En 1211 los crosats franceses son pertot Occitània. La sieuna tòca es la conquistar mas que pòdon pas o far d’un biais definitiu. Aprés los episòdis de Carcassona e Besièrs lo nòble que dirigís l’armada crosada, Simon de Monfòrt, decidís d’atacar Tolosa...

10.-LO SÈTGE DE CASTÈLNAU D'ARRI. MEDIEVALÒC

LA LICANTROPIA SEGON LOS BIZANTINS Las tèrras situadas dins l’Empèri Roman de l’Èst o Bizanci contunhèron d’aver, aprés l’arribada dels barbars, de bons mètges, de bons filosòfs e de bons scientifics. Pròva d’aquò es la vision qu’aguèron los estudiaires de las causas naturalas – a l’epòca sonats de fisics- vèrs de malautiás coma la licantropia.

11.-LA LICANTROPIA SEGON LOS BIZANTINS.MEDIEVALÒC

Maugrat que quora parlam del Mexic d’abans de l’arribada dels espanhòls, totjorn restacam aquel territòri amb l’Empèri astèca, una autra cultura anteriora foguèt benlèu mai originala. Demorèt fòrça mai de sègles que los astècas e la sieuna influéncia territoriala seriá estada – segon l’arqueologia mai recenta – plan mai espandida. Parlam de la vila de Teotihuacan.

12.- LA VILA DELS DIEUS.MEDIEVALÒC

Paucs monarcas del sud d’Euròpa son venguts tan importants per l’istòria del sègle XIIIen e apuèi coma Pèire I, tanben nomentat, pr’amor de sa coronacion pel quite Papa, lo Catolic. Per ansin, qualqu’unes meses abans de la desfacha militara de Murèth capitèt de se veire reconegut coma Comte de Barcelona (e doncas senhor de Catalonha), rei d’Aragon mas atanplan senhor d’Occitània (pr’amor que lo Comte de Tolosa se declarèt son vassal). Mas los franceses destrusiguèron aquel estat e l’istòria qu’arribariá puèi cambiariá per totjorn tota l’istòria del Mediterranèu nòrd-occidental. Fins uèi lo jorn.

13.- SOBEIRAN DE CATALONHA E D'OCCITÀNIA.MEDIEVALÒC

Enqüèra uei la comunautat istorica discuteish si la hortalessa de Jomsborg existí vertadierament o pas. Segon qualqunes istorians que seré estat lo capdulh d'ua union de mercenaris vikings tanben coneguts com Jomsvikings. Los Jomsvikings qu'aurén realizat atacas dens la Mar deu Nòrd enter los sègles IXen e Xen dinc a que lo rei Magnus de Noruega, fatigat d'aquera pirateria shens fin ataquè e destrusí totaument la hortalessa de Jomsborg en l'an 1043.

14.- JOMSBORG, UA HORTALESSA JAMEI TRAPADA.MEDIEVALÒC

Quand arribèt la lemosina Almòdis de la Marcha, a la Cort de Barcelona al sègle XI , provoquèt una luta dins la pròpria familha del comte sobiran de Catalonha que finiguèt pas fins la sieuna meteissa mòrt. En aquò aquesta cort foguèt pas cap excepcion. La majoritat de corts medievalas europèas foguèron scenaris de lutas sens fin entre gròps de personas, nòbles e cortesans, òmes e femnas que volián, totes al còp, dominar çò que poguèsson per aver mai e mai poder. Totun, maugrat vencuda, Almòdis laissèt un legat qu’ajudèt la nacion catalana a s’espandir per de tèrras occitanas e uniguèt lo destin d’ambedoas nacions per mai de 200 ans. Foguèt l’epòca quand occitans e catalans èran lo meteis pòble, la meteissa nacion.

15.- JÒC DE TRÒNS.MEDIEVALÒC

La biografia d’Abd al-Mu’min es ligada estrechament amb l’istòria de l’epòca medievala, mai que mai, del sègle XII. Atal, e aprés d’annadas de particularismes cada còp mai fòrts, Abd al Mu’min poguèt tornar amassar dins un solet estat totes los païses musulmans d’Africa. E mai enlà encara, pr’amor que totes los territòris islamics de la peninsula iberica atanben demorèron sa volontat. El foguèt lo primièr califa de l’Empèri Almohade.

