بار عشق و مفلسی صعب است می‌باید کشید

ابر آذاری برآمد باد نوروزی وزید - حافظ به صدای منوچهر انور

جز از فایز جنوب شاعر بیت‌های درخشان چندتایی دارد یکی از آنها همین مفتون بردخونی‌ست. در شروه‌های مردم دریاکنارِ جنوب اگر شنیدید «مفتون» یقین بدانید یکی مفتون بیشتر نیست.

برای غم و سرگشتگیِ رفتنِ فاطمه بنت مظفر که در اولین ساعت اولین روز مرداد سال ۱۴۰۰ (به روایتی اولین روز دلِ اولین تابستان اولین سال قرن جدید شمسی) از آرامسایشگاه جهان چشم بر بست. خاک بر او خوش باد.

(نسخه‌ی کوتاه‌تری از این شروه‌خوانی را سه سال پیش با نام «مگر آنهایی که غم خوردند نمردند» همینجا گذاشته بودم.)

بتا غربت به روی من وطن شد
وطن بی روی تو زندان من شد
تو اندر مصر و کنعان خرم و شاد
به مفتون بردخون بیت الحزان شد

نه بلبل داشت از بستان جدایی
نه گل می‌کرد میل بی‌وفایی
بنگر گردش چرخ ستمگر
زند برهم رسوم آشنایی

نه دلبر می‌نماید بی‌وفایی
نه مفتون می‌کشد طرح جدایی
ولی از صبحت مردم دو روزی
بباید کرد ترک از آشنایی

دلا امشب غم بسیار داری
یقین شوق وصال یار داری
شبی از شدت شوق تو فایز
نه بیماری مگر بیمارداری

کجا دل تاب بار فرقت آرد
که یارم رو به شهر غربت آرد
کجا این رنج بی‌پایان برافتد
که غیری با نگارم صحبت آرد

به مجنون گفت روزی ساربانی
چرا بیهوده در صحرا روانی
اگر با لیلی‌ات باشد سر و کار
شده آن بی‌وفا با دیگری یار

ز هر جا که رسیدی جست‌و‌جو کن
کفی از خاک آن بردار و بو کن
همان خاکی که بوی عشق برخاست
یقین دان مدفن لیلی همان‌جاست

چرا غم می‌خوری از بهر مردن
مگر آنهایی که غم خوردند نمردند؟

وطن بی روی تو زندان من شد

گله‌ای از دل شیدا

آنچه می‌شنوید صدای منوچهر انور است که غزل حضرت حافظ با مطلع «سالها دل طلب جام جم از ما می‌کرد» را می‌خواند و در آن تمام آن هنرها که در خواندن شعر دارد یکجا عیان است. در آرته باکس شماره شش منوچهر انور می‌توانید شرح کاملتر این مدعا را بشنوید و ببینید. 
عمرش دراز باد که در فهم شعر و خواندن شعر خیلی از جنابش یاد گرفته‌ایم.

گله‌ای از دل شیدا

کول نیدری ساخته‌ی ماکس بروخ و اجرای جولین لوید وبر.
توصیه‌ی من این است که هیچ کار نداشته باشید سابقه و خاستگاه‌های این کار چیست و کجاست، بی ربطِ به این قبیل چیزها من ماه‌ها هرشب این ده دقیقه را شنیده و حکم کاتارسیس شخصی برای من داشته، بعد که از زمینه‌ی کار مطلع شدم در نظرم قدری بی‌قدر شد. این نمی‌تواند چیزی باشد جز احترام به عمیق‌ترین تشویش‌های روحیِ بشر فانی که مقرر است هر شب روح ناآرامش را به ورطه‌ی خواب و رؤیا بیفکند تا جان به در ببرد.

