Sagnfræðistofnun Háskóla Íslands fagnar um þessar mundir hálfrar aldar starfsafmæli og af því tilefni hefur verið opnuð sýning í Þjóðarbókhlöðunni um sögu stofnunarinnar. Sagnfræðingarnir Guðmundur Jónsson, Helgi Þorláksson og Ragnheiður Kristjánsdóttir ræddu um þessi tímamót.

Sagnfræðirannsóknir í hálfa öld

Erindi flutt á uppskeruhátíð Smásagna heimsins í Norræna húsinu nýverið, en Smásögur heimsins í fimm bindum er eitt viðamesta þýðingaverkefni sem ráðist hefur verið í á vegum íslenskrar bókaútgáfu á þessari öld. Á hátíðinni stigu á stokk fulltrúar ritstjórnar, þýðenda, forlags og gagnrýnenda, auk fjögurra nemenda úr ritlist og bókmenntafræði við Íslensku- og menningardeild Háskóla Íslands. Viðburðurinn var hluti af dagskrá Bókmenntahátíðar í Reykjavík 2021.

Uppskeruhátíð Smásagna heimsins

Þórdís Edda Jóhannesdóttir, sérfræðingur við Stofnun Árna Magnússonar, fjallar um dr. Lars Lönnroth, en hann verður sæmdur heiðursdoktorsnafnbót við Íslensku- og menningardeild Háskóla Íslands við athöfn í Hátíðasal skólans fimmtudaginn 23. september kl. 15.

Lars Lönnroth er nýr heiðursdoktor

Út eru komin fyrstu tvö bindin í ritröðinni Arfur aldanna eftir 
Aðalheiði Guðmundsdóttur, prófessor í íslenskum bókmenntum við Íslensku- og menningardeild Háskóla Íslands. Höfundur les fyrir okkur tvo kafla úr verkinu sem fjallar um fornaldarsögur, uppruna þeirra, útbreiðslu og einkenni.

Arfur aldanna, ný ritröð um fornaldarsögur

Sigrún Inga Hrólfsdóttir og Hlynur Helgason fjalla um málstofuna Nýjar rannsóknir í listfræði sem haldin verður á Hugvísindaþingi 2023 í Árnagarði 422, 11. mars kl. 10:00-12:00.

Hugvísindaþing 2023: Nýjar rannsóknir í listfræði. Endurskoðun listasögunnar

Torfi Tulinius, prófessor við Íslensku- og menningardeild Háskóla Íslands, segir frá málstofunni Biblían, trúin og menning íslenskra leikmanna á miðöldum sem haldin verður á Hugvísindaþingi 2023 í Árnagarði 311, laugardaginn 11. mars kl. 13-16:30.

Hugvísindaþing 2023: Biblían, trúin og menning íslenskra leikmanna á miðöldum

Vilhjálmur Árnason, prófessor emeritus í heimspeki við Háskóla Íslands, hélt hátíðarfyrirlestur Hugvísindaþings í Hátíðasal skólans föstudaginn 10. mars síðastliðinn. Erindið nefndi Vilhjálmur Samtalið sem siðferðilegt hugtak og í því velti hann fyrir sér samræðuhugtakinu, merkingu þess, margvíslegu hlutverki og mikilvægi.

Hugvísindaþing 2023: Samtalið sem siðferðilegt hugtak

Nýverið var haldin við Háskóla Íslands lokaráðstefna öndvegisverkefnisins „Heimsins hnoss: Söfn efnismenningar, menningararfur og merking” sem stjórnað var af Sigurði Gylfa Magnússyni prófessor. Meðal fyrirlesara á ráðstefnunni voru vel virtir erlendir fræðimenn og af því tilefni settust þrír þeirra niður að ósk Hugvarps – hlaðvarps Hugvísindasviðs Háskóla Íslands og ræddu m.a. um Íslandsheimsóknina og stöðu hugvísinda í Rússlandi, en tveir þessara fræðimanna eru brottfluttir Rússar. Það er Thomas Cohen, prófessor emeritus í sagnfræði við York Háskóla í Toronto, sem leiðir samtalið við hjónin Susönnu Pshizovu, prófessor í stjórnmálafræði við Mannheim Centre for European Social Research, og Mikhail Boytsov, prófessor í miðaldasögu við háskólann í Düsseldorf, en þau gegndu bæði stöðum við rússneska háskóla áður en þau fluttu af landi brott.

