اشعار: آنک! ببین.../با بیهودگی در آینه/ سال دیگر ای دوست ای همسایه/ پارینه

شب شعر گوته

قاب آرزوهای مرده - Framed Dead Wishes

چهل روز از کشتار جمعه‌ی خونین زاهدان گذشت و شرم و درد بر جای مانده است در برابر خلقی که شهید روی شهید داده‌اند. از زمین و هوا آنها را به گلوله بستند، از کودک و پیر رگبار بر تنشان نشاندند و اکنون چهل روز از خونین‌ترین جمعه‌ی قیام گذشته است. اگر نام ژینا امینی رمز قیام ژینا شد، نام خدانور لجعی نیز رمز خروش خلق‌های تحت ستم بود. سیمای او که به میله بسته شده بود و تنها چندی بعد از آزادی‌اش به گلوله بسته شد، تمام تاریخ بلوچستان را در برابر ستم به تصویر کشید و صدایی شد که فریاد خشمگین بلوچستان را به قیام پیوند زد. او را در چهلمین سالروز شهادتش به یاد نمی‌آوریم که در یادها ماندگار است، در چهلمین سالروز شهادتش با او پیمان می‌بندیم، دوباره و از نو برای امکانی که با بدن گلوله‌خورده‌اش گشود، برای این‌که به این امکان وفادار بمانیم در ساحت عمل.

شرمگین است مرگ
از دستان بسته‌ات خدانور،
اما دستمال سرخش را چنان در بغضِ تنت بچرخان
که تار تارِ گیسوی زندگی را
بر پودهای لجوجش بنوازی

برقصان برادر غریبم نامت را
بر بیرق بی‌بضاعتمان در باد
که از جبروت چرب اربابان دیروز و امروزمان
چیزی به دهان نبرده است؛
تنها رعشه‌ی موروثی دندان‌های گرسنه‌ای
که در نیمه‌شبان تاریخ
سرسختانه فریاد می‌کشند:
زنده‌باد ما بی‌نامان!

باز کن گره از حلقِ زندان‌های آویخته در ساعت
در هم شکن عقربه‌بانانِ پیری را
که در تن مبهوت انقلاب تیر می‌کشند
تا ریشه‌هایش را در شکم‌هاشان فاسد کنند،
همچون کلمه
که «تنها»
می‌گندد

آری برادرم!
رها شو از ثانیه‌های این سرود ناموزون
که از ما تنها شماره بر جای خواهد گذاشت
دستمال مرگت را خدانور
چنان در بغض تنت بتکان
که سنیگن شوی از سرخ
سنگینی کنی بر محاسبه و تکرار
و رد رهای دستانت
برای همیشه بر پیکر خشمگین زندگی بماند!
رها
همچون خواهرت «نسرین»
که خداوندگارش «آزادی» بود
و آزادی، «زن» بود
زنده و گرم!
پس قسم به گیس سرخ «ژینا»
که هیچ‌کس
دستمال مرگمان را به غیر از خودمان
از فرط «زندگی» در هوا نچرخانده
یا همچون خواهر دیگرمان «نیکا»
برای گرم کردن استخوان‌های شبِ فردای سرنوشتمان
به آتشش نکشیده است

اینک نام‌های لاغر و فرودست
در تسلسل فردا اوج می‌گیرند
و نام
و نام توست که
پنهان‌ترین آسفالت‌ها را شکافته
تا بر فراز کوچه‌خاکی‌های انقلابمان
لبان آفتاب باشد

برای «خدانور لجعی» | شعر و صدای آیدا پایدار

اجرا در یکی از سلسله جلسات مکاتب سنتور نوازی در رادیو فرهنگ (اوایل دهه 80)

سیامک آقایی: تکنوازیِ سنتور در دستگاهِ نوا

سرود کردستان خون آلود؛ شعر و صدای سعید سلطانپور

اضمحلال زبان فارسی - شاملو

در روزهای همین زمستان و همین «زمستان» به یاد می‌آوریم آنهایی را که می‌خواهند نام‌هایشان را فراموش کنیم، آرمانشان را فراموش کنیم و فراموش کنیم چرا، چه زمانی و چگونه کشته شدند. آنها را با تمام آن چیزی که بودند و آن چیزی که خواستند به یاد می‌آوریم و مراسم تشییع آنان را بدون حضور میلیونی، مراسم تشییع پنهانی، نیمه‌شب با حضور جلادان. «همان اواسط تابستان» شعری است از علیرضا آدینه که آن را با صدای خودش خوانده است.

