Van knuffelmarokkaan tot mocro maffia, media zijn dol op Marokkaanse Nederlanders. Zij krijgen veel meer aandacht dan Duitsers, Polen en Turken - andere groepen uit de top 6 herkomst inwoners met migratieachtergrond van het CBS. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over Marokkanen in de media. Dat doen we met Nadia Bouras, universitair docent voor de opleidingen Geschiedenis en Urban Studies aan de Universiteit Leiden. 

In 1960 waren er officieel drie Marokkanen in Nederland. De migranten die daarna kwamen werden aanvankelijk met open armen ontvangen. We hebben het over de Kerkmarokkanen, zielige Marokkanen en feministische Marokkanen. We bespreken keerpunten in de manier waarop over Marokkanen werd gedacht en gesproken, zoals de fatwa over de Duivelsverzen in 1989 en de August Allabé-rellen van 1998. De professionele Marokkaan, de jij-bent-anders-Marokkaan en de-hand-in-eigen-boezem-Marokkaan komen voorbij. De Marokkaan blijkt een mediagevoelige identiteit, maar tegelijkertijd zijn media niet geïnteresseerd in Marokko.

150: Marokkanen in de media

Pokémon, Spirited Away, Final Fantasy - Japanse popcultuur spreekt tot de verbeelding en is al een tijdje razend populair. Aanvankelijk ging de opmars gepaard met angst over te weinig inhoud en te veel geweld, inmiddels heeft het cultstatus. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over manga en anima. Dat doen we met Rik Spanjers, docent bij het Departement Mediastudies van de UvA.

Manga ontstaat als reactie op Amerikaanse popcultuur, de kenmerkende grote ogen zijn gejat van Disney en Betty Boob. De grote doorbraak kwam in de jaren 90, maar er bestond in Nederland al langer een underground fancultuur. Mensen zoeken ook naar niche-achtige genres omdat ze iets zoeken dat Amerikaanse cultuur niet biedt. We bespreken waarom we zo'n behoefte hebben om Japanse popcultuur tot Anders te maken. 

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 61: K-pop;
Afl 80: Kopieercultuur;
Afl 71: Klasse en consumptie;
Afl 95: Kindertelevisie;
Afl 139: Oost/west-denken.

161: Manga en anime

De podcast is niet alleen definitief doorgebroken, het podcastlandschap is volop in beweging. In deze speciale aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich met podcastproducenten Folkert Coehoorn, Thom Aalmoes en Lieven Heeremans over geld verdienen met podcasts. 

De producenten vertellen hoe ze in het podcasten gerold zijn en delen hun ervaringen. Wat kost een podcast eigenlijk als je alle kosten doorrekent? En hoe kunnen we de plotse populariteit van podcasts verklaren? We hebben het over 'podcastness', productplacement en natuurlijk Podimo. Er is ook een gouden tip voor aspirant makers. 

Links bij deze aflevering: 

Het Podcastfestival voor makers en fans, dat op 24 en 30 september 2022 plaatsvindt; 
Het Podcastnetwerk waar makers zich bij aan kunnen sluiten; 
Boek Podcasting: New Aural Cultures and Digital Media; 
Podcast Below the radar above yourself. 

Verwante afleveringen uit het archief:
Afl 2: Formats;
Afl 12: Customer media en branded content;
Afl 59: Het publiek van podcasts (Met Folkert!).

162: Special over geld en podcasts

De oudheid werkt door in populaire cultuur. Blockbusterfilms zitten niet alleen vol helden en goden, ze maken ook gebruik van de verteltradities van de Grieken. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over het epos. We doen dat met Koen Vacano, promovendus bij de opleiding Oudheidwetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. 

We bespreken wat een vertelling episch maakt en hebben het natuurlijk over Homerus en Vergilius. Wat was de functie van dit soort vertellingen in de oudheid? En waarin komen de hedendaagse verhalen overeen? Vacano vertelt over zijn werkwijze in dit project en legt uit waarom dit onderzoek relevant is.

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 47: Religie en populaire cultuur;
Afl 57: Mannelijkheid;
Afl 88: Populaire cultuur en de oudheid.

163: Waarom we epische verhalen nodig hebben

Massamedia en propaganda horen bij elkaar. Media geven niet alleen maar informatie door, maar kunnen ook een informatiewapen zijn. Dat is niets nieuws. In deze speciale live-aflevering tijdens de Dutch Media Week verwonderen de Mediadoctoren zich over radio in oorlogstijd, in historisch perspectief. Dat doen we met Vincent Kuitenbrouwer, Universitair Hoofddocent Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen aan Universiteit van Amsterdam en coördinator van het project Mediaoorlog bij Beeld & Geluid.