Ísland, einsaga og rússnesk hugvísindi

Kynvillta bókmenntahornið – spjall um hinsegin bókmenntir er greinaflokkur á hugras.is, vefriti Hugvísindasviðs Hí sem hóf göngu sína fyrir ári síðan. Þar er skrifað um hinsegin bókmenntir og hinseginleikann í bókmenntum og lesið á skjön, skyggnst út fyrir síðurnar og skoðað það sem býr á milli línanna. Við ræddum við Ástu Kristínu Benediktsdóttur, lektor við Íslensku og menningardeild Háskóla Íslands og stofnandi kynvillta bókmenntahornsins, og Unni Steinu K. Karls, meistaranema við Íslensku- og menningardeild HÍ, en hán er höfundur þriggja pistla í Kynvillta bókmenntahorninu um trans persónur í íslenkum bókmenntum.

Kynvillta bókmenntahornið

Gagnagrunnur með handritum og bréfum íslenskra vesturfara hefur verið opnaður á vegum Árnastofnunar á slóðinni vesturheimur.arnastofnun.is. Þar munu þúsundir mynda af íslenskum handritum, bókum, bréfum og öðrum skjölum í söfnum og einkaeigu í Kanada og Bandaríkjunum koma fyrir sjónir almennings í fyrsta sinn. Hugvarp ræddi við Katelin Marit Parsons, aðjunkt í íslensku við Háskóla Íslands og ritstjóra nýja gagnagrunnsins.

Mikill fjöldi skjala vesturfara aðgengilegur í fyrsta sinn

Kristín Ingvarsdóttir, lektor í japönskum fræðum við Mála- og menningardeild HÍ, segir frá Japanshátíðinni sem haldin verður 27. janúar og tuttugu ára sögu hátíðarinnar.

Japanshátíð í tuttugu ár

Jakub Stachowiak, skáld, rithöfundur og bókavörður flutti nýverið opinn fyrirlestur í fyrirlestraröðinni Annars hugar sem haldin er á vegum námsgreinarinnar Íslensku sem annars máls í samstarfi við Árnastofnun og Málvísindastofnun Háskóla Íslands. Af því tilefni ræddi Hugvarp við Jakub um ástæður þess að hann flutti til Íslands og lærði ekki bara íslensku heldur hóf að rita ljóð og skáldsögur á íslensku.

Annars hugar: Jakub Stachowiak

Ástand Íslands um 1700. Lífshætti í bændasamfélagi er titillinn á nýrri bók þar sem kynntar eru nýjar rannsóknir á íslenska bændasamfélaginu í upphafi 18. aldar og fjallað um hugmyndir fræðimanna um það. Rætt er við Guðmund Jónsson, prófessor í sagnfræði við HÍ, en hann er ritstjóri bókarinnar og höfundur sex greina og Ólöfu Garðarsdóttur, prófessor í sagnfræði og forseta Hugvísindasviðs HÍ, en hún er höfundur kafla í bókinni sem fjallar um mannfjölda, fjölskylduna og heimili á tímum harðinda.

Ástand Íslands um 1700

Út er komin bókin Dauðadómurinn eftir Steinunni Kristjánsdóttur. Í henni segir Bjarni Bjarnason, sem kenndur er við Sjöundá á Rauðasandi, frá lífi sínu en Bjarni var tekinn af lífi fyrir morð árið 1805. Guðjón Andri Jóhannsson, nemi í fornleifafræði, les kafla úr bókinni. Þetta er fyrsti lestur af þremur.

Dauðadómurinn - fyrsti lestur

Út er komin bókin Dauðadómurinn eftir Steinunni Kristjánsdóttur. Í henni segir Bjarni Bjarnason, sem kenndur er við Sjöundá á Rauðasandi, frá lífi sínu en Bjarni var tekinn af lífi fyrir morð árið 1805. Guðjón Andri Jóhannsson, nemi í fornleifafræði, les kafla úr bókinni. Þetta er annar lestur af þremur.

Dauðadómurinn - annar lestur

Út er komin bókin Dauðadómurinn eftir Steinunni Kristjánsdóttur. Í henni segir Bjarni Bjarnason, sem kenndur er við Sjöundá á Rauðasandi, frá lífi sínu en Bjarni var tekinn af lífi fyrir morð árið 1805. Guðjón Andri Jóhannsson, nemi í fornleifafræði, les kafla úr bókinni. Þetta er síðasti lestur af þremur.

Dauðadómurinn - þriðji lestur

Hugvarp ræddi við Sofiya Zahova en hún var nýverið ráðin forstöðumaður Vigdísarstofnunar – alþjóðlegrar miðstöðvar tungumála og menningar.

