▨ نام شعر: باغ من (باغ بی برگی)
▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث
▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــــــ
آسمانش را گرفته تنگ در آغوش
ابر؛ با آن پوستین سردِ نمناکش
باغِ بی‌برگی،
روز و شب تنهاست،
با سکوت پاکِ غمناکش
سازِ او باران، سرودش باد
جامه‌اش شولای عریانی‌ست
ور جز اینش جامه‌ای باید
بافته بس شعله‌ی زر، تار و پودش باد
گو بروید، هرچه در هر جا که خواهد، یا نمی‌خواهد
باغبان و رهگذران نیست
باغ نومیدان
چشم در راه بهاری نیست
گر ز چشمش پرتوِ گرمی نمی‌تابد،
ور به رویش برگ لبخندی نمی‌روید؛
باغ بی‌برگی که می‌گوید که زیبا نیست؟
داستان از میوه‌های سربه‌گردون‌سایِ اینک خفته در تابوتِ پستِ خاک می‌گوید
باغ بی‌برگی
خنده‌اش خونیست اشک‌آمیز
جاودان بر اسب یال‌افشانِ زردش می‌چمد در آن
پادشاه فصل‌ها، پاییز
▨
مهدی اخوان ثالث
متخلص به م. امید
از دفتر شعر زمستان
منتشر شده به سال ۱۳۳۵
________
پی‌نوشت: بر این باورم که مراد اخوان از واژه‌ی باغ، همان «ایران» است.

مهدی اخوان ثالث | باغ من (باغ بی‌برگی)

▨ نام شعر: آواز کرک
▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث
▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــــــ
بَده … بَد بَد
چه امیدی؟… چه ایمانی؟…
کَرَک جان خوب می‌خوانی
من این آواز پاکت را در این غمگین‌خراب‌آباد
چو بوی بال‌های سوخته‌ات پرواز خواهم داد
گَرَت دستی دهد با خویش، در دنجی فراهم باش
بخوان آواز تلخت را
ولیکن دل به غم مسپار
کَرَک جان! بنده‌ی دم باش

بَده … بَد بَد
ره هر پیک و پیغام و خبر بسته‌ست
نه تنها بال و پر، بالِ نظر بسته‌ست
قفس تنگ است و در، بسته‌ست
کَرَک جان! راست گفتی، خوب خواندی، نازِ آوازت
من این آوازِ تلخت را
بَده … بَد بَد …
دروغین بود هم لبخند و هم سوگند
دروغین است هر سوگند و هر لبخند!
و حتی دلنشین‌آوازِ جفتِ تشنه‌ی پیوند
من این غمگین‌سرودت را
هم آوازِ پرستوهای آهِ خویشتن، پرواز خواهم داد
به شهر آواز خواهم داد
بَده … بَد بَد … چه پیوندی؟ چه پیمانی؟
کَرَک جان! خوب می‌خوانی
خوشا با خود نشستن، نرم‌نرمک اشکی افشاندن
خوشا پیمانه‌ای دور از حریفانِ گران‌جانی
▨
مهدی اخوان ثالث
متخلص به م. امید
از دفتر شعر زمستان
منتشر شده به سال ۱۳۳۵
ــــــــــ
پی‌نوشت: شعر در نسخه‌ی چاپ شده، با نسخه‌ی این خوانش، کم وبیش تفاوت‌هایی دارد

مهدی اخوان ثالث | آواز کرک

▨ نام شعر: چون سبوی تشنه (نسخه‌ی دوم)
▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث
▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــــــ
از تهی سرشار،
جویبارِ لحظه‌ها جاری‌ست.

چون سبویِ تشنه کاندر خواب بیند آب، واندر آب بیند سنگ،
دوستان و دشمنان را می‌شناسم من.
زندگی را دوست می‌دارم؛
مرگ را دشمن

وای امّا –با که باید گفت این؟- من دوستی دارم
که به دشمن خواهم از او التجا بردن.

