در روزهای به هم پیوستن و برخاستن بخش‌های گوناگون طبقه‌ی کارگر قطعه‌ی «یاد» را از گروه هنری ۱۹ بهمن منتشر می‌کنیم. آن زمان که این قطعه به دست ما رسید هنوز خبری از اعتصاب سراسری کارگران پیمانی نفت نبود و رفقای گروه ۱۹ بهمن خواسته بودند این قطعه در سالگرد ۸ تیر، در سالگرد به خاک افتادن حمید اشرف در مهرآباد جنوبی منتشر شود تا نشانی باشد از وفاداری به سنت مبارزه‌ای رهایی‌بخش که گروه هنری ۱۹ بهمن تلاش خواهد کرد امتداد آن باشد در موسیقی کلاسیک ایران. در این میان اما شوری بر پا شد، بخش‌های مختلف طبقه‌ی کارگر روزانه دست از کار می‌کشند، کارگران پیمانی نفت بی‌هراس از اخراج محل کار را ترک می‌کنند. بازنشستگان بخش‌های مختلف هم‌چنان به خیابان می‌آیند. کارگران شهرداری‌ها اعتصاب می‌کنند. کشاورزان عاصی به نمادهای قدرت حاکم در سازمان‌های آب هجوم می‌برند. کشمکش در هفت‌تپه هم‌چنان و هر روزه در جریان است. کارگران راه‌آهن و مخابرات، رانندگان کامیون و معلمان کارنامه‌سبز، بازنشستگان هما و فولاد همه و همه در کار اعتصاب و اعتراض و تجمعند. در حالی که سرمایه‌داری حاکم هار و درنده‌خو می‌تازد و طرفداران نظم سرمایه در «اپوزیسیون» هم‌چنان چشم به کشاکش میان دولت‌ها و پارلمان‌ها و سناتورها دوخته‌اند، زحمتکشان به نیروی خویش در برابر ستم ایستاده‌اند. آنها که در ۸ تیر ۱۳۵۵ خانه‌ی مهرآباد جنوبی را محاصره کردند و یازده گرد دلیر چریک فدایی خلق را به خاک کشیدند، گمان برده بودند ایده‌ی رهایی و برابری را با بدن‌های مشبک کشته‌گانِ آن روز دفن می‌کنند. در روزهای بعد از آن کشتار اما ده‌ها هسته از گوشه گوشه‌ها رویید. کار ناتمام روز ۸ تیر را با کشتار بی‌حساب، حاکمان جمهوری تمام کردند. ایده‌ی رهایی اما ماند تا همین ۸ تیر ۱۴۰۰، حتا اگر به همان نام خوانده نشود، با همین نام فراموش‌شده در رزم هر روزه برمی‌خیزد. در قامت آنها که به آن آرمان، به آن نبرد وفادار مانده‌اند. تا اینجای راه را با خیل شهدایمان پیموده‌ایم و ادامه‌ی راه را خواهیم رفت. گروه هنری ۱۹ بهمن تمنای احیای سنتی در موسیقی‌ای است که به تاراج رفته و به کالای مناسب مصرف در بازار سرمایه تبدیل شده است، تمنای احیای موسیقی‌ای که مطیع نیست، می‌رزمد و چه زمانی مناسب‌تر برای انتشار آن در روزهایی که چشم‌ها با حیرت و تحسین به طبقه‌ای دوخته شده است که رهایی آن موجب رهایی همه‌گان خواهد شد، به پرولتاریا.
در مورد این قطعه و گروه هنری ۱۹ بهمن در این آدرس بخوانید:
http://manjanigh.com/?p=4352

یاد | گروه هنری ۱۹ بهمن

الیاس علوی این شعر را همین چند هفته‌ی پیش سروده است، هنوز البته افغانستان را به فاتحان جدید نسپرده بودند اما از «صلح بین‌الملل» بوی شوم معامله به مشام می‌رسید. حالا افغانستان را بعد از بیست سال اشغال و غارت و دریدن به طالبان سپرده‌اند تا از نو خاک آن را شخم بزند به جستجوی جوانه‌های امید، تا هر جوانه‌ی امیدی زیر چکمه‌ی طالب لگدمال شود. سران جهان به معامله نشسته‌اند. روسای تمامی دولت‌ها، موقتن، دست از مناقشه برداشته‌اند تا افغانستان را در صلح کامل به طالبان بسپارند. کافه و کتاب تعطیل، نشریه و جمع‌خوانی و مقاله تعطیل، موسیقی و سینما و داستان، شعر و آواز و ترانه تعطیل تا نظم نوین طالبانی به صیانت از منافع تمامی جهان در افغانستان حاکم شود. از ترکیه تا ایران، از پاکستان تا عربستان سعودی، از روسیه تا آمریکا، از چین تا آلمان، همه منتظرند تا طالبان آرامش را به افغانستان بازگرداند، دیگر بمبی در خیابان‌های کابل منفجر نشود که «بمب‌گذار» بر سریر قدرت نشسته است، زن‌ها به خانه و پستو بازگردانده شوند، دانشگاه‌ها تعطیل باشند، چیزی در جایی تغییر نکند و «بازار افغانستان» برای رقابت‌های منطقه‌ای و جهانی آماده گردد. افغانستان را، مردم افغانستان را معامله کرده‌اند قاتلان. و ما نگران رفقایمان هستیم، رفقایمان در «بی‌شماران» و «اعتراض»، رفقایمان در کابل و هرات و قندهار، در بامیان، در ننگرهار، تمام آنها که این روزها در بیم، در کابوس محاصره شده‌اند و قاتلان ما، قاتلان رفقایمان شادمانه می‌گریند.

که قاتلان بر گور ما می‌گریند
و های‌های‌شان
ضجّه‌ی مادرانمان را گم می‌کند.
نشسته‌اند بر بالای برج‌ها و با دوربینی تیز
تمام جزییات را دنبال می‌کنند
از بزرگ شدن کودکی در مدارس دیوبندی*
تا بستن بمب بر کمرش
و فشردن سینه‌اش
در کوچه‌ای گمنام در "دشت برچی"**

حیرانی
دویدن
وحشت
دویدن
این‌ها اسباب مستی‌اند
و مست‌تر اگر
شیون زنانی در پی باشد
خشکیدن پایی
و بعد خموشی
خموشیِ سنگین.

شب از برج‌ها پایین می‌آیند
گلوشان را نشئه‌ی غم‌آلودی خانه کرده
روبروی تلوزیون زار می‌زنند ناگهان
سرآسیمه عالیجنابِ صلح را بیدار می‌کنند
و در شورای امنیت دست‌هاشان را بالاتر می‌برند.

می‌بینی
برج ایفل
برج خلیفه
برج آزادی را
خاموش کرده‌اند
به میمنت تنِ سوخته‌ی ما
و بر گور ما می‌گریند
قاتلان
بر گور ما
چه شادمانه می‌گریند!


*مدارس مذهبی شبانه‌روزی واقع در دیوبند، در ایالت اوتار پرداشِ پاکستان که مرکز آموزش و تولد طالبان و نیز سپاه صحابه‌ی پاکستان بوده است.
**دشت‌برچی: منطقه‌ی هزاره‌نشین در غرب کابل که هدف حمله‌های فراوانی توسط حکومت، طالبان، داعش و حامیان خارجی آن‌ها بوده است.

بر گور ما می‌گریند قاتلان | شعر و صدای الیاس علوی

اجرای سرود با شعر «پوینده‌گان» از سیاوش کسرایی
این اجرا در تابستان 1389، در زیرزمین‌های مقاومت انجام شده است
از ما خواسته‌اند این اجرا را پخش کنیم در پخش هر چه بیشتر آن کوشا باشیم
آنان به مرگ وام ندارند/ آنان که زندگی را لاجرعه سر کشیدند/ .../ آنان/ تا آخرین گلوله جنگیدند/ آنان با آخرین گلوله‌ی خود مردند/ آری به مرگ وام ندارند/ .../ امشب ستارگان به بستر خون خسته خفته‌اند/ بیدارباش را/ در کوچه‌های دور/ بیدارباش را/ در شاهراه خلق/ به آوا درآورید/ دلخسته‌گان به بستر خون تازه خفته‌اند

پوینده‌گان

اجرای سرود با شعر «این نغمه _ ساز پنهان» از سعید سلطانپور
این اجرا در تابستان 1389، در زیرزمین‌های مقاومت انجام شده است
از ما خواسته‌اند این قطعه را پخش کنیم. در پخش هرچه وسیع‌تر آن کوشا باشیم
ای خواهر،/ ای برادر/ ای موج/ ای عبور/ ای جنگل غرور/ که در کرانه‌ی دیدار بس حماسه‌ی شور/ مرا چو دریا/ لرزانی/ چونان آتشی پنهان/ پاییز سوگوار جنگل جانم را/ سوزانی/ ای دانش صبور/ تو می‌دانی/ با این دهان بسته/ اما/ فردا/ روی بهار گلگون/ آتشفشان خون/ آتشفشان خونم/ ای دانش صبور تو می‌دانی/ دریا/ همیشه/ دریاست/ دریا، صدای زخم/ دریا، صدای خشم/ صدای مردم/ صدای ممکن/ دهان خون/ دهان سرخ شهادت/ دریا، صدای مادر/ دریای لاله‌گون