Sofiya Zahova, nýr forstöðumaður Vigdísarstofnunar

Gunnþórunn Guðmundsdóttir prófessor ræðir við Sjón, Ástu Kristínu Benediktsdóttur dósent, Úlfhildi Dagsdóttur og Jón Karl Helgason prófessor um nýtt greinasafn á ensku um höfundarverk Sjón.

Norður af Sólu. Greinasafn um Sjón

Opnuð hefur verið ný útgáfa af stafræna sögulega mann- og bæjatalinu á slóðinni smb.mshl.is. Af því tilefni var rætt við Pétur Húna Björnsson, umsjónarmann þess.

Sögulegt mann- og bæjatal

Rætt við Þorvarð Árnason, forstöðumann Rannsóknaseturs Háskóla Íslands á Höfn í Hornafirði, um bók hans Víðerni – verndun hins villta í náttúru Íslands. Í bókinni eru íslensk víðerni könnuð frá ólíkum sjónarhornum og leitað svara við helstu spurningum um þau: hvað víðerni eru í raun og veru, hvar þau fyrirfinnist á landinu, hvaða gildum þau búi yfir, hvernig hafi verið staðið að verndun þeirra og hvers vegna okkur beri að vernda víðerni.


Þorvarður Árnason um bókina Víðerni – verndun hins villta í náttúru Íslands

Í þessum þætti ræða þau Sigríður Þorgeirsdóttir og Finnur Dellsén, prófessorar í heimspeki, um Helenu Longino, prófessor emeritu í heimspeki við Stanford-háskóla, en hún flytur opinn fyrirlestur á vegum Heimspekistofnunar HÍ í stofu 101 í Lögbergi miðvikudaginn 8. október kl. 15:00. Þetta verður fyrsti fyrirlesturinn í röð árlegra fyrirlestra í samstarfi Heimspekistofnunar og Duke-háskóla í Bandaríkjunum þar sem heimskunnu fræðafólki er boðið að flytja opinn fyrirlestur við Háskóla Íslands um rannsóknir sínar. 

Sigríður Þorgeirsdóttir og Finnur Dellsén fjalla um Helenu Longino

Guðrún Kristinsdóttir doktorsnemi fjallar um leikverkið Loddarinn eftir franska leikskáldið Moliere. Hún tekur þátt í Samtali við leikhús, málfundi um leikritið í Veröld - húsi Vigdísar, mánudaginn 29. apríl næstkomandi kl. 17. Aðrir í pallborði verða Hallveig Kristín Eiríksdóttir aðstoðarleikstjóri, Guðjón Davíð Karlsson leikari og Hallgrímur Helgason þýðandi.

Loddarinn í samtali við leikhús

Þórir Jónsson Hraundal, lektor í arabísku við Mála- og menningardeild Háskóla Íslands flutti nýverið fyrirlestur í fyrirlestraröð Vigdísarstofnunar þar sem hann fjallaði um orð af arabískum uppruna sem finna má í íslensku og öðrum Evrópumálum. Hugvarp tók Þóri tali.

Arabísk orð í íslensku

Nú er unnið að því hjá Stofnun Vigdísar Finnbogadóttur í erlendum tungumálum að búa til kennsluefni á netinu fyrir börn af erlendum uppruna sem læra íslensku sem annað mál. Kennsluefnið er unnið á vegum Icelandic Online. Hugvarp ræddi við Birnu Arnbjörnsdóttur, prófessor í annarsmálsfræðum við Mála- og menningardeild Háskóla Íslands, en hún hefur umsjón með verkefninu.

Kennsluefni fyrir börn sem læra íslensku sem annað mál

Út er komin bókin „við kvikuna – örsögur frá Rómönsku-Ameríku“ og af því tilefni birtir Hugvarp upplestur fjögurra örsagna. Það eru þau Rebekka Þráinsdóttir og Jón Thoroddsen sem lesa. Það er Kristín Guðrún Jónsdóttir, dósent við Mála- og menningardeild Háskóla Íslands sem valdi sögur til birtingar í bókinni, þýddi þær og skrifaði inngang. Ritstjóri er Ásdís R. Magnúsdóttir prófessor. Útgefandi er Stofnun Vigdísar Finnbogadóttur í erlendum tungumálum.

Örsögur frá Rómönsku-Ameríku

Hugvísindaþing verður haldið á netinu 18. og 19. september. Af því tilefni sló Hugvarp á þráðinn til fjögurra fræðimanna og bað þá um að segja okkur frá þeirra fyrirlestrum og málstofum. Boðið verður upp á 22 málstofur um fjölbreytt viðfangsefni, þ.á m. konur og örnefni í fornsögum, samtöl við sýndarverur, íslenska vísindaskáldskaparmynd, hvítleikann í íslenskri samtímalist,  annálaðan harðindakafla í Íslandssögunni, íslenska táknmálssamfélagið og sögur sem til þessa hafa rykfallið í handritageymslum.