We bespreken vier oorlogen: de Zuid-Afrikaanse Oorlog, ook wel de eerste media-oorlog genoemd, WWII, de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog en lessen van die drie oorlogen voor de huidige oorlog van Rusland met Oekraïne. Nederland was een 'radio-minded land':  aan het begin van WWII waren er 1 miljoen radiotoestellen in Nederland. Kuitenbrouwer legt uit hoe propaganda altijd geschiedt in relatie tot de propaganda van een ander. Partijen spelen op elkaar in: zo maakten de Duitsers piratenradio met content die in Duitsland verboden was, om de Nederlanders om de tuin te leiden. We bespreken de onmiddellijkheid van nieuws via eerst brief en later telegram. Waarom is een programma waarin mensen elkaar de groetjes konden doen toch ideologisch gekleurd? Uiteindelijk beantwoorden we de vraag hoe de Nederlandse radio functioneert in tijden van oorlog. 

Links bij deze aflevering: 

Project Mediaoorlog bij Beeld & Geluid;
Studie Kuitenbrouwer 'The Traces of a Media War: Archives of Dutch Broadcasts from London during the Second World War'. 

Verwante afleveringen uit het archief:

Afl 19: Oorlogspropaganda, met Cees Hamelink en Olaf Koens;
Afl 41: Subjectieve journalistiek, met Rens Vliegenthart;
Afl 63: Verbeelding van koloniaal verleden, met Pamela Pattynama;
Afl 96: Terroristenmedia, met Pieter Nanninga.

Afl 164: Hoe Nederland al 100 jaar radio inzet voor oorlogspropaganda

Nederland heeft een rijke cabarettraditie. Zulke voordrachten in een theater, waarbij grappen doorgaans worden afgewisseld met liedjes, worden gezien als een weerspiegeling van wat er speelt in de maatschappij en worden vaak gebruikt om de gevestigde orde en waarden een hak te zetten. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over cabaret en engagement. We doen dat met cultuurwetenschapper Dick Zijp, promovendus aan de Universiteit Utrecht.

We bespreken wat humor en cabaret eigenlijk zijn, en duiken in de geschiedenis van deze traditie. We maken een onderscheid tussen maatschappijkritisch en ideologiekritisch, en bespreken hoe Nederlandse cabaretiers daarin passen. Wat zijn nou de politieke implicaties van het Nederlandse cabaret?

165: Waarom cabaret progressief lijkt, maar het niet is

Wat telt als platteland, heeft te maken met bevolkingsdichtheid. Officieel hebben we volgens die definitie in Nederland geen platteland. Toch gaat het er in de media voortdurend over: ons platteland zou verloren gaan. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de verbeelding van de boer. Dat doen we met Esther Peeren, hoogleraar Cultural Analysis aan de Universiteit van Amsterdam. 

Er is een verlangen naar een vermeend verloren verleden, wat samenhangt met de opkomst van de natiestaat. Met regio-identiteiten konden jonge naties zich onderscheiden en zo werd de boer bevroren in de tijd en kreeg hij een authentieke status. Er is een mythe over het platteland ontstaan, die in stand kan blijven omdat het publiek graag aan die mythe vasthoudt. We bespreken hoe het platteland verbeeldt wordt, wat daarvan de politieke consequenties zijn en hoe we dit beeld kunnen verbreken. 

Relevante afleveringen uit het archief: 

Afl 7: Nostalgie; 
Afl 34: De nieuwswaarde van dieren;
Afl 45: Complottheorieën;
Afl 89: Natuur en media; 
Afl 147: Randstadarrogantie van de media.

166: Waarom boeren geportretteerd worden als de ware Nederlanders

Sinds 1 juli vallen grotere influencers onder de Mediawet. Hiervoor konden ze ongelimiteerd reclame maken op platformen als YouTube en TikTok. De content die zij createn wordt slecht herkend als reclame, zowel door volwassenen als door hun jonge doelgroep. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over influencermarketing. Dat doen we met Eva van Reijmersdal, universitair hoofddocent Persuasieve Communicatie aan de Universiteit van Amsterdam.

Sommige influencers (content creators in hun eigen woorden) zijn blij met de nieuwe regelgeving, anderen willen niet het braafste jongetje van de klas zijn. We bespreken wat influencermarketing precies is en hoe deze markt in elkaar zit. Kinderen en jongeren vinden het leuk om dat ook te leren en daardoor zijn veel influencers transparant over hun verdienmodel. Hoe zorgelijk is het eigenlijk dat bedrijven via influencers hun spullen aan de man brengen?

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 26: YouTube-sterren (zo noemden we ze nog in 2015);
Afl 91: De zin en onzin van leeftijdskwalificatie;
Afl 102: Influencers en ethiek;
Afl 127: Merken met een mening;
Afl 138: Mediabeleid en de macht van platformen.