این نغمه _ ساز پنهان

نادیده می‌مانند زیر انبوه کار، زیر انبوه استثمار. خانه‌هایی که بنا بود «امن» باشد برای زندگی، تبدیل به جهنم بهره‌کشی شده است. زنان یک‌بار به عنوان زن تحت ستم قرار دارند و یک‌بار به عنوان زن خانه‌دار. گفتار حاکم بر فمینیسم اَبَرشرکتیِ پروژه‌ایِ بودجه‌بگیر که در رسانه‌های جریان اصلی ترویج می‌شود و کارمند-اکتیویست‌های اینفلئونسر، کار خانگی زنان را صرفن به شستن و آشپزی و مانند آن فرو می‌کاهد تا راه‌حل آن تنها «تقسیم کار» در خانه باشد؛ راه‌حلی آماده برای «بهشت» شدن زندگی. وظیفه‌ی تاریخی و طبقاتی فمینیسم جریان اصلی این است که وجه بازتولیدی کار خانگی زنان را پنهان و نامرئی کند. آنجا که وظیفه‌ی بدیهی‌انگاشته‌شده‌ی زنان بچه‌آوری، مراقبت از فرزندان و نیز سالمندان است، وظیفه‌ای که نظام سرمایه‌دارانه‌ی حاکم در هیچ‌کجای جهان بدون تحمیل آن به میلیاردها زن امکان دوام ندارد. حاکمان سرمایه‌سالار بخشی از ضروریات بازتولید طبقه‌ی کارگر را به دوش زنانی افکنده است که در شغلی تمام‌وقت جان می‌کنند و نادیده گرفته می‌شوند. شغلی تمام‌وقت بدون مرخصی، بدون دستمزد، بدون بیمه و بدون بازنشستگی. همین آشکار شدن هم‌دستی بی‌کم‌وکاست مردسالاری و سرمایه‌داری است که در گفتارهای جریان اصلی پنهان می‌شود. فمینیسم رزمنده اما این پیوندها را آشکار می‌کند، آشکار می‌کند که مبارزه با مردسالاری نمی‌تواند از مبارزه با سرمایه‌داری جدا باشد و نیز مبارزه با سرمایه‌داری را نمی‌توان از مبارزه با مردسالاری تفکیک کرد. قطعه‌ی «زنانِ کارِ خانگی» به این‌ترتیب پافشاری بر وجهی از مبارزات زنان است که مبارزه با مردسالاری، با سرمایه‌داری و فرزند مشروع آنان یعنی فمینیسم ابرشرکتی در دستور کار دارد، آنجا که نمی‌توان سر پیچاند و هم‌دستی ستم طبقاتی و ستم جنسیتی را نادیده گرفت یا انکار کرد.
قطعه‌ی «زنانِ کارِ خانگی» در عین‌حال برای ما در «بچه‌های اعماق» قدمی کیفی هم محسوب می‌شود. مسیری در این قطعه گشوده شده است به سمت بزرگتر شدن «بچه‌های اعماق». صداهایی را در این قطعه می‌شنویم، از بچه‌های اعماق، برای بچه‌های اعماق، که جدید است و با ما می‌ماند. شادمانیم که سرانجام راهی گشوده شده است برای هم‌صدایی در بچه‌های اعماق و هنوز امیدواریم راه‌های طولانی‌تری را بپیماییم. امیدواریم به زبان خلق‌های تحت ستم در ایران در بچه‌های اعماق بشنویم. امیدواریم دیگرانی بیایند و قطعات دیگری بسازند. امیدواریم به اتحاد سازها و ترانه‌ها و حنجره‌ها، به رزمی مشترک، به سنگری که می‌تواند سنگر تمامی آنهایی باشد که به دنبال نام نیستند، نمی‌خواهند «برند» «ستاره» و «تلنت» شوند، آنهایی که برایشان موسیقی بخشی از نبردی رهایی‌بخش است. بچه‌های اعماق بار دیگر دستش را به سمت دست‌هایی که ایمان داریم دستمان را خواهند گرفت دراز می‌کند، برای هم‌نفسی، برای هم‌رزمی، برای هم‌خشمی.

از شیارِ فلز صدای بخار
عناصرِ نامرئیِ نظامِ کار
لگد‌خوارِ پتک در گریز از فشار
زنانِ کارِ خانگی، خانه‌دار

تا طنابِ مردسالاری به‌پاست
سلطه‌ی سرمایه‌داری به‌جاست
زیرِ پا دوزخ و دشتِ حفره‌هاست
بهشتِ فریب و صدای بیا بیاست

بدو دوباره می‌رود نمی‌رسیم
بدو دوباره می‌دود نمی‌رسیم
ما که می‌رویم چرا نمی‌رسیم؟
ما که می‌دویم چرا نمی‌رسیم؟

ما بردگانِ رایگانِ خانگی
عروسکِ مفعولِ تنانگی
خستگانِ بی‌ثمر دوندگی
در تمنای نان، میلِ زندگی

بدو دوباره می‌رود نمی‌رسیم
بدو دوباره می‌دود نمی‌رسیم
ما که می‌رویم چرا نمی‌رسیم؟
ما که می‌دویم چرا نمی‌رسیم؟

بدن‌های محکومِ در انقیاد
به سوی رها شدن، عدل و داد
زنانِ کارِ خانگی اتحاد
زنانِ کارِ خانگی اتحاد
زنانِ کارِ خانگی اتحاد
زنانِ کارِ خانگی اتحاد

زنانِ کارِ خانگی | بچه‌های اعماق

گروه هنری ۱۹ بهمن در جدیدترین اثر خودشان از آبادان خوانده‌اند. آبادان جنگ، آبادان متروپل، آبادان مرگ و شیون و مقاومت. مردمانی که به آوار اعتراض کردند و گلوله خوردند و همین امروز در اخبار آمده است که قرار بازداشت روناک رضایی، دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی دانشگاه علامه را در آبادان برای یک ماه دیگر تمدید کرده‌اند اما هیچ خبری از برخورد با مسببان فاجعه‌ی متروپل به گوش نمی‌رسد. در تشریفاتی اداری نام شهردار و شورای شهر را برده‌اند تا نام مالک و دیگر مسئولان استانی را پنهان کنند و می‌دانیم که همان تشریفات اداری نیز تا انتها ادامه نخواهد داشت. رفقای گروه هنری ۱۹ بهمن در مورد این قطعه نوشته‌اند:
«از آبادان خواندیم تا به یاد آوریم که جنگ در آبادان هنوز تمام نشده است و این‌بار جنگ به راستی که "جنگ داخلی" است. جنگ با حکومتی که دشمن عدل و حیات و رفاه است و آب و گیاه خوزستان را خُشکانده. ما در کنار مردم آبادان بر طبل عزا می‌کوبیم اما هم‌هنگام کینه‌ی طبقاتی خویش از این ستمگری را افزون می‌کنیم.
در "طبل عزا" کوشیدیم تا با تکیه بر نغمه‌ای آشنا از گذشته، خشم و ماتم را توأم کنیم و همگان را دعوت کنیم تا از پیکار پس نکشند. آری ما در پیکاری هستیم با حاکمیت که تا هنگام رهایی از آن پا پس نخواهیم کشید. بیایید این نغمه را در هنگامه‌ای که گمان می‌رود آبادان خاموش شده بر سر زبان‌ها بندازیم تا در هر جایی شعله‌های خشم برکشد.
امروز مسأله‌ی آبادان و خوزستان فقط متروپل نیست، بازنشستگان و معلمانی که به خیابان می‌آیند تا حق‌شان را فریاد کنند و به زندان افکنده می‌شوند، مبارزان عربی که بر دار می‌شوند و کسی صدای‌شان را نمی‌شنود. آری طبل عزایی که ما بر آن می‌کوبیم فقط برای کشته‌های متروپل نیست، بلکه برای بلند کردن صدای خطر اعدامِ عبدالرضا امیر خنافره، غازی عباسی، عبدالامیر مجدمی و شهاب عباسی است. باید بکوبیم و بر پا خیزیم.»
قطعه‌ی «طبل عزا» بر ملودی‌ای از ترانه‌ی «فردا روشن است» (می‌خوانم نغمه‌ی نو) با آهنگسازی پرویز ایرانفر و خوانندگی دلکش ساخته شده است.

می‌کوبم طبل عزا
طبل عزا شده شعله‌فزا
خونین شد چهره‌ی ما
کینه‌فزون تو زِ خون بنما
با تو هم‌صف شده‌ام
من به مسیر شرف شده‌ام
زین پیکار پس نکشم
تا به رهایی نفس نکشم
از نیزار، خوزستان
تا آوار، آبادان
می‌پوشد، بر تن جامه‌ی غم
از آوار، آبادان
تا رگبار، آبادان
می‌لرزد، از بُن کاخ ستم

می‌دوشد شیر سیاه
دست ستمگر بیت و سپاه
خُشکانده آب و گیاه
دشمن عدل و حیات و رفاه
سر از غم برنکنی
گر شب تیره سحر نکنی
دیگر کن نظم جهان
جای خُرافه خرد بنشان
در پیکار، آبادان
با جبار، آبادان
خواهد زد، شوری تازه رقم
راه تو، آبادان
پُررهرو، آبادان
دل‌ها بر، خشمت خورده قسم

طبل عزا | گروه هنری ۱۹ بهمن

چیزی آغاز شده است. به صدای دانشجویان دانشکده‌ی علوم پایه‌ی دانشگاه فردوسی مشهد گوش کنیم که گفتند: «این دیگه اعتراض نیست/ شروع انقلابه». به طنین «مرگ بر ستمگر/ چه شاه باشه چه رهبر» در دانشگاه تهران و خیابان جمالزاده و اراک و اهواز و دانشکده‌ی علوم پایه‌ی دانشگاه گیلان و بهبهان، از دیوارهای تهران و مهرشهر گوش دهیم. فریاد «نان کار آزادی/ پوشش اختیاری» را در خیابان‌های رشت و گوهردشت بشنویم و بیش و پیش از همه پژواک «زن، زندگی، آزادی» را از همه‌جا و هر کجا. در تداوم خیزش بزرگ دی‌ماه، گام بلند دیگری برداشته‌ایم و به تجربه‌ای نو برای روزهای نو مجهز شده‌ایم. این در مسیریم، در حرکت به سمتی که «نور انقلاب» سر خواهد زد. این را خوب می‌دانیم.
اولین اجرای «سرود فردای نو» زمانی منتشر شد که هنوز «بچه‌های اعماق» شکل نگرفته بود. روزهای پر امیدی که دوست داشتیم هسته‌ای خودبنیاد برای تولید موسیقی و سرود انقلابی شکل بگیرد که سرانجام گرفت. اینک اجرای نو از سرود فردای نو، در این روزهایی که همه‌چیز نوین است به آنجایی بازمی‌گردد که به آن تعلق دارد، به صدای جمعی سازمان‌یافته‌ای که مسیرش را از درون کوره‌ها می‌گشاید.