جویبارِ لحظه‌ها جاری.
▨
مهدی اخوان ثالث
متخلص به م. امید
از دفتر آخر شاهنامه
منتشر شده به سال ۱۳۳۸

مهدی اخوان ثالث | چون سبوی تشنه | نسخه‌ی دوم

▨ نام شعر: کتیبه (تخته سنگ)
▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث
▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث
▨ موسیقی: رامین جوادی
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــــــ
فتاده تخته‌سنگ آنسوی‌تر، انگار کوهی بود
و ما این‌سو نشسته، خسته‌انبوهی
زن و مرد و جوان و پیر
همه با یکدیگر پیوسته، لیک از پای
وَ با
زنجیر
اگر دل می‌کشیدت سوی دلخواهی
به سویش می‌توانستی خزیدن، لیک تا آنجا که رخصت بود
تا زنجیر

ندایی بود در رویای خوف و خستگی‌هامان
و یا آوایی از جایی، کجا؟ هرگز نپرسیدیم
چنین می‌گفت:
فتاده تخته‌سنگ آنسوی، وز پیشینیان پیری
بر او رازی نوشته است، هرکس طاق هرکس جفت

چنین می‌گفت چندین بار
صدا، و آنگاه چون موجی که بگریزد ز خود در خامشی می‌خفت
و ما چیزی نمی‌گفتیم
و ما تا مدتی چیزی نمی‌گفتیم
پس از آن نیز تنها در نگه‌مان بود اگر گاهی
گروهی شک و پرسش، ایستاده بود
و دیگر
سیل و خیلِ خستگی بود و فراموشی
و حتی در نگه‌مان نیز خاموشی
و تخته‌سنگ آن سو اوفتاده بود

شبی که لعنت از مهتاب می‌بارید
و پاهامان ورم می‌کرد و می‌خارید
یکی از ما که زنجیرش کمی سنگین‌تر از ما بود
لعنت کرد گوشش را و نالان گفت:‌ باید رفت
و ما با خستگی گفتیم
 لعنت بیش بادا گوشمان را چشممان را نیز
باید رفت
و رفتیم و خزان رفتیم تا جایی که تخته‌سنگ آنجا بود
یکی از ما که زنجیرش رهاتر بود، بالا رفت، آنگه خواند:
کسی راز مرا داند
که از این‌رو به آن‌رویم بگرداند

و ما با لذتی بیگانه این رازِ غبارآلود را مثل دعایی زیر لب
تکرار می کردیم
و شب شطّ جلیلی بود پر مهتاب
هلا، یک... دو... سه.... دیگر بار
هلا، یک... دو... سه.... دیگر بار
عرق‌ریزان، عزا، دشنام، گاهی گریه هم کردیم
هلا، یک، دو، سه، زین‌سان بارها بسیار
چه سنگین بود اما سخت شیرین بود پیروزی
و ما با آشناتر لذتی،
هم خسته هم خوشحال
ز شوق و شور مالامال
یکی از ما که زنجیرش سبکتر بود
به جهدِ ما درودی گفت و بالا رفت
خطِ پوشیده را از خاک و گل بسترد و با خود خواند
و ما بی‌تاب
لبش را با زبان تَر کرد ما نیز آنچنان کردیم
و ساکت ماند
نگاهی کرد سوی ما و ساکت ماند
دوباره خواند، خیره ماند، پنداری زبانش مُرد
نگاهش را ربوده بود ناپیدای دوری، ما خروشیدیم
بخوان!‌ او همچنان خاموش
برای ما بخوان! خیره به ما ساکت نگا می‌کرد
پس از لختی
در اثنایی که زنجیرش صدا می‌کرد
فرود آمد، گرفتیمش که پنداری که می‌افتاد
نشاندیمش
به دست ما و دست خویش لعنت کرد
چه خواندی، هان ؟
مکید آب دهانش را و گفت آرام
نوشته بود
همان؛
کسی راز مرا داند
که از این‌رو به آن‌ویم بگرداند

نشستیم
َو
به مهتاب و شب روشن نگه کردیم
و شب شطّ علیلی بود
▨
مهدی اخوان ثالث
خرداد ماه ۱۳۴۰
از دفتر شعر: از این اوستا
ــــــــ
پی‌نوشت: این نسخه از خوانش شاعر پیاده شده و با نسخه‌ی چاپ شده در دفتر شعر، در چند واژه، تفاوت‌هایی دارد

