Bai Khong ten so 7 cua Vu Thanh An

Nỗi buồn hoa phượng - Hoài Lâm

Khó có thể phủ nhận rằng Bài Hát Việt là một trong những chương trình để lại nhiều dấu ấn quan trọng nhất đối với sự phát triển của nhạc Việt đương đại. Rất nhiều ca khúc xuất hiện trong danh sách này đã từng xuất hiện (và chiến thắng) trong BHV, như “Chuông Gió“, “Thềm Nhà Có Hoa“, “Đám Cưới Chuột“, “Độc Huyền Cầm“, “Hát Một Ngày Mới” và “À Í A“. Và có lẽ một trong những thành tựu quan trọng nhất của chương trình là đưa nhạc sĩ Nguyễn Vĩnh Tiến ra mắt những tác phẩm định hình dòng nhạc mà chúng ta gọi là dân gian đương đại: “Bà Tôi“, “Giấc Mơ Dai Dẳng“, và đặc biệt “Giọt Sương Bay Lên“.

Có nhiều điều thú vị để nói về ca khúc này. Là một kiến trúc sư và một nhà thơ (“Chút Nắng Vàng Bay”, “Giấc Mơ Trưa”), Nguyễn Vĩnh Tiến đặc biệt coi trọng giá trị ca từ và lồng ghép vào đó những triết lý mà anh suy ngẫm. Bài hát là sự khắc họa hình ảnh của Trái Đất – được ẩn dụ như một giọt sương đang thăng hoa cùng sự chuyển dịch vĩ đại của mùa màng. Và con người (“người gạn tình tư”) đang sống và chứng kiến sự vận động lớn lao đó, lại thoáng tiếc nuối về những điều xưa cũ đã mất (“hoa vàng một thời”, “bước chân nhuốm rêu phong xưa”). “Giọt Sương Bay Lên“ là cách diễn tả của Nguyễn Vĩnh Tiến về khái niệm Vô thường của đạo Phật, rằng vạn vật đều biến đổi và không thể tồn tại vĩnh viễn, và con người – cũng như những loài hữu tình khác – luôn quan sát và cảm nhận những đổi thay đó.

Bên cạnh sự sâu sắc về ca từ, “Giọt Sương Bay Lên“ có cả sự độc đáo trong cấu trúc tác phẩm và quan trọng hơn, sự vận động thú vị trong phần phối khí của nhạc sĩ Phan Cường và sự thể hiện của Ngọc Khuê. Dù chỉ sử dụng vài nhạc cụ truyền thống như phách, đàn đáy (trong ca trù) và khèn, Phan Cường chưa bao giờ ngần ngại trong việc kết hợp chúng liên tiếp hoặc song song với các nhạc cụ hiện đại để tạo hiệu quả cao nhất. Khi Ngọc Khuê kết thúc phần ngân nga trên nền violin và keyboard ở “Mùa màng trôi ơi…”, tiếng đàn đáy và nhịp trống cổ truyền lại tiếp nối trong phần gợi nhớ về quá khứ đã mất. Hay trong đoạn chuyển, tiếng khèn và đàn đáy lại kết hợp hoàn hảo với phần percussion ngẫu hứng để rồi chuyển tiếp sang đoạn hai mà không để lại bất cứ cảm giác rời rạc nào. Ngọc Khuê, trên nền phối khí đó, cũng tung tẩy hết mình như những gì cô thường làm. Từ đoạn hát giả thanh không lời ở phần transition, đến những đoạn cô cố hát thật nhanh hoặc nhấn mạnh từng chữ ở “Mùa màng trôi ôi tiếng chim kêu/Trong veo những giọt sương!”, Khuê cũng biến giọng hát mình như một nhạc cụ thay đổi không ngừng theo sự chuyển động của ca khúc.

Trong đêm chung kết của Bài Hát Việt năm 2005, “Giọt Sương Bay Lên“ đã được xem là ứng cử viên cho ngôi vị Bài Hát Của Năm, nhưng cuối cùng chiến thắng thuộc về “À Í A” của nhạc sĩ Lê Minh Sơn. Lý do chủ yếu là vì Lê Minh Sơn là một tên tuổi đã được khẳng định trong dòng nhạc mới nổi dân gian đương đại, còn Nguyễn Vĩnh Tiến chỉ là một nhạc sĩ tay ngang mới chập chững bước chân vào cuộc chơi. Điều đáng nói là những tác phẩm của Lê Minh Sơn, dù khai thác rất nhiều hình ảnh dân gian trong ca từ, lại có khá ít yếu tố dân gian trong âm nhạc (bao gồm cả bài hát pop thính phòng chiến thắng “À Í A“). Nếu nhìn nhận chính xác, có lẽ tác phẩm của bộ ba Nguyễn Vĩnh Tiến/Phan Cường/Ngọc Khuê mới là những gì nên đại diện cho “dân gian đương đại”: kết hợp hoàn hảo các chất liệu dân gian vào âm nhạc hiện đại, và bằng một cách đầy tham vọng, đã vượt ra khỏi giới hạn của tên dòng nhạc được gán ghép cho họ.