سرود فردای نو (اجرای نو برای روزهای نو) | بچه‌های اعماق

اینک دو هفته از مقاومت سرفراز یاران دربندمان در زندان اوین گذشته است. مقاومتی که نشان داد انقلاب، وقتی که آغاز می‌شود مانند طوفان به هر کجا سرک می‌کشد و هر دیوار استواری را درمی‌نوردد. مداخله‌ی زندانیان سیاسی بند هشت برای دفاع از زندانیان غیرسیاسی بند هفت خود نشانه‌ی پیوندی عمیق با خواست تغییر بنیادین تمام وجوه نظم ستمگرانه‌ی حاکم است. زندانیان سیاسی محبوس در بند هشت، که بسیاری از آنان زندانیان چپ و کمونیست هستند، در دفاع از حق کسانی جانشان را به خطر انداختند که نظم سلطه‌گر طبقاتی موجود آنان را به فلاکت کشانده و حتا بدن‌هایشان آنقدر بی‌ارزش و خوار شمرده می‌شوند که مقامات حکومتی در دفاع از خودشان گفته‌اند «زندانیان شورشی» اراذل و اوباش بوده‌اند، یعنی کسانی که شمرده نمی‌شوند، نادیده انگاشته می‌شوند، به حاشیه رانده می‌شوند و بدون آن‌که عقوبتی متوجه کسی شود کشتار می‌شوند. یاران در بند ما اما در آن شنبه‌ی خونین از اوین رزمگاهی ساختند که در ربط منطقی به انقلاب جاری، تمام دقایق مقاومت و مبارزه را به «هرچیز» شدن هیچ‌بوده‌گان پیوند زدند. و «زندانی»، بدون هیچ پیشوند و پسوند غیرت‌ساز «سیاسی» و «عادی»، بیرون از تفکیک‌های بند هفت و هشت، در برابر گلوله‌ی جنگی و ساچمه، در برابر باتوم و شوکر و گاز اشک‌آور به یک بدن واحد مقاومت تبدیل شد. رزمگاه اوین در آن شنبه‌ی تاریخی آموزشگاه ماست، آنجا که مقاومت دیگر تنها مقاومت نیست، به چیزی فراتر از خودش فرا می‌روید، به دقایقی کوتاه، گذرا اما درخشان از رهاییِ ممکن در آینده.
این سرود بازسازی سرود لری «ای رفیق» است که خود در مبارزات خلق رزمنده‌ی لر ریشه دارد. به همین جهت حتا بازسازی این سرود به معنای احضار سنتی انقلابی در گذشته برای پیوند آن به انقلابِ امروز است. انقلابی که در آغاز آن قرار داریم و می‌تواند تمام گذشته‌های ازدست‌رفته و سرکوب‌شده را رستگار کند.

متن سرود به لری همراه با ترجمه‌ی فارسی
شو به وه شونم رفیق سی آزادی
خینم می‌جوشه خینم می‌جوشه
(ای رفیق شانه به شانه‌‌ام بده
که خونم برای آزادی می‌جوشد)

رفیق دِ بنِمو، دِ مینِ تَش
ها می‌خروشه ها می‌خروشه
(رفیق در بندمان در آتش
در حال خروشیدن است)

ژینا ژینا ژینا
رمزمونه همَه‌جا
(ژینا ژینا ژینا
رمز ماست در همه‌جا)

یارونه دِ زندونِم، دِ زندونِم
تَش‌ها دِ جونشو تَش‌ها دِ جونشو
بیا رفیق قطار بوَن قطار بوَن
وِرکِنیم بن‌شو وِرکِنیم بن‌شو
(یاران به زندانم آتش به جانشان است
بیا رفیق قطار ببند تا ریشه‌‌شان را بر کنیم)

ژینا ژینا ژینا
رمزمونه همَه‌جا
(ژینا ژینا ژینا
رمز ماست در همه‌جا)

ای همَه خشمِ مَردِم خشمِ مَردِم
دَ چارَه نارَه دَ چارَه نارَه
انقلاب تودَیا همَه وایَک
چارَه‌ی ای کارَه چارَه‌ی ای کارَه
(این همه خشم مردم دیگر چاره‌ای ندارد
انقلاب توده‌ها‌ی مردم همه باهم چاره‌ کار است)

موهونیمو وا شادی
زن زنه‌ای آزادی
(می‌خوانیم با شادی
زن زندگی آزادی)

ای رفیق | بازسازی یک سرود لری

درست در همین لحظات است که خاطرات تابناک گذشته درخشان می‌شود و تابناک‌ترین لحظاتی که در دقایق انقلاب درخشان می‌شود، خاطرات «انقلاب» است. بدین‌ترتیب آنها که در گذشته‌ای ارتجاعی مأمن گرفته‌اند و می‌خواهند نظم سرنگون‌شده‌ی کهن را با همان شکوه و جبروت جعلی به دست بیاورند، پیشاپیش در حال خلع سلاح مردم رزمنده و انقلابی هم هستند. تنها آنهایی انقلاب می‌کنند که انقلابی باشند و انقلابی، خواه و ناخواه سرانجام به سنت‌های انقلابی رجوع خواهد کرد. همین است که این روزها از نو سرودهای انقلاب بزرگ پنجاه و هفت را می‌شنویم که توسط واژه‌های برآمده از قیام ژینا تکامل یافته‌اند. ارجاع به تاریخی سرفراز اما نه ارجاعی ارتجاعی بلکه ارجاعی رو به آینده. ادامه دادن گذشته نه تنها از لحظات افتخارآمیزش، بلکه هم‌چنین دقیقن از لحظات شکست‌خورده‌اش، چرا که «انقلاب» اگر در مصاف با قدرت حاکم و ضدانقلاب در کمین‌نشسته پیروز شود، تنها حال را رستگار نمی‌کند که گذشته را نیز رستگار خواهد کرد با تمامی مردگان و زنده‌گانمان. آری بار دیگر پاییز آمده است تا همره یارانمان شعر آزادی را برسراییم.
متن سرود:
پاییز آمد/ بارِ دیگر تا من/ شعر آزادی را/ همرهِ یارانم/ برسُرایم
بگریزد شب/ از سرای میهن/ از برای این زن/ زندگی، آزادی/ بر زبانم
بشنو امروز/ به طنین رسا/ کز قیام جنگل/ تا نبرد هر یَل/ جان نهاده برکف/ در سیه‌کَل
در دانشگاه/ یا که در زندان‌ها/ پُر توان، بی‌پروا/ درنوردم راهِ/ انقلابم 
شور و عصیان/ از دلِ کردستان/ تا تمامیِ ایران/ بذر خونخواهی را/ برفشانم 
می‌خوانم از/ کار و مسکن و گندم/ از کرامت مردم/ تا گسستنِ بندِ/ انقیادم 
شعر هستی/ بودن و پوییدن/ رفتن و پیوستن/ در رهش جانبازی/ افتخارم

سرود «شعر آزادی» | رفقایی در داخل ایران

رج به رج یاران زندانی‌مان را به نام به یاد می‌آوریم، با بدن‌های مجروح، با بیماری، با رنج که بر آرمان جمعی ما ایستاده‌اند. بی‌نام، گمنام، بدون آن‌که با ژست‌های پوک در برابر دوربین بایستند و نامشان در هیاهوی تاجران «حقوق بشر» به زبانی بیاید. بدن‌ها البته هنوز زخمی ساچمه و گلوله‌ی جنگی‌ست، زخم‌ها باز و عفونی، بدن‌ها کبود از ضربه‌ی باتوم، جان‌ها در مخاطره‌ی تعویق دارو، تعویق درمان. خدای دهه‌ی شصت را به زندان احضار کرده‌اند اما در بند بند و سلول به سلول همان زندان مقاومت ادامه دارد تا خدای دهه‌ی شصت را به زانو بیندازند. یاران زندانی ما رزمندگان نبردی‌اند که در گوشه گوشه‌ی این خاک پیش می‌رود و راه خود را می‌گشاید. این سرود با صدای زینب جلالیان آغاز می‌شود و با آوای فرزاد کمانگر تمام اما تمام نمی‌شود، ادامه می‌یابد تا درهای زندان گشوده شود به دست پر توان مردم، که انتهای راه همین خواهد بود، «دیگه تمومه ماجرا» چون فردا «از مشت فولادین» آنها که گفتند نع! خواهد دمید.

در بند‌های بی‌نشان
رسیده درد تا به جان
شکنجه دیده بی‌امان
سایش تیغ و استخوان

هر زخم یک دهان شده
دری به داستان شده
فریاد بی‌کران شده
به سوی شب روان شده

با رعشه‌های بدنم
فریاد آزادی زنم
آری زنم، آری زنم
پرچم آزادی منم

باران به صحرا می‌زند
شلاق کابل بر تنم
صحرا جوانه می‌دهد
صد لاله چین دامنم

ای در لجن تا فرق سر
جلاد مستِ کور و کر
در ترس گشته غوطه ور
این سو بپر آن سو بپر

من قامت یک ایده‌ام
پایان شب را دیده‌ام
در طول عمر ظلمات
نور ستاره چیده‌ام

من از رکود عاصی‌ام
از رشد و سود عاصی‌ام
در رنج و درد کارگر
از هست و بود عاصی‌ام

اگر که پای بسته‌ام
و گر به خون نشسته‌ام
از روز‌های اخته‌ام
وز انفعال خسته‌ام

از این حصار خسته‌ام
از بند و دار خسته‌ام
از این نظام بردگی
سرمایه‌دار خسته‌ام

تن در حصار پیله‌هاست
من خسته‌ام رَستَن کجاست؟
رَستَن خروش توده‌هاست
در مشت فولادین ماست

این زخم‌های بر تنم
این خون بر پیراهنم
فردا خروش می‌کند
خلقی بهوش می‌کند

ای قفل بر زنجیر پا
بشنو صدا از بندها
ای بد بدا، ای بدترا
دیگه تمومه ماجرا

قامت یک ایده | بچه‌های اعماق

هیچ‌چیز تمام نشده است. از خاکسترهایمان برخواهیم خاست، از خیابان‌های خونین و کوچه‌های خشم، از زن بودن برخواهیم خاست، دوباره و از نو. مرعوب شاه و شیخ نخواهیم شد، مرعوب دستگاه تولید و انتشار پلشتی در داخل و خارج، مرعوب بلندگوهای دروغ و فریب. امید خواهیم داشت و برای این امید نبرد خواهیم کرد. با بدن‌های آویخته از دار و خون‌های شتک‌زده بر نی‌زار، شعله خواهیم کشید از کران تا به کران و خلقی خواهیم بود شورشی و در عصیان. هیچ‌چیز تمام نشده است. در این سنگر خواهیم ماند تا پایان، که به خون یاران سوگند خورده‌‌ایم.
در کاور این قطعه، بخش کوتاهی از کتاب نبرد طبقاتی در فرانسه‌ی کارل مارکس را می‌خوانیم. آنجا که می‌گوید: «طبقه‌ای که منافعِ انقلابیِ تمامی جامعه در آن متمرکز است، همین که دست به شورش زده باشد، بی‌درنگ محتوا و ماده‌ی فعالیت انقلابی‌اش را در موقعیت ویژه‌ی خویش باز‌می‌یابد: دشمنانی که باید بر آنها غلبه کرد، اقداماتی که باید انجام گیرند و نیاز‌های مبارزه آنها را "دیکته" می‌کند؛ و نتایجِ اقدامات و اعمال خودِ این طبقه است که وی را به فراتر از اینها می‌کشانند‌«.

