Havorym pa bielarusku

У нас германізмы - цэгла, куфар, мытня, а ў расейцаў цюркізмы - кирпич, сундук, таможня. Германізм і слова "ладаваць", у кампутары гэта ангельскае "load" і расейскае "грузить". Па-беларуску зь Вінцуком Вячоркам.


Грузіць ці ладаваць?

У многіх мовах сьвету нашу краіну ўсё яшчэ называюць Белая Расея. Але спасылацца на традыцыю тут не выпадае. Па-беларуску зь Вінцуком Вячоркам.

"Белая Расея" ці Беларусь? Як называюць нашу краіну іншыя

Сямейным словам бацька ў Беларусі не маглі называць ані манарха, ані вайскавода. Адрозна ад нашых усходніх суседзяў. 

Ці называў беларус бацькам некага, акрамя ўласнага бацькі?

Самыя  адыёзныя тапонімы – назвы гарадзкіх раёнаў. З 24-х такіх раёнаў у Беларусі толькі адзін мае нармальнае імя – Навабеліцкі ў Гомелі. Як памяняць гэтыя назвы? Вучымся ў суседзяў. Па-беларуску зь Вінцуком Вячоркам

Ці можна любіць Савецкі раён?

Хоць афіцыйных страхавых полісаў па-беларуску няма, але пра спосаб застрахавацца па-беларуску скажам. І – як правільна назваць па-беларуску ўдзельнікаў страхаваньня.

Як страхавацца па-беларуску

На чыгунцы беларуская мова жыве, але яна можа быць больш беларуская. Чым замяніць “пуць” і “электрычку”?
Па-беларуску зь Вінцуком Вячоркам.

Цягнік – гэта ня поезд. Чыгуначныя словы па-беларуску.

125 год таму нарадзіўся аўтар словаў нашага гімну Краўцоў Макар. Перабіраем песьні, якія ў пачатку мінулага стагодзьдзя маглі стаць гімнамі, але ня сталі. Усё вызначыла іх мова! Па-беларуску зь Вінцуком Вячоркам.

Чаму марш “Мы выйдзем шчыльнымі радамі” стаў нацыянальным гімнам?

Сваю адметную мову беларускія шкаляры мелі нават 150 гадоў таму. Мелі свае словы і для шпаргалак, і для зубрэньня, і для месца, якое адказвае за правíны. Па-беларуску зь Вінцуком Вячоркам

Беларускі школьны жаргон. Як па-нашаму “шпаргалка” і “камчатка”

25 гадоў рашэньню Менскага гарадзкога Савету вярнуць сталіцы гістарычную назву (хоць яно і не было выканана). Адкуль пайшла назва Менск (не ад абмену!) і што значыць імя рэчкі Менкі? Па-беларуску зь Вінцуком Вячоркам.

Міньск – польскі, Менск – беларускі, бо рэчка Менка. Чаму такія назвы?

Чым розьняцца тата і папа, хто такія зродны дзед і трохкаленны пляменьнік, як шанаваць цясьця і асабліва цешчу. Беларускія тэрміны роднасьці і сваяцтва. Па-беларуску зь Вінцуком Вячоркам.

беларуская мова сваяцтва крэўныя матуля татусь бацюшка Папа Рымскі па кудзелі па мячы стрыечны зродны сестраніца братанік нябож цясьця цешча сьвякруха дзевер ятроўка залвіца шваґра шваґер Насовіч Сокалаў-Воюш

Словы роднасьці і сваяцтва: госьці з Расеі не разумеюць, хто такі шваґер

Па-беларуску зь Вінцуком Вячоркам.
90 гадоў таму бальшавікі дазваляюць правесьці ў Менску вялікую канфэрэнцыю па рэформе беларускага правапісу і азбукі. Без чырвоных сьцягоў. З-за мяжы прыяжджаюць знакамітыя дзеячы БНР і творцы, захоплена спрачаюцца пра новыя літары беларускага альфабэту – і застаюцца ў БССР. А потым настае 1930 год...

Як у 1926 годзе мянялі беларускую азбуку і што з гэтага выйшла

Мовазнаўца Ян Станкевіч на сваё 125-годзьдзе спрачаецца зь Сьвятланай Калінкінай — вяртае і бароніць беларускія словы. Па-беларуску зь Вінцуком Вячоркам.

Ян Станкевіч, які вярнуў нам Спадара

Слова „капец“ („капцы“) у беларускай мове шматзначнае і часам належыць да высокага стылю. Беларусы занесьлі яго і ў Расею, дзе яно стала жарганізмам. Што пра капец ведаюць менчукі? Аўдыёвэрсія вулічнага апытаньня.
Па-беларуску зь Вінцуком Вячоркам.

Старое добрае беларускае слова „капец“

Оксфардзкія мовазнаўцы выбралі „Слова 2016 году“. Гэта post-truth – ‘пост-праўдзівы’. Вызначана і беларускае „Слова году“. Якое? Слухайма аўдыё.

Вызначана „Беларускае слова 2016 году“

Эўрапейскія дзяржавы змагаюцца за права прадаваць прадукты пад нацыянальным імем. А беларускія вытворцы прыкідваюцца расейскімі. І як расейскі пакупнік распазнае беларускія прадукты?
Па-беларуску зь Вінцуком Вячоркам

Савушка-бабушка. Беларускія малочнікі бяруць расейскія назвы. Але ёсьць лепшыя

Гамон! — сакавітае беларускае народнае слова. Ці ведаюць яго менчукі? Ведаюць збольшага, блытаюць з гоманам. Ці ўмеюць перакласьці на расейскую? Ня ўмеюць. Вулічнае апытаньне.
Па-беларуску зь Вінцуком Вячоркам

Мусіце эмацыйна выказацца? Маем слова „гамон!“

Старое добрае слова дармаед гучыць у мудрых прыказках і мае багата сынонімаў. Падатковая інспэкцыя можа завесьці асобныя сьпісы пячурнікаў, бэйбасаў, саўмэлаў, додаляў і кацьмакоў. Па-беларуску зь Вінцуком Вячоркам.

Колькі сынонімаў у слова дармаед?

Ці маем сваю, беларускую песьню-віншаваньне на дзень нараджэньня? А можа на дзень народзінаў? Ці на імяніны? Па-беларуску зь Вінцуком Вячоркам.

Як па-беларуску Happy Birthday?

Беларусы ад пачатку камуністычнай улады чуюць ярлыкі „кулакі“ і „балахоўцы“, „нацдэмы“, „ворагі народу“ і „польскія шпіёны“. Ярлыкі сёньняшнія — „пятая калёна“, „сьвядомыя“. Па-беларуску зь Вінцуком Вячоркам.

„Нацдэмы“, „ворагі народу“, „сьвядомыя“... Сто гадоў антыбеларускай „мове нянавісьці“

Чарговую порцыю агрэсіўнай прапаганды на БТ („Звонок другу“) прыгатавалі паводле рэцэптаў, даўно апісаных у падручніках мэдыйнай адукацыі. Разьбіраемся. Па-беларуску зь Вінцуком Вячоркам.

Havorym pa bielarusku

Vytautas Skurko