Dit gedicht van Fieke Gosselaar is opgenomen in "De eerste bloemlezing van de Nederlandse poëzie - 100 gedichten uit het Koninkrijk van 1945 tot nu" (Querido, november 2022). De bloemlezing verschijnt op 8 november. https://www.singeluitgeverijen.nl/querido/boek/de-eerste-bloemlezing-van-de-nederlandse-poezie/

Big Mac

Op n gegeven moment bist n jonkje
mit pdd-nos of add en n iq van 70,

waist aigenlieks nait goud woarom
aandere kinder thoes melk drinken
en der naargens n stoapel
wasgoud noar kattepis roekt.

Roupst deur de stroaten: ‘Ik mok die dood!’
omdat Kevin t ook dut,
en n voest roakt t lief van n aander.
Doe gefst ook n schop, dust dat gewoon.

Waist dat ghb t lekkerst is mit cola?
Kevin eet n Big Mac, doe n Mac Flurry.

Big Mac

Dan ben je een jongen
met pdd-nos of add en een iq van 70.

Je weet eigenlijk niet goed waarom
andere kinderen thuis melk drinken
en er nergens een stapel wasgoed
naar kattenpis ruikt.

Je roept door de straten: ‘Ik maak je dood!’
omdat Kevin dat ook doet
en een vuist raakt het lichaam van een ander.
Jij geeft ook een schop, dat doe je gewoon.

Weet je dat ghb het lekkerst is met cola?
Kevin eet een Big Mac, jij een Mac Flurry.

Oorspronkelijke bron: 'Nova Zembla' (Uitgeverij kleine, 2013).

Vertaling uit het Gronings door de auteur.

Fieke Gosselaar - Big Mac - gedicht in het Gronings

Dit gedicht van Sijmen Tol in het Volendams is opgenomen in "De eerste bloemlezing van de Nederlandse poëzie - 100 gedichten uit het Koninkrijk van 1945 tot nu" (Querido, november 2022). De bloemlezing verschijnt op 8 november. https://www.singeluitgeverijen.nl/querido/boek/de-eerste-bloemlezing-van-de-nederlandse-poezie/

Werdegang

Ik zat òp studie. Dàrtien in òp weg
nâir de missie. Sògges kwam er gàrn.
Séjmers at je èèltjes. Séjnes kràg je
zéjnesgeld, vanzelf. In zó zat ik
òp studie.

Inkelt poaters die d’r âige father
liete noeme. Broeders in de töön,
’n poar zusters àgter ’t kéjkelöök.
We möste véjl in mògte wanig
òp studie.

Böte was de wéjreld in de wéjreld was zôende.
Alles was zôende in de wéjreld. Oe verder
weg oe gróter zôende zôender god,
gebod of vróme Vòlledammer jònges
òp studie.

Ridders van God! Kröösvoarders zôender zwâird!
Alle nekke böge véjr de pàus.
’t Ònverteld veroal in jòngesófies.
Tot de kráánt kwam in de Twááide Wet,
vôende in de Tempel. Fràude.

Wet wéjt je nàg as alles wâir ken wéjze?
Alles god is gien god. Weg –
    weg –
         weg ...
Àgtien in de wéjreld was van mîîn.

Werdegang (vertaling in het Nederlands door de auteur)

Ik zat op seminarie. Dertien en op weg
naar de missie. ’s Ochtends kwamen er garnalen.
’s Zomers had je aaltjes. ’s Zondags kreeg je
zondagsgeld, uiteraard. En zo zat ik
op seminarie.

Alleen maar paters die zichzelf father
lieten noemen. Broeders in de tuin,
een paar zusters achter het keukenluik.
We moesten veel en mochten weinig
op seminarie.

Buiten was de wereld en de wereld was zonde.
Alles was zonde in de wereld. Hoe verder
weg hoe groter zonde zonder god,
gebod of vrome Volendammer jongens
op seminarie.

Ridders van God! Kruisvaarders zonder zwaard!
Alle nekken buigen voor de paus.
’t Onverteld verhaal in jongenshoofdjes.
Tot de krant kwam en de Tweede Wet,
gevonden in de Tempel. Fraude.

Wat weet je nog als alles waar kan zijn?
Alles god is geen god. Weg –
    weg –
         weg ...
Achttien en de wereld was van mij.

Sijmen Tol - Werdegang

Dit gedicht van Frans Budé is opgenomen in "De eerste bloemlezing van de Nederlandse poëzie - 100 gedichten uit het Koninkrijk van 1945 tot nu" (Querido, november 2022). De vertaling werd gemaakt door de auteur.

https://fransbude.blogspot.com/

Lang reis

Iech höb gereis um thoes te koume,
rieke kestiele gezeen, gievelstein getèld,
höb door bosse gebanjerd, oonderweeg
de zie gezeen, mie es ins. En noets
gevraog boe bin iech hei, welk oetziech
heet me miech bewaord, welk peedsje
wat moojerziel allein ligk in ’t bos. Wee iech
ouch tege ’t lief leep, niemes vroog oets
e woord vaan miech, allein gebaretaol.
Zoe leep iech door stinketege gatse, sjuilde
veur ’n regesjoor, sleep op huipkes stru.
Kaom ’nen hoond aongerend, iech käörde ’m,
lègkde oet boerum iech per se wijer wouw.
Mèt stèlte wis iech miech wel raod. Niks nuits
gezeen, totdat iech, eimaol trök, thoes
d’n hook umsloog – ’ch wis neet wat ’ch zaog.

*

Lange reis

Ik heb gereisd om thuis te komen,
rijke huizen gezien, gevelstenen geteld,
heb door bossen gebanjerd, onderweg
de zee gezien, meer dan eens. En nooit
gevraagd waar ben ik hier, welk uitzicht
heeft men voor mij bewaard, welk paadje
dat moederziel alleen ligt in het bos. Wie ik ook
tegen het lijf liep, niemand wisselde met mij
een woord, men sprak alleen met handgebaren.
Zo liep ik door stinkende steegjes, schuilde
voor een regenbui, sliep op hoopjes stro.
Kwam er een hond aangerend, ik streelde hem,
legde uit waarom ik per se verder wilde.
Met stilte wist ik wel raad. Niets nieuws
gezien, totdat ik, eenmaal weer terug, thuis
de hoek omsloeg – ik wist niet wat ik zag.

© Frans Budé

https://www.singeluitgeverijen.nl/querido/boek/de-eerste-bloemlezing-van-de-nederlandse-poezie/

Frans Budé - Lang reis / Lange reis (Gedicht in het Limburgs)

Dit gedicht van Tiny Mulder is opgenomen in "De eerste bloemlezing van de Nederlandse poëzie - 100 gedichten uit het Koninkrijk van 1945 tot nu" (Querido, november 2022). Het gedicht is afkomstig uit 'Spiegel van de Friese poëzie' (Meulenhoff, 2008). De vertaling ‘Bitterzoet’ uit het Fries werd gemaakt door Jan Popkema.

Tiny Mulder over haar verzameld werk:

https://weromrop.omropfryslan.nl/nl/uitzending/spegels-bitterswiet-van-tiny-mulder

Bitterswiet

     bitterswiet bitterswiet
priuwt dit lytse leafdeliet
sil dyn ear ’t wol ienris heine
as de fine drippen ’t reine
reine litte oan dyn blinen
silst it hearre as de winen
flaikjend om dy hinne strune
harkest?
hark yn alle tunen
strykt de wyn op ’t spinnetried
bitterswiet dit leafdeliet
wurden?
wurden hat it net
’t ienlik en ûnrêstich hert
kloppet sêfter kloppet hjitter
bitter swiet en swiet en bitter
lúst’ret lichter as de amme
lettertekens fan dyn namme
leafste hâld de siken yn
priuw de rein en hear de wyn
fiel de drippen hein dit liet
bitterswiet bitterswiet

*

Bitterzoet

     bitterzoet bitterzoet
proeft mijn kleine minnegroet
zal hij in je oren dringen
als hem fijne druppels zingen
zingend reeg’nen aan je blinden
zul je ’m horen als de winden
vleiend-steels rondom je waren
hoor je?
hoor, op spinragsnaren
speelt de wind je tegemoet
bitterzoet mijn minnegroet
woorden?
woorden zijn er geen
’t hart onrustig en alleen
klopt nu zachter klopt dan heter
bitter zoet en zoet en bitter
fluistert licht als de adem voor zich heen
van je naam de tekens een voor een
liefste hou je adem in
proef de regen hoor de wind
voel de druppels vang mijn groet
bitterzoet bitterzoet

© Tiny Mulder
© Vertaling: Jan Popkema

https://www.singeluitgeverijen.nl/querido/boek/de-eerste-bloemlezing-van-de-nederlandse-poezie/

Tiny Mulder - Bitterswiet / Bitterzoet (Gedicht in het Fries)

Dit gedicht van Wiel Kusters is opgenomen in "De eerste bloemlezing van de Nederlandse poëzie - 100 gedichten uit het Koninkrijk van 1945 tot nu" (Querido, november 2022). Het gedicht komt uit 'Als kind moest ik een walvis eten'(Querido, 2002). De vertaling is gemaakt door de auteur. 

Kniettewies

D’r ieësjte doeë dem iech zoog
– mar deë miech jinne sjrek aajoog –
dat woar mieng oma wie ze loog
kniettewies óp d’r sjoof

weë kriet ’t allenäu óp ing rij?
e kink mit blutsje in de knei
e kink dat sjpieëlet in d’r sjnei
en köadsjesjpringe dong

’t woar nog ier e paar sjtond aod
doe woar d’r pap ing naat al kaod
jesjtórve an ’ne zonnesjtich
bij de boesedaags

’t kink loog mit d’r pap in bed
’t woar jing plaatsj doa vuur zieng mam
de vinster óp, ’t winget jet
oame dong ’t fain

D’r ieësjte doeë dem ’t zoog...

En wie ’t at vöal auwer woar
de oma die iech han jekankd
woar iech nog kling en döks alling
sjloffet iech bij heur

heure naatspoem woar mit blömsjere dróp
ze hauw e vröngsje óp d’r kop
’t naats jelüesd woar ’t ing flieët
jroeës woar ’t bed van ós

en went ze miech vertselle dong
da oos iech miech d’r appel oes
dem ze in d’r oavet hauw jelaad
basterdtsoekker dróp

en went ’t sjneiet in d’r meëts
da zaat ze miech: kriech diech jet sjnei
en wésj diech doa de oge mit:
krieste ’ne kloare blik

D’r ieësjte doeë dem iech zoog
– mar deë miech jinne sjrek aajoog –
dat woar mieng oma wie ze loog
kniettewies óp d’r sjoof

Weë häu ziech dat va heur jedaad?
e meëdsje jong ze noa d’r maat
tse vós noa Oche mit ing vraat
aier, bótter en ezoeë

Noe woar ze doeëd, wat woar ze kling
iech zelver woar at tsemlieg jroeës
iech wós nit wat nog kómme moeët
mar waal wat woar jeweë

*

Krijtwit

De eerste dode die ik zag
– een dode waar ik niet van schrok –
dat was mijn oma die daar lag
krijtwit opgebaard

onbegrijpelijk voorgoed
een kind met gaten in de knie
een kind dat speelde in de sneeuw
en touwtje sprong

het was nog pas een paar uur oud
maar vader was al dood en koud
gestorven door een zonnesteek
als dagloner

bij vader lag het kind in bed
de moeder kon er niet meer bij
venster open, zuchtje wind
het ademde

De eerste dode die het zag...