منم خلق شورش که آگه به راهم
به سر خشم صد کین، صدایم سلاحم
من آن لرزش تن که آویز بر دار
شتک‌های خونم که گل شد به نی‌زار
منم خلق شورش که آگه به راهم

اگر در دل شب اسیر و ابیرم
من از چاه تکرار، من از حقه سیرم
به امید فردا دل‌ایمن دلیرم
هزار برگ تاریخ چراغ مسیرم
منم خلق شورش که آگه به راهم

سیه‌چال ظلمت اگر بس عمیق است
که میل رهایی در آن چون غریق است
بدان قلب آتش در عمق مضیق است
پس آتشفشانم که موج حریق است
منم خلق شورش که آگه به راهم

منم خلق شورش که آگه به راهم
به سر خشم صد کین، صدایم سلاحم
نه مرعوب شیخم نه دنبال شاهم
زنم، مغزِ عصیان، به فردا نگاهم
منم خلق شورش که آگه به راهم 

تو مرد مسلط، تو زنجیر پایم
تو تصویر ناجی و وهم پناهم
نه گنجشک زخمی، عقاب رهایم
گلویم مسلسل، گلوله صدایم
منم خلق شورش که آگه به راهم

من آن عزم رزمم نیفتاده از پا
نوا ساطع از نی، ز آبان و صد آه
به شب ماه روشن که رقصیده در چاه
کنون بستِ ظلمت ترک خورده از ما
منم خلق شورش که آگه به راهم

منم خلق شورش که آگه به راهم
به سر خشم صد کین، صدایم سلاحم
منم خلق شورش که آگه به راهم
به سر خشم صد کین، صدایم سلاحم

خلق شورش | بچه‌های اعماق

در این اپیزود پادکست پیچ، از چهار دهه تمرد ساحره‌ها گفتیم. چهار دهه مقاومت و مبارزه‌ای که مادرانمان در زمستان ۵۷ آغاز کردند، که بارها سرکوب شد، اما در هم نشکست و هر بار از جایی دیگر جوانه زد.
فردایی که نه دور است و نه دیر، ساحرگان جوان، این وارثان چهل سال مقاومتِ هر لحظه، بر گور دجال خواهند رقصید. این اپیزود پادکست پیچ «به مادرانمان در اسفند پنجاه و هفت، که خیابان زیر قدم‌هایشان می‌لرزید» تقدیم شده است.
موسیقی پایانی:‌ سرود سحر (بازنوازی قطعه‌ی آدونیس ساخته‌ی میکیس تئودوراکیس) با صدای غوغا تابان

پادکست پیچ | شماره‌ی چهار | جشنِ روسری‌سوزانِ ساحره‌ها

(قطعه‌ای برای زنان ایران)

صدای قیام ژینا از مرزها گذشته است. این گذشتن اما همواره به یک شمایل نیست. در یک‌سو دزدان و غارتگران جهانی پشت سر چهره‌های جعلی و رهبران خودخوانده‌ی راه دور صف کشیده‌اند، از این کاخ به آن کاخ، از این پارلمان به آن پارلمان، از این کنفرانس به آن کنفرانس تا چیزی را در هم‌دستی جهانی غارت و بهره‌کشی بر دوش ما سوار کنند و در سوی دیگر مردم جهان ایستاده‌اند، آنها که ستم را در زیست خودشان تجربه کرده‌اند و اینک مبارزه‌ی مردم و زنان ایران را بخشی از نبرد خودشان برای آزادی و برابری می‌بینند. هم‌سنگران ما در سرتاسر جهان.
لئوناردو گالاتو سازنده و سراینده‌ی این قطعه پیش از این نیز همکاری‌هایی با «بچه‌های اعماق» داشته و در سرودن متن این ترانه-سرود نیز از دو قطعه‌ی منتشرشده‌ی بچه‌های اعماق الهام گرفته است. در اجرای این قطعه جمعی از هنرمندان و موزیسین‌های مترقی ایتالیایی با لئوناردو همراه شده‌اند تا برای «زنان ایران» و رزم آنان بخوانند و بنوازند.
لئوناردو گالاتو در صفحه‌ی اینستاگرامش همراه با خبر انتشار این قطعه نوشته است: «مبارزه‌ی زنان در ایران را نمی‌توان تنها به مبارزه با بنیادگرایی مذهبی تقلیل داد (که به خودی خود امری انقلابی است)، این مبارزه هم‌چنین به دلیل نارضایتی‌های عمیق از سیاست‌های ریاضتی نئولیبرال حکومت است. حکومتی که با اعمال این سیاست‌ها زندگی را برای اکثریت تبدیل به جهنم کرده است، آن هم در وضعیتی که از پیش شدیدن تبعیض‌آمیز بوده. قیام‌های در ایران سال‌هاست که روی می‌دهد و همواره با سرکوب‌های خونین مواجه شده. اکنون ماه‌هاست زنان ایران نه تنها به دنبال آزادی شخصی خودشان هستند، بلکه جنبشی وحدت‌بخش ایجاد کرده‌اند که در آن همه‌ی ستمدیدگان حضور دارند. به این معنا زنان بدون خودشان را تبدیل به سرود آزادی همه‌گان کرده‌اند. آنها بیرق نوین آزادی هستند. و من اعتقاد دارم پیام زنان ایرانی فقط مربوط به کشور خودشان نیست، این پیامی است که ما نیز [در ایتالیا] به آن نیاز داریم.»
برای ما در بچه‌های اعماق مایه‌ی سرور است این همبستگی بین‌المللی، این رزم مشترک.

ترجمه‌ی فارسی متن ترانه:
چقدر دور است آزادی؟
واقعیت چه؟
حقیقت چطور؟
خانه چقدر دور است؟
و اینها همه چه میزان اهمیت دارند؟

چند میله در برابرم است؟
چقدر بر بدنم زخم دارم،
زخم‌هایم را می‌شماری؟
دوباره زخم بزن بر این بدن
همچون بارانی که بر بیابان‌ها می‌بارد
بر بیابان‌ بدنم هزاران شقایق جوانه خواهند زد
و دیگر به من آسیبی نمی‌رساند
عربده بکش، شکنجه‌گر!
دور خود بچرخ مانند غرب ریاکار!
به این گمانی که من هنوز از آنِ شما هستم
گویی ترس‌هایتان را نمایان می‌کنم

راست قامت می‌ایستم
به بلندای سرگیجه‌آور ایده‌ام
آنقدر بلند که تاریکی شب‌ها را دیدم و ستارگان را به نور آراستم
با انگشت‌هایم جرقه‌ی نور پاشیدم بر این تاریکی مرده

«های، های، های
جَلدی بِجُنب
دَهانِ سُربیِ صُلح
پَرَنده‌ی آزادی، تَله‌ی صَیاد
سَنگی به دَریا بیَنداز
و از امواجش به خیالِ تلاطمِ دریا
شادمانه قهقهه بِزَن
های، های، های
جَلدی بِجُنب
شِلیک کُن، به دارم بِکش
به خیال آنکه آزادی را به خون نشانده‌ای
در دوردست اقیانوس به تو می‌خندد
و پرندگان آزاد بر تندیس‌های آزادی می‌رینند
های، های، های
جلدی بجنب»

خون بر روی صورتم
همان خونی است که بر دست‌های شماست
فردا غرش خواهد کرد
حتی از اعماق زندان‌ها،
بیدارخواهد کرد هر آن کس که خفته
دیگر هیچ بدی را در انتخابات‌های جعلی‌شان انتخاب نخواهیم کرد
این ما هستیم که در حال نوشتن فصل آخریم

من نبرد جاری در خیابان‌ها برای آزادی هستم
من خود رقصم
نمادهای مشتعل برای آزادی‌ام
من قیام علیه این اقتصادم
قیامی بر این جعل آزادی
زنم، پرچم جدید آزادی، این منم خودِ آزادی

مشخصات گروه ایتالیایی:
Music: Leonardo Gallato
Lyrics: Leonardo Gallato, Ghetto Kids
Singers: Rossana de Pace, Vea, Ella Nadì, Fausia, Liana Marino
Classic guitar: Leonardo Gallato
Dilruba: Renata Frana
Synth: Bruno Tomasello
Production: Bruno Tomasello, Leonardo Gallato
Music cover designer: Federica Sessa

سرگیجه‌ی یک ایده | اثر مشترک بچه‌های اعماق و رفقایی از ایتالیا

در نقد کتاب «در میانه، در حاشیه»ی رادیو زمانه

در این اپیزود از پادکست پیچ از کتابی می‌گوییم که رادیو زمانه و کارشناسان مدعو آن منتشر کردند تا نشان دهند از خیزش دی‌ماه نود و شش به این‌سو کدام طبقه به سوژه‌ی اصلی مبارزه تبدیل شده است و به شکل شگفت‌انگیزی دقیقن از همان طبقه هیچ نگفتند. کتابی که به نام «چپ» آمد تا افسانه‌ی نقش و رسالت تاریخی «طبقه‌ی متوسط» را تبیین و تحکیم کند. در این اپیزود هم‌چنین به ابهام در مورد تعریف طبقه‌ی متوسط می‌پردازیم که محدود به این کتاب نیست اما در این کتاب ویژگی‌های خاص خودش را دارد و نیز در مورد نقش سیاسی طبقه‌ی متوسط به روایت کتاب گفتگو می‌کنیم. این اپیزود پادکست پیچ به «محسن محمدپور» تقدیم شده است.