مهدی اخوان ثالث | کتیبه

▨ نام شعر: خسروانی
▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث
▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث
▨ موسیقی: Michal Smorawinski
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــــــ
۱
آبِ زلال و برگِ گل بر آب
مانَد به مَه در برکه‌ی مهتاب
وین هر دو چون لبخندِ او در خواب
▨

۲
گل از خوبی به مَه گویند مانَد؛ ماه با خورشید
تو آن ابری که عطر سایه‌ات چون سایه‌ی عطرت
توانَد هم گل و هم ماه، هم خورشید را پوشید
▨
مهدی اخوان ثالث
متخلص به م. امید
ـــــــــــ
پی‌نوشت: خسروانی یک فرم شعری باستانی است و شاید ساختار اولیه‌ای باشد که بعدا با شکل «دو بیتی» کامل‌تر شده و شکل متقارن پیدا کرده است. 
خسروانی از حیث ساختاری، از سه مصرع تشکیل شده؛ دو مصرع اول و آخر آن و گاه هر سه مصرع ِآن، هم‌قافیه‌اند. فرم شعری خسروانی، هم از نظر ساختار ظاهری و هم از حیث موضوعی، به شعر کوتاه ژاپنی (هایکو) شباهت‌هایی دارد. تذکر این نکته نیز مهم است که خسروانی‌ الزامی به رعایت وزن و عروض ندارد و می‌تواند مانند شعر سپید باشد. خسروانی در دوران ساسانی وجود داشته و گفته می‌شود که باربد اشعار ِترانه‌هایش را به صورت خسروانی می‌سروده. مهدی اخوان ثالث جز معدود شاعرانی است که در راه احیا و معرفی این فرم شعری به دوران معاصر، تلاش فراوان کرده است. برای مطالعه‌ی بیشتر در این زمینه، به می‌توانید رجوع کنید به مقاله‌ی «خسروانی و لاسکوی» در کتاب بدعت‌ها و بدایع نیما یوشیج، نشر زمستان، به قلم مهدی اخوان ثالث.

مهدی اخوان ثالث | خسروانی

▨ نام شعر: قاصدک
▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث
▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث
▨ موسیقی: Euan Millar McMeeken
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــــــ
قاصدک! هان، چه خبر آوردی؟
از کجا وز که خبر آوردی؟
خوش‌خبر باشی، اما،‌ اما
گِردِ بام و درِ من
بی‌ثمر می‌گردی
انتظارِ خبری نیست
مرا
نه ز یاری نه ز دیّار و دیاری باری
برو آنجا که بود چشمی و گوشی با کس
برو آنجا که تو را منتظرند
قاصدک
در دلِ من همه کورند و کرند
دست بردار از این در وطنِ خویش غریب
قاصد تجربه‌های همه تلخ
با دلم می‌گوید
که دروغی تو، دروغ
که
فریبی تو، فریب
قاصدک! هان، ولی... آخر... ای وای
راستی آیا رفتی با باد؟
با توام، آی! کجا رفتی؟ آی
راستی آیا جایی خبری هست هنوز؟
مانده خاکستر گرمی، جایی؟
در اجاقی طمعِ شعله نمی بندم؛ خُردک شرری هست هنوز؟
قاصدک
ابرهای همه عالم شب و روز
در دلم می‌گریند
▨
مهدی اخوان ثالث
متخلص به م. امید
از دفتر شعر: از آخر شاهنامه

مهدی اخوان ثالث | قاصدک

در بخش پلی‌لیست‌ها می‌توانید شعرها را به تفکیک شاعر ببینید.
ــــــــــــ
پالایش و تنظیم شعرهای قدیمی، زمان‌بر و‌ طاقت‌فرساست. اگر از شعرها در پروژه‌ای استفاده می‌کنید، پیشاپیش از اینکه منبع آن را ذکر می‌کنید سپاسگزارم.
ــــــــــــــــ
پروژه‌ی «با صدای شاعر» در پلتفرم‌‌های زیر هم فعال است؛
▨ تلگرام
▨ اسپاتیفای
▨ اپل پادکست
▨ کست باکس
▨ شنوتو

New tracks tagged #شعر و صدای مهدی اخوان ثالث