En toen het al veel ouder was
de oma die ik heb gekend
was ik nog klein en veel alleen
ik sliep bij haar

een nachtpon vol met bloemetjes
haar haren in een wrong
’s nachts ontbonden tot een vlecht
groot was ons bed

en als ze mij vertellen ging
at ik lekker van de appel
die ze in de oven had gelegd
basterdsuikertje

en sneeuwde het soms laat in maart
dan zei ze: jongen pak wat sneeuw
en was daar vlug je ogen mee:
helder blijft je blik

De eerste dode die ik zag
– een dode waar ik niet van schrok –
dat was mijn oma die daar lag
krijtwit opgebaard

Wie had dat van haar gedacht?
als meisje ging ze naar de markt
te voet naar Aken met een vracht
eieren en boter

Nu was ze dood, wat was ze klein
ik zelf was wel al tamelijk groot
ik wist nog niet wat komen moest
de rest was al voorbij

© Wiel Kusters

https://www.singeluitgeverijen.nl/querido/boek/de-eerste-bloemlezing-van-de-nederlandse-poezie/

Wiel Kusters - Kniettewies / Krijtwit (Gedicht in het Limburgs)

Dit gedicht van Peer Wittenbols is opgenomen in "De eerste bloemlezing van de Nederlandse poëzie - 100 gedichten uit het Koninkrijk van 1945 tot nu" (Querido, november 2022). Het gedicht is afkomstig uit 'Kop van het hoofd' (De Arbeiderspers, 2004).

https://peerwittenbols.nl/

Kankan

                 Voor zeven dode tantes en alvast voor nummer acht

Tantes kanne danse
Kanne danse thuiskankan

Klokklok-slok op
Rok op
Rok rok
Klok rond

Klotse mette knotsknieën
Botse mette borste
En mette botte

Hop hop
Nou kannut nog
Danse danse thuiskankan

Tantes kanne danse
Dikke dikke thuiskankan

Botse klotse
Vlokke
Op de rokke
Godsoheerlijk thuiskankan

Nu nie tobbe
Nee nie tobbe
Nu nie hobbele naar de dokter
Metje bobbels metje knobbels

Hop hop in galop
Kankerop en kankeraf
Beter, beter, beterschap
Danse danse thuiskankan

Dikke tantes kanne danse
Dikke dikke thuiskankan

Zet je kop stop
Zet een plaat op
Zet je stok toch op de gang
Slok op rok op
Rok de klok rond
Tantes danse thuiskankan
Stans je hakke in de vlakte
Stamp je blare in de brand
Nu nie manke, nu nie janke
Pak mekander bij de flanke

Hossende osse met blosse
Ronken ronken
Godsoheerlijk daddutkan

Het kan het kan het kan

Dikke tantes kanne hoeste
Dikke dikke hoestbonbon
Gierende grienende
Gierende grienende
Gierende grienende

© Peer Wittenbols

https://www.singeluitgeverijen.nl/querido/boek/de-eerste-bloemlezing-van-de-nederlandse-poezie/

Peer Wittenbols - Kankan (Gedicht)

Dit gedicht van Jac. Bulle in het Gronings is opgenomen in "De eerste bloemlezing van de Nederlandse poëzie - 101 gedichten uit het Koninkrijk van 1945 tot nu" (Querido, november 2022). Ik vond het in 'De 100 mooiste Groningse gedichten' (Uitgeverij kleine Uil, 2006). De vertaling werd gemaakt door Jan Glas. Hij was ook zo vriendelijk om het gedicht in te spreken.

https://www.singeluitgeverijen.nl/querido/boek/de-eerste-bloemlezing-van-de-nederlandse-poezie/

Rugger

De eerste dode dij ik zag
was Rugger, n knecht van ons.
Mien voader haar hom dood
in swienhok vonnen,
en ik heb Rugger zain
dou hai in kiste lag.

Zien kiste ston in gaange
– ’t huus was nogal klaain –
en ’k heur nog hou zien voader zee:
– wolst Rugger ook nog even zain? –
Ik was zes – zeuven joar
en hailemoal nait baange.

n Loekie kwam van kiste
en ik keek verwonderd
noar Rugger’s rustege gezicht
dat stil tevreden,
sikkom vrumd gelukkeg leek.

’t Was n daipe, swoare stilte,
dij doar om ons hong.
Ik zag hou Rugger’s voader
schienvat dichter bie hom huil
en tegen mie dou zee:
– hest ’t nou goud zain, mien jong? –

Ik heb niks zegd, allain moar knikt,
en, ducht mie, hai begreep dit wel,
want zokswat waarkt zo daip op kinder,
dat ik mie dit aaltied nog herinner
en ’t ook nooit vergeten zêl.

*

Rugger

De eerste dode die ik zag
was Rugger, ’n knecht van ons.
Mijn vader had hem dood
in het varkenshok gevonden,
en ik heb Rugger gezien
toen hij in de kist lag.

Zijn kist stond in de gang
– het huis was nogal klein –
en ik hoor nog hoe zijn vader zei:
– wou je Rugger nog even zien? –
Ik was zes – zeven jaar
en helemaal niet bang.

’n Luikje ging van de kist
en ik keek verwonderd
naar Ruggers rustige gezicht
dat stil tevreden,
bijna vreemd gelukkig leek.

’t Was een diepe, zware stilte,
die daar om ons hing.
Ik zag hoe Ruggers vader
de lantaarn dichter bij hem hield
en toen tegen mij zei:
– heb je ’t nu goed gezien, mijn jongen? –

Ik heb niets gezegd, alleen maar geknikt,
en, ik denk, hij begreep dit wel,
want zoiets maakt zo’n indruk op kinderen,
dat ik mij dit altijd nog herinner
en het ook nooit zal vergeten.

© Jac. Bulle
© Vertaling: Jan Glas

Jac. Bulle - Rugger (Gedicht in het Gronings voorgelezen door Jan Glas)

Dit gedicht van Naji Rahim in het Arabisch is opgenomen in "De eerste bloemlezing van de Nederlandse poëzie - 101 gedichten uit het Koninkrijk van 1945 tot nu" (Querido, november 2022). Het komt oorspronkelijk uit "Dwaallicht. Tien Iraakse dichters in Nederland" (Passage, 2006) en werd vertaald door Jan Jaap de Ruiter.

In de bloemlezing staat door een misverstand helaas maar een deel van het gedicht en dan alleen in het Nederlands. Hieronder de complete vertaling.
 
In een Hollands restaurant

De geluiden regenen op je samen met het neerleggen van
borden en lepels
Het lachen van mensen wier hoofden bedwelmd zijn door
de zonnetijden aan de kust
Waar de lichamen van engelen elkaar schrobben
Op weg naar het paradijs ...

De borden worden opgestapeld
Terwijl je hoofd vol is met dat gloeiende tafereel
Daar is iemand die de hond van de eigenaar aait die
verdoofd aan zijn voeten ligt
Daar is iemand die naar het niets glimlacht
Het afschrikwekkende niets...
Daar is iemand die uit het raam kijkt
Vrolijk neemt hij de aangename lusteloosheid van de straat
in zijn ogen op
En de voldane gezichten ...

De lepels
graven in de borden
en in jouw hoofd graven de zorgen

‘Lekker’
De beleefdheid vereist dat je dan ook
‘Echt Lekker’ mompelt

De vrachtwagen van de geest raast voort
…

Ik ben daar
Een opeenhoping van het noodlot
verbrandt steden en palmbomen

Ben ik daar wel?
…
…
Over het nat van de glazen observeer ik de gezichten der
geliefden
…
Wat?
Over het nat van de glazen observeer ik de gezichten der
geliefden
…
Mijn God. Wat een hopeloze toestand
Laat ik alle manieren ter zijde leggen
en vertrekken
Laat ik alle richtingen in de wc te werpen
en vertrekken
Want de aarde zit in mijn hoofd .. en die draait en draait
maar door
…
Zal ik mijzelf vergeven
na wat er gebeurd is
en wat er nog gaat gebeuren in het vuur van de
verwantschap?
…
Het is niet genoeg dat ik de straten van excuses heb
…
Dus
Laat ik nu dan maar een fles drank kopen
En vooruit, nog maar een
…
Hé jij daar!
Blijf daar niet zo achterlijk zitten
in een restaurant, met mensen die niet weten wat er in je 
hoofd raast
en al zouden ze het weten, dan nog is dit niet de geschikte
plek
…
Ik strek de hand van mijn hart
om te graven in de taille van de tijd
Misschien dat zo de zorgen afnemen

Onder het onschuldige gelach
razen de muilezels van verdriet maar door
En dus wend ik het hoofd,
de gezichten scherp aankijkend…
En glimlach ik ook maar…

Ik strek de hand van mijn hart om te graven in de taille van
de plaats
Misschien dat zo de zorgen afnemen

“Hmmmm echt lekker”
Je knikt met je hoofd
Je tracht het geraas van de muilezel te stoppen
Je smeekt jezelf om een glimlach
om welgemanierd
en overtuigend tevreden
te lijken…



© Naji Rahim
© Vertaling: Jan Jaap de Ruiter

https://www.singeluitgeverijen.nl/querido/boek/de-eerste-bloemlezing-van-de-nederlandse-poezie/

Naji Rahim - في مطعم هولندي / In een Hollands restaurant (Gedicht in het Arabisch)

anders zê’k mi aaw

èège zê’k aaw nie langer vremd
umgééve, ontgééve, opgegééve dur aaw
mi wie ’t dik ôn is

mi wie ik dur ’t lééve gô
mi wie ik dur ’t lééve moet
zê’k anders

anders zê’k mi aaw
anders èn nakend

èège zê’k aaw
ontcijferd becijferd
opgenomme gedèld

èège

nie langer vremd

bôm, vijg èn blad
zijn wij

bloewt in ons zaachte vèl van licht

geströpt dur hoe gê mijn
ik aaw bekijk

op ’n zwart bed lijk ik wit
in ’n zwart hok
kôm ik los

blij’k nie langer schroal èn klèèn

nakend zê’k
mi aaw is ik
’n aander die

ik kan bekijke


Vertaald in ’t Bèrgs, het dialect van Berghem, door Riny Boeijen

Meer over Riny Boeijen:

https://rinyboeijen.nl/

Vanwege het thema van de Boekenweek 2023 (https://cpnb.nl/campagnes/boekenweek/), 'Ik ben alles', en mijn eerdere werk aan 'De eerste bloemlezing van de Nederlandse poëzie' (Querido, 2022), een bloemlezing met daarin veel aandacht voor streektalen en andere dialecten die binnen het Koninkrijk worden gebruikt om gedichten in te maken, leek het mij mooi om mijn Friestalige boekenweekgedicht 'Oars bin ik mei dy / Anders ben ik met jou' in zoveel mogelijk tongvallen te laten overzetten.