167 Hoe bedrijven via influencers hun spullen aan de man brengen

In 2012 wist nog bijna niemand wat een podcast was, laat staan dat er mensen naar luisterden. Als Mediadoctoren maakten we wat we zelf leuk en interessant vonden. Het resultaat na tien jaar is een rijk archief vol boeiende gasten, waar we bijzonder trots op zijn. In deze speciale jubileumaflevering vieren wij Mediadoctoren ons tienjarig bestaan. 

We beginnen met een vooruitblik op de effecten van AI op podcasten. Daarna kijken we terug: wat waren onze lievelingsgasten, welke aflevering is onze grootste mislukking en wanneer stelden we onze mening bij? We bespreken de waarde van podcasts voor wetenschapscommunicatie en reflecteren op veranderingen de afgelopen tien jaar.

168 Special over 10 jaar Onder Mediadoctoren

Er vinden grote transformaties plaats in de mediawereld. Platformen als streamingdiensten en sociale netwerken zorgen voor nieuwe medialogica's op een moment dat oude medialogica's niet meer opgaan. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de economie van platformen. Dat doen we met Jan Teurlings, universitair docent Media & Cultuur aan de Universiteit van Amsterdam.

Er zijn twee soorten gebruikers: de gewone en de adverteerder. Platformen bedienen daarmee een double-sided market en weten die twee partijen beter dan ooit in de geschiedenis samen te brengen. Hoewel er sprake is van een democratisering van de productiemiddelen - iedereen kan content maken - is er een monopolie op distributie. Met die contentmakers worden maar beperkt inzichten gedeeld: Soundcloud biedt makers vooral data over het gedrag van luisteraars, maar niet over hun demografische kenmerken. We bespreken wat meer transparantie van platformen kan opleveren, hoe de staat zou moeten reguleren en welke rol academici kunnen hebben.

Links bij deze aflevering:

Boek Amanda Lotz over streamingdiensten;
Blogpost Diep Onderzoek over het einde van sociale media;
SCP-rapport over polarisatie;
Artikel Teurlings en Stauff over transparantie.

Verwante afleveringen uit het archief:


Afl 138: Mediabeleid en de macht van platformen – met Matthijs Leendertse;
Afl 134: Data, digitalisering en dataficatie - Mirko Schaefer;
Afl 129: Links van links - Willem Schinkel;
Afl 125: Het internet is stuk – Marleen Stikker;
Afl 168: Influencermarketing - Eva van Reijmersdal.

169: Waarom transparantie niet helpt tegen de macht van platformen

Een fetisj verwijst naar een seksuele voorkeur voor – bijvoorbeeld – specifieke lichaamsdelen, objecten, situaties of handelingen. Mensen met dezelfde fetisj zoeken elkaar graag op, tijdens speciale feesten bijvoorbeeld. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over fetisjcultuur. Dat doen we met Anne Rodermond, manager van club Church.

We pellen het concept fetisj af. Hoe ontstaan ze, waarom worden ze (ook) collectief geuit en wat is de connectie met gay cultuur? We hebben het over trends, codes en acceptatie. Uiteraard gaat het ook over de rol van media. Wat hebben mensen te winnen als ze stilstaan bij bij alles wat ze opwindt? 

Links bij deze aflevering: 

Website Club Church; 
Blogpost over RuPaul en geschiedenis. 

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 156: Seksonderzoek in de media;
Afl 132: Moderne manieren;
Afl 128: Eindelijk weten wat seks is;
Afl 65: Schoonheidsidealen;
Afl 57: Mannelijkheid.

Plus we deden de meeste letters uit de LHBTQIA+ reeks:

Afl 8: Homoseksualiteit;
Afl 35: Biseksualiteit;
Afl 144: Trans representatie;
Afl 85: Queer media.

170: Waarom fetisjen emanciperend zijn

De waarheid staat op losse schroeven: zelfs Amerikaanse inlichtingendiensten zijn het onderling niet eens zijn waar Covid-19 vandaan kwam. Het lijkt alsof complottheorieën ineens overal zijn, alsof het aantal gelovers gestaag is toegenomen. In deze 'remake' van aflevering 45 verwonderen we ons over complotdenkers. Deze keer doen we dat met Jaron Harambam, Universitair Docent Sociologie op het gebied van Media, Kennisstrijd en Digitalisering aan de Universiteit van Amsterdam.

Complotdenkers zijn een diverse groep die bestaat uit verschillende subculturen. Mensen zoeken elkaar op, proberen tot antwoorden te komen. Daarbij passen ze verschillende manieren van weten toe. Die zien we terug in alternatieve media, die opmerkelijk veel lijken op traditionele media. Zo gebruiken ze de middelen en waarden van mainstream media, zoals factchecking, om terug te vechten. Vijf jaar na de grote zorgen over 'post-truth' zie je dat het medialandschap diverser is geworden, al wordt die pluriformiteit door conventionele media niet gewaardeerd. Toch zijn complotdenkers ook juist voor hen gunstig geweest.

