przypadek kliniczny nr 7

przypadek kliniczny nr 6

przypadek kliniczny nr 5

przypadek kliniczny nr 4

przypadek kliniczny nr 3

przypadek kliniczny nr 2

przypadek kliniczny nr 1

intro

Odwiedziny gabinetu profesora Freuda były dla mnie niezmiennie pasjonującą przygodą, z rodzaju tych przedstawianych w etnograficznych książkach, opisujących egzotyczne wyprawy w nieznane. Gabinet ten przypominał znacznie bardziej Wunderkammer niż aseptyczną salę medyczną, która mogłaby budzić skojarzenia z kompetentną opieką lekarską. Miejsce to wypełniały osobliwe przedmioty: posążki pogańskich bóstw, rytualne naczynia i przedmioty pamiętające starożytne czasy, pieczęcie, popiersia, portrety trumienne, a orientalne tkaniny pokrywały meble, ściany i podłogę. Pośród wszystkich tych osobliwości znajdował się perski kilim, udrapowany na kozetce, który podobnie jak inne przedmioty tworzące to dziwaczne milieu, był świadkiem zadziwiających historii pacjentów profesora. Na gabinetowej kozetce, niczym na orientalnej otomanie z Baśni 1001 Nocy, snuli oni opowieści o swych marzeniach sennych, wspomnieniach, fantazjach i traumach. I jak nieszczęsna Szeherezada, która dzięki opowieściom wymknęła się śmierci z rąk Sułtana, tak oni szukali w opowieściach wyzwolenia z nieuświadomionej represji wiktoriańskiej moralności. Sam kilim był w istocie zapisem historii, legend i wierzeń zaklętych w hermetyczne znaki i egzotyczne symbole.

Ikonografia obcych i starożytnych kultur niezmiernie fascynowała Freuda. Gromadzone przez niego z upodobaniem przedmioty naznaczone były zawiłą symboliką, zagadkowością form. Freud żywił przekonanie, że złożona ornamentyka kilimu stymuluje wewnętrzne oko pacjenta, które otwiera się w chwili dziennego odpoczynku, a które dostrzega niespostrzeżone dotychczas lub wyparte obszary osobowości. Ponadto wzory zdobiące orientalne tkaniny stanowią swoistą mapę dzikiego ogrodu podświadomości, mapę, która daje wsparcie pacjentom podróżującym wgłąb siebie. A podróż ta odbywała się nie inaczej, jak przez rozmowę, sprawnie moderowaną i analizowaną przez doktora. Ten deszyfrował rebusy słów, wyłuskiwał nieświadome z zawiłych konstrukcji języka, tropił metafory i metonimie. Wnikał w zaklęty obwód uzewnętrznianych myśli, splątanych na kształt ornamentów zdobiących kosztowną narzutę kozetki i rozplątywał te skłębione kłącza, wysnuwając z nich wątek jasnej diagnozy. Zdarzało się jednak, że napotykał na obszar szczególnie zawiły i niejasny, którego żadna bystra analiza nie zdołała rozwikłać. Obszar ten to, jak powiadał Freud, pępek snu: „miejsce, w którym dotyka on tego, co nieznane. Myśli senne, na jakie natykamy się w trakcie objaśniania, muszą przecież pozostać całkiem ogólnie bez końca, w podobnym do siatki zawikłaniu wybiegając na wsze strony w świat naszych myśli. Z tego miejsca osnowy, gdzie myśli splecione są silniej, wyrasta potem życzenie senne niczym grzyb ze swojej grzybni” [Z. Freud, Objaśnienie marzeń sennych, przeł. R. Reszke, Warszawa 1996, s. 234].
Nawigując w labiryncie opowieści, terapeuta tropił reguły języka, które rządzą naszym życiem psychicznym. Zamieniał się w słuch i ważył każde wypowiedziane słowo. Wszak „wiedza jest rzeczą, która się mówi, która jest mówiona, wiedza mówi całkiem sama, oto nieświadomość. Wiedza nieświadomości jest wiedzą niewiedzianą; niewidziana, która wie, niewiedziana przez mówiącego” [	J. Lacan, Seminar XVII: The Other Side of Psychoanalysis, 1969–1970, przeł. R. Grigg, Norton, 2007].

Perski kilim, ścielący się na psychoanalitycznej kozetce, stał się cierpliwym słuchaczem najintymniejszych opowieści pacjentów, którzy powierzyli swe sny historii. Freud skrupulatnie notował ich słowa, by potem na kartach swej kolejnej książki zrobić z nich naukowy użytek. Dzięki temu i my możemy dziś poznać te dziwne sny, będące zwierciadłem podświadomości, możemy wsłuchać się w echo freudowskiego gabinetu.

Zygmunt Freud