De bloemlezing is te koop bij je lokale boekhandel en via:

https://www.singeluitgeverijen.nl/querido/boek/de-eerste-bloemlezing-van-de-nederlandse-poezie/

Het gedicht in het Fries en in het Nederlands:

OARS BIN IK MEI DY (het Friese origineel)

eigen bin ik dy net langer frjemd
omjûn ûntjûn opjûn troch dy 
mei wa’t it dik oan is

mei wa’t ik troch it libben gean
mei wa’t ik troch it libben moat
bin ik oars 

oars bin ik mei dy 
oars en neaken

eigen bin ik dy
ûntsifere besifere 
opnaam dield

eigen 

net langer frjemd

beam fiich en blêd 
binne wy

bleat yn ús genedige feltsjes fan ljocht

strûpt troch hoechsto my 
ik dy besjoch

op in swart bêd lykje ik wyt
yn in swart hok
kom ik los

bliuw ik net langer skraal en lyts

neaken bin ik 
mei dy is ik 
in oar nei 

wa’t ik sjen kin

*

ANDERS BEN IK MET JOU

eigen ben ik jou niet langer vreemd
omgeven ontgeven opgegeven door jou 
met wie het dik aan is

met wie ik door het leven ga
met wie ik door het leven moet
ben ik anders

anders ben ik met jou
anders en naakt

eigen ben ik jou
ontcijferd becijferd
opgenomen gedeeld

eigen 

niet langer vreemd

boom vijg en blad 
zijn wij

bloot in onze genadige huiden van licht

gestroopt door hoe jij mij
ik jou bezie

op een zwart bed lijk ik wit
in een zwart hok
kom ik los

blijf ik niet langer schriel en klein

naakt ben ik 
met jou is ik 
een ander die 

ik kan bezien

© Tsead Bruinja

'Anders zê’k mi aaw' - Boekenweekgedicht Tsead Bruinja vertaald naar 't Bèrgs door Riny Boeijen

âns bin ik met dij 

aigen bin ik dij niet langer freemd
omgeven ontgeven opgeven deur dij
met wie’t ’t best an is

met wie’t ik deur ’t leven gaan
met wie’t ik deur ’t leven mot
bin ik âns

âns bin ik met dij
âns en naken

aigen bin ik dij
ontsiferd besiferd
opnommen deeld

aigen

niet langer freemd

boom fiig en blâd
binne wij

bloat in ôns genadige feltsys fan licht

stropen deur hoesto mij
ik dij besien

op ’n swart bêd lyk ik wit
in ’n swart hok

kom ik los

blyf ik niet langer skraal en klain

naken bin ik
met dij is ik
’n ânder der’t

ik na sien kin


© Vertaald naar het Bildts door Hein Jaap Hilarides

Meer over Hein Jaap Hilarides:

https://heinjaap.nl/

Vanwege het thema van de Boekenweek 2023 (https://cpnb.nl/campagnes/boekenweek/), 'Ik ben alles', en mijn eerdere werk aan 'De eerste bloemlezing van de Nederlandse poëzie' (Querido, 2022), een bloemlezing met daarin veel aandacht voor streektalen en andere dialecten die binnen het Koninkrijk worden gebruikt om gedichten in te maken, leek het mij mooi om mijn Friestalige boekenweekgedicht 'Oars bin ik mei dy / Anders ben ik met jou' in zoveel mogelijk tongvallen te laten overzetten.

De bloemlezing is te koop bij je lokale boekhandel en via:

https://www.singeluitgeverijen.nl/querido/boek/de-eerste-bloemlezing-van-de-nederlandse-poezie/

Het gedicht in het Fries en in het Nederlands:

OARS BIN IK MEI DY (het Friese origineel)

eigen bin ik dy net langer frjemd
omjûn ûntjûn opjûn troch dy 
mei wa’t it dik oan is

mei wa’t ik troch it libben gean
mei wa’t ik troch it libben moat
bin ik oars 

oars bin ik mei dy 
oars en neaken

eigen bin ik dy
ûntsifere besifere 
opnaam dield

eigen 

net langer frjemd

beam fiich en blêd 
binne wy

bleat yn ús genedige feltsjes fan ljocht

strûpt troch hoechsto my 
ik dy besjoch

op in swart bêd lykje ik wyt
yn in swart hok
kom ik los

bliuw ik net langer skraal en lyts

neaken bin ik 
mei dy is ik 
in oar nei 

wa’t ik sjen kin

*

ANDERS BEN IK MET JOU

eigen ben ik jou niet langer vreemd
omgeven ontgeven opgegeven door jou 
met wie het dik aan is

met wie ik door het leven ga
met wie ik door het leven moet
ben ik anders

anders ben ik met jou
anders en naakt

eigen ben ik jou
ontcijferd becijferd
opgenomen gedeeld

eigen 

niet langer vreemd

boom vijg en blad 
zijn wij

bloot in onze genadige huiden van licht

gestroopt door hoe jij mij
ik jou bezie

op een zwart bed lijk ik wit
in een zwart hok
kom ik los

blijf ik niet langer schriel en klein

naakt ben ik 
met jou is ik 
een ander die 

ik kan bezien

© Tsead Bruinja

'Âns bin ik met dij' - Boekenweekgedicht Tsead Bruinja in het Bildts door Hein Jaap Hilarides

anders bin ik met dich

eige bin ik dich neet langer vraemd
umgaeve ontgaeve opgegaeve daor dich
met wae 't diek aan is

met wae ik daor 't laeve gaon
met wae ik daor 't laeve mót
bin ik anders

anders bin ik met dich
anders en neks

eige bin ik met dich
ontcieferd becieferd
opgenaome gedeild

eige

neet langer vraemd

boum vieg en blaad
zien weej

bloeët in ózze genadige velle van leech

gestruip door wies dich mich
ik dich bekiek

op ein zwart bed lieken ik wit
in 'n zwart hok
kóm ik los

blief ik neet langer schriel en klein

neks bin ik 
met dich is ik
'ne andere dae

ik kin bekieke

© Vertaling naar het Venloos door Ronny Lommen

Vanwege het thema van de Boekenweek 2023 (https://cpnb.nl/campagnes/boekenweek/), 'Ik ben alles', en mijn eerdere werk aan 'De eerste bloemlezing van de Nederlandse poëzie' (Querido, 2022), een bloemlezing met daarin veel aandacht voor streektalen en andere dialecten die binnen het Koninkrijk worden gebruikt om gedichten in te maken, leek het mij mooi om mijn Friestalige boekenweekgedicht 'Oars bin ik mei dy / Anders ben ik met jou' in zoveel mogelijk tongvallen te laten overzetten.

De bloemlezing is te koop bij je lokale boekhandel en via:

https://www.singeluitgeverijen.nl/querido/boek/de-eerste-bloemlezing-van-de-nederlandse-poezie/

Het gedicht in het Fries en in het Nederlands:

OARS BIN IK MEI DY (het Friese origineel)

eigen bin ik dy net langer frjemd
omjûn ûntjûn opjûn troch dy 
mei wa’t it dik oan is

mei wa’t ik troch it libben gean
mei wa’t ik troch it libben moat
bin ik oars 

oars bin ik mei dy 
oars en neaken

eigen bin ik dy
ûntsifere besifere 
opnaam dield

eigen 

net langer frjemd

beam fiich en blêd 
binne wy

bleat yn ús genedige feltsjes fan ljocht

strûpt troch hoechsto my 
ik dy besjoch

op in swart bêd lykje ik wyt
yn in swart hok
kom ik los

bliuw ik net langer skraal en lyts

neaken bin ik 
mei dy is ik 
in oar nei 

wa’t ik sjen kin

*

ANDERS BEN IK MET JOU

eigen ben ik jou niet langer vreemd
omgeven ontgeven opgegeven door jou 
met wie het dik aan is

met wie ik door het leven ga
met wie ik door het leven moet
ben ik anders

anders ben ik met jou
anders en naakt

eigen ben ik jou
ontcijferd becijferd
opgenomen gedeeld

eigen 

niet langer vreemd

boom vijg en blad 
zijn wij

bloot in onze genadige huiden van licht

gestroopt door hoe jij mij
ik jou bezie

op een zwart bed lijk ik wit
in een zwart hok
kom ik los

blijf ik niet langer schriel en klein

naakt ben ik 
met jou is ik 
een ander die 

ik kan bezien

© Tsead Bruinja

'Anders bin ik met dich' - Boekenweekgedicht Tsead Bruinja in het Venloos door Ronny Lommen

Andes bin ik met dij

yntym bin ik dij niet langer freemd
met dij om my hene, ontgeven, opgeven deur dij
waar ik faste ferkering met he

waar ik fedder met mut
waar ik fedder met leve mut
bin ik andes

andes bin ik met dij
andes en naken

yntym bin ik dij
ontsiferd besiferd
oppakt en deeld

yntym

niet langer onbekend

boom fych en blad
binne wij

naken in oanze genadige feltsjes fan licht

struupt deur hoestou mij
Ik dij bekyk

op un swart bed lyk ik wit
in un swart hok
kom ik lòs

blyf ik niet langer skraal en klein

naken bin ik
met dij bin ik
un ander dy

ik bekyke ken

© Vertaald naar het Liwwadders door Albert Schaafsma

Vanwege het thema van de Boekenweek 2023 (https://cpnb.nl/campagnes/boekenweek/), 'Ik ben alles', en mijn eerdere werk aan 'De eerste bloemlezing van de Nederlandse poëzie' (Querido, 2022), een bloemlezing met daarin veel aandacht voor streektalen en andere dialecten die binnen het Koninkrijk worden gebruikt om gedichten in te maken, leek het mij mooi om mijn Friestalige boekenweekgedicht 'Oars bin ik mei dy / Anders ben ik met jou' in zoveel mogelijk tongvallen te laten overzetten.

De bloemlezing is te koop bij je lokale boekhandel en via:

https://www.singeluitgeverijen.nl/querido/boek/de-eerste-bloemlezing-van-de-nederlandse-poezie/

Het gedicht in het Fries en in het Nederlands:

OARS BIN IK MEI DY (het Friese origineel)

eigen bin ik dy net langer frjemd
omjûn ûntjûn opjûn troch dy 
mei wa’t it dik oan is

mei wa’t ik troch it libben gean
mei wa’t ik troch it libben moat
bin ik oars 

oars bin ik mei dy 
oars en neaken

eigen bin ik dy
ûntsifere besifere 
opnaam dield

eigen 

net langer frjemd

beam fiich en blêd 
binne wy

bleat yn ús genedige feltsjes fan ljocht

strûpt troch hoechsto my 
ik dy besjoch

op in swart bêd lykje ik wyt
yn in swart hok
kom ik los

bliuw ik net langer skraal en lyts

neaken bin ik 
mei dy is ik 
in oar nei 

wa’t ik sjen kin

*

ANDERS BEN IK MET JOU

eigen ben ik jou niet langer vreemd
omgeven ontgeven opgegeven door jou 
met wie het dik aan is

met wie ik door het leven ga
met wie ik door het leven moet
ben ik anders

anders ben ik met jou
anders en naakt

eigen ben ik jou
ontcijferd becijferd
opgenomen gedeeld

eigen 

niet langer vreemd

boom vijg en blad 
zijn wij

bloot in onze genadige huiden van licht

gestroopt door hoe jij mij
ik jou bezie

op een zwart bed lijk ik wit
in een zwart hok
kom ik los

blijf ik niet langer schriel en klein

naakt ben ik 
met jou is ik 
een ander die 

ik kan bezien

© Tsead Bruinja

'Andes bin ik met dij' - Boekenweekgedicht Tsead Bruinja in het Liwwadders door Albert Schaafsma

EEUWRS BIN IK MOOY DY

ooin bin ik dy net langer fraimd
omjoen eeuwntjoen opjoen troch dy
mooi wa’t it tsjok oon is

mooi wa’t ik troch it livven gai
mooi wa’t ik troch it livven mot
bin ik eeuwrs

eeuwrs bin ik mooi dy
eeuwrs en naiken

ooin bin ik dy
eeuwntsifere besifere
opnimd deeld

ooin

net langer fraimd

baim fiige en bled
binne wy

blait yn ús genadige hieuwd fan jiet
streupt troch hò’sto my
ik dy besjai

op in swets bed lykje ik wyt
yn in swetse schún
kom ik los

blieuw ik net langer tin en lytj

naiken bin ik
mooi dy is ik
in eeuwr nooi

wa’t ik sjain kin

© Vertaald naar het Skiermûntseagersk door Wim Benes

https://fy.wikipedia.org/wiki/Skierm%C3%BBntseagersk

Vanwege het thema van de Boekenweek 2023 (https://cpnb.nl/campagnes/boekenweek/), 'Ik ben alles', en mijn eerdere werk aan 'De eerste bloemlezing van de Nederlandse poëzie' (Querido, 2022), een bloemlezing met daarin veel aandacht voor streektalen en andere dialecten die binnen het Koninkrijk worden gebruikt om gedichten in te maken, leek het mij mooi om mijn Friestalige boekenweekgedicht 'Oars bin ik mei dy / Anders ben ik met jou' in zoveel mogelijk tongvallen te laten overzetten.