16.- LO PRIMIÈR MAHDI AFRICAN. MEDIEVALÒC

Dempuèi l’epòca francesa del Lengadòc, l’institucion qu’aviá somés aquesta region occitana a la corona francesa èra l’Inquisicion. Cal pas dire qu’aquesta totjorn ensajava d’acusar los mai rics e aqueles que’n podiÁ aver mai de profièch. Aital o raconta en son libre 700 ans de révoltes occitanes Gerard de Sède.

17.- LA REVÒLTA DE CARCASSONA (I).MEDIEVALÒC

Dempuèi la sieuna desseparacion de Navarra pendent lo sègle XIen, lo Reiaulme d’Aragon s’es fach de mai en mai grand. La val de l’Ebre puèi Catalonha tota, València e las Illas Balearas, lo Rosselhon e dempuèi 1282 tanben la majoritat de las tèrras provençalas. Las afinitats lingüisticas e culturalas amb los occitans son grandas. Los catalans an perdut lo sieu rei en Murèth e lo desir d’amassar los dos païses de la “patria romana” es encara viu.

18.-LA REVÒLTA DE CARCASSONA (e 2). MEDIEVALÒC

Un dels episòdis istorics mens coneguts de l’istòria europèa es la participacion d’una armada occitana pendent las crosadas que i aguèron en Orient Mejan a l’epòca medievala. Entre las divèrsas armadas de crosats que i anèron, l’occitana foguèt la que mens problèmas provoquèt pendent la sieuna marcha cap a Orient.

19.- LOS OCCITANS EN LEVANT (I). MEDIEVALÒC

Apuèi la mòrt de Llywelyn, lo darrièr Prince galés e la desfacha de son fraire David en 1283, l’administracion anglesa patiguèt, après 10 annadas, una granda revòlta galesa qu’entraïnèt fins un grand perilh pel meteis rei anglés, Eduard I. L’introduccion de nòvas leis, totalament desparièras a la costuma galesa, ne poiriá èsser estada una de las reason pus prigondas. Mas, fin finala, çò que provoquèt una de las revòltas mai grandas de l’istòria del País de Galas foguèt l’obligacion anglesa d’enviar d’òmes a la guèrra amb França. Los galeses poguèren pas pus e la revòlta esclatèt.

20.- LA REVÒLTA GALESA DE 1294. MEDIEVALÒC

Japon demorèt un dels periòdes mai complèxes de tota la sieuna istòria pendent lo sègle XIVen. D’efièch, la politica de la còrt imperiala de Kyoto venguèt tan complèxa que se produsiguèt una secession territoriala. Aital, e pr’amor de divèrsas causas que la mai importanta ne foguèt la non division e repartiment de tèrras entre los samurais après la guèrra contra los mongòls en 1281, naisseriá una nòva còrt amb un nòu emperaire; Go-Daigo, tre l’an 1336 e qu’aguèt Yoshino coma capitala.

21.- LA VENJANÇA COMA POLITICA

Se volèm causir un deus personatges mei celèbres au long de tot l'atge medievau occitan, dilhèu la majoritat diré qu'estó Alienòr d'Aquitània, la darrèra duquessa d'Aquitània abans de l'arribada deus Plantagenet anglés. En efèit, uei n'i a pas guaire personatges istorics medievaus occitans coneguts. Un d'eths qu'ei, enqüèra e quasi 915 annadas aprés; Alienòr d'Aquitània.

22.- ALIENÒR D'AQUITÀNIA

Jaume Ir, tanben conegut coma Jacme Ir pendent la sieuna epòca en catalan e occitan o Chaime en aragonés, foguèt un dels sobeirans catalans medievals pus importants segon la majoritat d’escòlas istoricas europèas. Foguèt pas sonque Comte de Barcelona mas atanben Rei d’Aragon, Senhor de Montpelhièr, Rei de malhòrca, Rei de Valéncia e Comte d’Urgèl.  Nasquèt en 1208 e moriguèt en 1276.

23.- JAUME Ier

Quora volèm parlar de trobadors del sègle XIIen sovent parlam de la figura d’Alienòr d’Aquitània coma un dels personatges celèbres d’aquel sègle que benlèu mai faguèron per espandir la poesia d’òc en Euròpa. E aquò es vertat car lo sieu trabalh per espandir la civilizacion trobadoresca occitana per tot lo continent foguèt plan reala. Pasmens, tanben cal parlar d’autres personatges occitans que, benlèu, son tan o mai importants qu’aquela. Un d’aquestes personatges es Ermengarda de Narbona, que foguèt una aristocrata occitana del sègle XIIn (gaireben la meteisssa epòca) e que foguèt tanben plan mai coneguda en Ocictània tota pr’amor d ela sieuna importanta proteccion dels trobadors.

