Leo ni siku ya homa ya ini duniani! Hivyo tunakuletea jarida maalum linaloangazia kwa undani aina, maambukizi na vipi mtu anaweza kujikinga asipate homa ya ini ambayo shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni WHO linasema zaidi ya wakazi milioni 91 barani Afrika wanaishi nao hususan aina B au C ambayo ni mbaya zaidi. WHO inasema iwapo homa ya ini haitagunduliwa mapema unaweza kupata saratani au kansa ya ini. Je kuna aina ngapi ya homa ya ini? Homa Kali ya ini ni ipi ambayo imegunduliwa sasa? Njia za maambukiz ini zipi? Na nini ufanye uweze kujikinga? Leah Mushi wa Idhaa ya Kiswahili ya Umoja wa Mataifa, na Evarist Mapesa wa Radio washirika SAUT FM ya Mwanza Tanzania wanakuletea kwa kina. Shukrani ikiwa ni kwa kituo cha habari cha Umoja wa Mataifa, UNIC Dar es Salaam nchini Tanzania kwa kuratibu mahojiano na maafisa kutoka Wizara ya Afya Tanzania na shirika la Umoja wa Mataifa la afya ulimwenguni, WHO nchini Tanzania. Karibu na mwenyeji wako ni Assumpta Massoi.

JARIDA 28 JULAI 2022 Na Assumpta Massoi- Siku ya  Homa ya Ini duniani

Hii leo katika Jifunze Lugha ya Kiswahili, Dkt. Josephat Gitonga ambaye ni Mhadhiri Mwandamizi katika Chuo Kikuu Nairobi nchini Kenya, kitengo cha Utafsiri na Ukalimani anachambua maana ya methali, Kinga na kinga ndipo moto  huwaka. Karibu!

3. Methali- Kinga Na Kinga Ndipo Moto Huwaka

Kuondoa makaa ya mawe ni mojawapo ya hatua muhimu zaidi za kupambana na mabadiliko ya tabianchi na kulinda sayari. Kuhama kutoka katika matumizi ya makaa ya mawe hadi nishati safi hupatia jamii fursa muhimu za kiuchumi na kijamii pia. Mji wa Libiąż, Poland, ulio katika eneo la uchimbaji wa makaa ya mawe ambao umedumu kwa karne nyingi, uko katikati ya mabadiliko haya. Serikali za mitaa, vikundi vya jamii, vyama vya wafanyakazi, na mashirika ya kiraia yanafanya kazi pamoja ili kunufaisha uchumi wa ndani, kurejesha ardhi ya zamani ya uchimbaji madini, na kutoa mafunzo kwa wafanyakazi kwa ajili ya kazi za kijani au kazi zisizoharibu mazingira. Benki ya Dunia inashirikiana na mataifa mbalimbali wazalishaji wa makaa ya mawe kote duniani, kuondokana na nishati hii hatari kwa mazingira na sayari dunia kwa ujumla.

Makala: Harakati za Benki ya Dunia kuuboresha mji wa Libiąż, Poland dhidi ya makaa ya mawe

Leo katika kujifunza lugha ya Kiswahili tunakwenda Zanzibar kupata ufafanuzi wa "Mkosa titi la mama, hata la mbwa hulamwa" na tunakwenda Zanzibar nchini Tanzania kwake Dkt. Mwanahija Ali Juma, Katibu Mtendaji wa Baraza la Kiswahili Zanzibar, BAKIZA.  Utafarajika hata ukipata kidogo!

Methali: 'Mkosa Titi La Mama Hata La Mbwa Hulamwa" ufafanuzi na Dkt. Mwanahija Ali Juma

Jaridani leo Ijumaa ya tarehe 30 mwezi Desemba mwaka 2022 tunakuletea habari za maombolezo na pia ya uteuzi wa naibu mkurugenzi mtendaji mpya wa UNEP.  Makala tunaelekea nchini Kenya katika makazi ya wakimbizi ya Kalobeyei na mashinani tunaangazia haki za wanawake na wasichana Afghanistan. 
1.	Ulimwengu umeendelea kuomboleza kwa masikitiko kifo cha mcheza soka wa Brazil Edson Arantes do Nascimento, almaarufu Pelé. Kwa Umoja wa Mataifa Pelé alikuwa mshambuliaji muhimu katika kufanikisha ushindi wa malengo ya Umoja wa Mataifa. Kwa nyakati tofauti akiteuliwa kuwa Balozi Mwema wa mashirika mbalimbali ya Umoja wa Mataifa kama elimu, Sayansi na Utamaduni, UNESCO na kuhudumia watoto UNICEF.
2.	Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa António Guterres Jumanne wiki hii alimtangaza Elizabeth Maruma Mrema kutoka nchini Tanzania kuwa naibu mkurugenzi mtendaji mpya wa shirika la Umoja wa Mataifa la mpango wa mazingira UNEP
3.	Makala tunaelekea nchini Kenya katika makazi ya wakimbizi ya Kalobeyei kuangazia mradi unaotumia michezo kulinda vijana hasa wa kike dhidi ya unyanyasaji wa kijinsia.
4.	Na mashinani tuungane na Ramiz Alakbarov, naibu mwakilishi na mratibu mkazi na wa misaada ya kibinadamu wa Umoja wa Mataifa nchini Afghanistan akisistiza umuhimu wa haki za wanawake kuheshimiwa. 

Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu!

JARIDA LA HABARI ZA UN 30 DESEMBA 2022 NA FLORA NDUCHA

Ni Jumanne ya tarehe 24 mwezi Januari mwaka 2023 ambapo leo tunakwenda nchini Tanzania kuangalia juhudi zinavyofanyika kuhakikisha wanafunzi hususan wa vijijini wanakuwa na mazingira bora ya kuweza kujisomea  nyakati zote. Pia tunakuletea habari kwa ufupi zikimulika hali ya usalama DR Congo, ujumbe wa Katibu Mkuu wa siku hii ya elimu duniani na ripoti ya usafirishaji haramu wa binadamu. Katika mashinani tunakupeleka nchini Kenya.