171: Wat wij kunnen leren van complotdenkers

Het vertellen van verhalen is zo oud als de mensheid maar plots werd het ook in de marketing hot. Opeens moesten niet alleen schrijvers verhalen gaan vertellen, maar ook bedrijven, organisaties en overheden om zo meer binding en betrokkenheid te creëren. In deze aflevering verwonderen we ons over storytelling. Dat doen we met Philip Corsius, docent Media- en Cultuurwetenschappen aan de Universiteit Utrecht. 

We beginnen uiteraard bij de vraag wat een verhaal is. We bespreken variaties als spatial storytelling, transmedia storytelling, railroading en collective journeys. Uiteraard komen archetypes aan bod. Het vertellen van verhalen is niet neutraal. De technieken van storytelling kunnen namelijk helpen te verhullen dat het een verhaal is, in plaats van het verhaal. 

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 18: Het nieuwe televisiekijken;
Afl 28: Remakes;
Afl 163: Het epos;
Afl 19 en afl 164: Oorlogspropaganda;
Afl 171: Complotdenkers

172: Waarom we verhalen geloven

Nederlandse jongeren klinken meertalig. Ze lenen woorden uit Surinaams en Marokkaans, leggen speciale accenten en maken ogenschijnlijke taalfouten. Straattaal is een manier om te laten zien wie ze zijn. Dat blijkt geen twintigste eeuwse uitvinding. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over 'foute' taal. Dat doen we met Jacomine Nortier, Universitair Hoofddocent bij de afdeling Taalkunde van de opleiding Nederlands aan de Universiteit Utrecht. 

Taal is een kwestie van afspraken en in die zin is er geen foute taal. Jongeren kiezen bewust voor straattaal op bepaalde momenten, terwijl ze goed weten dat je die taal niet bij een sollicitatiegesprek hanteert. De meertaligheid van hedendaagse jongeren zit ook in laatmiddeleeuwse liederen. We bespreken de functies van zulke foute taal. 

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 46: Internettaal;
Afl 135: Het vak Nederlands;
Afl 150: Marokkanen in de media. 


Links bij deze aflevering: 

Profielpagina Jacomine Nortier;
Blogpost kaolo;
Studie gender en Moroccan Flavored Dutch;
Studie lidwoordomissie in Moroccan Flavored Dutch.

173: Waarom jij straattaal niet begrijpt (en dat de bedoeling is)

Kan je petten scheiden? Kan je de schrijver losmaken van de wetenschapper, de wetenschapper losmaken van de activist? Is dit anders in de geesteswetenschap dan in de 'harde' disciplines? Hoe verhouden deze wetenschappers zich tot elkaar? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de geëngageerde wetenschapper. Dat doen we met Geert Buelens, hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit Utrecht, maar ook dichter, essayist en columnist. Onlangs won hij de meest prestigieuze literatuurprijs van België, De Boon, voor zijn non-fictieboek Wat we toen al wisten. De vergeten groene geschiedenis van 1972.

We bespreken uiteraard de klimaatcrisis. Waarom verschijnen er ieder jaar in Nederland heel veel boeken over de Tweede Wereldoorlog, maar nauwelijks literatuur over de klimaatkwestie en klimaatgeschiedenis? We hebben het onder andere over de rol van ethiek en het romantiseren van de kunstenaar-klootzak. Wat heeft The Sound of Music hier in hemelsnaam mee te maken? We beantwoorden de vraag wat de verantwoordelijkheid is van de wetenschapper naar de samenleving. 

Verwante afleveringen uit het archief:

Afl 153: De aard van de geesteswetenschap, met Rens Bod;
Afl 145: Het nut van factchecks, met Alexander Pleijter;
Afl 126: Dissonante stemmen, met Meindert Fennema.

174: Waarom wetenschappers zich niet kunnen permitteren niet-geëngageerd te zijn

Iedereen slaat aan op DNA. Iedereen heeft genen en de genetica spreekt daardoor enorm tot de verbeelding. Media spelen daarbij een rol: zij kijken nog steeds naar de genetica als heroïsch onderzoek. Waar geestes- en sociale wetenschappen op de kritische ogen van leken mogen rekenen, wordt er gedaan alsof bèta te moeilijk is voor buitenstaanders. Maar ook bèta's zijn mensen en doen mensenwerk, en nemen ideeën en oordelen - bijvoorbeeld over ras - mee in hun onderzoek. In deze aflevering verwonderen ons over de genetica, en de rol die concepten als ras daarin spelen. Dat doen we met Amade M’Charek, hoogleraar (wetenschaps)antropologie aan de Universiteit van Amsterdam. 