Het gedicht in het Fries en in het Nederlands:

OARS BIN IK MEI DY (het Friese origineel)

eigen bin ik dy net langer frjemd
omjûn ûntjûn opjûn troch dy 
mei wa’t it dik oan is

mei wa’t ik troch it libben gean
mei wa’t ik troch it libben moat
bin ik oars 

oars bin ik mei dy 
oars en neaken

eigen bin ik dy
ûntsifere besifere 
opnaam dield

eigen 

net langer frjemd

beam fiich en blêd 
binne wy

bleat yn ús genedige feltsjes fan ljocht

strûpt troch hoechsto my 
ik dy besjoch

op in swart bêd lykje ik wyt
yn in swart hok
kom ik los

bliuw ik net langer skraal en lyts

neaken bin ik 
mei dy is ik 
in oar nei 

wa’t ik sjen kin

*
ANDERS BEN IK MET JOU

eigen ben ik jou niet langer vreemd
omgeven ontgeven opgegeven door jou 
met wie het dik aan is

met wie ik door het leven ga
met wie ik door het leven moet
ben ik anders

anders ben ik met jou
anders en naakt

eigen ben ik jou
ontcijferd becijferd
opgenomen gedeeld

eigen 

niet langer vreemd

boom vijg en blad 
zijn wij

bloot in onze genadige huiden van licht

gestroopt door hoe jij mij
ik jou bezie

op een zwart bed lijk ik wit
in een zwart hok
kom ik los

blijf ik niet langer schriel en klein

naakt ben ik 
met jou is ik 
een ander die 

ik kan bezien

© Tsead Bruinja

'Eeuwrs bin ik mooy dy'  -  Boekenweekgedicht Tsead Bruinja in het Skiermûntseagersk door Wim Benes

AANDERS BIN IK MIT JOW

eigen bin ik jow niet langer vremd
omgeven ontgeven opgeven deur jow
mit wie as ’t dikke an is

mit wie a’k deur et leven gao
mit wie a’k deur et leven moet
bin ik aanders

aanders bin ik mit jow
aanders en naekend

eigen bin ik jow
ontcieferd becieferd
opneumen dield

eigen

niet langer vremd

boom viege en blad
bin wi’j

bloot in oonze genaodige vellegies van locht

streupt deur hoe aj’ mi’j
ik jow bekieke

op een zwat bedde liek ik wit
in een zwat hokke

kom ik los

blief ik niet langer schraol en klein

naekend bin ik
mit jow is ik
een aander naor

wie a’k kieken kan



© Vertaling naar het Stellingwerfs door Johan Veenstra

Vanwege het thema van de Boekenweek 2023 (https://cpnb.nl/campagnes/boekenweek/), 'Ik ben alles', en mijn eerdere werk aan 'De eerste bloemlezing van de Nederlandse poëzie' (Querido, 2022), een bloemlezing met daarin veel aandacht voor streektalen en andere dialecten die binnen het Koninkrijk worden gebruikt om gedichten in te maken, leek het mij mooi om mijn Friestalige boekenweekgedicht 'Oars bin ik mei dy / Anders ben ik met jou' in zoveel mogelijk tongvallen te laten overzetten.

Het gedicht in het Fries en in het Nederlands:

OARS BIN IK MEI DY (het Friese origineel)

eigen bin ik dy net langer frjemd
omjûn ûntjûn opjûn troch dy 
mei wa’t it dik oan is

mei wa’t ik troch it libben gean
mei wa’t ik troch it libben moat
bin ik oars 

oars bin ik mei dy 
oars en neaken

eigen bin ik dy
ûntsifere besifere 
opnaam dield

eigen 

net langer frjemd

beam fiich en blêd 
binne wy

bleat yn ús genedige feltsjes fan ljocht

strûpt troch hoechsto my 
ik dy besjoch

op in swart bêd lykje ik wyt
yn in swart hok
kom ik los

bliuw ik net langer skraal en lyts

neaken bin ik 
mei dy is ik 
in oar nei 

wa’t ik sjen kin

*
ANDERS BEN IK MET JOU

eigen ben ik jou niet langer vreemd
omgeven ontgeven opgegeven door jou 
met wie het dik aan is

met wie ik door het leven ga
met wie ik door het leven moet
ben ik anders

anders ben ik met jou
anders en naakt

eigen ben ik jou
ontcijferd becijferd
opgenomen gedeeld

eigen 

niet langer vreemd

boom vijg en blad 
zijn wij

bloot in onze genadige huiden van licht

gestroopt door hoe jij mij
ik jou bezie

op een zwart bed lijk ik wit
in een zwart hok
kom ik los

blijf ik niet langer schriel en klein

naakt ben ik 
met jou is ik 
een ander die 

ik kan bezien

© Tsead Bruinja

'Anders Ben Ik Met Jow' - Boekenweekgedicht Tsead Bruinja in het Stellingwerfs door Johan Veenstra

Dit gedicht van Johan Veenstra in het Stellingwerfs is opgenomen in 'De eerste bloemlezing van de Nederlandse poëzie - 101 gedichten uit het Koninkrijk van 1945 tot nu' Querido). Het gedicht werd eerder gepubliceerd in 'Sletel parredies' (Stichting Stellingwarver Schrieversronte, 1994). De Nederlandse vertaling werd gemaakt door de auteur zelf.

Meer over Johan Veenstra: https://www.johan-veenstra.com/

Mien oolde huus

D’r wonen vremde meensken
in mien oolde huus.
Meensken in zoemerkleren
toffelen op et hiem omme.
Volk dat domweg daenkt
dat et now heur huus is.

Mar ze kennen de geluden niet:
de losliggende voste,
et amechtige kreunen
van et huus in de wiend.
De stemmen van vroeger,
diej’ d’r altied vernemen kunnen.

Ze verstaon de woorden
van een veurbi’je tied niet.
Ze heuren de iekmulders niet,
zien de vleermoezen niet.
En ze kun d’r niet vulen
wat as ik d’r vule.

*

D’r wonen vremde meensken
in mien oolde huus.
Aarme meensken,
et zal heur huus nooit wodden.
 
Mijn oude huis

Er wonen vreemde mensen
in mijn oude huis.
Mensen in zomerkleren
lopen op het erf rond.
Mensen die domweg denken
dat het nu hun huis is.

Maar ze kennen de geluiden niet:
de losliggende vorstpan,
het amechtige kreunen
van het huis in de wind.
De stemmen van vroeger
die je er altijd kunt horen.

Ze verstaan de woorden
van een voorbije tijd niet.
Ze horen de meikevers niet,
zien de vleermuizen niet.
En ze kunnen er niet voelen
wat ik er voel.

Er wonen vreemde mensen
in mijn oude huis.
Arme mensen,
het zal hun huis nooit worden.

© Johan Veenstra
 
Meer over de bloemlezing:

https://www.singeluitgeverijen.nl/querido/boek/de-eerste-bloemlezing-van-de-nederlandse-poezie/

Johan Veenstra - Mien olde huus

U SLIKT

hier bent u
hoort u
hier
 
de kraag hoog
de hond mank
het pak krap
 
van schaap
net van wiel
wat spint dat
 
u knikt 
kijk
u knikt
 
knikt u
dan knak
ik

ik laat u
uw hond mank
uw pak krap
 
u knikt
ziet u
u knikt
 
© Tsead Bruinja

Dit gedicht komt uit mijn Nederlandse debuutbundel 'Dat het zo hoorde' (Contact, 2003)

U slikt - gedicht uit 'Dat het zo hoorde' (Contact, 2003)

denk je dat we opnieuw kunnen beginnen
jij en ik na wat er is gezegd over ons

denk je dat de afstand die we hebben afgelegd
valt te vergeten

dat we alle slijtplekken van waar we
hebben gezeten al onze vormen
over het hoofd kunnen zien

nu komt het erop aan de koffie is gedronken de maan is aan de hemel gehangen
nu komt het erop aan zij houdt haar adem in haar adem ligt in longen besloten
hij mag het denkt ze hij mag het hij mag het nu mag hij het maar als hij wacht
hij mag het denkt ze ook als hij wacht mag hij het maar dan voorzichtig

nu komt het erop aan de wijn is geschonken sterren pinnen het donker hemelkleed vast
nu komt het erop aan hij wijst naar buiten om te zien wat ze van de tekens vindt
nu mag het hoe hij het ook zou willen het mag het kan er staat iets te gebeuren 
nu komt het erop aan hoe vertaalt hij haar lach en de houding van haar schouders

nu komt het erop aan dit maakt het stemmoment overbodig

waar is dan de gorgelman met kloten in zijn keel
in het kasteel in het kasteel

waar is dan de klier met de hanentred
in de bak in de bak

waar is de sjoelkampioen met het onechte kind
in de zaal in de zaal

waar is de hand met het mes
achter je achter je

waar is de film met het happy end
daarna daarna

hoe kom ik van a naar b
we weten niet we weten niet

waar is dan de gorgelman met kloten in zijn keel
 
© Tsead Bruinja

Dit gedicht komt uit mijn Nederlandse debuutbundel 'Dat het zo hoorde' (Contact, 2003)

denk je dat we opnieuw kunnen beginnen - gedicht uit 'Dat het zo hoorde' (Contact, 2003)

drugačiji sam s tobom

svoj više ti nisam stran
okružen pušten napušten od tebe
koja si luda za mnom ja za tobom

ti s kojom koračam kroz život
s kojom kroz život moram
ja sam drugačiji

drugačiji sam s tobom
drugačiji i nag

svoj ja sam ti
dešifriran šifriran
uračunat podijeljen

svoj

ne više stran

drvo smokva i list
to smo mi

nagi u našim milostivim kožama od svjetla

odrane kože kada me promatraš
kada te promatram

na crnom krevetu izgledam bijel
u crnom sobičku

se oslobađam

nisam više ni tanak ni sićušan

s tobom ja sam nag
s tobom moje ja
je netko drugi

koga mogu promatrati

© Vertaling naar het Kroatisch door Tanja Percela

Meer over en door Sanja Percela: 

https://www.hollandsmaandblad.nl/editie/2022-8-9/gedichten-244/

Vanwege het thema van de Boekenweek 2023 (cpnb.nl/campagnes/boekenweek/), 'Ik ben alles', en mijn eerdere werk aan 'De eerste bloemlezing van de Nederlandse poëzie' (Querido, 2022), een bloemlezing met daarin veel aandacht voor streektalen en andere dialecten die binnen het Koninkrijk worden gebruikt om gedichten in te maken, leek het mij mooi om mijn Friestalige boekenweekgedicht 'Oars bin ik mei dy / Anders ben ik met jou' in zoveel mogelijk tongvallen te laten overzetten.