1.	Hali ya usalama inazidi kuwa mbaya huko Mashariki mwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC hususa jimboni Ituri ambako vikundi vilivyojihami vimeendelea kuua rai ana katika wiki sita zilizopita zaidi ya raia 200 wameuawa, limesema shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi duniani, UNHCR. 
2.	Ikiwa leo ni siku ya kimataifa ya elimu Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa amesisitiza kwamba elimu ni haki ya msingi ya binadamu na hivyo kila mtu anastahili kuipata. Kupitia ujumbe wake wa siku hii inayoadhimishwa kila mwaka Januari 24 Antonio Guterres amesema “ Ni msingi wa jamii, uchumi, na uwezo wa kila mtu. Lakini bila uwekezaji wa kutosha, uwezo huu utaishia kwenye mzabibu.
3.	Na ripoti mpya iliyotolewa leo na ofisi ya Umoja wa Mataifa ya madawa na uhalifu UNDOC kuhusu usafirishaji haramu wa binadamu inaelezea hofu kwamba rasilimali za kuwaokoa waathirika wa usafirishaji haramu zimeelekezwa kwenye janga la COVID-19. 
4.	Na leo katika mashinani tutakwenda Turkana nchini Kenya kumsikia Gabriel Ekaale, ambaye alianza kazi yake kama mwalimu wa shule ya upili nchini Kenya, lakini baada ya muda mfupi aligundua kwamba kazi yake inaweza kuwa na manufaa kwa jamii nzima, na sasa anafanya kazi na jamii zilizoathiriwa na ukame.

Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu!

JARIDA LA HABARI ZA UM 24 JANUARI 2023: "SOMA BAG" TANZANIA, USALAMA DRC, ELIMU, MASHIANI

Mwambata wa jeshi wa Tanzania anayehudumu kazi yake Jamhuri ya Afrika ya kati Brigedia Jenerali Absolomon Lyanga Shausi amefanya ziara ya kutembelea kikosi cha walinda amani wa Tanzania TANBAT6 wanaohudumu chini ya ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati MINUSCA ili kujitambilisha tangu kikosi hicho kianze shughuli ya ulinzi wa amani kikipokea majukumu kutoka kwa kikosi cha TANBAT5 mwishoni mwa mwaka.

Kapteni Mwijage Inyoma aliyeko nchini Afrika ya Kati anaeleza zaidi..

Makala: Mwambata jeshi wa Tanzania Brigedia Jenerali Absolomon Lyanga Shausi atembelea TANBAT 6 CAR

SASA NI MADA KWA KINA ambayo leo inatupeleka nchini Tanzania kumulika kilimo cha parachini na jinsi kinachangia kutekeleza malengo ya Umoja wa Mataifa ya Maendeleo endelevu hususan la kutokomeza umaskini. Lakini zaidi ya yote tutasikia hatua ya shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na kilimo duniani, FAO nchini Tanzania ya kuhakikisha wanapanda miche sahihi ya mbegu kama vile aiha ya HASS yenye soko kubwa nje ya nchi. Mwandaaji wa nada hii kwa kina ni Assumpta Massoi.

2. PARACHICHI ni mkombozi na sasa FAO na wadau wachukua hatua kuinua wakulima

Hii leo kwenye jarida Leah Mushi anakuletea Habari kwa Ufupi ikiangazia Tanzania, janga la chakula Afrika na Mkutano wa UN na wanazuoni. Katika Mada kwa Kina tunamulika mshindi wa Tuzo ya UN ya Haki za Binadamu Julienne Lusenge kutoka DRC na Jifunze Kiswahili maana ya neno, Kifandugu.

JARIDA LA HABARI ZA UN  07-12-23 NA LEAH MUSHI

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina tukimulika hali ya wakimbizi wa ndani na ziara ya  Kamishna Mkuu wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi, UNHCR Filippo Grandi nchini Sudan.Pia tunakuletea habari kwa ufupi, na neno la wiki tunakuleleta uchambuzi wa methali “Mjinga akierevuka, mwerevu yupo mashakani.”

1.	Huko Kinshasa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo DRC shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF na wadau wengine wa misaada ya kibinadamu wamesema wanafanya kila liwezekanalo kuwasaidia waathirika wa mafuriko mabaya zaidi nchini humo yaliyosababisha kina cha mto Congo kufurika katika kiwango ambacho hakijawahi kushuhudiwa katika kipindi cha zaidi ya miaka 60.  
2.	Gaza wakati mashambulizi makubwa ya mambomu ya Israel yakiendelea kwa njia ya anga, aridhini na baharini katika sehemu kubwa ya Ukanda wa Gaza na hususan Khan Younis na viunga vyake  na kuongeza idadi ya vifo, majeruhi na wakimbizi wa ndani shirika la Umoja wa Mataifa la msaada kwa wakimbizi wa Kipalestina UNRWA limesema jana Februari 7 jeshi la Israel lilitangaza kusitisha kwa muda na kwa kimkakati hii leo operesheni zake za kijeshi katika maeneo ya magharibi mwa Rafah kuanzia saa nne asubuhi hadi saana nane mchana saa za Israel ili kuruhusu misaada ya kibinadamu kuingia. 
3.	Mkutano wa maandalizi wa Umoja wa Mataifa wa nchi zinazoendelea zisizo na bandari (LLDCs), unaofanyika hapa Makao Makuu ya Umoja wa Mataifa New York umesema nchi hizo kwa kukosa fursa ya moja kwa moja ya kuwa na bahari  zinakabiliwa na vikwazo vikubwa vya kibiashara, mawasiliano na maendeleo.
4.	Na katika kujifunza lugha ya Kiswahili hii leo Dkt. Mwanahija Ali Juma, Katibu Mkuu wa Baraza la Kiswahili, Zanzibar nchini Tanzania, BAKIZA anachambua methali “Mjinga akierevuka, mwerevu yupo mashakani.”      

Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu!

JARIDA LA HABARI ZA UN 08 FEBRUARI 2024 NA ASSUMPTA MASSOI

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili hii leo Dkt. Mwanahija Ali Juma, Katibu Mkuu wa Baraza la Kiswahili, Zanzibar nchini Tanzania, BAKIZA anachambua methali “Mjinga akierevuka, mwerevu yupo mashakani.”

Methali - Mjinga Akierevuka, Mwerevu Yupo Mashakani

Sudan, taifa hili la Afrika ambalo mwezi Aprili mwaka jana wa 2023 wananchi waliamshwa na mapigano kwenye mji mkuu Khartoum kati ya majenerali wawili: mmoja kutoka jeshi la serikali na mwingine akiongoza wanamgambo wa Rapid Support Forces. Miezi kumi tangu mzozo huo kuzuka, takribani watu milioni 8 ni wakimbizi ambapo milioni 1.5 kati yao wamekimbilia nje ya nchi hadi Jamhuri ya Afrika ya Kati, Chad, Misri na Ethiopia huku wengine wamesalia ndani. 

Sasa wakimbizi wa ndani hali iko vipi? Kamishna Mkuu wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi, UNHCR Filippo Grandi aliwatembelea kusaidia kupaza sauti zao, na ndio mada yetu kwa kina hii leo, na msimulizi ni Anold Kayanda.

Wakimbizi wa ndani Sudan wataka vita ikome warejee nyumbani

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina ambapo Dkt. Tulia Akson, Rais wa Umoja wa Mabunge Duniani, IPU ambaye pia ni Spika wa Bunge la Tanzania anaeleza yaliyojadiliwa katika mkutano wa pamoja kati ya Umoja wa Mabunge Duniani na Umoja wa Mataifa. Pia tunakuletea habari kwa ufupi na uchambuzi wa neno MBEJAA.

1.	Leo shirika la afya la Umoja wa Mataifa duniani limetoa muongozo mpya na nyenzo za kuboresha usambazaji mdogo wa maji. Mwongozo huo wa “ubora wa maji ya kunywa: usambazaji mdogo wa maji”, na vipengele vinavyohusiana vya ukaguzi wa usafi, unalenga kuboresha ubora wa maji hususan ya kunywa, kujenga utoaji wa huduma thabiti zaidi, na kupambana na kuongezeka kwa magonjwa katika jamii zilizo hatarini na zenye uhaba wa rasilimali hiyo muhimu.
2.	Gaza, Leo wakati changamoto ya kukatika kwa umeme ikiendelea katika ukanda huo na kwingineko pia mashirika ya Umoja wa Mataifa yamesema mashambulizi ya anga yakiendelea kulenga mji wa kusini mwa Gaza wa Rafah na kusambaa kwa ripoti kwamba vikosi vya Israel vimefanya operesheni ya kijeshi ndani ya jengo la hospitali ya Nasser, wasiwasi juu ya uwezekano wa uvamizi wa ardhini wa mji huo wa mpakani wenye wakazi wengi unazidi kuongezeka. 
3.	Na leo ni siku ya kimataifa ya saratani ya utotoni ambapo mwaka huu shirika la afya la Umoja wa Mataifa duniani WHO linajikita na jukumu muhimu la wazazi, madaktari wa familia na madaktari wa watoto katika kubaini mapema saratani hiyo ya utotoni.
4.	Katika kujifunza lugha ya Kiswahili  leo ukumbi ni wake mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa  nchini Tanzania, BAKITA anafafanua maana ya neno “MBEJAA”.

Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu!

JARIDA LA HABARI ZA UN 15 FEBRUARI 2024 NA LEAH MUSHI

Hii leo jaridani tnakuletea mada kwa kina inayotupeleka nchini Kenya kufuatilia jitihada za mashirika za kuhahikisha watoto waathrika wa mimba za utotoni wameweza kurejea shule. Pia tunakuletea habari kwa ufupi zikiwemo za Gaza, Haiti na wakimbizi wakimbizi wa Sudan Kusini. Katika kujifunza lugha ya Kiswahili tunapata maana ya neno “UDENDA.” 

1.	Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi wa kipalestina (UNRWA) leo Machi 28 limetahadharisha kuhusu ujio wa baa la njaa katika Ukanda wa Gaza. UNRWA imesema yenyewe ni uti wa mgongo wa misaada ya kibinadamu Gaza lakini bado misafara yao ya chakula imezuiwa kufika kaskazini, ambako baa la njaa linajongea. Wakati huo huo Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Duniani (WHO) limesema kati ya hospitali 36 katika Ukanda wa Gaza, ni 10 tu ambazo zimesalia zikifanya kazi japo nazo kwa kiasi kidogo.
2.	Ripoti ya Ofisi ya Haki za Kibinadamu ya Umoja wa Mataifa iliyochapishwa leo inataka hatua za haraka na za ujasiri ili kukabiliana na hali ya "janga" nchini Haiti. Ripoti imeeleza kuwa magenge yanaendelea kutumia unyanyasaji wa kingono kuwatendea unyama, kuwaadhibu na kuwadhibiti watu. Wanawake wamebakwa hata baada ya kushuhudia waume zao wakiuawa mbele yao. 
3.	Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Wakimbizi (UNHCR), pamoja na wadau wake 123, Alhamis ya leo limetangaza kuwa linatafuta dola bilioni 1.4 mwaka huu ili kukidhi mahitaji ya wakimbizi milioni 2.3 wa Sudan Kusini wanaoishi katika Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo (DRC), Ethiopia, Kenya, Sudan na Uganda. Janga la wakimbizi wa Sudan Kusini linasalia kuwa ndilo kubwa zaidi barani Afrika.
4.	Na katika kujifunza lugha ya Kiswahili mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa  nchini Tanzania, BAKITA anafafanua maana ya neno “UDENDA”.

Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu!

JARIDA LA HABARI ZA UN 28 MACHI 2024 NA ASSUMPTA MASSOI

Katika harakati za kupambana na mabadiliko ya tabianchi, kuna wakati jamii ambazo bado zinaishi kiasili zimekuwa zikilaumiwa kwamba zinachangia kuharibu mazingira kutokana na wao kuishi katika mazingira fulani; mathalani misitu na mbuga jambo ambalo linakanushwa na jamii hizo wakidai kwamba kimsingi wao ndio watunzaji wazuri wa mazingira kwani wanayategemea moja kwa moja kwa mustakabali wa maisha yao ya kila siku na siku zijazo. Hivi karibuni wakati wa Mkutano wa 6 wa Baraza la Mazingira la Umoja wa Mataifa UNEA 6 uliofanyika jijini Nairobi, Kenya, Afisa habari wa kitengo cha habari cha Umoja wa Mataifa UNIS Kenya, Stella Vuzo alimhoji Alois Porokwa, Mkurugenzi wa shirika la NALEPPO kutoka jamii ya Wamaasai aliyesafiri kutoka Kijiji cha Emboreet, Wilaya ya Simajiro, Mkoa wa Manyara, Tanzania. Ni katika mazungumzo hayo ndipo Stella Vuzo akakumbuka kumuuliza Alois Porokwa swali hili ambalo ni dhana inayohusisha jamii ya Wamaasai kuua wanyama.

Ni dhana potofu kudai Wamaasai wanaua Simba ili kupata mke - Alois Porokwa

Hii leo jaridani tunaangazia mzozo na hali ya kibinadamu katika ukanda wa Gaza, na msaada wa kibinadamu nchini Ethiopia. Makala inatupeleka nchini Tanzania na mashinani nchini Somalia, kulikoni? 

1.	Shirika la Umoja wa Mataifa la msaada kwa wakimbizi wa Kipalestina UNRWA limeonya hii leo juu ya idadi kubwa ya watoto ambao wako peke yao Gaza, ama wamepoteza wazazo au kutenganishwa nao pamoja na jamaa wa familia pia wakati huu ambapo hawawezi kuhudhuria masomo na shule nyingi zikigeuka kuwa makazi ya wakimbizi wa ndni.
2.	Nchini Ethiopia, Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula Duniani WFP na wadau wake waanafanya kazi kwa kushirikiana na jamii kutambua wale wenye uhitaji zaidi wa msaada wa kibinadamu, na wananchi wamepongeza WFP kwa mfumo huu mpya wa kutambua wenye uhitaji zaidi.  
3.	Makala inakwenda nchini Tanzania kumulika ni kwa vipi mradi wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuendeleza mitaji, UNCDF uitwao CookFund unaofadhiliwa na Muungano wa Ulaya umesaidia wajasiriamali hasa wanawake kuinua wanawake wenzao kwenye sekta ya matumizi ya nishati jadidifu na hivyo kutekeleza ajenda ya 2030 ya Umoja wa Mataifa ya sio tu kuondokana na umaskini bali pia kuhimili na kukabili mabadiliko ya tabianchi.
4.	Mashinani ikiwa ni wiki ya chanjo, kniniki tembezi inayofanikishwa na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF imekuwa uti wa mgongo wa mfumo wa afya nchini Somalia na tunakutana na Jamila Moham, Mhudumu wa afya ya jamii katika kijiji cha Dhusamareeb.

Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu!

JARIDA LA HABARI ZA UN 25 APRILI 2024 NA LEAH MUSHI

Nchini Tanzania mradi wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuendeleza mitaji, UNCDF uitwao CookFund unaofadhiliwa na Muungano wa Ulaya umesaidia wajasiriamali hasa wanawake kuinua wanawake wenzao kwenye sekta ya matumizi ya nishati jadidifu na hivyo kutekeleza ajenda ya 2030 ya Umoja wa Mataifa ya sio tu kuondokana na umaskini bali pia kuhimili na kukabili mabadiliko ya tabianchi.

Wanawake Tanzania wainua wanawake wenzao katika ujasiriamali kupitia mradi wa CookFund

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina, Adam Kulet Ole Mwarabu Ole Mareka kutoka jamii ya Wamaasai wa Parakuyo iliyoko mjini Morogoro nchini Tanzania anazungumza na Flora Nducha. Pia tunakuletea muhtasari wa habari na mashinani.