Hugvísindaþing 2020

Út er komin bókin Konur sem kjósa: Aldarsaga í útgáfu Sögufélagsins, Bókin fjallar um íslenska kvenkjósendur í eina öld og er sjónum beint að einu kosningaári á hverju áratug þar sem fjallað er um kvennablöð og kvennaframboð, kvennafrí og kvennaverkföll, um baráttu kvenna fyrir hlutdeild í stjórn landsins og frelsi til að ráða menntun sinni og atvinnu, barneignum og ástarsamböndum. Áður ósagðar sögur kvenna njóta sín í lifandi texta og bókina prýðir fjöldi mynda af konum í leik og starfi. Konur sem kjósa byggir á áralöngum rannsóknum og samvinnu fjögurra fræðimanna á sviði kvenna- og kynjasögu, stjórnmála- og menningarsögu, þeirra Erlu Huldu Halldórsdóttur, Kristínar Svövu Tómasdóttur, Ragnheiðar Kristjándóttur og Þorgerðar H. Þorvaldsdóttur. Hugvarp ræddi við þær Erlu, Kristínu og Ragnheiði.

Konur sem kjósa

Út er komin bókin Sunnudagsmatur og fleiri sögur Rómafólks í útgáfu Stofnunar Vigdísar Finnbogadóttur í erlendum tungumálum og Háskólaútgáfunnar. Bókin hefur að geyma smásögur eftir sex rithöfunda, en það er líklega óhætt að segja að bókmenntir Rómafólks og sígauna hafi til þessa verið lítt þekktar hér á landi. Ritstjórar bókarinnar eru þær Sofiya Zahova, Ásdís Rósa Magnúsdóttir og Kristín Guðrún Jónsdóttir og þær Ásdís og Kristín ræddu við Hugvarp.

Sögur Rómafólks og sígauna

Undanfarin fimm ár hafa þrír kennarar á Hugvísindasviði, þau Rúnar Helgi Vignisson, Kristín Guðrún Jónsdóttir og Jón Karl Helgason, ritstýrt ritröðinni Smásögur heimsins. Fimmta og síðasta bindi ritraðarinnar er nú komið út og er það helgað smásögum frá Evrópu, en áður hafa komið út smásögur Norður-Ameríku, Afríku, Rómönsku Ameríku og Asíu og Eyjaálfu. Af þessu tilefni hefur Hugvarp fengið ritstjórana til að velja sér smásögu úr bókunum til upplestrar fyrir ykkur kæru hlustendur. Það er Jón Karl Helgason, prófessor við Íslensku og menningardeild Háskóla Íslands sem ríður á vaðið og les sögu sem hann þýddi sjálfur og birtist í Evrópuhefti ritraðarinnar. Sagan, sem kom fyrst út árið 2009 og er eftir króatíska rithöfundinn Zoran Malkoč, heitir „Þegar ég var Pila gamla, dauð en í blóma lífsins“

Smásögur heimsins: Þegar ég var Pila gamla, dauð en í blóma lífsins

Undanfarin fimm ár hafa þrír kennarar á Hugvísindasviði, þau Rúnar Helgi Vignisson, Kristín Guðrún Jónsdóttir og Jón Karl Helgason, ritstýrt ritröðinni Smásögur heimsins. Fimmta og síðasta bindi ritraðarinnar er nú komið út og er það helgað smásögum frá Evrópu, en áður hafa komið út smásögur Norður-Ameríku, Afríku, Rómönsku Ameríku og Asíu og Eyjaálfu. Af þessu tilefni hefur Hugvarp fengið ritstjórana til að velja sér smásögu úr bókunum til upplestrar og nú er röðin komin að Kristínu Guðrúnu Jónsdóttur, dósent við Mála- og menningardeild,  sem les sögu sem hún þýddi sjálf og birtist í Smásögum Rómönsku-Ameríku. Sagan, sem er eftir gvatemalska rithöfundinn Augusto Monterroso, birtist á frummálinu árið 1959 og heitir Mr. Taylor.

Smásögur heimsins: Mr. Taylor

Hugvarp - hlaðvarp Hugvísindasviðs Háskóla Íslands

Hugvarp - hlaðvarp Hugvísindasviðs

Popular tracks