Het gedicht in het Fries en in het Nederlands:

OARS BIN IK MEI DY (het Friese origineel)

eigen bin ik dy net langer frjemd
omjûn ûntjûn opjûn troch dy
mei wa’t it dik oan is

mei wa’t ik troch it libben gean
mei wa’t ik troch it libben moat
bin ik oars

oars bin ik mei dy
oars en neaken

eigen bin ik dy
ûntsifere besifere
opnaam dield

eigen

net langer frjemd

beam fiich en blêd
binne wy

bleat yn ús genedige feltsjes fan ljocht

strûpt troch hoechsto my
ik dy besjoch

op in swart bêd lykje ik wyt
yn in swart hok
kom ik los

bliuw ik net langer skraal en lyts

neaken bin ik
mei dy is ik
in oar nei

wa’t ik sjen kin

*
ANDERS BEN IK MET JOU

eigen ben ik jou niet langer vreemd
omgeven ontgeven opgegeven door jou
met wie het dik aan is

met wie ik door het leven ga
met wie ik door het leven moet
ben ik anders

anders ben ik met jou
anders en naakt

eigen ben ik jou
ontcijferd becijferd
opgenomen gedeeld

eigen

niet langer vreemd

boom vijg en blad
zijn wij

bloot in onze genadige huiden van licht

gestroopt door hoe jij mij
ik jou bezie

op een zwart bed lijk ik wit
in een zwart hok
kom ik los

blijf ik niet langer schriel en klein

naakt ben ik
met jou is ik
een ander die

ik kan bezien

© Tsead Bruinja

'Drugačiji sam s tobom' - Boekenweekgedicht Tsead Bruinja in het Kroatisch door Sanja Percela

Vertaling en origineel door Eppie Dam. Met toestemming geplaatst

HET IS GRIJS EN HET ZIT IN JE HOOFD

Het is grijs en het zit in je hoofd.
Het is een raadsel, zoveel is bekend,
en het komt voor bij vijftienhonderd mensen.
Geen nationale trend, al komt het vaker voor
bij volk van Nijkerk, Elburg, Harderwijk 
(‘Die fokveluwe trouwt z’n eigen bloed!’) 
en wonderlijk genoeg, zo wil een onderzoek,
vaker in Amsterdam en Rotterdam,
Katwijk, Den Haag, en maar al te graag
in de Friese Zuidwesthoek.

Diagonaal het land doorkruisend, ben ik verhuisd 
naar waar ik vandaan kom: de verschuilhoek,
waar taal niets opheeft met mysteries,
raadsels laag in aanzien staan 
en van jongs af aan de wereld dichtgeplakt zat
met oude Kollumers: Nieuwsblad Noordoost-
Friesland – maar zodra je even je hielen licht, 
een krant net zo open en kleurig als wat.

Ik wist waar het heenging en wie ik daar vond: 
De Schim – ik kende hem – 
die eerder in het geniep zijn crue verschijning 
al aangekondigd had, 
              hier nu, beleefd 
als een scharensliep die bleef, voor de deur stond,
zichzelf verwelkomde en afficheerde als heer.

Meneer volgens afspraak en zonder verwensing
ontvangen. Hem op de drempel
een fluim voor de voeten gemikt – 
maar ik spuugde hem niet in het gezicht.

Het is grijs en het zit in je hoofd, het is een raadsel,
bekend bij een klein publiek: het komt voor bij één
op de tienduizend – mijn bescheiden
aandeel in de statistiek.        

*

It is griis en it sit yn ’e holle

It is griis en it sit yn ’e holle.
It is in riedsel, safolle is bekend,
en it komt foar bij mar fyftjinhûndert minsken.
It is gjin lanlike trend, al komt it faker foar
bij folk fan Nijkerk, Elburch, Hurderwyk
(‘Dy fokfeluwe trout mar yninoar om’)
en stomgenôch, fertelle de boeken,
faker yn Amsterdam en Rotterdam,
Katwyk, Den Haach, en mar al te graach
yn ’e Fryske Súdwesthoeke.

Hookstrooks bin ik oerstutsen,
diagonaal nei dêr’t ik weikom: de ferskûlhoeke,
dêr’t taal neat ophat mei mystearjes,
riedsels op in minne namme lizze
en myn ûnthâld de wrâld noch tichtplakt wist
mei âlde Kollumers: Nieuwsblad Noordoost-
Friesland – mar sa gaust der even net bij bist,
like iepen en kleurich as wat.

Ik wist wêr’t it hinne gie en wa’t ik tsjinkomme soe:
De Skim,
dy’t earder – as koe ik him – syn liepe ferskining
yn ’t genyp al oankundige hie,
hjir no
as in skjirsliper dy’t bleau, foar de doar stie,
himsels ferwolkomme en affisjearde as hear.

Menear neffens ôfspraak ûntfongen.
Net mei ferwinskingen struid. Him op ’e drompel
in kwits foar de fuotten spuid –
mar ik flybke him net yn ’t gesicht.

It is griis en ik sit yn ’e holle, it is in riedsel,
bekend bij in lyts publyk: it komt foar bij ien
op ’e tsientûzen – myn beskieden
oandiel yn ’e statisyk.


Meer over Eppie Dam:

http://www.sirkwy.nl/titel/533#.VLYxYiuG8xI

http://home.planet.nl/~meul2882/fries/Dam,Eppie.html

Het gedicht 'It is griis en it sit yn 'e holle / Het is grijs en het zit in je hoofd' - Eppie Dam

SATELLIET DIPLOMAAT

welke handen startten de machine
die de planken zaagde voor je bed?

wie bracht de boom plantte hem
en wie kwam hem halen?

naar welk huis keerden ze aan het einde
van hun lange dag terug?

als ze mochten kiezen waar jij op hun planken
van zou mogen dromen
wat zouden ze je toewensen?

niets slechts geen oorlog of honger
geen groot verlies of verdriet
en dat is wat je verdient

wanneer je 's nachts wakker geschud door een vraag
het plafond bekijkt

de maan door een kier in de gordijnen de planken beschijnt
een satelliet op 36.000 km hoogte eerst jouw huis
en dan dat van de timmerman passeert
jij je ogen weer sluit

en er geen verschil meer is
tussen wie je bent aan vergader
of ontbijttafel

in of buiten je bed



Dit is het openingsgedicht van de bundel 'Binnenwereld Buitenwijk Natuurlijke Omstandigheden' (Cossee, 2015). Ik schreef het voor oud-ambassadeur Edy Korthals Altes (1924) in opdracht van het EO radio programma 'Dit is de dag'.   

"Korthals Altes kwam in 1986 als ambassadeur in Madrid in gewetensnood. Hij kon niet langer verantwoordelijkheid dragen voor de wapenwedloop tussen de NAVO en de Sovjet-Unie. Na een lange loopbaan in diplomatieke dienst trad hij terug als ambassadeur. Sindsdien zet hij zich in voor verandering in Europa. Volgens Korthals Altes zijn we geobsedeerd geraakt door geld verdienen en losgekomen van wat werkelijk belangrijk is. Daarom is het zaak om terug te keren naar de bronnen van onze cultuur."

Meer over Edy Korthals Altes op Wikipedia:
http://nl.wikipedia.org/wiki/Edy_Korthals_Altes

Een interview met Edy Korthals Altes voor de IKON:
http://www.npo.nl/het-vermoeden/07-08-2010/POW_00285245

De uitzending van 'Dit is de dag' is op dit moment niet online terug te beluisteren. 


Satellietdiplomaat - gedicht

VERFILMD

ze gaan ons leven niet verfilmen
niet hoe we tegen een bal trapten 
of bij onze moeder op schoot zaten
niet hoe we liefde weg lieten glippen
of hoe we een nieuwe vlam wonnen 
ze gaan ons leven niet verfilmen 
niet hoe we ons afzetten tegen

onwillig jonge moeders uitzwaaiden 
of hoe we diepte leerden vinden
en samen leerden graven 
verminkte harten maken slechte scheppen

ze gaan ons leven niet verfilmen
niet hoe we kinderen vasthouden
en wat ze bij ons losmaken
ondeugend balancerend
op de grenzen van een vriendschap

maar wij kunnen veel hebben
zijn omarmd en weggeduwd
en we staan hier nog steeds

ze gaan met ons leven niets doen
maar wij werken eraan
er is veel over ons te vertellen
genoeg voor een film een boek
of iets summiers als een straatnaam

en niets van dat alles zou uit kunnen drukken wie we waren
in de harten van onze moeders vaders broers zussen 
vrienden en buren waarin de bal nog rolt 
de schoot warm is de deur open

niet op maar achter hun gezicht moet je kijken
dat is wat ze ook proberen bij jou te doen

Dit is het vijfde gedicht in 'Binnenwereld Buitenwijk Natuurlijke Omstandigheden' (Cossee, sept. 2015). Ik schreef het voor de verjaardag van een goede vriend die ik leerde kennen via mijn buren. Hij komt daar een paar keer per week op de koffie en ik schuif dan aan. We zijn beide dol op hun twee jonge zoons (en hun ouders) die we vanaf hun geboorte kennen. Wij hebben beide geen kinderen en dat is totaal geen probleem, maar het is prachtig om die twee op te zien groeien en even mooi om dat met een vriend te delen. We hebben goeie gesprekken, onzingesprekken en gaan regelmatig samen naar de film, waarbij we het liefst kiezen voor superheldenfilms of sience fiction. Onze vriendschap is 3D. 

Verfilmd - gedicht

ECHT

wij weten niet waar we aan beginnen als we beginnen
verbazen ons over wat er uit de verhuisdozen komt
willen niet weten waar we aan beginnen

het karton bewaren we achter een kast in de gang
uitgevouwen dieven van de nacht mogen ze meenemen
vuilnismannen niet

denken te menen waar we aan beginnen
kunnen niet weten waar we mee thuiskomen
of waar we het achterlaten

spreken ergens te laat af het niet meer te doen
en stoppen het te doen
het is een druppel op een lauwwarme plaat
die niet sist maar langzaam verdampt
we verdwijnen tussen de randen

je herinnert je niet alleen de mooie dingen
je herinnert je het verkrampte gezicht de woede ziekte
vermoeidheid het vergelen

wij weten niet waar we aan beginnen
moeten kiezen en kibbelen over wat er mee
of naar de kringloop gaat
gaan aan elkaar voorbij 
voegen gezichten toe aan de carrousel
beginnen opnieuw

menen het dan pas echt

Dit is het zesde gedicht in 'Binnenwereld Buitenwijk Natuurlijke Omstandigheden' (Cossee, sept. 2015). Het werd geschreven voor het tijdschrift Tirade (nr. 454) dat op 1 mei 2014 verscheen. Centraal stonden "nieuwe liefdesgedichten en vertaalde liefdespoëzie".  

Meer over dat nummer op http://www.tirade.nu/?p=13706

Voor het beeld van de "caroussel" ben ik dank verschuldigd aan de schrijvers van de serie 'Friends'. Ik meen dat Chandler daarin iets zegt over alle vrouwen war hij wel 'iets' voor voelt en die hij zich op eenzame momenten met de handen onder de dekens voor zijn geestesoog haalt.

De afbeelding is afkomstig van http://raipun.deviantart.com/art/Caroussel-finished-155279575 - http://christianevleugels.com/

Echt - gedicht

DE VUURTOREN VAN HET LICHT DE CONTOUREN

		voor tsjêbbe hettinga

jij bent mijn wad nog niet over
en ik ben nog niet op jouw eiland
maar als ik jouw kant wel op kan komen
wil ik dat je in de keuken staat
in je ene hand het mes en in de andere
een tomaat brood peper en olie
jij bent mijn wad nog niet over
en ik ben nog niet bij jouw tent

sas wilde nog met je te schaatsen
en ik wilde nog eens horen hoe je de friese verslaggever
die er apart voor naar rotterdam was gekomen
nee verkocht omdat ze te lui waren geweest
je werk te lezen

jouw rug rechter  dan de mijne

jij bent mijn wad nog niet over
en ik sta nog niet naast je klapstoel
de blikjes bier doe ik alvast in een zak
hang ze aan een boom in de sloot

ik wil jouw kant wel even opkomen
geef mij het nummer van je kamer
en waarschuw ze maar daar
dat we dit keer langskomen 
om veel meer dan een visje
om meer dan van het licht
de contouren


Dit is het zevende gedicht in 'Binnenwereld Buitenwijk Natuurlijke Omstandigheden' (Cossee, sept. 2015). Het werd geschreven om voorgedragen te worden tijdens de uitvaartdienst van de Friese dichter Tsjêbbe Hettinga (http://www.sirkwy.nl/).