1.	Kamishina Mkuu wa sririka la Umoja wa Mataifa la msaada kwa wakimbizi wa Kipalestina UNRWA leo amesema watu waliokamatwa wakati wa vita inayoendelea Gaza wamenyanyaswa, kuteswa na kufanyiwa vitendo visivyo vya kibinadamu. Katika taarifa yake iliyotolewa leo mjini Geneva Uswisi Phippe Lazzarini amesema “Watu tuliozungumza nao wametueleza kwamba walipokamatwa kila mara walikuwa wakikusanywa Pamoja, kuvuliwa nguo na kubaki na chupi na kisha kupakiwa katika malori. Watu hawa wametendewa vitendo vya kikatili visivyo vya kibinadamu ikiwemo kuzamishwa kwenye maji na kuumwa na mbwa.”
2.	Jahmhuri ya Kidemokrasia ya Congo DRC, ndio nchi yenye idadi kubwa ya watu wanaohitaji msaada wa kibinadamu duniani kwa mujibu wa shirika la Umoja wa Mataifa la msaada wa kibinadamu na masuala ya dharura OCHA. Katika ukurasa wake wa X hii leo shirika hilo limesema jimboni Ituri, Kivu Kaskazini na Kivu Kusini pekee watu milioni 5.4 hawana uhakika wa chakula, milioni n6.4 ni wakim bizi wa ndani na wagonjwa wa kipindupindu kwa mwaka huu pekee wamefikia 8,200. OCHA imeongeza kuwa sasa dola bilioni 1.48 zinahitajika ili kutoa msaada wa kuokoa Maisha kwa watu zaidi ya milioni 4.  
3.	Kamishina Mkuu wa haki za binadamu wa Umoja wa Mataifa Volker Türk amesema anatatizwa na mlolongo wa hatua nzito zinazochukuliwa kutawanya na kusambaratisha maandamano katika vyuo vikuu mbalimbali nchini Marekani.
4.	Kupitia tarifa yake iliyotolewa leo mjini Geneva Bwana Türk amesisitiza kuwa "Uhuru wa kujieleza na haki ya kukusanyika kwa amani ni jambo la msingi kwa jamii  hasa wakati kuna kutokubaliana vikali juu ya masuala makubwa, kama vile ilivyo sasa ikihusiana na mzozo unaoendelea katika eneo la Palestina linalokaliwa na Israel,"..
5.	Na katika mashinani shirika la Umoja wa Mataifa la mazingira UNEP linashirikisha wadau mbalimbali katika harakati za kutunza mazingira kupitia upandaji miti na kupitia video iliyofanikishwa na washirika wetu Radio Domus FM nampisha mwanaharakati wa mazingira ambaye alitembelea eneo Bunge la Ngong katika kaunti ya Kajiado  jijini Nairobi ili kushirikiana na wanafunzi katika kutimiza wito wa UNEP wa upanzi wa miti.

Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu!

JARIDA LA HABARI ZA UN 30 APRILI 2024 NA ASSUMPTA MASSOI

Hii leo jaridani inaangazia hali ya kibinadamu Rafah ambapo wakimbizi wa ndani Gaza wako katika jakamoyo wakisubiri taarifa kuhusu wito wa kusitisha mapigano. Pia inamulika udhibiti wa taka za plastiki kambini Kakuma. Makala inaangazia jamii ya watu wa asili na mashinani inatupeleka nchini DRC, kulikoni?

1.	Wakati kukiwa na ongezeko la wito wa kimataifa kwa Israel kujizuia na mashambulizi zaidi Gaza na ripoti za leo za mashambulizi mengine mabaya zaidi ya usiku kucha, wahudumu wa kibinadamu wa Umoja wa Mataifa wamesisitiza kuhusu athari mbaya zinazoendelea za vita hiyo na haja ya kuhakikisha njia za kuaminika za usambazaji wa misaada kwa watu wanaohitaji kwa udi na uvumba zinapatikana.
2.	Katika kambi ya wakimbizi ya Kakuma iliyoko kaskazini magharibi mwa Kenya, ambapo mkimbizi kutoka Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC amegeuza taka ngumu kuwa lulu na hivyo sio tu kuweka usafi kwenye makazi ya kambini, bali pia kuinua kipato chake na cha jamii inayomzunguka.
3.	Makala inaangazia changamoto za mabadiliko ya tabianchi zilizowalazimisha wanawake wa jamii ya Kimaasai nchini Kenya kutafuta njia mbadala ya kukabiliana na athari hizo ili kujikimu kimaisha.
4.	Na katika mashinani inayotupeleka katika kambi ya wakimbizi wa ndani huko Goma Kivu Kaskazini nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo DRC ambapo vurugu za kutumia silaha zinaendelea kusababisha raia kupoteza maisha yao. Katika video iliyoandaliwa na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi DRC, wanawake wanaomba amani irejee.

Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

JARIDA LA HABARI ZA UN 01 MEI 2024 NA ANOLD KAYANDA

Mabadiliko ya tabianchi yamekuwa mwiba kwa jamii nyingi yakizilazimu kubadili mfumo wao wa Maisha ili kukabiliana na athari zake kwa mujibu wa Umoja wa Mataifa. Miongoni mwa jamii zilizoathirika na janga hilo ni za watu wa asili wakiwemo Wamaasai kutoka Kenya na hususan wanawake. Je wanahimili vipi athari hizo? Flora Nducha alipata fursa ya kuzungumza na mmoja wa wanawake wa jamii hizo za Wamaasai aliyekuwa New York hivi karibuni kushiriki jukwaa la watu wa jamii za asili Bi. Samante Anne kutoka shirika lisilo la kiserikali nchini Kenya la Mainyoito Pastoralists Intergrated Development Organization (MPIDO).

Mabadiliko ya tabianchi yamefanya urembo wa Kimaasai Kenya kuwa mbadala wa kujikimu kimaisha

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayomulika uhuru wa vyombo vya habari ikijikita kwenye umuhimu wa uandishi wa habari na uhuru wa kujieleza katika muktadha wa kukabiliana na janga la tabianchi. Pia tunakuletea muhtasari wa habari na uchambuzi wa neno la wiki.

1.	Nchini Kenya mafuriko yaliyosababishwa na mvua kubwa zinazoendelea kunyesha yameathiri maelfu ya watu yakisababisha vifo na kuwaacha wengi bila makazi. Umoja wa Mataifa unaendelea kushirikiana na serikali na wadau kuwasaidia waathirika
2.	Ripoti mpya ya pamoja iliyotolewa leo na shirika la Umoja wa Mataifa la mpango wa maendeleo UNDP na Tume ya Umoja wa Mataifa ya masuala ya kiuchumi na kijamii kwa nchi za Asia Magharibi ESCWA inasema vita inayoendelea Gaza imesababisha athari mbaya za kiuchumi na maendeleo ya binadamu katika eneo zima la Palestina.
3.	Niger mwaka huu inakabiliwa na ongezeko la asilimia 50 la wagonjwa wa uti wa mgongo au meningitis ikilinganishwa na mwaka jana, limesema shirika la afya la Umoja wa Mataifa WHO. Katika taarifa yake iliyotolea leo mjini Namey WHO inasema katika wiki ya 16 ya mwaka huu jumla ya wagonjwa 2012 wameripotiwa na vifo 123 na ongezeko hili na wagonjwa na vifo linatia wasiwasi mkubwa.
4.	Na katika kujifunza lugha ya Kiswahili hii leo Dkt Mwanahija Ali Juma, Katibu Mkuu wa Baraza la Kiswahili, Zanzibar nchini Tanzania, BAKIZA anafafanua totauti ya matumizi ya maneno ELEKEZA NA ELEZA!
Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu!