پادکست پیچ | شماره‌ی پنج | سرخورده از تَکرار، ترسان از انقلاب

در برنامه‌ی ششم پادکست پیچ، برنامه‌ی پایانی فصل اول، به نقطه‌ی آغاز برگشتیم، برگشتیم به «ما همه با هم هستیم»، بازگشتیم تا ببینیم چقدر این «ما» وجود خارجی دارد؟ و با هم بودنمان چقدر در زمین واقعی اتفاق می‌افتد. در این برنامه از امکان اتحاد فراطبقاتی در برابر دشمن مشترک حرف زدیم، همزمانی انتشار این برنامه با تهاجم ارتش اسراییل به غزه و کشتار مردم فلسطین شاید به ما یادآوری کند که فاشیسم چقدر واقعی و عریان است، تمرکز ما در این برنامه البته بر واحد جغرافیای ملی است، جایی که پیوسته و از همه‌ی تریبون‌ها، اتحاد به عنوان رمز پیروزی، توصیه می‌شود، چقدر این اتحاد امکان‌پذیر و البته ضروری‌ست؟ فصل اول از پادکست پیچ با صدای فرامرز اصلانی تمام می‌شود، صدای روزهایی که در جبهه‌ی فرودستان بود و صدای روزهای اضمحلالی که پیموده است؛ تا آینه‌ی عبرت باشد، برای ما و همه‌گان.
آبان ۱۴۰۲

پادکست پیچ | شماره‌ی شش | ما همه با هم...؟

یاران شهیدمان را به یاد می‌آوریم. نه فقط در پرهیب بدن‌های لهیده و مشبک، که در قامت قیام، در قامت ایستادگی، در قامت مقاومت. چنان‌که بودند و با مشت و مسلسل در برابر استبداد ایستادند. آنان که از کوچه‌های فقر و نابرابری برآمدند تا به فقر و نابرابری پایان دهند، همان «بچه‌ها... کاوه‌های اعماق». آنها را در قامت درختِ بلوط به یاد می‌آوریم، کنام آتش و کبوتر و بیرق‌هایی که از بدن‌هایشان ساختند. «بچه‌های اعماق» با فروتنی این قطعه را به یاد کفاش گل‌های رنج، رفیق صادق فولادی‌وندا تقدیم می‌کند و نیز به یاران شهید ایذه و پرسیلا حسین سعیدی، محمود احمدی، سید مصطفی احمدپور و کمر طهماسبی.

فتاده بر فرشِ خاکسترِ سکون
غمینِ ظلمتِ این روزگارِ دون
غریب آدمی که در گل نشسته بود
به فردای دیگر، به امید دل بسته بود

گذشت و گذشت تا زمانِ ما رسید
به تقویمِ کهنه‌ی رنج، فردا رسید
خیابان صدا شد و پاسخش تفنگ
لبالب پُر از دود و لبریز سنگ

و این... این... این ترانه یک فسانه نیست
حکایتِ بوسه‌ای عاشقانه نیست

صدا به او رسید، در سرش ویله کرد
هیاهوی مواجِ اصواتِ درد
به بیرون دوید و با خشم جان گرفت
به هم‌رنج پیوست و سامان گرفت

گلاویزِ ظلمت شد و گلوله خورد
به خون نشست و جان سپرد ولی نمرد
گلوله در تنش دانه شد، جوانه شد
قد کشید و بلوطِ جاودانه شد

شد نماد ایستاده‌ی دلاوران
مکان، قلبِ آتش و گلوله‌ای در آن
کنارِ لاله‌های سرخ خاوران
درختِ بلوط، لانه‌ی کبوتران

و این... این... این ترانه یک فسانه نیست
حکایتِ بوسه‌ای عاشقانه نیست

درخت بلوط | بچه‌های اعماق

از همان تاسیس اولین «زندان سیاسی» در ایران رضاخانی تا به امروز زندان همواره هم مکان سرکوب بوده است، هم مکان مقاومت. از اولین اعتصاب غذای زندانیان سیاسی در زندان قصر آدولف رضاخان تا آخرین اعتصاب غذای هفتگی زندانیان در دفاع از «حق حیات» و علیه مجازات اعدام که از زندانیان سیاسی قزل‌حصار آغاز شده است و هم‌چنان ادامه دارد، زندان در کنار محلی برای انقیاد بدن‌های نافرمان، محلی برای سرکشی و سرپیچی‌ها هم بوده است. این سرود را در دومین سه‌شنبه از سال ۱۴۰۳ منتشر می‌کنیم، در همبستگی با زندانیانِ در اعتصاب غذای زندان قزل‌حصار، ندامتگاه کرج، بند زنان و بندهای ۴ و ۸ زندان اوین، زندان وکیل‌آباد مشهد، زندان سقز، زندان خرم‌آباد، زندان خوی و زندان نقده، زندانیانی که همه «زندانی سیاسی» نیستند اما به فراست دریافته‌اند مقاومت امری جمعی است نه رقابت برای اشغال فضای بیشتر و به ویژه آن دسته از زندانیان سیاسی‌ای که در این اعتصاب غذای هفتگی حضور دارند تا هم‌بندیان آنها، همان محکومان بی‌چهره‌ی جرائم عمومی، همان‌ها که شهره‌اند به «زندانی عادی» و اغلب هیچ صدا و تصویری ندارند تا بعد از اعدام که وارد آمارهای حقوق بشری می‌شوند، همان قربانیان جامعه‌ی استبدادیِ طبقاتی را چنین بی‌مهابا، هفته به هفته در زندان‌های گوناگون به دار نیاویزند. آنهایی که علیه خود پدیده‌ی «زندان» دست به اعتصاب غذایی هفتگی زده‌اند به این امید که صدای ناشنیده‌ی هزاران زندانی زیر حکم اعدام گسترش یابد و تکثیر شود تا روزی که «ز بند این اوینِ بی‌کران رها شویم».
سه‌شنبه، ۱۴ فروردین ۱۴۰۳

متن سرود:
رازدار باش زیر هر شکنجه‌ای
چون که با ستم پنجه توی پنجه‌ای
ای رفیقِ انقلابِ آن ز جان گذشته‌گان
که در شکنجه جانشان گرفته شد جوان جوان

از قرارمان با کسی سخن نگو
پشت میله‌ها جز به راهمان مپو
زیر مشت و چکمه بوده‌ای و بوده‌ام رفیق
من به نام تو ترانه‌ها سروده‌ام رفیق

نان خلق ما پخته شد ز جان ما
زان که جا زدن نیست در مرام ما
آه جاودان تویی، ستاره‌ی جوان تویی
صبح انقلاب فریاد هر دهان تویی

استقامتت ضامن دوام ماست
نام سرخ تو افتخار نام ماست
تا ز بند این اوینِ بی‌کران رها شویم
زیر مشتشان نباید این زمان دو تا شویم

رازدار باش! | بچه‌های اعماق

فصل دوم پادکست پیچ را با بررسی قیام ژینا آغاز می‌کنیم، برای فهم اینکه ببینیم آیا شبحی با قیام ژینا به خیابان‌ها بازگشته است یا این قیام صرفا فصلی دیگر از رخ‌نمایی این شبح در تاریخ معاصر ماست. از بیرون کشیدن واژه‌های قیام و انقلاب از زیر تل ‌پایان تاریخ، از اتصال تصویرهای گذشته با وظایف  آینده.
فروردین ۱۴۰۳

پادکست پیچ | شماره‌ی هفت | قیام ژینا؛ تکینگی، تقاطع، تداوم

در برنامه‌ی هشتم از فصل دومِ پادکست پیچ، از #جنگ_علیه_زنان گفتیم، از دهه‌ها اعمال تبعیض و خشونت ساختارمندِ حاکمیت علیه زنان و بدن‌های در حاشیه. از «پس‌زنی/پس‌رانیِ» بدن‌های شوریده علیه حجاب اجباری پس از قیام ژینا و توسط نیروهای فاشیستیِ جمهوری اسلامی، این‌بار با «طرح نور». از جنگ‌طلبانِ راستگرا و مصادره‌ی مبارزات و گفتمان‌های فمینیستی، از جنگی ادامه‌دار با ابزار و ادوات جنگی علیه فرودستان: چه با تانک، چه با دوشکا و چه با داس.
پرسیدیم: آیا رژیم دارد سوزاندن روسری‌ها را تلافی می‌کند و در عین‌حال به مردم پیامی می‌فرستد که اوضاع همین است؟ آیا اصطلاح جنگ علیه زنان در بستر امروز ایران معنادار است و اگر هست چه امکاناتی را برای فهم بهتر وضعیت به ما می‌دهد؟
همچنین، از ضرورت تأمل و حرکت به‌سوی اشکال سازماندهی از پایین و ضرورت ایجاد شبکه‌های مراقبتی و حمایتی برای زنان و بدن‌های در حاشیه و تحت خشونت‌های تقاطعی گفتیم.

پادکست پیچ | شماره‌ی هشت | جنگ علیه زنان: خشونت ساختارمند و مقاومت از پایین

در اپیزودی از کمیته‌ی غیبی نسوان کروکی دقیق تمرد بدن‌ها و رَحِم‌ها را رسم می‌کنیم، به این فکر می‌کنیم که فرمان زاییدن از کجا و چرا صادر می‌شود و چگونه می‌توانیم به فرمان ارباب گردن نگذاریم. در این اپیزود به تونل وحشت قدم می‌گذاریم، صدای جیغ را از زیرزمین‌ها و مطب‌های مخفی می‌شنویم، مخفیانه صدای فروشنده‌ی داروی سقط را ضبط می‌کنیم، روایت زنانی را می‌شنویم که مراحل دشوار پایان خودخواسته به بارداری را طی کرده‌اند، صدای زنانی را می‌شنویم که فروشندگان دارو به آنها تجاوز کرده‌اند و از وحشت و رنج و تنهایی می‌گوییم. در این پادکست از کمیته‌ی غیبی نسوان از ساختار مردانه‌ای می‌گوییم که در سرتاسر جهان برای بدن‌ها و رَحِم‌های ما تصمیم می‌گیرند، از فقیرتر شدن فقرا و زنانه‌تر* شدن فقر می‌گوییم و از این‌که چرا در چنین جهانی زاییدن یا نزاییدن در بسیاری مواقع تصمیم و انتخاب نیست. در این اپیزود از بدن‌ها و رَحِم‌های شورشی و متمرد در سرتاسر جهان می‌گوییم، از این‌که چرا مبارزه برای حق پایان خودخواسته به بارداری بخشی از مبارزه‌ای طبقاتی است یا باید باشد و از روش‌های تثبیت وضعیتی می‌گوییم که در آن هیچ‌کس غیر از کسانی که واقعاً باید در این مورد تصمیم بگیرند نتواند برای بدن‌ها و رَحِم‌های ما تصمیم بگیرد. روایت‌هایی که در این پادکست می‌شنوید تماماَ واقعی است که یا با صدای راوی ضبط یا از روی متن روایت خوانده شده‌اند.
هشدار!
در این پادکست روایتی از تجاوز را خواهید شنید که ممکن است هر کسی آمادگی شنیدن آن را نداشته باشد. پیش از رسیدن به این بخش پیام هشدار را خواهید شنید و امکان این را خواهید داشت که این چهار دقیقه و نیم را جلو بزنید.