Wat moet je kunnen om bètawetenschappers te kunnen bestuderen? Wat voor normatieve praktijken hanteren zij? Het grootste deel van de genetici is angstig voor het racialiseren van groepen maar ras blijkt een werkpaardje aan het worden om orde in de chaos van data te krijgen. Hoe schrijven we het verhaal van de bèta's?

175: Hoe ras niet bestaat, maar toch steeds wordt gemeten

Memes zijn een unieke vorm van digitale expressie. Deze vaak humoristische en visueel aantrekkelijke fenomenen drijven op de technologische mogelijkheden van het internet en zijn uitgegroeid tot de spil van hedendaagse internetcultuur. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over memes. Dat doen we met Süeda Işık, historicus en redacteur memes bij NRC.

Memes zijn de prenten en pamfletten van deze tijd. Online kunnen mensen er dingen mee zeggen die offline niet kunnen. Wat betekent het dat internetcultuur zo gefragmenteerd is? En wat is populair op welke platforms? We hebben het over meta-ironische en post-ironische memes en ontleden de dynamieken die internetcultuur maken. 

Links bij deze aflevering: 

Podcast How do you like it so far met meme-onderzoeker Whitney Phillips;
2006 meme 'Het meisje met de prei';
Auteurspagina Süeda Işık. 

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 26: YouTube-sterren;
Afl 46: Internettaal;
Afl 102: Influencers en ethiek;

Afl 125: Het internet redden;
Afl 169: Macht van platforms.

176: Waarom memes bevrijdend zijn

In de platformeconomie kun je ook met sekswerk je geld verdienen, bijvoorbeeld op OnlyFans. Webcamseks is onderdeel van het enorme aanbod online porno. Performers gebruiken categoriseringen om zichzelf vindbaar te maken, maar zijn daarbij afhankelijk van de topdown labelling en industrietaal van de grote sites. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over webcamseks. Dat doen we met Hanne Stegeman, die op dit onderwerp promoveert aan het Amsterdam Institute for Social Science Research van de Universiteit van Amsterdam.

Het gesprek gaat over moderatie, algoritmen en onderzoeksmethoden. Webcamsekswerk is soms saai, soms gezellig, maar stigma is altijd een probleem. Op welke manier beïnvloeden digitale platformen het werk van online sekswerkers? 

Noot: F2F vraagt 18 procent van hun online performers, bij OnlyFans is dat 25 procent. 

Verwante afleveringen uit het archief:

Afl 5: Porno;
Afl 24: Vrouwenporno;

Afl 170: Fetisjen;
Afl 171: Complotdenkers;
In memoriam: Meindert Fennema, afl 126: Dissonante stemmen.

177: Hoe platformen jouw seksuele wensen vervullen

Waar de populist het vroeger van publieke speeches moest hebben - en moest afwachten wie er op kwamen dagen - kunnen hedendaagse populistische politici de hele dag op sociale media hun boodschappen kwijt. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de online populistische communicatie. Dat doen we met Linda Bos, universitair hoofddocent Politieke Communicatie en Journalistiek aan de Universiteit van Amsterdam. 

We bespreken een aantal recente studies van Bos en zoomen daarbij vooral in op de methodologie. Bos is pessimistisch over het beeld dat mensen hebben van de politiek. Journalisten hebben daar geen antwoord op. We beantwoorden de vraag wat de beste manier is om kiezers te verleiden op je te stemmen. 

Links bij deze aflevering (zie onze website ondermediadoctoren.nl):  

Onderzoek Bos et al. over politici die nieuwsberichten als fake news diskwalificeren;
Onderzoek Bos & Minihold over morele waarden; 
Onderzoek Bos et al. over social identity frames. 

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 103: Uiterst rechts
Afl 126: Dissonante stemmen
Afl 145: Het nut van factchecks
Afl 166: Boeren & ware Nederlanders
Afl 171: Complotdenkers

178: Hoe populistische politici online communiceren

Voor cultural studies-onderzoekers is het volkomen vanzelfsprekend dat media, cultuur en burgerschap met elkaar verweven zijn. Muziek, televisie, memes - alle vormen van populaire cultuur bevatten culturele betekenissen en we consumeren en begrijpen die betekenissen in samenspel met anderen. Toch wordt zulke alledaagse cultuur niet altijd geassocieerd met politiek. In deze speciale aflevering opgenomen tijdens de Dutch Media Week verwonderen de Mediadoctoren zich over cultureel burgerschap. Dat doen we met Joke Hermes, lector Inclusion and the Creative Industries aan de Hogeschool InHolland en verbonden aan de afdeling Mediastudies van de Universiteit van Amsterdam.

Centraal staat Hermes' nieuwe boek Cultural citizenship and popular culture. The art of listening. We hebben het onder andere over emancipatie, over smaak en over populaire cultuur als aanleiding én als platform voor culturele en politieke uitwisseling. We beantwoorden de vraag hoe populaire cultuur goed burgerschap kan bevorderen.