همان اواسط تابستان، ۱۳۶۷
عموعلی و عموعرفان، ۱۳۶۷
دو گل، دو شاخه‌ی از گل پُر
هزار قیچی و گازانبر
اوین، مراسم گلریزان، ۱۳۶۷
هزار شاخه نباتِ تلخ
هزار حجله‌ی خون‌آلود
شبِ عروسی در زندان، ۱۳۶۷
بله نگفتنِ سارا هی ی ی ی
به رسم رفتن و گل چیدن
نگاه وحشی زندان‌بان، ۱۳۶۷
و لاک می‌زندش با خون
به ده هلالکِ بی‌ناخون
به هشت بندیِ ده فرمان، ۱۳۶۷
ولاکن از به ولاکن من
ولاکن از به اَدِرکاسَن
ولاکن از به جماماران، ۱۳۶۷
وطن کجاست که آوازم
نمی‌رسد به تو بیش از پیش؟
کجاست مقبره‌الانسان، ۱۳۶۷
هنوز قصه همان قصه‌ست
حدیث سفره و بوی نفت
همان اواسط تابستان
...

همان اواسط تابستان. شعر و صدای علیرضا آدینه

هر نبردی زبان خودش را پیدا خواهد کرد، زبانی مصادره‌نشدنی، خلاق و آفریننده. زبانی که نظمِ عمومی مستقر را مختل می‌کند تا امکان آفرینش امر نو پدیدار شود. مبارزان نبرد نوین دنبال مجوز و انتشار رسمی نیستند، آنان هرآنچه می‌آفرینند را منتشر می‌کنند چرا که آثار آنان سنگی است از سنگ‌های سنگر. درست در عصر همین هشتم مارس، در حالی که بدن‌ها کبود است و بسیاری روانه‌ی بازداشتگاه شده‌اند سرود «زنانِ راهِ نو» نشان خواهد داد که چیزی تمام نشده است، همه‌چیز هنوز در نقطه‌ی آغاز است. این سرود چنان که در توضیح سازندگان و خواننده‌گانش پیداست حاصل تلاشی جمعی است که در نقاط مختلف جهان پراکنده‌اند و با این وجود اراده به مبارزه، بر پراکندگی آنان چیره شده است تا با هم عمل مشترکی را به سرانجام برسانند. آنها چیزی را ممکن کرده‌اند که تا پیش از این ناممکن یا لااقل غیرضروری می‌نمود. خودشان در توضیح نوشته‌اند:
«صداهایی که می‌شنوید، نمایی عمومی است از «وضعیت»، وضعیتی که بازتاب نابی است از واقعیت بیرونی «ما». مایی که هم هست و هم نیست: نیست چون جغرافیای این تجربه‌ی جمعی، جغرافیای واحدی نیست، اما هست چون می‌شود صدایش را شنید، هم در همین سرود و هم به وضوح جایی خارج از سرود، در خیابان. صداهایی که می‌شنوید حرفه‌ای نیست، چون حاصل تجربه‌ی یگانه‌ای است درجغرافیایی پراکنده از ایران تا خارج از ایران. حاصل زندگی عینی ما، حاصل نبود امکانات و هزار مشکل ریز و درشت دیگر، حاصل پراکنده بودن صداهایی تک‌افتاده که امکان‌پذیر بودن تجربه‌ی جمعی را اصرار کردند. حاصلِ همان چیزی که از خیزش دی‌ماه تا دختران خیابان انقلاب را در خیابان‌ها رقم زدند، حاصلِ ستم جنسیتی و طبقاتی‌ای که وضعیت انتزاعی ما را به امر انضمامی گره می‌زند: ضرورت تاریخی همبستگی «ما»یی که چیزی برای از دست دادن ندارند جز زنجیرهایشان.»