دستورالعمل مختصر نزاییدن به فرمان ارباب | اپیزودی از کمیته‌ی غیبی نسوان

آنک «ریسمان» و تجدید پیمان. تجدید پیمان با عهدی که در هنگامه‌ی آغاز بستیم و نوشتیم: «"بچه‌های اعماق" در وفاداری به خیزش دی‌ماه قدم به میدان گذاشته است». که دی‌ماه آغاز بود و آغاز است برای پیکاری رهایی‌بخش که ناممکن را طلب می‌کرد و می‌کند. چنین است که «ریسمان» برای «بچه‌های اعماق» اعلام وفاداری دوباره است میل رهایی تفتیده شده در شعله‌های اردوی کار، به ماهشهر خون‌آلود و آن دقیقه که پژواک فریاد ژینا به تن‌ها بدل شد. که وفاداری را باید دوباره و همواره با ممارست اعلام کرد و به وفاداری وفادار بود در شبی چنین دیجور و ظلمانی.
متن ترانه:

«ریسمان»

ما گندم درد
بر خوشه‌ای زرد
ما شعله‌ی کار
بر آهنی سرد

میل رهایی
از قعر تاریخ
ما دادِ سرویم
در پاسخ میخ

هم غنچه‌ی گل
بر چوب داریم
هم سار عابر
بر شاخساریم

یأسیم و امید
پیچیده در هم
چون خشم جاری
در حین ماتم

ما آنِ ژینا
آن دم که افتاد
آن تن که برخاست
بر جور جلاد

ماهشهر خونین
در ماه آبان
با ماه خندان
بر بام زندان

چون آب‌دیده
با آبِ دیده
این پتک فولاد
از جور جلاد

آن پتک در دست
با کینه بستیم
در سردی دی
از رخوت یخ
یکباره جستیم
ما شاه و رهبر
ما بت شکستیم

آذر ۱۴۰۳



ریسمان | بچه‌های اعماق

«شعر، به یاد خاوران»، شعری است از محسن عمادی برای خاوران و برای آنهایی که زبانشان در ایستگاه‌های مرزی توقیف شده است. و نیز اولین شعر با صدای شاعر از چنین مجموعه‌یی که در منجنیق منتشر خواهیم کرد. 
شعر، به یاد خاوران 
۱ 
کلمات گورستان اشیایند 
صدای اسبی را که در این سطرها یورت می‌رود 
از کودکی‌ام نشنیده‌ام 
و خنده‌های تو در نوجوانی‌ام پوسیدند 
می‌نویسم 
انگار به زیارت اهل قبور می‌روم 
اگر تصادفن زمان مسیری معکوس طی کند 
پچ‌پچه‌های پدرم در گوش متن می‌پیچد 
و صدای گلوله 
خواب سطرها را بر هم می‌زند 
و شعر با موهای آشفته 
در اتاقی راه می‌رود 
که سال‌هاست پوسیده‌است 
کلمات روی نقشه‌ی محو خانه‌ای چیده‌شده‌اند 
این‌جا پنجره است 
پشت پنجره حیاط است 
کسی نمی‌داند که کدام کابوس شعری را بیدار می‌کند 
گاهی پنجره و نگاه دزدیده‌ی عروس همسایه را بر می‌دارد 
گاه تاب و دوچرخه را 
یا دیوار را با همه‌ی نقاشی‌های ارزان‌قیمتش 
آن‌قدر نگاهشان می‌کند 
تا زنده‌شوند 
و در فاصله‌ی دم و بازدم اشیای زنده 
به خواب می‌رود. 
۲ 
سال‌ها پیش پچ‌پچه‌های پدرم 
در خواب‌های متنی آواره شد 
و شعر سه هزار شمع روشن کرد 
سه هزار قایق کاغذی ساخت 
همه را به اقیانوس سپرد. 
حالا که من چمدان‌هایم را بسته‌ام 
و منتظر اولین قطاری‌ام که مرا برنگرداند 
شعر، سوار دوچرخه‌ایست 
سراسیمه و لرزان رکاب می‌زند 
بر دست‌اندازها، چاله‌های آب 
زنگ دری را می‌زند 
و به نجواها و هق‌هقی خیره می‌شود 
که می‌ترسند شنیده‌شوند 
در گوش متن نجواها آن‌قدر بلندند 
که سوت هیچ قطاری را نمی‌توان شنید 
من هنوز در ایستگاهم 
و شعر در خاوران 
مرده‌های چندین ساله را 
از نگاه نگهبانان دور می‌کند. 
۳ 
یک سال پیش 
شعر از شکاف سیم‌های خاردار می‌گذشت 
سربازان بر تپه‌های پستان‌هایت پاس می‌دادند 
لب‌های تو را می‌دزدید 
دست‌هایت را 
و تنت را از نو می‌آفرید 
امسال سربازان بر لبه‌ی هیچ پاس می‌دهند 
تنت، سرقت شده است. 
در ایستگاه 
نیمکتم را مرده‌ای اشغال کرده‌است 
که شعر نامش را نمی‌داند 
همانطور که نام تو را یاد نمی‌گیرد 
گلوله و خون گرم 
در سطرها رسوخ می‌کنند 
هیچ کاغذی خون را بند نمی‌آورد 
ایستگاه پر از مسافرانی‌است که مرده‌اند 
جوخه‌های آتش 
طناب‌های دار 
منتظر هیچ قطاری نیستند 
پچ‌پچه‌ی گورکنان 
زنگ سه هزار خانه را به صدا در می‌آورد. 
سه هزار دوچرخه 
در کوچه‌ها رها شده‌اند. 
۴ 
هیچ شعری روبروی جوخه‌ی آتش نایستاده است 
جوخه‌ی آتش هم نمی‌داند 
که کجای شعر را باید هدف بگیرد 
فقط قیمت آب و برق را بالا می‌برد 
نرخ اجاره و هزینه‌ی کفن و دفن را 
نمی‌توانم برای سه هزار مرده در ایستگاه سیگار بخرم 
اما می‌توانم همه‌ی آن‌ها را زنده کنم 
نمی‌خواهم شعر را وادار کنم 
آن‌ها را به گورستانی برگرداند 
که دیگر وجود ندارد 
فقط می‌خواهم به یادش بیاورم 
که دوچرخه‌های رهاشده پوسیده‌اند 
و صدای زنگ مکرر در را هیچ‌کس نخواهد شنید 
آن‌ها در ایستگاه خواهند ماند 
و اگر شعر بتواند از هر خواننده یک بلیط بگیرد 
آن‌ها را سوار اولین قطار یک‌طرفه می‌کند. 
در سرزمین من 
سه هزار مرده در ایستگاه طبیعی است 
سه هزار مرده در قطار طبیعی است. 
۵ 
در ایستگاه‌های مرزی 
زبان‌های ما را توقیف می‌کنند 
کلماتمان از مرز که رد می‌شوند می‌پوسند 
من دست‌هایت را بیرون ایستگاه رها کرده‌ام 
سوت قطار کلماتم را دستپاچه می‌کند 
کلمات همه‌ی کوپه‌ها را پر کرده‌اند 
کابوس‌های هزار ساله می‌بینند. 
کلمات من جوان‌اند 
سی‌ساله‌اند 
زیر این لباس زندانی اما 
لایه بر لایه 
بر خود انباشته‌اند. 
زرد، رنگ اولین کفش مدرسه‌ام نیست 
سرخ، رنگ قلک و 
آبی، رنگ اولین دوچرخه‌ام. 
کلمات با رنگ‌های پیرهنت بالغ شدند 
گله‌ی اسب‌های گریان بودند 
رنگین‌کمانی که از تن در می‌آوردی 
که در هوا قوس بر می‌داشت 
و روی گل و لای سقوط می‌کرد 
روی دستبند، تاریکی، فرمان آتش. 
۶ 
برای نان و شیر در این صف بلند نایستاده‌ام 
ایستاده‌ام تا زبانم را تحویل دهم 
همه چیز از مرز که رد می‌شود، سبک‌تر می‌شود 
ایستاده‌ام تا ترجمه شوم 
دوچرخه‌ای روی مرزهای من راه می‌رود 
بر دست‌اندازها، چاله‌های آب 
شعر به حروف ربط و اضافه خیره می‌شود 
در فاصله‌ی من و من 
من تا از بر یا من 
باران می‌بارد 
بر حروف ربط و اضافه 
بر نسبت‌ها. 
در باران 
من از تو دور می‌شوم 
و خاوران در فاصله‌ی من و تو 
وسیع می‌شود. 
۷ 
در زبان من 
هر وقت همه ناگهان سکوت می‌کنند 
یک پاسبان به دنیا می‌آید 
در زبان من 
بر ترک هر دوچرخه‌ی هراسان 
سه هزار کلمه‌ی مرده نشسته‌است 
در زبان من 
با پچ‌پچه اعتراف می‌کنند 
با نجوا سیاه می‌پوشند 
با سکوت 
دفن می‌شوند 
زبان من 
سکوت است 
چه کسی سکوت مرا ترجمه می‌کند 
من 
چطور از مرز رد شوم؟ 


شعر، به یاد خاوران. شعر و صدای محسن عمادی

مرگ بر گوش ون‌گوگ
آلن گینزبرگ
ترجمه: پگاه احمدی

شاعر کشیش است
پول، دخل روح آمریکا را آورده است
کنگره در شیبِ ازلی درهم شکسته است
رئیس جمهور، ماشین جنگی‌ای ساخت که استفراغ خواهد کرد و از کانزاس، روسیه بیرون خواهد کشید
به قرن آمریکایی، توسط سنای دیوانه‌ای که دیگر با زن‌اش نمی‌خوابد، خیانت شده
فرانکو لورکا پسر خلف ویتمن را به قتل رسانده
درست همانطور که مایاکوفسکی خودش را کشت تا از شر روسیه خلاص شود
هارت کرین افلاطونیِ معروف خودکشی کرد تا تسلیمِ آمریکای عوضی شده باشد
درست همان وقت که میلیون‌ها تُن گندم انسانی
در سیاه‌چال‌های زیر کاخ سفید در آتش سوختند
درحالی که هند، تا استخوان گرسنه بود و نعره می‌کشید و سگ‌های مجنون خیس را می‌خورد
و کوه‌هایی از تخم‌مرغ در سالن کنگره به پودرهای سفید تخفیف می‌یافتند
هیچ انسانِ خداترسی به خاطر بوی گند تخم‌مرغ‌های فاسد آمریکا دوباره به آنجا قدم نخواهد گذاشت
و سرخپوستان چیاپاس، همچنان نان‌ذرت‌های بی خاصیت‌شان را سق می‌زنند
بومیان استرالیا، شاید، در صحاریِ بی تخم‌مرغ ور ور می‌کنند
و من به ندرت تخم‌مرغی برای صبحانه دارم
اگرچه کارم تخم‌مرغ‌های نامحدودی را می‌طلبد که در ازل متولد شدند
تخم‌مرغ ها باید خورده شوند یا به مادران‌شان برگردانده شوند
و اندوه مرغ‌های بی شمار آمریکا
از خلال جیغ کمدین‌هایش در رادیو بیان می‌شود
متن کامل شعر و توضیحات آن را در سایت منجنیق بخوانید:
http://manjanigh.org/?p=1401