Links bij deze aflevering:

Boekbeschrijving bij Routledge.

Verwante aflevering uit het archief:

Afl 95: Kindertelevisie, ook met Joke Hermes.

179: Hoe populaire cultuur de democratie kapotmaakt

Housemuziek is afkomstig uit de VS waar in Zwarte queer cultuur een bloeiende underground scene bestond, met logische wortels in disco. Maar toen de muziekstroming de oceaan overstak werd die oorsprong grotendeels uitgegumd. House werd geframed als iets radicaals nieuws en werd een miljoenengenre, onder andere in Nederland. Het zou jaren duren voordat 'EDM' zou aanslaan in Amerika, en nog steeds snappen ze er weinig van. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over dance, de industrieterm voor wat normale mensen house, techno of trance noemen. Dat doen we met Rens Wilderom, verbonden aan Computational Social Sciences van de Universiteit van Amsterdam en Universitair Docent aan de School of Business Administration van de American University Kyiv. 

In het Verenigd Koninkrijk en Nederland waren er journalisten met redelijke machtsposities die over house gingen schrijven. Zij zagen er een voortzetting in van de Do-It-Yourself ideologie van punk. Wilderom legt uit hoe ook de morele paniek rondom house heeft bijgedragen aan de populariteit. 

Links bij deze aflevering: 

Proefschrift Wilderom Genres, webs of fields, and institutional change. The development of dance in the US, UK, and the Netherlands, 1985–2005;
VPRO-documentairereeks 30 jaar Dutch dance; 
Documentaire We call it tekno, over de opkomst van de Berlijnse technoscene tegelijkertijd met het vallen van de muur; 
BBC podcast Ecstasy: The Battle Of Rave. 

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 14: Muzieksmaak en maatschappelijke veranderingen, met communicatiewetenschapper Koos Zwaan;
Afl 43: Genres en drugs: met criminoloog Ton Nabben;
Afl 73: Disco, met mediawetenschapper Jaap Kooijman.

180: Waarom Amerikanen house niet begrijpen

=== Er waren wat problemen met het geluid in een vorige versie === 

Toen een woeste menigte in januari 2020 het Amerikaanse Capitool bestormde, herkende de kenner in de meute kruisvaardersvlaggen en christelijke spandoeken. Populistische politici grijpen terug op christelijke tradities en christelijke waarden. Vandaag verwonderen we ons over orthodoxe christenen en radicaal-rechts. Dat doen we met Sander Rietveld, politicoloog en onderzoeksjournalist bij het televisieprogramma Zembla. Van zijn hand verscheen Nieuwe Kruisvaarders, de heilige alliantie tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechtse populisten (2021, Prometeus).

NOOT: Deze aflevering is opgenomen voor de Tweede Kamerverkiezingen van november 2023.

Media laten het onderwerp religie vaak liggen en groepen worden te zeer op één hoop gegooid. We bespreken verbintenissen en overeenkomsten tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechts. Het gaat daarbij over de boeren, de cultuuroorlog en het vertoog van slachtofferschap: het idee dat de christelijke erfenis wordt verkwanseld door de linkse grachtengordel. We beantwoorden de vraag waarom het belangrijk is deze stromingen in het vizier te hebben.

Link bij deze aflevering: 

Boek Rietveld Nieuwe Kruisvaarders.

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 41: Subjectieve journalistiek;
Afl 54: Apocalyps;
Afl 103: Uiterst rechts, met Sarah de Lange;
Afl 166: Waarom boeren geportretteerd worden als de ware Nederlanders;
Afl 178: Hoe populistische politici online communiceren.

Afl 181: Waarom orthodoxe christenen het zo goed kunnen vinden met radicaal-rechts (verbeterd)

Sinds de doorbraak van ChatGPT een jaar geleden is er veel gezegd en geschreven over kunstmatige intelligentie en het onderwijs. Onder veel docenten heerste paniek: wat te doen als papers ook door een computer kunnen worden geschreven? Er was daarbij nauwelijks aandacht voor de docent zelf. In deze speciale aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over AI als een hulpje voor docenten. Dat doen we met computerwetenschapper Nico Naus, universitair docent aan de Open Universiteit. 

Niet alle universitaire domeinen hebben evenveel baat bij AI. maar alle docenten kunnen AI inzetten in hun onderwijs en onderzoek. We bespreken tips (laat ChatPDF meerkeuzevragen voor je maken!) en tricks (doorprompten!). We ontkomen er niet aan toch de studenten te bespreken en hebben het ook over accountantability. We beantwoorden de vraag hoe AI het geven van onderwijs kan veranderen, verbeteren en misschien ook verslechteren. 

Als luisteraars voorbeelden van goede tools voor docenten weten, zullen we die hier delen.

ChatPDF, waar je PDFs kunt uploaden en bevragen;
DeepL, een vertaaldienst die ook gehele documenten doet; 
GoodTape, een sterkte transcriptietool. 