24.- ERMENGARDA DE NARBONA

Mai de set sègles aprés, una de las batalhas pus importantas de l'Euròpa meridionala e occidentala medievalas, la batalha de Murèth (1213) es encara un mistèri. La diferéncia entre d'escòlas istoriograficas coma la francesa o la catalana o l'anglesa e l'occitana es granda, quora parlam de metodologia. Pr'amor que lo prat batalhièr foguèt pas jamai estudiat e doncas qué passèt e cossí se debanèt aquela batalha - a nivèl estrategic e tactic - es encara plan desconegut e provòca divèrsas interpretacions segon l'escòla.

25.- LA BATALHA DE MURÈTH (1213)

Se i a dos faches istorics de l’edat medievala que d’ occitans e de catalans coneisson plan, un es la batalha de Murèth de 1213, e l’autre es la conquista del castèl de Montsegur en 1244. Ambedós eveniments istorics son restacats, pr’amor qu’un se debanèt pendent los primièrs ans de la crosada contra los bons òmes, tanben coneguts amb lo nòm de catars, e l’autre senhala la fin del catarisme a nivèl oficial, malgrat qu’encara i aguèron divèrses episòdis istorics contra aquel movement al long dels ans següents.

26.- LO CASTÈL DE MONTSEGUR (1244)

Simon de Montfòrt, nascut en 1150, e mòrt en 1218, foguèt un dels màgers protagonistas de la Crosada contra los Albigeses e, benlèu, pr’amor d’aquò, tanben ne foguèt e es encara, uèi lo jorn, un dels personatges pus polemics d’aquela crosada. Encara uèi, la sieuna imatge depend e plan del costat que parle. Los catolics franceses lo considèran un grand defensor de la Glèisa. Los occitans un barbar que chaplèt lo país al long de decadas.

27.- LA FIN DE SIMON DE MONTFÒRT (1218)

Lo libre de cavalariás Tirant lo Blanch aperten a aquel grop d'òbras de literatura medievala que los cercaires, almens dempuèi lo sègle XX, considèran qu'es una òbra universala. Benlèu pr'açò es estat estudiat per la comunautat scientifica internacionala dempuèi fa decadas. E contunharà d'èsser legit e estudiat a nivèl interncional pr'amor qu'es lo primièr roman modèrn escrich en catalan.

28.- TIRANT LO BLANCH

Es verai que Jacques de Molay foguèt pas lo darrièr cavalièr templièr que i aguèt al mond a l’edat medievala. Pr’amor que benlèu n’i aguèt encara d’autres que subrevisquèron l’òrdre papala da barrament d’aquela òrdre militara. Pasmens, foguèt brutlat annadas apuèi la fin de la sieuna pròpria siuena òrdre de cavalariá, los templièrs, e aquò malgrat la sieuna nauta edat. E, pr’açò, uèi pòt èsser considerat coma un dels darrièrs templièrs que i aguèt en Euròpa.

29 .- LO DARRIÈR TEMPLIÈR

Dempuèi los sègles VIIIn e IXn Euròpa tota patiguèt qualcunas de las piègers atacas militaras de l'epòca. Los atacants arribavan en vaissèl, desbarcavan e raubavan tot çò de possible a mai d'aucir tota la populacion del luòc. Val pas dire que las primièras atacas se debanèron en de vilatge e maines mas tanben ataquèron de grandas vilas coma Bordièus, París o Londres. A l'epòca foguèron coneguts coma los Òmes del Nòrd. Uèi los coneissèm amb lo nòm de vikings.

30.- L'ATACA VIKINGA A LINDISFARNE

Malgrat qu’aguèt lo sieu nòm actual pr’amor d’una migracion cèlta de la Granda Bretanha, Bretanha o Breizh en breton e Bertaèyn en gallo, foguèt plan mai qu’una còsta de la region atlantica francesa pendent l’edat medievala, pr’amor que foguèt tanplan un reialme, lo Reialme de Bretanha.

31.- BRETANHA LA GRANDA

Uèi parlaram d’Ug Rogièr IIIn de Palhars, Mataplana e Cardona, un dels darrièrs comtes sobeirans catalans qu’encara demoravan als Pirenèus a la fin de l’edat medievala. Ug Rogièr IIIn de Palhars nasquèt aperaquí l’an 1430 e moriguèt en 1508 al castèl de Xativa, al País Valencian. Aprés el, lo comtat sobeiran de Palhars finiguèt per totjorn.