kol nidrei -- max bruch
julian-lloyd-webber

Kol Nidrei

Kol Nidrei - Max Bruch - Julian Lloyd Webber

رسید مژده که آمد بهار و سبزه دمید
وظیفه گر برسد مصرفش گل است و نبید
صفیر مرغ برآمد بط شراب کجاست
فغان فتاد به بلبل نقاب گل که کشید
ز روی ساقی مهوش گلی بچین امروز
که گِرد عارض بستان خط بنفشه دمید
چنان کرشمه‌ی ساقی دلم زدست ببرد
که با کسی دگرم نیست برگ گفت و شنید
من این مرقع رنگین چو گل بخواهم سوخت
که پیر باده فروشش به جرعه‌ای نخرید
عجایب ره عشق ای رفیق بسیار است
ز پیش آهوی این دشت شیر نر برمید
به کوی عشق منه بی دلیلِ راه قدم
که گم شد آن که درین ره به رهبری نرسید
مکن زغصه شکایت که در طریق طلب
به راحتی نرسید آن که زحمتی نکشید
زمیوه‌های بهشتی چه ذوق دریابد
هرآن که سیب زنخدان شاهدی نگزید
خدای را مددی ای دلیلِ راه حرم
که نیست بادیه‌ی عشق را کرانه پدید
گلی نچید زبستان آرزو حافظ
مگر نسیم مروت درین چمن نوزید
شراب نوش کن و جام زر به حافظ ده
که پادشه به کرم جرم صوفیان بخشید

Hafez-Bahar_Manouchehr_anvar

من نمی‌رفتم به غربت تو فرستادی مرا
گر بمیرم من به غربت خونِ من گیرد تو را
گر بمیرم من به غربت بر سرم کوبان شود
نعش من را بر نداری صاحبش پیدا شود

گاهی تازه‌ترین شعر از قدیمی‌ترین شعرها سر بیرون می‌آورد

بینام

حسن یزدانی -من نمی‌رفتم به غربت تو فرستادی مرا

غزلی از حافظ
با صدای منوچهر انور
نوروز ۱۴۰۴

نوبهار است در آن کوش که خوش‌دل باشی
که بسی گُل بدمد باز و تو در گِل باشی
چنگ در پرده همین می‌دهدت پند ولی
وعظت آن گاه کند سود که قابل باشی
من نگویم که کنون با که نشین و چه بنوش
که تو خود دانی اگر زیرک و عاقل باشی
در چمن هر ورقی دفتر حالی دگر است
حیف باشد که ز حال همه غافل باشی
گر چه راهی‌ست پر از بیم ز ما تا بر دوست
رفتن آسان بود ار واقفِ منزل باشی
نقد عمرت ببرد غصهٔ دنیا به گزاف
گر شب و روز در این قصهٔ مشکل باشی
حافظا گر مدد از بخت بلندت باشد
صید آن شاهد مطبوع‌شمایل باشی


نوبهار است - منوچهر انور

آواز بیات اصفهان خانم قمرالملوک وزیری به همراهیِ تارِ مرتضی‌خان نی‌داوود- شعر از سعدی
و لطفِ علی حلاج که زحمت تصحیح صدا را کشید

http://mana-ravanbod.blogspot.com

سخن عشقِ قمرالملوک وزیری و تار مرتضی‌خان نی‌داوود

بکُش با تیر مژگون خار و زارم 
بکَش نقش ِکمان اندر مزارم
که تا هر مسلمی داند که من هم
شهیدِ شیوه‌یِ ابروی یارم

موسیقیهای بوشهر

شهید شیوه ی ابروی یارم

شهید شیوه‌ی ابروی یارم

بتا غربت به روی من وطن شد
وطن بی روی تو زندان من شد 
تو اندر مصر و کنعان خرم و شاد
به مفتون بردخون بیت الحزان شد

بنگر گردش چرخ ستمگر 
زند برهم رسوم آشنایی

کجا دل تاب بار فرقت آرد
که یارم رو به شهر غربت آرد
کجا این رنج بی‌پایان برافتد
که غیری با نگارم صحبت آرد

چرا غم می‌خوری از بهر مردن
مگر آنهایی که غم خوردند نمردند؟

مگر آنهایی که غم خوردند نمردند - عبدالرحیم کرمی

بیات کرد  محمد رثایی (۱۲۸۵-۱۳۵۸)، که فرزند شیخ طاهر رثاییِ ضیاء‌الذاکرین بوده و استادیِ در تحریر و تمایز آوازش از آنجاست.
خانم افسانه رثایی دختر ایشان است به گمانم.