متن سرود:

زنان راه نو بپا بپا
ز یک سکوت و به یک صدا بپا
امید ما ز نسل پیش
برای نسل بعد خویش
رهایی بشر ز دام ارتجاع
رهایی بشر ز دام ارتجاع
به یک سو کارگر در خروش
ازو میرسد صوت شورش به گوش
به یک سو زنان مبارز/ جوان یا که پیر
به بند سیاه ستمگر اسیر
رسیده به خشمی یگانه همه مرد و زن
به تنگ آمده از رسوم کهن
در پی دختر انقلاب نغمه‌زن
در پی دختر انقلاب نغمه‌زن
در پی دختر انقلاب نغمه‌زززززززن

زنان راه نو بپا بپا
ز یک سکوت و به یک صدا بپا
امید ما ز نسل پیش
برای نسل بعد خویش
رهایی بشر ز دام ارتجاع
رهایی بشر ز دام ارتجاع
به گیسوان توبه‌تو/ به روشنای سرخ رو
به شادی و سبکسری/ به این تنِ از آنِ من/ رها ز یوغِ دیگری
که من جهانی دگر را به خواب دیده‌ام
که راه آن از آزادی زن می‌گذشت

سرود زنانِ راهِ نو

Music (modified excerpts from):
The Endless March of Sadness
by Unheard Music Concepts

Find out more here:
http://freemusicarchive.org/music/Unheard_Music_Concepts/Slow/03_The_Endless_March_of_Sadness
and also here:
http://www.unheardmusicconcepts.com/

چراغ خانه | رضا براهنی

شب اول از شب‌های نویسندگان و شاعران ایران در ۱۸ مهر ۱۳۵۶ با بیان‌نامه‌ی کانون نویسندگان ایران آغاز می‌شود که آن را رحمت‌الله مقدم مراغه‌ای، عضو هیات دبیران موقت کانون نویسندگان ایران می‌خواند. مجری‌گری شب اول را اسلام کاظمیه بر عهده دارد.

Ten Nights of Poetry 1

شب اول | بیان‌نامه‌ی کانون نویسندگان ایران | با صدای رحمت‌الله مقدم مراغه‌ای

در فایل دوم از شب اول هاینس بکر، مدیر انستیتو گوته در ایران از سوی خودش پیامی برای خوش‌آمدگویی به شرکت‌کننده‌گان می‌خواند. ابتدا به زبان آلمانی و سپس چنان‌که اسلام کاظمیه می‌گوید «با لحن شیرینی که فارسی حرف می‌زنند» به فارسی.

شب اول | خوش‌آمدگویی هاینس بکر | رییس انستیتو گوته

سیمین دانشور که اسلام کاظمیه او را چنین معرفی می‌کند: «هم خودش خانم سیمین دانشوره برای ما و هم یادگار جلال آل‌احمد» در شب اول با موضوع «مسائل هنر معاصر» سخنرانی می‌کند.

شب اول | سخنرانی سیمین دانشور | مسائل هنر معاصر

سیاوش مطهری اولین شاعر از میان شاعران است که در شب اول شعر می‌خواند. مطهری در این شب به ترتیب شعرهای «تو، ای بزرگ قبایل»، «با کاروان حُله»، «در این شرابسالی»، «در انتظار دیرترین میعاد» و «غزلک ۳» را می‌خواند. در کتاب ده شبِ ناصر موذن نام او به عنوان چهارمین شاعر شب اول ثبت شده، ترتیب شعرها رعایت نشده و علاوه بر شعرهایی که مطهری آنها را در شب اول خوانده شعری به نام «تو، عاشقانه‌ترین...» از او در این کتاب منتشر شده که مطهری آن را در شب‌های نویسندگان و شاعران ایران نخوانده است.

شب اول | شعرخوانی سیاوش مطهری

منصور اوجی، دومین شاعر شب اول را جلال سرفراز برای شعرخوانی دعوت می‌کند. اوجی هرچند در ابتدا اعلام می‌کند ده شعر کوتاه خواهد خواند، در نهایت هشت شعر را به نام‌های «منصور منم، منم منم، منصور»، «سرود عمر چه کوتاه است»، «در جوهر هر شراب شک کردیم»، «گفتند: تا شراب شبی سر کن»، «چه فاصله است بر این خاک؟»، «این رقص»، «هرچه شقایق است و گل» و «هوای باغ نکردیم» به ترتیب می‌خواند. نام او در کتاب ده شبِ ناصر موذن به عنوان سومین شاعر شب اول آمده است.