Verwante afleveringen uit het archief:

Aflevering 99: Praten met computers, met Theo Araujo; 
Aflevering 130: AI in het journalistieke proces, met Yael de Haan.

182: Hoe we dankzij AI betere docenten worden

Over TMF wordt vaak een beetje knullig gedaan, het nooit cool genoege zusje van grote broer MTV. Maar deze muziekzender beslaat de periode waarin we van analoog naar digitaal gingen, van televisie kijken naar internet gebruiken, van megasterren naar influencers. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over TMF. Dat doen we met Jaap Kooijman, Universitair Hoofddocent Media & Cultuur aan de Universiteit van Amsterdam wiens boek over TMF deze week uitkomt. 


We proberen mythes over TMF te doorbreken, zoals dat de overname door MTV het einde van de zender was en dat er een groot verschil bestond tussen MTV en TMF. We discussiëren over klasse en nationale trots, en de vele manieren waarop TMF een voorloper is geweest van huidige platformen en mediapraktijken. 

Links bij deze uitzending:

Boek Kooijman De muziekfabriek: TMF en de Nederlandse popcultuur, verkrijgbaar vanaf 18 januari 2024 bij Walburgpers; 
Video The Magnificent Four;
Video Glaze: Be all you want to be. 

Verwante afleveringen uit het archief met Jaap als gast: 

Afl 35: Biseksualiteit;
Afl 51: Dood van de popster;
Afl 73: Disco;
Afl 98: The fake;
Afl 113: Aantekeningen uit het ondergrondse 9 over BN’ers aan het begin van corona;
Afl 133: Mediageschiedenis en de De Mol-dynastie.

183: Hoe TMF profestisch was voor onze huidige mediacultuur

Er zijn veel complexe conflicten in de wereld waar media over rapporteren. We hebben bovendien toegang tot veel verschillende media: buitenlandse kranten zijn online te lezen en journalisten zijn op sociale media te volgen. Maar hoe weten we welke berichten we kunnen vertrouwen? In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich samen met Cees Hamelink, emeritus hoogleraar Internationale Communicatie, over oorlogspropaganda. Dat klinkt een beetje als een woord uit de Koude Oorlog. Wat is oorlogspropaganda eigenlijk en is dat door de jaren heen veranderd?

Het woord propaganda stamt uit de zeventiende eeuw en werd oorspronkelijk gebruikt voor het verspreiden van het geloof, legt Hamelink uit. Dat ging toen over religie, en later – bijvoorbeeld in de Koude Oorlog – over het verspreiden van ideologie. Alle zijden in een conflict doen aan propaganda en objectieve informatie bestaat niet. Wat je hooguit kunt bereiken is een veelheid aan perspectieven.

Vincent had een interview met journalist Olaf Koens. Hij werkt als correspondent voor de Volkskrant en RTL-Nieuws in Rusland. Koens vertelt over contacten met de bureaucraten van de nieuwe Volksrepubliek Donetsk, die weinig professioneel zijn in het volgen van zijn verslagen. Taal is daarbij een barrière. Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken en de diplomatieke dienst hebben heel weinig informatie en zijn eerder aangewezen op journalisten als Koens dan dat ze sturend zijn in het verspreiden van hun belangen.

Linda maakte een item over propaganda in populaire muziek, beginnend bij spindoctor avant-la-lèttre Willem van Oranje. Muziek is een uitstekende manier om oorlogspropaganda mee te bedrijven. Dit veranderde in de jaren ’60 toen popmuzikanten zich tegen gezag keerde.

Propaganda moet alomtegenwoordig zijn om te werken, stelt Hamelink. Leiders bedenken dat er oorlog gevoerd moet worden, terwijl het volk daar geen zin in heeft. Propaganda is bedoeld om het volk te overtuigen dat er een duidelijk vijand is en dat die vijand verslagen moet worden. De mediadoctoren concluderen dat oorlogspropaganda is veranderd net zoals de media zelf ook veranderd zijn. We zijn goed geworden in het doorzien van leugens. Aan de andere kant zijn de verspreiders van propaganda ook beter geworden: ze verspreiden ‘grijze propaganda’ waarbij het veel onduidelijker is wat waar is en wat niet. Ze zijn daarbij meer gebruik gaan maken van ‘oerbeelden’ waarmee diepe emoties worden aangesproken.

19 Oorlogspropaganda

Taal en identiteit zijn sterk met elkaar verbonden. Dialecten wijzen op een regionale identiteit, meertaligheid zou een teken van voorsprong zijn. Tenzij het gaat om migrantentalen, dan wordt het juist een achterstand gevonden. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over taal en klasse. Dat doen we met Sterre Leufkens, Universitair Docent Nederlandse Taalkunde bij het departement Talen, Literatuur en Communicatie van de Universiteit Utrecht. 