شعر از هلالی جغتایی (با تغییر کلمه‌ای)

تا ز ز خط عنبرین حسن تو شد بیشتر
عاشق روی توأم بیشتر از پیشتر
لطف اگر می‌کنی عاشق درویش را
از همه عاشق‌ترم و از همه درویش‌تر

100 Sal Avaz (2)

عاشق روی توأم ، بیش‌تر از پیش‌تر - محمد رثایی

حانیک

خیلی اتفاقی از دیدن یک ویدئو توی اینستاگرام شروع شد. مردی گیتار به دست، یک ترانه‌ی کردی رو میخوند. ملودی گیرایی داشت ولی هیچی از ترانه‌ش نفهمیدم. نسخه‌ی اصلی آهنگ رو شنیدم. «زانا و آندوک» اثر «آدام تپه». تصور می‌کردم شعری مثل بقیه شعرهای مردمی هست. گل در اومد و تو نیومدی ای یار. یا مثلا گل در اومد و تو اومدی ای یار. برای خودم شعر رو زمزمه میکردم. هر چی شنیده بودم رو در طول روز میخوندم. تصادفا دوست کُردم که زازاکی بلد بود، همین ترانه رو با ترجمه برام فرستاد. معنیش خیلی دورتر و تاثیرگذارتر از گل در اومد و تو نیومدی بود...

owrsi

بگو کجاست غمی که آنجا من نباشم - حانیک

https://mana-ravanbod.blogspot.com/2018/12/blog-post_14.html

غم عالم به جانم جا گرفته چو سیلابی که بر دریا گرفته. 
اگر می‌خواهید بدانید چیست این طبیعتِ مبهم و چندوجهیِ جنوب و غمِ مردمانش که با جانشان سرشته و به آنان کیفیتی خیامی بخشیده، این دوازده دقیقه را گوش کنید که مجلسی‌ست از پیرمردان سینه‌سوخته‌ی بوشهری، بخشو چند دهان شروه می‌خواند از شعرهای فایز دشتی و مفتون بردخونی، یاد یکی دو دوستِ ازدست‌رفته‌شان می‌کنند و بیامرزی می‌فرستند، قلیانی می‌کشند اما فقط در فواصلی که بخشو سکوت می‌کند، خاطره تعریف می‌کنند، رندی می‌کنند در تعارفات معمول، و یقین بدانید آن خنده‌هایی که قهقاه می‌زنند حتی وقت خواندن بخشو چیزی‌ست در مایه‌های گذران دیدن دنیا و مافیها و غمهاش.
هرکسی که جنوبی باشد و فکر کند کمیت دنیا یک‌جاییش لنگ می‌زند و دلش برای چیزی تنگ شود که نمی‌داند چیست و ببیند آفتاب زندگی‌بخش اینجا هم زندگی می‌بخشد هم می‌کشد، و نفسش با شرجی تنگ شود و سال‌های سال فرق شرجی‌های فصول مختلف را بداند، حتمن دو حنجره برایش معنای دیگری می‌گیرد: یکی استاد دادبه و یکی بخشو.

http://mana-ravanbod.blogspot.com/

غم عالم به جانم جا گرفته،  چو سیلابی که بر دریا گرفته

بربط ساز مفارقت است چون می‌نوازد. می‌گویند باربد از پس غم معشوق مُرده‌ای که در خرامیدنش قیامت حاضر بود، و عشق آن معشوق به بت سفید خاقانی، سازی ساخت که تا ابدالدهر چون سیم‌هایش را با مضراب شاه‌پرِ عقاب یا طاووس بنوازند حدیث مفارقت بگوید. و این همین بربط است که عود هم گویند...

مقام حجاز

مقام حجازِ کارِ منیر بشیر

نی انبان و نی جفتی را احمد علیشرفی می‌زند و صدا صدای کم‌مثالِ مرحوم عبدالرحیم کرمی‌ست

Regional Music Of Iran, Vol 8: Music From Bushehr

گلویت را به من بسپار تا آوازی بخوانم برای بادبانهای روزهای بی باد تابستانی

نوحه‌خوانیِ واحد از بخشو به تاریخی که دقیق نمی‌دانم ولی صدای محیط خبر از سالهایی می‌دهد که هنوز مناسک مردمی چندان آلوده‌ی ریای روزمره نبوده است.