Quốc Nguyễn

Oi Con Chim Chao Mao (Nguyễn Vĩnh Tiến) - Ngọc Khuê

Năm 2002, cô và nhạc sĩ Ngọc Đại đã đồng tổ chức một tour xuyên Việt mang tên Nhật thực và đồng thời cũng cho ra mắt album Nhật thực. Chương trình gồm có các sáng tác của nhạc sĩ Ngọc Đại phổ thơ Vi Thùy Linh được thể hiện bởi giọng hát của Hà. Ekip của chương trình gồm có: nhạc sĩ phối khí Đỗ Bảo, ca sĩ Minh Anh - Minh Ánh (nhóm 2M), biên đạo múa Quỳnh Lan, đạo diễn hình ảnh Việt Tú và họa sĩ sân khấu Trần Vũ Hoàng (anh trai Trần Thu Hà).

Tháng 12/2001, Nhật thực gặp phải rắc rối khi Cục Nghệ thuật Biểu diễn ra lệnh đình chỉ vì lý do ca từ "trần tục qua mức", đã "phạm vào không gian văn hóa âm nhạc của người Việt Nam" (theo ông Lê Nam - Trưởng phòng nghệ thuật của Cục). Vì lẽ đó chương trình đã bị hoãn lại để cắt bỏ Bài hát và sửa đổi ca từ; 2 Bài hát bị cắt bỏ, Tự Tình và Mơ, là những Bài hát mở đầu trong một chỉnh thể album concept và được xem là những Bài hát có giai điệu đẹp; 2 Bài hát bị sửa đổi ca từ là Cây nữ tu và Đừng hát tình ca du mục nữa.

Sau những rắc rối trên chương trình đã được ra mắt vào tháng 4/2002, sau đó là album Nhật thực cũng được phát hành vào tháng 5. Album Nhật thực gồm 7 Bài hát: Nghi ngại, Đừng hát tình ca du mục nữa, Phía ngày nắng tắt, Dệt tầm gai, Tiếc nuối, Ảo ảnh, Nhật thực (do 2 Bài hát Mơ và Tự tình bị bỏ nên 9 Bài hát dự kiến lúc đầu chỉ còn 7 bài, bài Cây nữ tu đã sửa và đổi tên thành Ảo ảnh). Nhật thực là một concept album, có nội dung kết cấu xuyên suốt từ đầu đến cuối. 7 Bài hát giống như 7 câu chuyện kể qua lời tâm sự của một cô gái đang yêu, những nghi ngại, tiếc nuối, day dứt, ám ảnh...

Kể từ khi ra mắt, Nhật thực đã gây được tiếng vang lớn bởi thứ âm nhạc mới lạ về cả ca từ, giai điệu, phong cách trình diễn lẫn phối khí. Chương trình đã trở thành một hiện tượng âm nhạc đặc biệt trong năm 2002, đánh dấu sự đổi mới trong phong cách âm nhạc và nghệ thuật trình diễn. Điểm đặc biệt là sự ra đời của Nhật thực đã định hướng khán thính giả biết quan tâm nhiều đến phối khí và đẩy mạnh việc phát triển ê kip âm nhạc ở Việt Nam. Nhật thực cũng đánh dấu mốc quan trọng trong sự nghiệp âm nhạc của Hà Trần và cũng là bước ngoặt trong phong cách của cô: cá tính hơn, đa dạng hơn, tinh quái hơn.
Cũng kể từ Nhật thực, vị trí trong làng nhạc của Hà Trần đã lên tới hàng diva, ngang tầm với 3 đàn chị đi trước là Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh.

Tuy nhiên, ngay sau khi tổ chức, thì những rắc rối lại nảy sinh giữa những người thực hiện, cụ thể là bộ ba Ngọc Đại - Trần Thu Hà - Vi Thuỳ Linh. Kết quả là sau Nhật thực 1, Trần Thu Hà tuyên bố rút lui hoàn toàn. Ngọc Đại đã tiếp tục tổ chức Nhật thực 2 vào năm 2003, không có sự tham gia của cô và Vi Thuỳ Linh, mà thay bằng một dàn ca sĩ nổi tiếng như Thanh Lam, Hồ Quỳnh Hương, Linh Dung, Tùng Dương, Khánh Linh, Ngọc Khuê.. Tuy nhiên, cả chương trình biểu diễn và album (với giá đặc biệt chỉ 6000 đồng) đã không đạt được hiệu quả như Nhật thực 1.

Phần 1

Lưu Văn Tùng

Related tracks