... باران هم بود. صدای قیژ قیژ برف‌ پاک‌کن هم یک جاهایی می‌توانست قصه را همراهی کند. یک روایت شبهه‌کافکایی از مردی که به دنبال یک لیوان بلور در یک شب بارانی از خانه بیرون رفت و به جایش با یک بطری شراب به خانه برگشت... 

لیوان بلور

یادداشت مترجم:

پل سلان این شعر را در حدود ۱۹۴۵ درباره‌ی «شوآه» (که امروزه به‌غلط هولوکاست نامیده می‌شود) و تجربه‌ی اردوگاه‌های مرگ نازی‌ها نوشت و نخستین بار نسخه‌ای رومانیایی از آن را با عنوان Tangoul Mortii (تانگوی مرگ) در نشریه‌‌ای ادبی (۱۹۴۷) و سپس نسخه‌ی آلمانی را در مجموعه‌ی شعر «خشخاش و خاطره» (۱۹۵۲) منتشر کرد. امّا بعدها به دلایلی از انتشار آن پشیمان شد و تا پایان زندگی‌اش هرگز اجازه‌ی چاپ دوباره‌ی این شعر را نداد. تانگوی مرگ اشاره به رویدادی دارد که گفته می‌شود در یکی از اردوگاه‌های نازی به نام Janowska رایج بود: مأموران نازی‌ها نوازندگان یهودی را مجبور می‌کردند در حال کندن قبرها، ضرب‌وشتم‌ها، و راهپیمایی‌ها موسیقی خاصی بنوازند که آن را «تانگوی مرگ» می‌نامیدند. فوگ مرگ را اغلب مثال نقض این حکم مشهور تئودور آدورنو می‌دانند که می‌گفت «بعد از آشویتس شعرنوشتن توحش است».

فوگ (Fuge) یک فرم موسیقی کونترپوان و چندصدایی است که در آن چند موتیف متفاوت در امتداد هم با یکدیگر تلفیق و ترکیب می‌شوند و ساختاری پیچیده را می‌سازند. بهترین نمونه‌های فوگ را در آثار یوهان سباستین باخ می‌توان یافت. سلان ساختار این شعر را به‌سان یک فوگ ـ همچون یک استعاره- طرح ریخته است. البته هیچ فرم متناظر ادبی دقیق و کاملی از فوگ موسیقایی وجود ندارد. اجرای پل سلان از فوگ مرگ در نوار ضبط‌شده از او بر ویژگی چندصدایی و فوگ‌مانند این شعر تأکیدی ویژه می‌گذارد که در فهم و ترجمه‌ی آن نیز بسیار راه‌گشا بوده است.

مارگارت (Margarete) یا مارگارته اسمی مشخصاً آلمانی است برای زنان و زن مطلوب رمانتیک‌های آلمانی را به ذهن تداعی می‌کند: زنی موطلایی، زیبا و آریایی‌تبار از نژاد ژرمان. مارگارت زنی است از جنس قهرمانان زن آثار گوته و هاینه.

«شولامیت» (שולמית) یا «زولامیت» (در تلفظ آلمانی) اسمی رایج و مشخصاً یهودی است برای زنان. این واژه‌ی عبری صورت مؤنث همان سلیمان است که با «شالوم» (به معنای صلح) و «سالومه» نیز مرتبط است. این نام در کتاب مقدس (عهد عتیق: «غزل غزل‌های سلیمان») نیز می‌آید  و زنی «سبزه ولی خوبرو» وصف می‌شود.