واحد؛ بخشو به سعی شور حلقه‌ی اول

آواز هوشربای حضرت آقای بنان از غزلِ سعدی در شور، به مشایعتِ سنتور استاد ورزنده که سیاق و طعم ویژه‌ی سنتورنوازی‌اش هیچ شبیه نیست به باقیِ اساتید، و الحق که «شیرین‌نوازی» صفت درست شیوه‌ی اوست. این ساز و آواز باید از اولین اجراهای «گلهای جاویدان» در حوالی سال ۱۳۳۵ باشد که شماره‌گذاری و ثبت درستی نشده است و هیچ‌جا نتوانستم اطلاعات بیشتری از آن پیدا کنم. 




آب حیات من است خاک سر کوی دوست
گر دو جهان خرمیست ما و غم روی دوست
ولوله در شهر نیست جز شکنِ زلف یار
فتنه در آفاق نیست جز خم ابروی دوست
داروی مشتاق چیست؟ زهر ز دست نگار
مرهم عشاق چیست؟ زخم ز بازوی دوست
دوست به هندوی خود گر بپذیرد مرا
گوش من و تا به حشر حلقه‌ی هندوی دوست
گر متفرق شود خاک من اندر جهان
باد نیارد ربود گرد من از کوی دوست
گر شب هجران مرا تاختن آرد اجل
روز قیامت زنم خیمه به پهلوی دوست
هر غزلم نامه‌ایست صورت حالی در او
نامه نوشتن چه سود چون نرسد سوی دوست
لاف مزن سعدیا شعر تو خود سحر گیر
سحر نخواهد خرید غمزه جادوی دوست

گلهای جاویدان

گر متفرق شود خاک من اندر جهان

گر متفرق شود خاک من اندر جهان ــ آواز بنان در شور، سنتور ورزنده، شعر سعدی

همیشه عاشق کتاب‌های تفسیر و تواریخ و متون تنجیمیِ کهنی بوده‌ام که بر روی جلدشان نوشته‌اند «ازمؤلفی ناشناخته»، مثلاً از قرن چهارم هجری؛ و ما می‌سوزیم در حسرت یافتن نشانی از مؤلفان بعضاً نابغه‌ای که ردی از خود نگذاشته است.
این تکنوازیِ جلیلِ تار در افشاری از نواهایی‌ست که نوازنده‌اش معلوم نیست حتی در کاتالوگ آثار حضرت بنان که بی هیچ توضیحی آمده و فقط نوشته‌اند «تکنوازی تار، آواز در افشاری، ناشناس».
به تذکر آقای پارسایی و خوش‌نیت کار فرهنگ شریف است

payame del

آرام می‌گیرم در این نوای جلیل تار در افشاری

از جناب حضرت «فایز دشتی» صدایی به ما نرسیده است. می‌گویند فقط عکس محوی در روزنامه‌های قاجاریِ دوره‌ی مظفری (یا کمی دیرتر) پیدا کرده‌اند که آن هم معلوم نیست مال خودش باشد. اما هنوز خرابه‌های خانه‌ی گلی‌اش در دشتی هست و نوه‌اش را یک‌وقتی دیدم که از او چیزهایی تعریف می‌کرد. از مفتون بردخونی هم صدایی به ما نرسیده است. از هردوی اینها ولی آنقدر دوبیتی و ابیات پراکنده باقی مانده که تا ابدالدهر اندوه و غم مردمان جنوب را کفاف بدهد. در فقدان صدای این دو شاعر حکمتی نهفته است چرا که هزاران حنجره در سواحل خلیج فارس شعرهایشان را به زمزمه و شروه می‌خوانند و هرکس جوری می‌خواند که انگار درست‌ترین شکل خواندنش این است. 
صدای عبدالرحیم کرمی را می‌شنوید که فایز و مفتون را به شروه می‌خواند به سبک «تنگستانی»، که البته در اصطلاح اهل موسیقی جنوب «سبک» را ــ‌به زیباییِ تمام‌ــ «گرده» می‌گویند، مثلن می‌گویند فلانی شروه را «گرده‌»‌ی عبدالرحیم کرمی می‌خواند یعنی به سبک او می‌خواند؛ به همان معنا که مثلن می‌گوییم فلان نحو در فارسی «گرته‌برداری» از انگلیسی‌ست که در اصل از «گرده» گرفته شده یعنی «طراحیِ چیزی به کمک گرده‌ یا خاکه‌ی زغال».
ما‌به‌ازای «فراق» شعرهایی که می‌شنوید برای من نه انسانی‌ست که عزیز یا عشقی از دست داده بلکه دو چیز است: یکی لنجی که می‌داند دیگر بر موج‌های دریا نخواهد راند و دیگر نخلستانی که یکی یکی نخل‌هاش خشک می‌شود.

