisaniu spotkałem Morawskiego, tego podróżnika. Wypytywał o Zakopane, o deszcz, o którym słyszał, ja zaś zaraz powiedziałem anegdotkę o tęczy i potopie, począwszy ją od słów: „Jedna z najinteligentniejszych i najsprytniejszych kobiet, moja szwagierka” etc. Sukces wielki! Co za moja bezinteresowność względem tej Dzinki, bo ostatecznie rzecz pójdzie w kurs z ujmą dla Potopu. 
Dziś dzień śliczny, teraz zbiera się trochę mgły na wzgórzach, ale gdzie jej do zakopiańskiej! 
Czekam od Was jakiej wiadomości i piszę ten list raz dlatego, że zawsze to będzie dla Was rodzajem rozrywki, a po wtóre, by podać dokładniejszy adres. Niechże przejdzie ten dzień, a po nim dwadzieścia dziewięć innych jak najprędzej! Cóż tam, Dzinku, Don Kichote? Zabrałaś się już? Cieszę się na myśl tej wspólnej pracy, bo ona nam Odyseję zastąpi. 
	Całuję Twoje i mateczki ręce, dzieci ściskam.
Henryk

Czy też książki jeszcze nie przyszły? Obiecano za tydzień! Do widzenia, Dzinku. – A jaka u Was pogoda? i jak Wasze zdrowie? Czy chodzisz dużo? Jeśli zechcesz trzewików, to przyślij miarę żabich łapek, kupię w Wiedniu.

List Henryka Sienkiewicza do Jadwigi Janczewskiej [w żałobnej obwódce, 1886]

Fundacja WSPAK

Related tracks