سنتی

از خون جوانان وطن لاله دمیده نام هفتمین و مشهورترین تصنیف از مجموعه سروده‌های عارف قزوینی است این تصنیف با نام‌های «راز دل» و «هنگام می» نیز شناخته شده‌است.

مضمون این تصنیف اشاره به افسانه‌ای دارد که از قطرات خون سیاوش(یکی از قهرمانان شاهنامه)، گلهای لاله روئیده‌است مضمون این سرود با گذشت یکصدسال، همچنان در نوشتارهای سیاسی دوران معاصر، مشاهده می‌شود

عارف قزوینی در دیوان خود و در مقدمه‌ای بر این تصنیف، آورده‌است:
« این تصنیف در دوره دوم مجلس شورای ایران در تهران ساخته شده‌است. بواسطه عشقی که حیدرخان عمواوغلی بدان داشت، میل دارم این تضنیف به یادگار آن مرحوم طبع گردد. این تصنیف در آغاز انقلاب مشروطه ایران بیاد اولین قربانیان آزادی سروده شده است »

نخستین اجرای این تصنیف، با صدای خود عارف بود. عارف این تصنیف را تنها با یک سه تار اجرا می‌کرده‌است.متاسفانه از اجراهای عارف هیچ نسخه صوتی وجود ندارد. این تصنیف بعدها، بارها توسط خوانندگان مختلف همچون افتخار و زری امجد(۱۲۹۱)، عبدالله دوامی (۱۲۹۳) و عسگر عبدالله یف (در تفلیس و در همان سال‌ها)، اجرا گردید. یکی از مشهورترین آثار ضبط شده از این تصنیف، با صدای الهه در حدود سال‌های ۱۳۴۰ در برنامه رادیویی گل‌های رنگارنگ با همکاری یک ارکستر ۵۰ نفره صورت گرفت. این اجرا بر اساس روایت‌های شفاهی از اجرای خود عارف تنظیم شده‌است.ولی مشهورترین اجرای این اثر، مربوط به سال ۱۳۵۱ و با صدای محمدرضا شجریان و همکاری گروه شیدا است. در سال ۱۳۵۸ این اثر با تنظیم متفاوتی از فرامرز پایور و صدای محمدرضا شجریان بازخوانی گردید.
از دیگر اجراهای مشهور این اثر می‌توان به اجرای سالار عقیلی، پریسا و حتی پرویز پرستویی اشاره نمود.« »
از خون جوانان وطن لاله دميده 
از ماتم سرو قدشان سرو خميده 
در سايه گل، بلبل ازين غصه خزيده 
گل نيز چو من در غمشان جامه دريده 
چه كج رفتارى اى چرخ! چه بدكردارى اى چرخ! 
سر كين دارى اى چرخ! 
نه دين دارى نه آيين دارى (نه آيين دارى) اى چرخ! 
از اشك همه روى زمين زير و زبر كن 
مشتى گرت از خاك وطن هست به سر كن 
غيرت كن و انديشه ايام بتر كن 
اندر جلو تير عدو سينه سپر كن 
چه كج رفتارى اى چرخ! چه بد كردارى اى چرخ! 
سر كين دارى اى چرخ! 
نه دين دارى نه آيين دارى (نه آيين دارى) اى چرخ! 
از دست عدو ناله من از سردرد است 
انديشه هر آن كس كند از مرگ نه مرد است 
جانبازى عشاق نه چون بازى نرد است 
مردى اگرت هست كنون وقت نبرد است 
چه كج رفتارى اى چرخ! چه بدكردارى اى چرخ! 
سر كين دارى اى چرخ! 
نه دين دارى نه آيين دارى (نه آيين دارى) اى چرخ! 
.: عارف قزوینی :.

از خون جوانان وطن لاله دمیده...سالار عقیلی

دستگاه : ماهور
آهنگساز: غلامحسین درویش خان
ترانه سرا: محمد تقی ملک الشعرای بهار

زمن نگارم حبیبم خبر ندارد عزیزم آخ 
به حال زارم حبیبم نظر ندارد 
خبر ندارم من از دل خود حبیبم من 
(دل من از من عزیزم خبر ندارد عزیزمن آخ (2)) 
(کجا رود دل عزیز من، آخ که دلبرش نیست(۲)) 
(کجا پرد مرغ حبیبم که پر ندارد(2)) 
(امان از این عشق عزیز من آخ فغان از این عشق (۲)) 
(که غیر خون جگر ندارد(۲)) 
همه سیاهی حبیبم همه تباهی عزیزم من آخ 
مگر شب ما حبیبم سحر ندارد 
(امان از این عشق عزیز من آخ فغان از این عشق (۲)) 
(که غیر خون جگر ندارد(۲)) 
همه سیاهی حبیبم همه تباهی عزیزم من آخ 
مگر شب ما حبیبم سحر ندارد 
جز انتظار و جز استقامت عزیزم من
(وطن علاج دگـــر ندارد(2)) 
(بهار مضطر حبیبم من آخ منال دیگر (2)) 
که آه و زاری حبیبم اثر ندارد عزیزم آخ (3))



سنتی

nima khodadadi