Op 14 maart 2013, de dag van de uitvaart, maakte ik de volgende blogtekst over deze tekst: "Er waren eens twee Friezen, één Groninger en één Drent, te weten Tsjêbbe Hettinga, Tsead Bruinja, Jan Veldman en Erik Harteveld. Drie van die vier liepen op 23 februari 2005 vroeg op de middag langs de besneeuwde duinen van Schiermonnikoog toen ze muzikant en toneelschrijver Jan Veldman tegenkwamen, die als vroege vogel het strand alweer gezien had en terugging naar het dorp op blikjes bier te kopen tegen de nachtelijke dorst. We waren op het eiland in het kader van het festival http://www.schrijversomdenoord.nl/ en ik was er ook als schouder en dichtergeleidehond voor Tsjêbbe.

Na een lange dag van voordrachten, maaltijden en drinkgelagen in Hotel van der Werf, klonk om één uur de laatste ronde. Tsjêbbe logeerde in Hotel van der Werf, terwijl Veldman, Bruinja en Harteveld nog door de koude terug moesten naar hun pension buiten het dorp. 

Toen de bar eenmaal gesloten was, vroeg Tsjêbbe voorzichtig naar de blikjes bier. Die waren helaas nog steeds in het pension, dus ik moest hem teleurstellen."

Het gedicht werd oorspronkelijk in het Fries geschreven, maar paste beter in de komende Nederlandstalige bundel dan in de volgende Friese die zal bestaan uit een lang verhaal.

In de voordracht lees ik daarom na de vertaling ook het Friese origineel voor dat ik ook hieronder plaats. De opmaak van de vertaling is anders dan die van het origineel omdat ik in een bundel de gedichten liever op één pagina zie.

de fjoertoer fan it ljocht de kontoeren

do bist myn waad noch net oer
en ik bin noch net op dyn eilân

mar at ik dyn kant al opkomme kin
wol ik datst yn de keuken stiest

yn dyn iene hân it knyft
en yn de oare in tomaat

bôle piper en oalje

do bist myn waad noch net oer
en ik bin noch net by dyn tinte

sas woe noch mei dy te riden
en ik woe nochris hearre

hoest de omrop dy't apart derfoar 
nei rotterdam kaam wie

nee ferkochtest
omdat se te sleau west hienen
dyn wurk te lêzen

dyn rêch rjochter
as mines

do bist myn waad noch net oer
en ik stean noch net neist dyn klapstoel

de blikjes bier
doch ik alfêst yn in pûde
hingje se oan in beam
yn de sleat

ik wol dy kant wol efkes opkomme
jou my it nûmer fan dyn keamer

en warskôgje se mar dêr
dat we dit kear delkomme
om folle mear
as in fiskje

om mear as fan it ljocht
de kontoeren


Voor meer over Tsjêbbe Hettinga:

http://www.sirkwy.nl/titel/530#.VRfYG_msUxJ

http://www.poetryinternationalweb.net/pi/site/poet/item/4039/Tsjebbe-Hettinga (Engelstalig)

http://www.reinjanmulder.nl/2013/03/bij-de-dood-van-tsjebbe-hettinga-en-wer-op-e-flecht-foar-de-lekkende-kraan-fan-it-fertriet/ (Mooi in memoriam door Reinjan Mulder)



De vuurtoren van het licht de contouren - gedicht

WAT JE MET EEN STAD KUNT DOEN


er bestaat een afrikaans volk dat gelooft
dat ieder mens geboren wordt als goed mens 
als goed mens met simpele verlangens
verlangend naar veiligheid liefde
vrede geluk

een stad wordt eerst een paar dagen gebombardeerd
daarna worden er zelfmoordenaars op afgestuurd
wanneer
 
er bestaat een volk dat gelooft dat ieder mens
geboren wordt als goed mens
wanneer wanneer 

iemand iets verkeerds doet nemen ze die man mee
nemen ze die vrouw mee naar het midden van de stad

STAM EROMHEEN

twee dagen lang noemen ze alle goede dingen
die hij of zij gedaan heeft

een stad wordt eerst een paar dagen gebombardeerd

karretjes werden door de hettieten al gebruikt
als wapens om hun vijanden mee te rammen
in volle vaart

de dichter is geen historicus
de dichter is de conciërge van de tijd
wanneer wanneer
wanneer iemand iets verkeerds doet 
nemen ze die man of vrouw mee

twee dagen lang noemen ze alle goede dingen
die hij of zij gedaan heeft zodat de verbinding
met hun ware aard weer tot stand komt
om hen te herinneren aan wie ze zijn

wanneer wanneer 
wanneer ze inzien waar ze van losgeraakt zijn
roepen ze

ik ben goed
ik ben goed
een stad

wordt eerst een paar dagen gebombardeerd
totdat wanneer

in de middeleeuwen leenden arabieren 
van chinezen de slingerarm
geen potten met buskruit maar aan ziektes overleden dieren
werden de vestingmuren over gekatapulteerd

ik wil niemand op ideeën brengen 
psssst kijk eens naar de mogelijkheden in west-afrika
goede abu

ik ben je historicus niet
ik ben de conciërge van je tijd

Dit is het twaalfde gedicht in 'Binnenwereld Buitenwijk Natuurlijke Omstandigheden' (Cossee, sept. 2015). Eind september was ik vijf dagen lang gastschrijver van VPRO's Nooit Meer Slapen (http://www.vpro.nl/nooitmeerslapen.html). Dit was mijn eerste bijdrage.

Ik had gelezen over de Afrikaanse stam, over de geschiedenis van wapens, over IS en luisterde naar de nieuwe cd van Magnus, waarop ik Tom Barman hoorde zingen: "The poet is the janitor of our time."

Vandaag zocht ik nog eens naar het verhaal van die stam, zodat ik een link kon toevoegen. Er wordt door een aantal mensen beweerd dat het een hoax zou zijn en er niets van het verhaal klopt.  Misschien moest ik dat nog in het gedicht verwerken.

Daarna vond ik dit stuk over de Babemba stam:

"In The Art of Forgiveness, Lovingkindness, and Peace, Jack Kornfield describes an African forgiveness ritual: 'In the Babemba tribe of South Africa, when a person acts irresponsibly or unjustly, he is placed in the center of the village, alone and unfettered. All work ceases, and every man, woman, and child in the village gathers in a large circle around the accused individual. Then each person in the tribe speaks to the accused, one at a time, each recalling the good things the person in the center of the circle has done in his lifetime. Every incident, every experience that can be recalled with any detail and accuracy, is recounted. All his positive attributes, good deeds, strengths, and kindnesses are recited carefully and at length. This tribal ceremony often lasts for several days. At the end, the tribal circle is broken, a joyous celebration takes place, and the person is symbolically and literally welcomed back into the tribe.'" (http://www.throughyourbody.com/babemba-tirbe-spiritual-iq-power-love-forgiveness/)

Voorlopig laat ik het dus nog even staan. Ik ben je conciërge niet, ik ben de duimzuiger van je tijd.

Wat je met een stad kunt doen - gedicht

NU DAN DE NEDERLAAG GELEDEN IS

xu lihzi liep langs het spoor 
tot hij bij de stad 
tot hij bij de lopende band
tot hij bij de plek aankwam
waar hij zijn jeugd en lichaam inruilde
voor een stofsmogstofhoest
en een leven dat hem koud liet
beide propte hij in een schandalig gedicht
dat op een website staat
lieplangs het spoor

xu lizhi leek volgens de dorpsoudsten 
op zijn grootvader bamboestok 
die van het oplossen van raadsels hield
duivelse japanners hebbben hem levend verbrand
snippers 1943 su-hu-lingers

xu lihzi dunne klerenhanger 
volgens de dorpsoudsten liep hij langs het spoor
tot hij bij zijn stad aankwam 
waar zelfs de machines in slaap sukkelen
de ma’ahn van ijzer is
een vierkante kamer
beät hij besliep hij bescheet hij bedacht hij
beschreef xu zonder zon
en ging maar niet dood loonstrook
als hij een raam opent
verschuift hij het deksel van een kist
loonstrook
 
xu lihzi liepin zijn laatste schandalige gedicht loonstrook
zegt ‘ie dat ‘ie nog een keer de oceaan wil zien
een berg wil beklimmen 
dat hij zijn verloren ziel terug zou willen roepen intercom
maar dat hem het niet lukt
intercom
dat we niet rouwig hoeven te zijn
het was prima toen hij kwam intercom
het was prima toen hij ging
prima de xu lihzi nam stappen 
toen hij niet door de bibliotheek werd aangenomen
kloonstrook intercom  spoor

nu is er een xu aan de wereld ontsnapt
die van zijn raam een deur makte
van de straat een gr’f

en ik lig er niet wakker van 6.0

Dit is het vijftiende gedicht in 'Binnenwereld Buitenwijk Natuurlijke Omstandigheden' (Cossee, sept. 2015)

Ik schreef het naar aanleiding van een link die de dichter Frank Keizer deelde op Facebook en vanwege uit uitnodiging voor het Herman Gorter Festival te Balk vorig jaar.

Meer over Xu Lizhi:

https://libcom.org/blog/xulizhi-foxconn-suicide-poetry

Het gedicht van Gorter waaraan ik de titel heb ontleend:

Nu dan de nederlaag geleden is,
En d’arbeiders teruggestoten zijn
In der tirannie donkre duisternis,
Nu wil ik zingen, zacht en hel en fijn,

Hoe zij herstijgen uit bekommernis
Weder naar der lichts goudenen zonneschijn
Want mijn hart leeft hun leven. En ’t is wis
Dat zij herstijgen zullen, sterk en rein.

Zij zullen weder opvliegen ten hemel
Van uit der slavernij diep donkre poel,
Zij zullen zich verovren het gewemel

Der aarde. Nu voor goed. Het Hoge Doel.
Dit wil ik zingen in een gouden schijn.
In nederlaag wil ik hun dichter zijn.

Herman Gorter
uit 'De Arbeidersraad'

Nu dan de nederlaag geleden is - gedicht

HOWEVER IS A FANCY BUT

de vijf meest voorkomende vormen van spijt
op het sterfbed zijn 

1. had ik maar de moed gehad om mijn eigen leven te leiden
en niet dat wat men van mij verwachtte
2. had ik maar niet zo hard gewerkt
3. was ik maar niet zo bang geweest om mijn gevoelens te uiten
4. had ik nog maar contact gehad met al mijn vrienden
5. had ik mezelf maar wat gelukkiger laten zijn

    gelul geouwehoer geklets
 gebabbel gewauwel gezwets
geouwehoer gebazel gekwek
   gebeuzel gezwam gebep
    apekool kul wespennest

ik vrees niet de hel
van de straf voor mijn zonden
in dit leven

ik vrees de hel
van de straf van dit leven

een onoverzichtelijke 
en slechts tijdelijk
behandelbare wond

die ik steeds opnieuw opentrek

Dit is het zeventiende gedicht in 'Binnenwereld Buitenwijk Natuurlijke Omstandigheden' (Cossee, sept. 2015)

However is a fancy but - gedicht

EERST ZIEN DAN GELOVEN

de ongelovige roekana 
die de sterkste man was van koeraisj
vreesde niemand ook god niet

waarop de profeet hem uitdaagde tot een worstelpartij
die hij nooit zou kunnen winnen

toen de beide schouders van roekana
de harde rotsgrond raakten 
was hij overwonnen
maar niet overtuigd

waarop mohammed een boom beval naar hem toe te komen
en vervolgens de boom als een braaf schoothondje
terugstuurde naar zijn hok

wij hoeven niet overtuigd te worden
door de kracht van de schreeuw 
de overrompelende techniek
van aanvallende microfoons
het wonder van de massa

wij moeten overtuigd zijn van onze vrijheid
onze stem die zich verheft
en blijven oefenen

ook als we met beide schouders de grond raken 
onze wortels vernield voor onze ogen worden gehouden
het kwade nalaten

Gedicht nr, 26 uit 'Binnenwereld Buitenwijk Natuurlijke Omstandigheden' (Cossee, sept. 2015).  Het werd geschreven in maart 2012 bij een uitzending van EO's radio 1 programma 'Dit is de zondag'. Te gast was de politicus Sander Terphuis:

"De slechtziende Ahmad Qeleich Khany groeit op in Iran, krijgt steeds meer moeite met de strakke regels die de ayatollah's de bevolking opleggen en besluit het land te ontvluchten. Hij weet zich op te klimmen tot de nationale worstelploeg van Iran en slaagt er tijdens een internationaal toernooi in Assen in te vluchten en vraagt asiel aan in Nederland. Hij voelt zich zo thuis in Nederland dat hij ervoor kiest een Nederlandse naam aan te nemen: Sander Terphuis. Vele jaren geniet hij van de vrijheid om te zeggen wat je denkt en te doen wat je wilt; vrijheden die hij in Iran zo had gemist. Hij wordt Nederlander tussen de Nederlanders en een schoolvoorbeeld van een succesvol geïntegreerde niet-Westerse immigrant.