فوگ مرگ، شعری از پل سلان

عکس‌ ها افسرده‌ اند اسماعیل - رضا براهنی

والس نوروزی  با صدای زنده یاد احمد عاشور پور پدر موسیقی فولکلور گیلان



norouz

جینگه جینگه جان با صدای زنده یاد احمدعاشورپور پدر موسیقی فولکلور گیلان

Jingeh Jingeh Jan

شعر ازمارک استرند
با ترجمه‌ای از محمدرضا فرزاد
با صدای خودم که اقیانوسی هستم به عمق یک بند انگشت!
موسیقی متن: دله یامان، با صدای زارا مگویان
(دله یامان، آهنگی ارمنی برای ابراز دلتنگی برای یار است. کومیتاس، کشیش و موسیقی‌دان ارمنی سال‌ها تلاش کرد تا موسیقی محلی و روستایی ارمنی را جمع‌آوری کند و این آهنگ هم محصول زحمات اوست. سرگذشت او مانند این آهنگ غمناک است. او از آنچه در سال ۱۹۱۵ در ترکیه عثمانی می‌گذشت نجات یافت اما مشاهده درد و رنج دیگران باعث شد تا سلامت روانی‌اش را از دست بدهد. منبع: سایت گوشه)

هیچ چیز جلو‌دارت نبود
نه لحظه‌های خوش. نه آرامش. نه دریای مواج.
تو مشغول مردنت بودی.
نه درختانی
که به زیرشان قدم می‌زدی، نه درختانی که سایه سارت بودند
نه پزشکی
که بیمت می‌داد، نه پزشک جوان سپید مویی که یک‌بار جانت را نجات داد.
تو مشغول مردنت بودی.
هیچ چیز جلودارت نبود. نه پسرت. نه دخترت
که غذایت می‌داد و از تو باز، بچه‌ای ساخته بود.
نه پسرت که خیال می‌کرد تا ابد زنده خواهی ماند.
نه بادی که گریبانت را می‌جنباند.
نه سکونی که زمین گیرت کرده بود.
نه کفش‌هات که سنگین‌تر می‌شدند.
نه چشم‌هات که به جلو نگاه نمی‌کردند.
هیچ چیز جلودارت نبود.
در اتاقت می‌نشستی و به شهر خیره می‌شدی و
مشغول مردنت بودی.
می‌رفتی سر کار و می‌گذاشتی سرما بخزد لای لباس‌هات.
می‌گذاشتی خون بتراود لای جوراب‌هات.
رنگ صورتت پرید.
صدایت دو رگه شد. بر عصایت یله می‌دادی.
و هیچ چیز جلودارت نبود.
نه دوستان‌ات که نصیحتت می‌کردند.
نه پسرت‌. نه دخترت که می‌دید نحیف و نحیف‌تر می‌شوی.
نه آه‌های خسته‌ات
نه شش‌هایت که آب انداخته بود.
نه آستین‌هایت که حامل درد دستهایت بود.
هیچ چیز جلو‌دارت نبود.
تو مشغول مردنت بودی.
وقتی که با بچه‌ها بازی می‌کردی، مشغول مردنت بودی.
وقتی می‌نشستی غذا بخوری
وقتی شب، خیس از اشک از خواب پا می‌شدی و زار می‌زدی
مشغول مردنت بودی.
و هیچ چیز جلودارت نبود.
نه گذشته.
نه آینده با هوای خوش‌اش.
نه منظره‌ی اتاقت‌، نه منظره‌ی حیاط گورستان.
نه شهر. نه این شهر زشت با عمارت‌های چوبی​اش​(سنگی‌اش)​.
نه شکست‌. نه توفیق.
هیچ کاری نمی‌کردی فقط مشغول مردنت بودی.
ساعت را به گوشت می‌چسباندی
حس می‌کردی داری می‌افتی.
بر تخت دراز می‌کشیدی.
دست به سینه می‌شدی و خواب دنیای بی‌ تو را می‌دیدی.
خواب فضای زیر درختان.
خواب فضای توی اتاق.
خواب فضایی که حالا از تو خالی‌ست.
و مشغول مردنت بودی.
و هیچ چیز جلودارت نبود.
نه نفس کشیدن‌ات. نه زندگی‌ات.
نه زندگی‌ای که می‌خواستی.
نه زندگی‌ای که داشتی.
هیچ چیز جلودارت نبود.
تو مشغول مردنت بودی...

Unnamable

Popular tracks