JARIDA LA HABARI ZA UN O2 MEI 2024 NA ASSUMPTA MASSOI

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili hii leo Dkt. Mwanahija Ali Juma, Katibu Mkuu wa Baraza la Kiswahili, Zanzibar nchini Tanzania, BAKIZA anafafanua totauti ya matumizi ya maneno "ELEKEZA NA ELEZA."

Jifunze Kiswahili: Totauti ya matumizi ya maneno "ELEKEZA NA ELEZA"

Hii leo jaridani tunaangazia siku ya kimataifa ya uhuru wa vyombo vya habari maudhui yakiwa Uandishi wa Habari wakati huu wa janga la mazingira. Pia tunakupeleka nchini Somalia na Jamhuri ya Kidemcrasia ya Congo, kulikoni? 

1.	Hii leo ni siku ya kimataifa ya uhuru wa vyombo vya habari maudhui yakiwa Uandishi wa Habari wakati huu wa janga la mazingira ambapo shirika la Umoja wa Mataifa la Elimu, Sayansi na Utamaduni, UNESCO kwa kushirikiana na shirikisho la waandishi wa habari duniani, IFJ wametoa ripoti yao ikionesha kuwa ni katika kipindi cha miaka 15 iliyopita waandishi wa habari 44 waliuawa wakiwa wanachunguza masuala ya mazingira. Kampeni ya siku hii ni kwamba kila habari kuhusu mazingira lazima isimuliwe hivyo waandishi wa habari walindwe.
2.	Tukiwa katika msimu wa mvua kwa nchi nyingi za kusini mwa jangwa la Sahara, tuelekee nchini Somalia, Shirika la Umoja wa Mataifa la kuratibu misaada ya kibinadamu na masuala ya dharura, OCHA limesema wao na wadau wao wamejiandaa kufikisha mahitaji kwa watu 770,000 katika wilaya 22 za nchi hiyo ambao wanatarajiwa kuathirika na mvua za msimu huku wakieleza kuwa wakimbizi wa ndani wanatarajiwa kuaahirika ziadi.
3.	Katika makala tukisalia na siku ya uhuru wa vyombo vya habari duniani maudhui yakiwa ni Uandishi wa Habari wakati huu wa janga la mazingira, namkaribisha Anold Kayanda wa Idhaa hii ya Kiswahili ya Umoja wa Mataifa akimulika sakata la vifo vya waandishi wa habari wanaoweka maisha yao rehani kuripoti masuala ya mazingira.
4.	Na mashinani tutaeleke nchini Jamhuri ya Kidemcrasia ya Congo kufuatili jinsi ambavyo mashirika wanavyohaha kusaidia waathirika wa miozo.

Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu

JARIDA LA HABARI ZA UN 03 MEI 2024 NA ASSUMPTA MASSOI

Leo ikiwa ni siku ya uhuru wa vyombo vya habari duniani maudhui yakiwa ni Uandishi wa Habari wakati huu wa janga la mazingira, Anold Kayanda wa Idhaa hii ya Kiswahili ya Umoja wa Mataifa akimulika sakata la vifo vya waandishi wa habari wanaoweka maisha yao rehani kuripoti masuala ya mazingira.

Wanahabari waweka maisha yao rehani kuripoti masuala ya mazingira

Hii leo jaridani tunaangazia hali ya usalama huko Rafah kusini mwa ukanda wa Gaza, na mafuriko nchini Kenya huku mashirika wakihaha kusaidia waathirika. Makala tunasalia na mada hiyo ya mafuriko Afrika mashariki na mashinani tunakupeleka nchini Sudan, kulikoni? 

1.	Janga la kibinadamu likizidi kushamiri kila uchao huko Ukanda wa Gaza, shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF linaonya kuwa kuzingirwa kijeshi kwa eneo hilo sambamba na operesheni za ardhini za kijeshi huko Rafah kutasababisha janga kubwa kwa watoto 600,000 waliosaka hifadhi kwenye eneo hilo..
2.	Wingu kubwa la mvua likiwa limetanda kwenye mji wa Garsen, ulioko kaunti ya Mto Tana nchini Kenya, Eva Ghamaharo, mama wa watoto watatu anarejea nyumbani akitembea na watoto wake wawili mapacha wenye umri wa miaka mitatu baada ya kununua matumizi ya nyumbani kutoka kioski cha jirani. Watoto hawa wawili mapacha wa kike ni Grace na Jane na wanaonekana na furaha kwani angalau leo mama yao ameweza kuwanunulia kila mmoja pakiti ya maziwa na wanakunywa kwa furaha..
3.	Makala inaangazia madhila ya mafuriko kwa wakimbizi kutokana na mvua kubwa zinazoendelea kunyesha katuka ukanda wa Afrika Mashariki.
4.	Na mashinani tutaelekea Darfur nchini Sudan kusikia ni kwa jinsi gani Umoja wa Mataifa umerejesha matumaini kwa waathirika wa vita.

Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

JARIDA LA HABARI ZA UN 06 MEI 2024 NA ANOLD KAYANDA

Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia wakimbizi, UNHCR, linapambana kuhakikisha linawasaidia wakimbizi katika maeneo mbalimbali ya ukanda wa Afrika Mashariki dhidi ya madhila yanayosababishwa na mafuriko makubwa kutoka na mvua za El Niño zinazoendelea. Makala hii ambayo video zake zimekusanywa na Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Wakimbizi, UNHCR inaanzia Bujumbura Burundi kisha inakupeleka Kenya katika kambi ya wakimbizi ya Dadaab, kama inavyosimuliwa na Evarist Mapesa.

Makala: UNHCR  inawasaidia wakimbizi dhidi ya mafuriko Afrika Mashariki

Wiki hii tunaangazia neno "MKABALA"  na mchambuzi wetu ni ONNI SIGALLA Mhariri Mwandamizi, katika Baraza la Kiswahili la Taifa, BAKITA, nchini Tanzania.
 

Sikiliza maana ya neno "Mkabala"

Wiki hii Umoja wa Mataifa umeadhimisha siku ya wafanya kazi wa Umoja huo. Wafanyi kazi katika sehemu mbali mbali kuliko ofisi za Umoja wa Mataifa wameadhimisha siku hii kwa njia mbali mbali. Hapa makao makuu wafanyakazi wamefanya hafla maalum kwa ajili ya kuenzi vipaji vya wafanyakazi wake, hafla ya mwisho kufanyika ilikuwa muongo mmoja uliopita na hivyo maadhimisho hayo yamekaribishwa huku wafanyakazi wakishiriki kwa njia mbali mbali ikiwemo kuvaa mavazi ya kitamaduni, kucheza dansi, kughani mashairi na pia kuimba. Bryan Lehander alikuwa shuhuda wetu na anatusimulia yaliyojiri katika makala hii.

Makala ya Jarida Ijumaa Oktoba 28 na Bryan Lehander: Siku ya wafanya kazi wa UM

Pata habari zikiwemo: Ukosefu wa chanjo ya HPV ni hatari kwa wanawake; Zika isipuuzwe, hatua zaidi zaihitajika : WHO; Tutahakikisha uchaguzi wa wazi na ukweli Somalia; Ulaghai katika sekta ya madini ukiepukwa Afrika itanufaika zaidi na nyinginezo..

Jarida la leo Alhamisi Februari 2 na Flora Nducha

Visiwa vya Guadeloupe vinahakikisha kuwa ngoma yao iitwayo Gwoka inasongesha utamaduni ulioingia visiwani humo karne ya 17 wakati wa biashara ya utumwa. Gwoka ngoma ibebwayo kila kona za kisiwa hicho kinachomilikiwa na Ufaransa ni utambulisho wao wa karne na karne na sasa umeorodheshwa kwenye turadhi za tamaduni zisizogusika za shirika la Umoja wa Mataifa la elimu, sayansi na utamaduni, UNESCO. Je nini kinafanyika? Assumpta Massoi amekupeleka ulingoni.

Makala ya Assumpta Massoi kuhusu "Gwoka", ngoma ya utambulisho wa wakazi wa kisiwa cha Guadeloupe

Polisi wa Umoja wa Mataifa nchini Sudan Kusini, UNPOL wamekuwa na jukumu kubwa la kuhakikisha raia wanaishi salama. Mjini Juba, zaidi ya wakimbizi wa ndani 39,000 wanaishi katika maeneo ya ulinzi wa raia kwenye kituo cha Umoja wa Mataifa, na kama ilivyo katika miji mingine magenge ya wahalifu na uhalifu ni changamoto kubwa,  hususan ukatili wa kijinsia inayokumba wanawake na watoto wa kike.  Umoja wa Mataifa unasema polisi wanawake wana uwezo mkubwa wa kushirikiana na wanawake na watoto kwa njia rahisi, na hivyo jitihada za kuongeza wanawake katika ujumbe wake UNMISS zinaendelea, lengo kubwa likiwa ni kuimarisha uhusiano kati yao na raia. Katika makala ifuatayo, Selina Jerobon anaangazia jitihada za wanawake polisi nchini humo.

Makala ya Selina Jerobon ikiangazia Polisi wanawake UNPOL kujenga imani ya raia Sudan Kusini

Katika Neno la Wiki hii leo tunaangazia neno “Mtambuka” na mchambuzi wetu ni Onni Sigalla, Mhariri Mwandamizi, katika Baraza la Kiswahili la Taifa, BAKITA, nchini Tanzania.

Bwana Sigalla anasema ili kupata maana ya neno Mtambuka, lazima tuachambue maana ya neno "Tambuka", ungane naye upate huo uchambuzi, kisha upate kufahamu maana ya Mtambuka..

Neno la wiki: Mtambuka

Je wewe ni joka la mdimu? Je wafahamu maana yake? Kama u gizani juu ya maana ya methali hii ungana basi na mchambuzi wetu Ken Walibora, mwana riwaya na mwanachama wa Chama cha  Kiswahili cha Taifa nchini Kenya, CHAKITA

Joka La Mdimu Hulinda Watundao

Tarehe 9 mwezi Julai, Sudan Kusini lilikuwa taifa changa zaidi duniani kufuatia mchakato wa takriban miaka sita wa ili kujicnyakulia uhuru. Licha ya kwamba matunda ya kazi ya miaka sita yalipatikana, lakini Disemba 15 2013 mapigano yalizuka mjini Juba. Hali ambayo imesababisha janga la kibinadamu na kiusalama nchini humo, na hali bado si shwari lakini wadau mbali mbali wanafanya juhudi za kila aina kuleta utulivu ili kuepusha madhila zaidi kwa wananchi. Na kila mwananchi ana fursa ya kuchangia juhudi hizo na kusambaza ujumbe wa amani. Mmoja ya  raia hao aliye na imani kwamba ipo siku amani itarejea nchini mwao ni Emmanuel Kembe, mwanamuziki mzawa wa Sudan kusini, ambaye ametunga nyimbo nyingi kuhusu nchi yake na katika wimbo ufuatao amemshirikisha Mkuu wa mpango wa Umoja wa Mataifa Sudan Kusini, UNMISS, David Shearer. Wimbo huu unaelezea matumaini yake ya kuwa na mpenzi wake kwenye mazingira ya amani. Ungana na Grace Kaneiya katika makala hii inayoangazia wimbo ‘Lovers in a dangerous time’