Maar de liefde voor zijn nieuwe vaderland bekoelt. Hij denkt er zelfs serieus over na om opnieuw een land te ontvluchten. Waarom voelt Terphuis zich steeds minder thuis in Nederland? En wat zou er moeten gebeuren om daarin verandering te brengen?"

http://www.sanderterphuis.nl/
http://www.soebratie.nl/religie/wonderen/wonder.htm

Eerst zien dan geloven - gedicht

OOK


moet iedere avond komt in je op
komt op je af

bij wie zijn we achtergelaten
waar worden we ondergebracht

schrale vloek
vanzelfsprekende verlossing

dat puntsgewijs bedanken
bèhdankjes afvinken
en dan

openen kijken waaien vertakken vliegen waaien landen vertakken verdampen beschijnen verwaaien vertakken
vliegen verdwijnen waaien vertakken

een zwerm vissen duikt als een school vogels op 
en over 't plein rond de toren rond

vertakken waaien vertakken waaien en omhoog naar
verdampen beschijnen verwaaien condenseren
en vallen en stijgen

hijskraan op zondag boven amsterdam
arbeidershanden om de gouden kranen

ook

*

Gedicht nr, 36 uit 'Binnenwereld Buitenwijk Natuurlijke Omstandigheden' (Cossee, sept. 2015). 

Ook - gedicht

Dit is een gedicht uit de bundel "Binnenwereld buitenwijk natuurlijke omstandigheden" (Cossee, 2015).

WESTERN UNION


vijfhonderd koks zangers vissers timmerlui
dokters en wetenschappers stappen vol goede moed
aan boord van een droom om schoonmaker te worden
bij elkaar gespaarde huizen te poetsen
of een welverdiende aanbouw te plaatsen
na uw promotie

valt er een balk op hun hoofd dan zijn ze niet verzekerd
breken ze hun nek als ze uitglijden over een gladde tegelvloer
dan zijn ze niet verzekerd

en terwijl u een pensioen opbouwt
om ervoor te zorgen dat u later
niet voor verrassingen komt te staan

loopt een van hen langs een muziekwinkel
en neuriet keurig ingeburgerd

is het lang geleden is het lang geleden 
dat mijn hartje riep

met z'n ding dinge dong 

is het lang geleden is het lang geleden 
in de zomerzon ging het 

BIM BAM BOM!

en stuurt geld naar een nichtje
dat haar vader in brand zag staan


Western Union - gedicht

Dit is een gedicht uit de bundel "Binnenwereld buitenwijk natuurlijke omstandigheden" (Uitgeverij Cossee, 2015)

JOUW WERELD EN JOUW WERELD VAN KRENTENBROOD


jongens zeggen en weten dat ze het horen
dat ga ik gewoon doen jongens zeggen en weten
dat ze het horen folkert johan klaas bram bert tjeco
nico rené peter sije jan-harm kees 

hun werk gaat over data keiharde feiten
het mijne over een oordeel een mening
een vooruitgeschoven kind

en altijd feest en altijd muziek aan
waar happen ze 't beest?

de meeste mensen zouden juist wel graag
op mijn afdeling opgesloten willen worden
niemand ziet in hen vertrouwen berouw
verdriet tot de knieën gezongen

de kans om met anderen samen te werken
wordt verkleind 		door jongens

we kijken naar een foto van een bespikkelde kikker
die nu heel onhandig van het scherm verdwenen is

politici moeten een verhaal vertellen
en cijfers zijn belangrijke personages in dat verhaal
maar de verteller moet geen onderdeel
van het verhaal worden de politicus
moet het verhaal worden

zouden hier de hele avond over kunnen blijven praten


Jouw wereld en jouw wereld van krentenbrood

SATELLIET DIPLOMAAT

welke handen startten de machine
die de planken zaagde voor je bed?

wie bracht de boom plantte hem
en wie kwam hem halen?

naar welk huis keerden ze aan het einde
van hun lange dag terug?

als ze mochten kiezen waar jij op hun planken
van zou mogen dromen
wat zouden ze je toewensen?

niets slechts geen oorlog of honger
geen groot verlies of verdriet
en dat is wat je verdient

wanneer je 's nachts wakker geschud door een vraag
het plafond bekijkt

de maan door een kier in de gordijnen de planken beschijnt
een satelliet op 36.000 km hoogte eerst jouw huis
en dan dat van de timmerman passeert
jij je ogen weer sluit

en er geen verschil meer is
tussen wie je bent aan vergader
of ontbijttafel

in of buiten je bed

Dit is het openingsgedicht van de bundel 'Binnenwereld Buitenwijk Natuurlijke Omstandigheden' (Cossee, 2015) met een soundscape van Jaap van Keulen (http://jaapvankeulen.nl/). Ik schreef het voor oud-ambassadeur Edy Korthals Altes (1924) in opdracht van het EO radio programma 'Dit is de dag'.

"Korthals Altes kwam in 1986 als ambassadeur in Madrid in gewetensnood. Hij kon niet langer verantwoordelijkheid dragen voor de wapenwedloop tussen de NAVO en de Sovjet-Unie. Na een lange loopbaan in diplomatieke dienst trad hij terug als ambassadeur. Sindsdien zet hij zich in voor verandering in Europa. Volgens Korthals Altes zijn we geobsedeerd geraakt door geld verdienen en losgekomen van wat werkelijk belangrijk is. Daarom is het zaak om terug te keren naar de bronnen van onze cultuur."

Meer over Edy Korthals Altes op Wikipedia:
nl.wikipedia.org/wiki/Edy_Korthals_Altes

Een interview met Edy Korthals Altes voor de IKON:
www.npo.nl/het-vermoeden/07-08-2010/POW_00285245

De uitzending van 'Dit is de dag' is op dit moment niet online terug te beluisteren.

Bonustrack - Satellietdiplomaat - met soundscape van Jaap van Keulen

WAT JE MET EEN STAD KUNT DOEN

er bestaat een afrikaans volk dat gelooft
dat ieder mens geboren wordt als goed mens 
als goed mens met simpele verlangens
verlangend naar veiligheid liefde
vrede geluk

een stad wordt eerst een paar dagen gebombardeerd
daarna worden er zelfmoordenaars op afgestuurd
wanneer

er bestaat een volk dat gelooft dat ieder mens
geboren wordt als goed mens
wanneer wanneer

iemand iets verkeerds doet nemen ze die man mee
nemen ze die vrouw mee naar het midden van de stad

STAM EROMHEEN

twee dagen lang noemen ze alle goede dingen
die hij of zij gedaan heeft

een stad wordt eerst een paar dagen gebombardeerd

karretjes werden door de hettieten al gebruikt
als wapens om hun vijanden mee te rammen
in volle vaart

de dichter is geen historicus
de dichter is de conciërge van de tijd
wanneer wanneer
wanneer iemand iets verkeerds doet 
nemen ze die man of vrouw mee

twee dagen lang noemen ze alle goede dingen
die hij of zij gedaan heeft zodat de verbinding
met hun ware aard weer tot stand komt
om hen te herinneren aan wie ze zijn

wanneer wanneer 
wanneer ze inzien waar ze van losgeraakt zijn
roepen ze

ik ben goed
ik ben goed
een stad

wordt eerst een paar dagen gebombardeerd
totdat wanneer

in de middeleeuwen leenden arabieren 
van chinezen de slingerarm
geen potten met buskruit maar aan ziektes overleden dieren
werden de vestingmuren over gekatapulteerd

ik wil niemand op ideeën brengen 
psssst kijk eens naar de mogelijkheden in west-afrika
goede abu

ik ben je historicus niet
ik ben de conciërge van je tijd

Dit is het twaalfde gedicht in 'Binnenwereld Buitenwijk Natuurlijke Omstandigheden' (Cossee, sept. 2015). Eind september was ik vijf dagen lang gastschrijver van VPRO's Nooit Meer Slapen (www.vpro.nl/nooitmeerslapen.html). Dit was mijn eerste bijdrage.

Ik had gelezen over de Afrikaanse stam, over de geschiedenis van wapens, over IS en luisterde naar de nieuwe cd van Magnus, waarop ik Tom Barman hoorde zingen: "The poet is the janitor of our time."

Vandaag zocht ik nog eens naar het verhaal van die stam, zodat ik een link kon toevoegen. Er wordt door een aantal mensen beweerd dat het een hoax zou zijn en er niets van het verhaal klopt. In de versie die in de bundel staat, heb ik die informatie verwerkt.

Daarna vond ik dit stuk over de Babemba stam:

"In The Art of Forgiveness, Lovingkindness, and Peace, Jack Kornfield describes an African forgiveness ritual: 'In the Babemba tribe of South Africa, when a person acts irresponsibly or unjustly, he is placed in the center of the village, alone and unfettered. All work ceases, and every man, woman, and child in the village gathers in a large circle around the accused individual. Then each person in the tribe speaks to the accused, one at a time, each recalling the good things the person in the center of the circle has done in his lifetime. Every incident, every experience that can be recalled with any detail and accuracy, is recounted. All his positive attributes, good deeds, strengths, and kindnesses are recited carefully and at length. This tribal ceremony often lasts for several days. At the end, the tribal circle is broken, a joyous celebration takes place, and the person is symbolically and literally welcomed back into the tribe.'" (www.throughyourbody.com/babemba-tirbe…-forgiveness/)

Ik ben je conciërge niet, ik ben de duimzuiger van je tijd.

Bonustrack - Wat Je Met Een Stad Kunt Doen - bewerkt door Jaap van Keulen

DE DOOD IS GEEN MEESTER UIT DUITSLAND

de amerikanen leerden het van de japanners
en de japanners kopieerden het van ons
wij hadden het op onze beurt van de chinezen
of van de spanjaarden afgekeken

je windt een doek om iemands hoofd
verzadigt hem herhaaldelijk met water
zodat hij of zij wel in moet slikken
en vlot krijg je antwoord op al je vragen

voordat ze een naïeve romantica was
die haar brieven met sieg heil ondertekende
had schoonheid haar eigen gezicht
al ruimschoots verbrand

sindsdien proberen wij een fik te blussen
en proberen zij het vuurtje
aan te laten wakkeren

we gooien een concert ertegenaan
laten helikopters met loodzware olijftakken overvliegen
die met messcherpe rotorbladen de ruime graven
in de wolken
net niet raken

gisteren rolde er geen fust over de rubberen matten
van het ingezakte malieveld

vonden wij tussen uitslagen uitvaarten en grafieken
tijd om ons te verdiepen

rust om elkaar in de ogen te kijken
en na te denken over wat we zo krampachtig
en armetierig instand willen houden

of wat we na 75 jaar eigenlijk
hebben te vieren

*

Dit gedicht werd geïnspireerd door het gedicht 'Todesfuga / Fuga van de dood' van Paul Celan in een vertaling door Ton Naaijkens , de uitspraak van de Duitse filosoof Theodor W. Adorno die stelde: ‘Nach Auschwitz ein Gedicht zu schreiben, ist barbarisch’, de onthulling over het verleden van de jonge Lucebert en het lezen van het gedicht 'Vrede' van Leo Vroman.