32.- UG ROGIÈR IIIn DE PALHARS

Es mai coneguda, a nivèl europèu, la creacion trobadoresca de Ricard Còr de Leon, benlèu per l’importància territoriala qu’aguèt l’Empèri dels Plantagenet o l’ascendéncia del quite rei anglés, filh d’Alienòr d’Aquitània, una occitana nòble qu’ajudèt plan desvolopar la civilizacion de l’amor cortés e la cultura dels trobadors dins tot lo continent...

3.- LO REI TROBADOR (2)MEDIEVALÒC

La revòlta del general visigòt Flavius Paulus l’an 673 auriá pogut cambiar l’istòria d’Occitània e Catalonha. Lo soslevament en sa favor foguèt total en tota la Tarraconensis (Catalonha) e la Narbonensis (Occitània). A mai, Paulus foguèt coronat rei oriental (Rex orientalis provinciae) per oposicion al Rex meridionalis (rei del sud), Vamba, rei dels visigòts. L’istòria comuna d’ambedoas nacions comencèt doncas fòrça lèu e plan mai abans que non se pensava.

4.- LA REVÒLTA DEL DUC PAULUS (1) MEDIEVALÒC

Flavius Paulus es encara uèi plan discutit segon l’escòla istoriografica. Maugrat la negacion d’unes e autres – i a d’istorians franceses qu’an arribat dire encara uèi lo jorn que l’armada qu’èra a Narbona amb Paulus èra francesa ¡ – una vision mai clara del dux e rex orientalis dels territòris que lèu lèu serián Catalonha e Occitània comença laissar d’èsser minoritària.

5.- LA REVÒLTA DEL DUC PAULUS ( 2) MEDIEVALÒC

Maugrat que siguec fòrça conegut peth sòn absolutisme e per provocar ua des prumères guèrres civius dera istòria europèa ena Edat Mejana, Joan sens Tèrra tanben auec d’autrejar era Magna Carta , era prumèra constitucion deth continent europèu.

6.- ERA MAGNA CARTA, ERA PRUMÈRA CONSTITUCION. MEDIEVALÒC

Es pas sciéncia mas es una tradicion interessanta. Lo bodisme tantric tibetan parla d’un país amagat entre las montanhas qu’es estat jamai trobat per degun. Ancians documents parlan d’un reialme plaçat al nòrd-èst de Tibet apelat Shambala. Al sieu torn i an nautas montanhas totjorn nevadas e cap camin. Los exploradors fa sègles que cercan de lo trobar. Encara uèi.

7.- SHAMBALA. MEDIEVALÒC

Raimon de Perelha foguèt un nòble faidit, senhor de Perelha e puèi cosenhor de Montsegur, que menèt una vida de resisténcia e lucha contra la crosada e conquista francesa d’Occitània pendent tota la sieuna vida. Çò de mai segur es que moriguèsse en preson aprés la casuda del castèl de Montsegur e la pèrta de la sieuna femna e filha al lenhièr de 1244. Es pr’aquò un dels personatges faidits mai celèbres, maugrat que foguèt pas lo darrièr faidit occitan.

8.- RAIMOND DE PERELHA. MEDIEVALÒC

L’istòria d’Euròpa orientala pendent l’edat mejana podiá aver seguit divèrses camins. Uèi totes vesèm amb normalitat lo domeni de Russia, mas al sègle X e fins lo sègle XV aqueste país aviá pas començat encara son camin nacional que finiriá coma poténcia regionala. Plusors estats avián, a l’epòca, un futur fantastic. E solament l’annexion a Russia foguèt lor fin politica.

9.- VSEVOLOD, PRINCE DE NOVGOROD.MEDIEVALÒC

Medievalòc es la primièra revista d’istòria medievala numerica en occitan. Per ansin es una revista especializada en aquela epòca mas que vòl pas aver de vejaires eurocentristas tradicionals. Aital, l’epòca medieval, çò es d’aperaquí entre las annadas 475 e 1500, se debanèt de manièr parièra dins la planeta tota e pas solament dins Euròpa. Africa, Asia, America e encara Austràlia son de luòcs ont se debanèron de fachs tras qu’importants per l’umanitat.

MEDIEVALOC

Popular tracks