We hebben het over hoe standaardtaal ("een dialect met een leger") ontstond vanuit een behoefte van de gegoede burgerij. Het gaat ook over taalverloedering en taalverandering, over begrijpelijkheid taalfascisme. Kunnen we echt met taal op ieder moment een ander beeld van onszelf neerzetten? 

Link bij deze aflevering: 

Hart van Nederland 'Echte Amsterdammer betrapt'. 

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 46: Internettaal; 
Afl 135: Het vak Nederlands;
Afl 173: Straattaal.

Afl 184: Hoe je je met taal beter voor kunt doen dan je bent

Betrouwbare informatie over medische zaken is essentieel, of je nu zelf online zoekt of direct van een arts uitleg en toelichting krijgt. Er is daarom vanuit de zorg steeds meer aandacht gekomen voor effectieve kennisoverdracht. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over gezondheidscommunicatie. Dat doen we met Julia van Weert, hoogleraar gezondheidscommunicatie aan de afdeling Communicatiewetenschap van de UvA.

Het is een misvatting te denken dat alles goedkomt als iemand maar geïnformeerd is. Vergelijkbaar betekent het aanleren van betere communicatiestrategieën aan artsen in opleiding  niet dat zij die ook toepassen. Kunnen communicatiewetenschappers eigenlijk wel een zinvolle bijdrage leveren aan de volksgezondheid?

Links bij deze aflevering: 

Proefschrift Corine Meppeling Designing digital health information in a health literacy context;

Proefschrift Rena Zendedel Informal interpreting in Dutch general practice. 

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 32: Bewustwordingscampagnes;
Afl 38: Terminale ziektes;
Afl 154: Gedragsverandering;
Afl 160: ‘De gezonde levensstijl’;
Afl 175: Ras.

185: Hoe communicatiewetenschappers mensen gezonder maken

We beginnen met de Koude Oorlog en hoe Nederland keek naar de revolutie in Cuba. Vervolgens krijgen we een kort college over de achtergrond van de Vietnam-oorlog. Daarna bespreken we het antigezagsprotest. We kijken daarbij onder andere naar de rol van linkse intellectuelen en het toen relatief nieuwe medium televisie. Wat was de houding van Nederland ten aanzien van Vietnam en de VS? 

Link bij deze aflevering: 

Proefschrift Van der Maar Welterusten mijnheer de president. Nederland en de Vietnamoorlog 1965-1973. 

Verwante afleveringen uit het archief: 

Afl 19: Oorlogspropaganda; 
Afl 152: Defensie in de media; 
Afl 164: Hoe Nederland al 100 jaar radio inzet voor oorlogspropaganda.

186: Het Nederlandse verhaal van de Vietnam-oorlog

Als een vrouw klaarkomt is dat minder zichtbaar dan wanneer een man dat doet. Media verbeelden het vrouwelijk orgasmen op verschillende manieren: een hoofd dat naar achter wordt gegooid, een hand die de lakens vast knijpt. In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over de verbeelding van het vrouwelijk orgasme. Dat doen ze met Yvette Luhrs, pornomaker en activist.

We bespreken verschillen tussen representatie in de mainstream en in porno, en de clichés die je daarbij vaak ziet. Het gaat ook over voor wie de representatie bedoeld is: mannelijke kijkers of vrouwen? Andere onderwerpen zijn faken, slutshaming en squirten. In het item vergelijken we de benadering op het vrouwelijk orgasme van Freud.

76: Het vrouwelijk orgasme

Aflevering 103 ging over uiterst rechts, met Sarah de Lange. Daar hoort ook een uitzending over links bij. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over De Theorie van de Kraal. Dat doen we met auteurs Willem Schinkel, hoogleraar Sociale Theorie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, en Rogier van Reekum, universitair docent aan dezelfde universiteit.

Met politicoloog Sarah de Lange spraken we vooral over het rechts-politieke spectrum, met sociologen Willem en Rogier praten we inhoudelijk over links. Het gesprek is woekerend: Schinkel en Van Reekum spreken graag. Ze leggen uit wat de kraal inhoudt en wat ze willen dat het boek doet.

129: Links van links

Onder Mediadoctoren is een tweewekelijkse podcast waarin inhoudelijke en wetenschappelijk-geïnformeerde discussies worden gevoerd over de media. Twee mediawetenschappers – Vincent Crone en Linda Duits – bevragen iedere uitzending een mediakwestie. Ze laten daarbij andere experts, programmamakers of wetenschappers aan het woord en kijken welke antwoorden er bestaan op de centrale vraag. Onder Mediadoctoren is bedoeld voor luisteraars die een sterke interesse hebben of werkzaam zijn in media, communicatie, journalistiek, digitale media of populaire cultuur.

Onder Mediadoctoren

Popular tracks