Voor het stuk over 'waterboarding' ging ik vooral ten rade bij wikipedia. Ik kan mij voorstellen dat de Japanners het van de Chinezen hebben. Verder vermeld ik als inspiratiebron graag nog de film 'The Report' over het onderzoek naar de wrede en totaal nutteloze martelmethodes van de CIA.

Wat mij op Wikipedia het meest opviel was dit:

"Door mensenrechtenorganisaties wordt waterboarding als martelen aangemerkt. Na afloop van de Tweede Wereldoorlog zijn op aandringen van de VS verschillende Japanners ter dood veroordeeld, die deze techniek hadden toegepast op geallieerde krijgsgevangenen."

En dit (waar ik dankbaar uit heb geknipt en mee heb geplakt):

"De VOC paste een vorm van waterboarding toe op Ambon in 1623. Hierbij werd een doek om het hoofd gewonden en deze werd verzadigd met water zodat het slachtoffer niet meer kon ademen en al het water moest inslikken. In een geval werd de behandeling drie of vier keer herhaald totdat het lichaam van het slachtoffer enorm opgezwollen was, zijn wangen uitstonden en zijn ogen uit de kassen dreigden te raken."

De dood is geen meester uit Duitsland - gedicht bij 75 jaar bevrijding voor de NRC

Uit de bundel 'Stofsûgersjongers / Stofzuigerzangers' (Afûk, 2013)


HARDE POLITIEMAN SNELLE MOTOR

in een oude schuur zitten vier jonge blazers
van de dorpsfanfare met tussen hen in
een fles whisky

de een heeft al baardgroei
bij de ander is het dons
dat de klok slaat

ze spelen mee met de beat uit een speelgoedkeyboard
ze staren naar de fles en mijmeren over jeltsje van de videotheek
hoe ze voorover leunt als ze de kortingsbonnen
uit de krant knipt

de stad waar ze gaan studeren
het uit huis en het laatste optreden van de fanfare
wie er aan de weg zal staan

is het richt van wie henk de pony mocht borstelen
en de stal uitmestte

die hem in de bar-dancing lang aankeek
maar die laatste stap nooit aandurfde
net als henk

is het het buurmeisje nynke waar wiebe mee op zwemmen zat voor diploma c
zuster van zijn beste vriend van wie het zwempak net wat doorzichtiger was
dan ze zelf dacht

of was het jan die pieter een steen op zijn kop liet vallen
steen die aan een touw over een hoge tak hing
en als val diende voor vijanden
die ze nooit hadden gezien

jan zijn vader was bij de politie
als er wat loos was vroeg hij wat er gebeurd was
en stoof snel de tegenovergestelde kant op

jan had een snorretje net als zijn vader
en een paar van de jongens alleen
nog maar dons

dons dons wordt baard voor alle jongens
en zolang hun kop het nog doet blazen ze alle vier ’s nachts

in een oude schuur met een fles whisky tussen hen in
en posters aan de muur van richt nynke jan en jeltsje
terwijl ze de kortingsbonnen uit de krant knipt 




HARDE POLITIEMAN SNELLE MOTOR

yn in âld skuorre sitte fjouwer jonge blazers
fan de doarpsfanfare mei tusken harren yn
in flesse wisky

de ien hat al burd
by de oare is it dûns
dat de klok slacht

se spylje mei de beat mei út in boartersguodkeyboard
se stoarje nei de flesse en mimerje oer jeltsje fan de fideoteek
hoe’t se foaroer linet at se de koartingsbonnen
út de krante knipt

de stêd dêr’t se studearje sille
it út hûs en it lêste optreden fan de fanfare
wa’t der oan de dyk stean sil

is it richt fan wa’t henk de pony boarstelje mocht
en de stâl útmjokse

dy’t him yn de bar-dancing lang oanseach
mar noait dy lêste stap oandoarde
lykas henk

is it it buorfamke nynke dêr’t wiebe mei op swimmen siet foar diploma c
suster fan syn bêste maat fan wa’t it swimpak krekt wat trochsichtiger wie
as se sels tocht

of wie it jan dy’t pieter in stien op ’e kop falle liet
stien dy’t oan in tou oer in hege takke hong
en as fal foar fijannen tsjinne
dy’t se noait sjoen hienen

jan syn heit wie by de plysje
at der wat loas wie frege er wêr’t it bard wie
en stode gau de oare kant op

jan hie in snorke lykas syn heit
en guon fan de jonges allinnich
noch mar dûns

dûns dûns wurdt burd foar alle jonges
en salang at de kop it docht blaze se alle fjouwer nachts

yn in âld skuorre mei in flesse wisky tusken harren yn
en posters oan de muorre fan richt nynke jan en jeltsje
wylst se de koartingsbonnen út de krante knipt


© Tsead Bruinja


Het boek is hier te bestellen:
http://afuk.nl/?page=shop_product&productID=4563

Harde politieman snelle motor - Tsead Bruinja

VAN KINDS AF AAN

x heeft gevraagd om overplaatsing
van beeld‑ naar dramatherapie
het duurt lang en het is hem beloofd
als hij de dramadocent erop aanspreekt
blijkt hij niet op de lijst te staan

x werkt het liefst met een opdracht
voor zichzelf tekende hij het huis van pinokkio dat in de efteling staat
hij is van kinds af aan fan en gaat het ene jaar met vrienden naar de zomer
het volgende naar de winter efteling

wat hij zou veranderen aan zijn favoriete pretpark
als hij daar een dag de baas mocht spelen?
de attracties die niet in sprookjesstijl zijn vormgegeven
zouden er als eerste aan moeten geloven
de python hup eruit

het is een attractie waarbij de wachtrij niet genoeg onderdeel vormt van het verhaal

bij beeldtherapie kreeg x de opdracht een levenslijngrafiek te tekenen
op de horizontale zette hij streepjes voor leeftijd
op de verticale schreef hij gelukspercentages
voor elk gedenkwaardig moment in zijn leven bedacht hij symbolen
hartjes voor verliefdheden een ♀ of een ♂ bij de geboorte van zijn kinderen
een kruis bij het jaar waarin zijn vader overleed

vroeger heeft x weleens gelarpt aan een tafel
hij speelde een foute tovenaar

iemand schiet op je en wat doe je dan?
je gaat achter een boom zitten

toen het zijn beurt was wilde hij terugschieten
dat kon niet daarvoor moest x eerst achter de boom vandaan komen
het moest stapje voor stapje

ergens ver weg in zijn toekomst als hij vijfenzestig is
ziet zijn beeldtherapeut zeventig procent geluk staan
hoe komt het dat je op je vierendertigste veertig procent gelukkig was?
wil ze weten

hoe kon dat?
wat voor leven had ik toch?
vraagt x zich hardop af

vertelt dan dat hij een delictverleden heeft
maar ook hele periodes zonder delicten heeft gekend

Van kinds af aan

HOE KOMT HET DAT MENSEN X ANDERS ZIEN DAN HIJ ZICHZELF ZIET

x neemt zijn moeder niets kwalijk zijn moeder is zijn beste maatje

ze wilde haar kinderen een betere toekomst geven en die was er niet op de antillen

ze ging te snel van school af kreeg zes kinderen

nog geen jaar zat er tussen hen

ik weet niet of je konijnenkeuteltjes kent zegt x maar zo kwamen we eruit

in het opvangcentrum in nederland was stelen normaal met twintig man gingen ze naar de winkel
wilde je een fiets dan pakte je een fiets

zijn moeder deed mee
dat vond hij onbegrijpelijk ik huilde elke dag
ik miste mijn familie

x werd de vaderfiguur binnen het gezin
hij zorgde voor eten voor geld en voor kleren maar daar stond ook iets tegenover

als zijn moeder kritiek op hem had pikte hij het niet

later gaf hij vrouwen alles
als ze nee zeiden voelde x zich gekrenkt

een week geleden vroeg hij zijn moeder
stel dat je honderdduizend euro weg zou kunnen nemen zonder dat iemand het zag
zou je het dan doen?

eenentwintig jaar geleden wel was haar antwoord

nu niet meer

* 

X WEET HET OOK NIET MEER

ik was iemand die ervoor gezorgd heeft dat ik hier terecht ben gekomen

ik wil niet de indruk wekken dat het altijd aan de ander ligt

ik was verslaafd
ik ben er vijftien jaar vanaf

ik ben geen leider
ik ben iemand die de schuld krijgt

ik heb de naam gekregen dat ik een groep ontwricht dat ik het team ontwricht

ik vind het moeilijk om kwetsbaar te zijn ik ben bang dat ik overlopen word

ik weet niet meer hoe ik met mensen om moet gaan

ik vind dat het strafbaar gesteld moet worden wanneer iemand niet zegt hoe hij mij ervaart
en daarmee de beeldvorming over mij beïnvloedt

het lijkt erop dat je helemaal perfect moet zijn om geholpen te kunnen worden




35
 

ik sta altijd tien-nul achter
ik heb altijd gedacht dat ik die tien-nul zou kunnen inhalen

ik ben blij dat iemand ziet dat er bij mij groei is ontstaan

als ik alles zelf zou kunnen aanleren zou ik hier niet zitten

Hoe komt het dat mensen x anders zien dan hij zichzelf ziet / X weet het ook niet meer

Tsead Bruinja (b. 1974) is a poet living in Amsterdam. He made his debut in 2000 with the Frisian language collection called 'De wizers yn it read' (The meters in the red). Bruinja’s debut in the
Dutch language, 'Dat het zo hoorde' (The way it should sound), was published in 2003, and was nominated for the Jo Peters Poetry Prize the following year. Bruinja compiles anthologies – including the famous 'Kutgedichten' (Twat Poems) and the anthology 'Droom in Blauwe regenjas - nieuwe Friese dichters' (Dream in a Blue Raincoat - new Frisian poets) –, writes critical reviews, hosts literary events and performs in the Netherlands and abroad, often with musician Jaap van Keulen and occasionally with the flamenco dancer Tanja van Susteren. His most recent collections are Overwoekerd (Overgrown; 2010), and Angel (Hook; 2008). The latter was published in newspaper form and appeared as a free download on a Dutch literary blog. Within a month it had been downloaded 2000 times. At the end of 2008 Bruinja was nominated as the new poet laureate for the Netherlands for the period 2009-2013. Bruinja came in second.

Website: www.tseadbruinja.nl

Tsead Bruinja (Rinsumageest, 1974) debuteerde in 2000 met een Friestalige bundel. Bruinja's Nederlandstalige debuut 'Dat het zo hoorde' (Contact, 2003) werd in 2004 genomineerd voor de Jo Peters PoëziePrijs. Bruinja stelt bloemlezingen samen, recenseert, presenteert, interviewt, vertaalt en treedt op in binnen en buitenland. Sinds 2008 schrijft hij geregeld een actueel gedicht voor het EO radioprogramma Dit is de dag. In datzelfde jaar maakte Herman van Veen schilderijen bij Bruinja's gedichten die geëxposeerd werden in het Natuurmuseum Fryslân. Bruinja’s meest recente bundels zijn 'Overwoekerd' (Cossee, 2010 en het tweetalige 'Stofsûgersjongers / Stofzuigerzangers'(Afûk, 2013). 

Tsead Bruinja

Popular tracks