حصار دوست گر از آهن برآرند
به دورش خندقی از اخگر آرند،
رساند خود به یار خویش فایز
به گردش گر هزاران لشگر آرند

پس از مرگم تو ای زیبا نگارم
بیا با جمع خوبان بر مزارم
بیا بنشین و ازفایز بکن یاد
که من در زیر خاک امیدوارم

سفر مشکل، فراقِ دوست مشکل
به ناچاری نِهم این بار بر دل
زکوه افزون بُوَد بارِ فراقت
عجب دانم رسد مفتون به منزل

پس از مرگم تو ای زیبا نگارم ــ عبدالرحیم کرمی

آواهایی برای واحه‌های شرقیِ آرمیده در سِحرِ نور ماه بدر،
از بلخ تا حلب
از بصره تا بخارا
روزگاری پیش از انهدام نیشابور.

مقام دشت __ محمود حسن ___ یا غزالاً

به ساعت سعدِ نوروز بشنوید
غزلی یکّه از حضرت حافظ
با صدای بی مثال جناب آقای منوچهر انور ــ‌عمرش دراز‌ــ
ــ
[مفلسانیم و هوای می و مطرب داریم
آه اگر خرقه‌ی پشمین به گرو نستانند]
___

Hafez

مفلسانیم و هوای می و مطرب داریم

حاصلت چیست ز من جز غم و سرگردانی؟
آوازی و اجرایی از استاد رامبد صدیف ـــ‌سرش سلامت‌ـــ
در افشاری و بیات ترک
با غزلی از عطار با سرآغازِ:

از پس پردهٔ دل دوش بدیدم رُخِ یار
شدم از دست و  برفت از دلِ من  صبر و قرار
کارِ من شُد  ‌چو سرِ زُلفِ سیاهش‌ درهم
حال من گَشت چو خالِ رخِ او    تیره‌و تار
گفتم ای جان! شُدم از نرگسِ مستِ تو خراب
گفت در شهر کسی نیست ز دستم هُشیار
گفتم از دستِ ستم‌های تو تا کی نالم؟
گفت تا داغِ محبت بودت بر رُخسار

(فرستاده‌ی سام عزیز در روزهای بعد از پانزدهم خرداد، تولد استاد صدیف.)
(عکس از فلیکرِ علیرضا زمزمی)

حاصلت چیست ز من جز غم و سرگردانی؟

از سعادتهای مخصوص ایرانی یکی هم اینکه می‌توانید غزلی درخشان از حضرت حافظ را یکبار با صدای حریرگون مرحوم استاد بنان بشنوید در گلهای جاویدان ۱۱۷با سنتور رضا ورزنده و ویولون تجویدی و یکبار هم با صدای غریب منوچهر خان انور به این زیبایی که می‌بینید با قدری اختلاف که در تمام این اختلافات هم زیباست

گلهای جاویدان شماره ۱۱۷ 
https://youtu.be/0iJd1Fr_OPI
ازدقیقه‌ی ۲۷ حدوداً

لعل سیراب به خون تشنه لبِ یار منست

کاش می‌شد تو را مثل قرص سیانور همیشه برای مردن زیر زبان نگه داشت... پرسه‌گرد


کانال تلگرام
https://t.me/mana_ravanbod

وبلاگ
www.mana-ravanbod.blogspot.com

ManaRavanboD

Popular tracks