مرگ بر گوش ون‌گوگ. آلن گینزبرگ. ترجمه و صدای پگاه احمدی

سرود پرنیان شفق
به مناسبت چهلمین سال‌گرد قتل بیژن جزنی
بازخوانی و اجرا: رادیو ریزوم
شعر: سیاگزار برلیان
تنظیم: فواد کیکانلی
با هم‌خوانی رفقای رادیو ریزوم 
این سرود پیش از این در برنامه‌ی یازدهم رادیو ریزوم استفاده شده است

سرود پرنیان شفق | به یاد بیژن جزنی

داستان کوتاه شوخی بی‌وسایل | نوشته‌ی عزیز نسین | ترجمه‌ی احمد شاملو
اجرا از رادیو ریزوم
داستان طنزی از عزیز نسین با ترجمه‌ی احمد شاملو

داستان کوتاه شوخی بی‌وسایل | عزیز نسین | ترجمه‌ی احمد شاملو

آلبوم سیاه‌مشق، یا چنان که در بین مردم معروف شد هم‌رنج، مجموعه‌ی هفت شعر از ایرج جنتی عطایی است که در سال‌های اول بعد از سرنگونی سلطنت پهلوی، در همان بهارِ کوتاه‌مدت آزادی که به خون نشست سرانجام، با صدای شاعر منتشر و به سرعت دست‌به‌دست تکثیر شد. موسیقی متن این آلبوم آهنگ‌هایی بود که واروژانِ آهنگساز در سال‌های پیش برای برخی از ترانه‌های جنتی عطایی ساخته بود. این اشعار هرچند اغلب مربوط به ستم دوران پادشاهی است اما در سال‌های سیاه دهه‌ی شصت، در کنار نوارکاست‌های دیگر، آن صدای مقاومتی بود که انقلاب بهمن و آرمان‌های آن را زنده نگاه می‌داشت. برای ما انتشار این آلبوم اعلام وفاداری به همان خیابان‌هاست، به آن روزها و هنوز که «هر کسی/ هم‌رزمی/ هم‌خشمی/ هم‌رنجی، دارد» برای آن روزی که شهر آواز خشم را دوباره بخواند و رستگاری از «دهکده‌ها/ و/ کارخانه‌ها/ از خانه‌ها» طلوع کند. منجنیق از جانب خودش این مجموعه‌شعر را تقدیم می‌کند به امیر امیرقلی، به زندانیِ زندانِ اوین که یکی از شعرهای این مجموعه را بسیار دوست دارد.
متن شعرها را در سایت منجنیق بخوانید:
http://manjanigh.org/?p=1790

سیاه‌مشق. شعر و صدای ایرج جنتی عطایی

در روزهای همین زمستان و همین «زمستان» به یاد می‌آوریم آنهایی را که می‌خواهند نام‌هایشان را فراموش کنیم، آرمانشان را فراموش کنیم و فراموش کنیم چرا، چه زمانی و چگونه کشته شدند. آنها را با تمام آن چیزی که بودند و آن چیزی که خواستند به یاد می‌آوریم و مراسم تشییع آنان را بدون حضور میلیونی، مراسم تشییع پنهانی، نیمه‌شب با حضور جلادان. «همان اواسط تابستان» شعری است از علیرضا آدینه که آن را با صدای خودش خوانده است.

همان اواسط تابستان، ۱۳۶۷
عموعلی و عموعرفان، ۱۳۶۷
دو گل، دو شاخه‌ی از گل پُر
هزار قیچی و گازانبر
اوین، مراسم گلریزان، ۱۳۶۷
هزار شاخه نباتِ تلخ
هزار حجله‌ی خون‌آلود
شبِ عروسی در زندان، ۱۳۶۷
بله نگفتنِ سارا هی ی ی ی
به رسم رفتن و گل چیدن
نگاه وحشی زندان‌بان، ۱۳۶۷
و لاک می‌زندش با خون
به ده هلالکِ بی‌ناخون
به هشت بندیِ ده فرمان، ۱۳۶۷
ولاکن از به ولاکن من
ولاکن از به اَدِرکاسَن
ولاکن از به جماماران، ۱۳۶۷
وطن کجاست که آوازم
نمی‌رسد به تو بیش از پیش؟
کجاست مقبره‌الانسان، ۱۳۶۷
هنوز قصه همان قصه‌ست
حدیث سفره و بوی نفت
همان اواسط تابستان
...

همان اواسط تابستان. شعر و صدای علیرضا آدینه

تا چند روز دیگر اولین شماره‌ی رادیو هیچ‌کیدز منتشر خواهد شد. پیش از آن اما داستان کوتاه شبح را بشنوید که در آخرین شماره‌ی رادیو ریزوم، شماره‌ی هفدهم اجرا شده بود. «شبح» داستان کوتاهی است از مجموعه‌داستان دُرُشتی، نوشته‌ی علی‌اشرف درویشیان.

داستان کوتاه شبح. علی‌اشرف درویشیان

این شعر الیاس علوی تنها شعر الیاس علوی نیست، سرگذشت مردمی است که بخش تفکیک‌ناپذیری از تاریخش در گریز و مرزها شکل گرفته است. در کوه‌های بلند، در دره‌های عمیق، در کشتی‌ها، کامیون‌ها، اردوگاه‌ها. در تحقیر و مرارت مدامِ کشورهای همسایه، پاکستانی‌ها، ایرانی‌ها. آنها که تحصیل را برایشان ممنوع کردند، کار را برایشان ممنوع کردند، زندگی را برایشان ممنوع کردند. در اجازه‌ی تردد و حکم دیپورت. این شعر الیاس علوی، تنها شعر الیاس علوی نیست، سرگذشت بخشی از مردم افغانستان است، بخش بزرگی از مردم افغانستان.


برایم بخوان محمّد
می‌خواهم برگردم
از درّه سرازیر شوم
روبه‌رویم مزرعه‌ی گندم باشد
درختان زردآلو
و گل‌های خشخاش
پیرمرد شاهنامه بخواند
زن چراغ را از ایوان به اتاق بیاورد
و ما خیره به شعله...

_بس کن
این قصه کسی را به خواب هم نمی‌برد
باید جایی تفنگی سرفه کند
پایی پژمرده شود
مزرعه‌‌ای بسوزد
و ما شبانه بگریزیم
از "برغص" تا " قندهار"
از" کویته" تا "مشهد".
□
برایم بخوان محمّد
تا از یاد نبرم
محله‌ی غمگینمان را
که من از بردن نامش شرم داشتم
"ده‌متری ساختمان"
ده‌متری افغانی‌ها
کولی‌ها
بلوچ‌ها
ده‌متری قرض
اردوگاه
نامه‌ی تردّد

"هی افغانی
حواست کجاست؟"
این را کودکی گفت
که تازه زبان باز کرده بود
و من ترسیدم
از "گلشهر" تا "ورامین" ترسیدم
و کودکان به لهجه‌ام خندیدند.

به آینه نگاه کردم
به چشمان بادامی‌ام
که مرا از صف ِنان بیرون می‌کرد
و فاصله‌ام میان خانه تا مرز بود
چون یهودی‌ای که نامش
فاصله‌ی میان اردوگاه تا مرگ بود.
□
"بهار و یار و قلب بی‌قرارم"
آری بلند بخوان محمد
تا محبوبم از پشت سیمان‌ها و سیم‌های خاردار بشنود
ما در همان کوچه‌های تنگ عاشق شدیم
آرام قدم زدیم
آرام خندیدیم
و
آرام گم شدیم.
□
من ویزای پناهندگی بشردوستانه گرفتم
و به این جزیره‌ی دور آمدم
محمّد
گاهی فکر می‌کنم این خیابان‌ها را نمی‌شناسم
درخت‌های اوکالیپتوس مرا به یکدیگر نشان می‌دهند
و شب‌ها
پرنده‌ی ناشناسی به کلکین می‌کوبد
به آوازی محزون می‌گوید:
"بیگانه ... بیگانه".

می‌خواهم خودم را پیدا کنم
تو را پیدا کنم از میان گورهای دسته‌جمعی
محبوبم را از لای دیوارهای آوارگی
زنِ اولِ قصه از ایوان صدایم بزند
و من با تمام پاهایم بدوم

برایم بخوان محمّد. شعر و صدای الیاس علوی

در زمستان ۱۳۵۹، در حالی که حلقه‌ی محاصره‌ی ارتجاع هر لحظه تنگ‌تر می‌شد، «کارگاه هنر» وابسته به سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران (اقلیت)، سه آلبوم با عنوان «بهمن» منتشر کرد. متن اغلب ترانه‌سرودهای منتشرشده در دو آلبوم اول را سعید سلطانپور سروده بود (اولی به مناسبت سالگرد سیاهکل و دومی به یاد شهدای خلق ترکمن) و در بهمن شماره‌ی ۳ که با عنوان دوم «بایاتی‌هایی از آذربایجان؛ به مناسبت ۲۹ بهمن سالروز قیام قهرمانانه‌ی تبریز» انتشار یافت، متن بایاتی‌های آذربایجانی را به فارسی برگرداند و با صدای خودش اجرا کرد. سال‌ها بعد از تیرباران سعید سلطانپور و بعد از بیش از سه دهه انکار جایگاه او در هنر و ادبیات، سرانجام شیوه‌ی رسانه‌های جریان اصلی تغییر کرد. این‌بار و در چند سال گذشته او را تنها به نام هنرمند، شاعر، نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر به یاد آوردند. حقیقت اما این است که سعیدِ «ما» هر دوی اینها بود، هم هنرمند و شاعر و نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر و هم چریک فدایی خلق، و البته عضو هیات دبیران کانون نویسندگان ایران. و اینک بایاتی‌های آذربایجان با صدای نامیرای سعید سلطانپور که ترجمه‌ی آنها را می‌خواند، با یاد همان روز صبح که در مقابل جوخه‌ی آتش ایستاد