Mwanamuziki kutoka Sudan Kusini na wimbo wenye matumaini ya amani

Wakati huo huo, Baraza hilo la Haki za Binadam pia limelaani ukiukaji wa haki za binadam unaotendeka kaskazini mwa Mali, na ambao unaenezwa na waasi, makundi ya kigaidi na mitandao mingine ya kihalifu kutoka nchi mbalimbali. Limelaani hasa ukatili unaoetendewa wanawake, mauaji, utekaji nyara, uporaji na uharibifu wa maeneo ya urithi wa kiasili na ibada, [...]

Baraza la Haki za Binadam lalaani ukiukaji wa haki nchini Mali, Eritrea Ivory Coast na Somalia

Katika mwendelezo wa kupitia ibara za tamko la haki za binadamu la Umoja wa Mataifa ambalo mwaka huu wa 2018 linatimiza miaka 70, leo inamulikwa ibara ya 17 inayozungumzia haki ya mtu kumiliki mali yeye mwenyewe au kwa ushirika na mtu mwingine au wengine. Ibara hii inazingatia ukweli kwamba baadhi ya watu wananyimwa haki hiyo kwa misingi mbalimbali ikiwemo rangi, jinsia, kabila, dini au umri. Katika basi kuangazia utekelezaji wa ibara hiyo tunajikita katika mtu kunyimwa haki hiyo kwa misingi ya kijinsia na kutufafanulia hayo ungana na Siraj Kalyango katika makala hii.

Baadhi ya watu hunyimwa haki yao ya kumiliki mali

Mkutano wa mwaka wa tume ya uchumi ya Umoja wa Mataifa kwa Afrika, UNECA ukiwa umekunja jamvi huko Asmara, mji mkuu wa Eritrea, imeelezwa kuwa kasi ya ukuaji wa uchumi kwenye ukanda wa Afrika Mashariki ni kubwa mno na haiendani na kiwango cha uzalishaji wa ajira, wakati huu ambapo takwimu zinaonesha kuwa ajira milioni 8 zinahitajika kwenye ukanda huo kila  mwaka.
Kulikoni basi na nini kifanyike? Priscilla Lecomte wa Umoja wa Mataifa ambaye ameshiriki mkutano huo amezungumza na Vincent Leyaro, Mhadhiri wa Uchumi kutoka Chuo Kikuu cha Dar es salaam nchini Tanzania ambaye anaanza kwa kuelezea sababu.

Ajira milioni 8 zahitajika ukanda wa Mashariki mwa Afrika kila mwaka!

Hii leo katika Neno la Wiki, Onni Sigalla, Mhariri Mwandamizi kutoka Baraza la Kiswahili la Taifa nchini Tanzania, BAKITA, anatofautisha maana ya maneno 'Hayati' na 'Marehemu'.  Katika uchambuzi wake wa maneno hayo yenye etimolojia ya kiarabu, anafafanua tofauti katika matumizi. Karibu!

Neno La Wiki- Marehemu - Hayati, tofauti yake ni ipi?

Leo tutajifunza maana ya methali "HERI KENDA MKONONI KULIKO KUMI NENDA RUDI" na mchambuzi wetu ni Josephat Gitonga, mhadhiri kutoka Chuo Kikuu cha Nairobi katika kituo cha tafsiri na ukalimani nchini Kenya.

HERI KENDA MKONONI KULIKO KUMI NENDA RUDI

Katibu Mtendaji wa Baraza la Kiswahili, la Zanzibar, BAKIZA, Dkt.Mwanahija Ali Juma anafafanua maana ya msemo "FUNIKA KOMBE MWANAHARAM APITE".

Neno la wiki: Msemo-FUNIKA KOMBE MWANAHARAM APITE

Idhaa ya Kiswahili ya Umoja wa Mataifa inatangaza habari kila siku kwa lugha ya Kiswahili, Kiarabu, Kichina, Kiingereza, Kifaransa, Kireno, Kirusi na Kihispania. Na mara moja kwa wiki inakuwa na vipindi vya lugha ya French Creole, Kibengal, Kihindi, Urdu na kiindonesia.
Radio ya UM inabadilisha taarifa zake kutokan na habari mpya zinavyokuja kila mara kwa siku. Pia inaandaa makala na kufanya uchambuzi wa mada mbalimbali za kijamii, kisiasa, kiuchumi, maendeleo na masuala yanayohusu tamaduni yanyohusisha Umoja wa Mataifa na kazi zake. Vipindi vya Idhaa ya Kiswahili ya Umoja wa Mataifa au UNNews  viko vingi na ni kuanzia habari,  makala, vipindi maalumu na taarifa za habari za kila siku na zile za kila wiki.
Na vipindi vyote hivyo vinaweza kutumiwa na vyombo vingine vya habari au watangazaji, na vinaweza kutumiwa kama chanzo cha habari kwa waandishi.  binafsi.Na kwa kuongezea tuu ni kwamba vipindi vyote hivyo na sauti zingine kwenye tovuti yetu vinatolewa bure bila malipo yoyote. Unaweza pia kujisajli kwenye ukurasa wetu ili upokee taarifa kila wakati zinapochapishwa.
Kwa uchaguzi zaidi wa ushirikiano usisite kuwasilina nasi.

Popular tracks by UN News Kiswahili