بهمن ۳. بایاتی‌هایی از آذربایجان. ترجمه و صدای سعید سلطانپور

هر نبردی زبان خودش را پیدا خواهد کرد، زبانی مصادره‌نشدنی، خلاق و آفریننده. زبانی که نظمِ عمومی مستقر را مختل می‌کند تا امکان آفرینش امر نو پدیدار شود. مبارزان نبرد نوین دنبال مجوز و انتشار رسمی نیستند، آنان هرآنچه می‌آفرینند را منتشر می‌کنند چرا که آثار آنان سنگی است از سنگ‌های سنگر. درست در عصر همین هشتم مارس، در حالی که بدن‌ها کبود است و بسیاری روانه‌ی بازداشتگاه شده‌اند سرود «زنانِ راهِ نو» نشان خواهد داد که چیزی تمام نشده است، همه‌چیز هنوز در نقطه‌ی آغاز است. این سرود چنان که در توضیح سازندگان و خواننده‌گانش پیداست حاصل تلاشی جمعی است که در نقاط مختلف جهان پراکنده‌اند و با این وجود اراده به مبارزه، بر پراکندگی آنان چیره شده است تا با هم عمل مشترکی را به سرانجام برسانند. آنها چیزی را ممکن کرده‌اند که تا پیش از این ناممکن یا لااقل غیرضروری می‌نمود. خودشان در توضیح نوشته‌اند:
«صداهایی که می‌شنوید، نمایی عمومی است از «وضعیت»، وضعیتی که بازتاب نابی است از واقعیت بیرونی «ما». مایی که هم هست و هم نیست: نیست چون جغرافیای این تجربه‌ی جمعی، جغرافیای واحدی نیست، اما هست چون می‌شود صدایش را شنید، هم در همین سرود و هم به وضوح جایی خارج از سرود، در خیابان. صداهایی که می‌شنوید حرفه‌ای نیست، چون حاصل تجربه‌ی یگانه‌ای است درجغرافیایی پراکنده از ایران تا خارج از ایران. حاصل زندگی عینی ما، حاصل نبود امکانات و هزار مشکل ریز و درشت دیگر، حاصل پراکنده بودن صداهایی تک‌افتاده که امکان‌پذیر بودن تجربه‌ی جمعی را اصرار کردند. حاصلِ همان چیزی که از خیزش دی‌ماه تا دختران خیابان انقلاب را در خیابان‌ها رقم زدند، حاصلِ ستم جنسیتی و طبقاتی‌ای که وضعیت انتزاعی ما را به امر انضمامی گره می‌زند: ضرورت تاریخی همبستگی «ما»یی که چیزی برای از دست دادن ندارند جز زنجیرهایشان.»

متن سرود:

زنان راه نو بپا بپا
ز یک سکوت و به یک صدا بپا
امید ما ز نسل پیش
برای نسل بعد خویش
رهایی بشر ز دام ارتجاع
رهایی بشر ز دام ارتجاع
به یک سو کارگر در خروش
ازو میرسد صوت شورش به گوش
به یک سو زنان مبارز/ جوان یا که پیر
به بند سیاه ستمگر اسیر
رسیده به خشمی یگانه همه مرد و زن
به تنگ آمده از رسوم کهن
در پی دختر انقلاب نغمه‌زن
در پی دختر انقلاب نغمه‌زن
در پی دختر انقلاب نغمه‌زززززززن

زنان راه نو بپا بپا
ز یک سکوت و به یک صدا بپا
امید ما ز نسل پیش
برای نسل بعد خویش
رهایی بشر ز دام ارتجاع
رهایی بشر ز دام ارتجاع
به گیسوان توبه‌تو/ به روشنای سرخ رو
به شادی و سبکسری/ به این تنِ از آنِ من/ رها ز یوغِ دیگری
که من جهانی دگر را به خواب دیده‌ام
که راه آن از آزادی زن می‌گذشت

سرود زنانِ راهِ نو

سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران (اقلیت) در زمستان 1359 سه نوار با عنوان «بهمن» منتشر کرد. سعید سلطانپور و دیگر اعضای «کارگاه هنر ایران» به این ترتیب اولین فعالیت هنری گرایش اقلیت را سازمان دادند. در نوار «بهمن 2» که با عنوان دوم «سرزمین شوراها؛ به یاد شهدای خلق ترکمن» منتشر شد، چهار سرود برای مبارزات مردم ترکمن ساخته شده بود. «لاله‌های ترکمن؛ در بزرگداشت شهیدان خلق ترکمن» یکی از آن چهار سرود است

لاله‌های ترکمن

شهیار قنبری از چهره‌های مطرح ترانه‌ی معترض در سال‌های پایانی دهه‌ی چهل و پنجاه ایران است. او که متاثر از جنبش دانشجویی دهه‌ی شصت در اروپا بود بعد از بازگشت از دانشگاه کمبریج به یکی از اصلی‌ترین آغازکننده‌گان موج نوی ترانه در ایران تبدیل شد. آلبوم پیشمرگانه‌ها در سال 1980 در تهران ضبط شد ولی انتشار عمومی آن در پاریس بود و در خلال آن سال‌های خون و جنون. «بچه‌های مهاباد» برای نخستین بار در همین آلبوم منتشر شد و از کمتر شنیده شده‌ترین آثار شهیار قنبری محسوب می‌شود

بچه‌های مهاباد

حسین منزوی دومین شاعر شب چهارم است. او که بیشتر به عنوان غزل‌سرا شناخته می‌شود ابتدا سه شعر نوی «بانو»، «روشن» و «دوباره‌ی بودا» و سپس سه غزل را می‌خواند. از میان این اشعار فایل صوتی شعر «دوباره‌ی بودا» هم در میان فایل‌هایی که به دست ما رسیده و هم در میان تمام فایل‌های تاکنون منتشرشده افتادگی‌ای دارد که شاید به عوض کردن نوار برای ضبط مربوط باشد.

شب چهارم | شعرخوانی حسین منزوی

هزارخانی که در برابر عمل انجام‌شده قرار گرفته، از سعید سلطان‌پور دعوت می‌کند تا شعرهایش را بخواند. سعید سلطان‌پور چنین آغاز می‌کند: «سلام شکسته‌گان سال‌های سیاه! تشنه‌گان آزادی! خواهران! برادرانم! سلام.» او سپس چند دقیقه با جمعیت سخن می‌گوید. در تمامی فایل‌هایی که تاکنون از این سخنرانی و شعرخوانی سلطان‌پور منتشر شده بخشی از سخنرانی او مفقود است. در فایل‌هایی که به دست ما رسیده این بخش را برای اولین‌بار می‌شنویم هرچند متن مکتوب آن را قبلن خوانده‌ییم. این بخش یک افتادگی دو جمله‌یی دارد که می‌تواند به تعویض نوار برای ضبط مربوط باشد. سلطان‌پور بعد از پایان سخنانش و خواندن ابیاتی از حافظ می‌گوید: «دیگر شعرهایم را می‌خوانم، ۲۲ شعر از کتاب آوازهای بند و کتاب از کشتارگاه.» با این وجود در نهایت به ترتیب هشت شعر می‌خواند به نام‌های «غزل زمانه»، «با کشورم چه رفته است»، «اگر از خواب برآید بیمار»، «بر این کرانه‌ی خوف»، «سرود برای گل‌های سرخ»، «خُفتار»، «شانه به شانه، با فلزتاوان، با زمین‌کاوان» و «چهار حرف». بعد از شعر خُفتار کسی از اداره‌کننده‌گان جلسه با سعید سلطان‌پور صحبت می‌کند، صدای او را به وضوح نمی‌شنویم، تنها کلمات «سعید» و «وقت» را تشخیص می‌دهیم، سلطان‌پور به او می‌گوید «چشم» و خطاب به جمعیت ادامه می‌دهد: «من بیست و دو قطعه داشتم و چون وقت کمتر هست با اجازه‌تون شعرهایی رو که باید بخونم، می‌خونم» سپس خواندن شعری با نام «بهار در خانه‌ی ما» را آغاز می‌کند اما بلافاصله می‌گوید: «ببخشید خودم این رو نمی‌خونم.» در تمام فایل‌های صوتی تاکنون موجود که با نام «شعرخوانی سعید سلطان‌پور در شب شعر گوته» یا نظایر آن به فراوانی تکثیر شده و منبع همگی همان کتابخانه‌ی گویا است ما تنها چهار شعر اول را می‌شنویم و شعرخوانی در ابتدای شعر «سرود برای گل‌های سرخ» قطع می‌شود. این برای اولین‌بار است که شعرخوانی سعید سلطان‌پور را کامل خواهیم شنید.

شب پنجم | شعرخوانی سعید سلطان‌پور

خیابان‌ها را خالی می‌خواهند و قیام آبان را فراموش. قیام آبان اما با خیل شهدای آن، با سنت‌های مقاومتش و با چیزی که بیش از خودش آفرید ادامه دارد. در همین روزهای سکوت و قرنطینه، روزهای مرگ و وحشت آبان را به یاد می‌آوریم چون آنها که در آبان همدیگر را در خیابان پیدا کردند دوباره از فراز ویروس و مرگ به هم پیوند خواهند خورد. قیام آبان رنگ فردا دارد، رنگ پیکار، رنک انکار. حصار شب ترک برداشته و بی‌شک می‌شکند با مشت‌های آنها که از گرداب‌ها گذشته‌اند.

از اوج افسردگی
این عمق دل‌مردگی
در زیر صد سوز و تب
محبوس حصارِ شب

از وهم مردم بودن
در مشتِ شب گم بودن
سرگشته‌ی حجم هبوط
صد های و هوی در سکوت

از انتزاع کور و کر
کله‌ی بی صورت و سر
از گیر این گرداب‌ها
آزاد شد فردای ما

یک عمر مردم بودیم
آن‌ها سَر ما دُم بودیم
در موج‌ها گم بودیم

چون قصد نام کردیم
آبان قیام کردیم
شب را به دام کردیم

در نیزار خون چکید
جاری شد و از نی جهید
نی رگ شد و مرداب تن
شد غول سرخ شب‌شکن

نیزار قامت‌دار شد
از ظلم شب بیدار شد
آماده‌ی پیکار شد
انکار صد انکار شد

یک عمر مردم بودیم
آن‌ها سَر ما دُم بودیم
در موج‌ها گم بودیم

چون قصد نام کردیم
آبان قیام کردیم
شب را به دام کردیم

برداشت آزاد از قطعه pain گروه blackfield

khoroos

Popular tracks