شب اول | شعرخوانی منصور اوجی

مهدی اخوان‌ثالث، چهارمین و آخرین شاعر شب اول را اسلام کاظمیه برای شعرخوانی دعوت می‌کند. اخوان‌ثالث به ترتیب شعرهای «آنک، ببین...»، «یک‌بار دیگر»، «سال دیگر ای دوست، ای همسایه» و «آتش پارینه‌ی من» را می‌خواند. در کتاب ده شب ناصر موذن اخوان‌ثالث اولین شاعر است، ترتیب شعرهای او در هم ریخته و شعر «سال دیگر ای دوست، ای همسایه» در کتاب نیست.

شب اول | شعرخوانی مهدی اخوان‌ثالث

هوشنگ ابتهاج (سایه) پنجمین و آخرین شاعر شب چهارم است. فریدون تنکابنی با ذکر این‌که «موقعی که من خودم دانش‌آموز بودم، شعرهای سایه رو می‌خوندم» از او می‌خواهد تا به عنوان «حسن ختام» آن شب چند شعر بخواند. ابتهاج به ترتیب شعرهای «بوسه»، «سنگواره»، «بگذر شبی به خلوت این همنشین درد»، «پرواز»، «صبوحی»، «در کوچه‌سار شب»، چند بند از «ساقی‌نامه»، «تشویش» و «سرو آزاد» را می‌خواند. غزل بگذر شبی به خلوت این همنشین درد، ساقی‌نامه و سرو آزاد در کتاب ده شب چاپ نشده‌اند. ابتهاج چند بار از جمعیت اجازه می‌خواهد به دلیل شدت گرفتن باران شعرخوانی‌اش را تمام کند و حتا قول می‌دهد «فرداشب» بیاید و شعر بخواند اما حاضران از او می‌خواهند ادامه دهد. در پایان شعرخوانی سایه صدای درگیری شرکت‌کننده‌گان با فرد یا افرادی که گویا مشغول عکس گرفتن از جمعیت بوده‌اند شنیده می‌شود.

(شب چهارم | شعرخوانی هوشنگ ابتهاج (سایه

می‌نویسم
تار و صدای محمدحسین درپور
ترانه: ابراهیم منصفی

------------------

عشق مرز نمی‌شناسد، اقلیم‌ها و فرهنگ‌های متفاوت، آن را با بیان‌ها و رنگ‌ها و صداهای گوناگون فریاد می‌کنند.
موسیقی خراسان همیشه راوی عشق و صدای عشاق بوده، با خود فکر می‌کردم اگر حدیث یک عشق پرشور جنوبی، به قامت این موسیقی درآید، چگونه اثری خواهد بود و چگونه اثری بر جان می‌گذارد؟
این ایده را با بزرگوار دوستم، محمدحسین درپور، [فرزند برومند حضرت استاد شادروان نورمحمد درپور] در میان گذاشتم و سروده‌ای از ابراهیم منصفی، راوی عشق‌های پر شور جنوب، را برای این گرامی فرستادم. ایشان به فروتنی و گرمی استقبال کردند و گفتند دوتار را برداشتم و شعر را جلویم گذاشتم، این آهنگ‌ها آمدند. 
ایشان این کار را در چند مقام خوانده‌اند و برای من فرستادند که هر یک به اندازه دیگری شنیدنی است، اکنون گوش بدهید به «می‌نویسم» سروده‌ی «رامی» در مقام نوایی با صدا و دوتار محمدحسین درپور.

سیاورشن / کانال کیدی
--------------

متن ترانه:
به یاد تو از درد جان می‌نویسم
همه از تو نامهربان می‌نویسم
تو را گفتن واز تو چیزی نوشتن
همیشه ولی ناگهان می‌نویسم
در این خانه ی تنگ و دربسته‌ی دل  
 من از آبی آسمان می‌نویسم
یکی تلخ رفته یکی مانده شیرین
من اما هم این و هم آن می‌نویسم
نه دیروز رفته نه امروز پیدا
 من از جبر تلخ زمان می‌نویسم
تو در غربت و من اسیر ولایت
 تو از ما و من از جهان می‌نویسم
تو از تنگناهای تاریک جانت
من از مشکل آب و نان می‌نویسم
از آن رو که تقدیر من بی کسی شد
من از محنت بی کسان می‌نویسم
چنین پیر و خسته نمی‌دانم آخر
  چرا شعرهای جوان می‌نویسم
همیشه خیال تو را می‌سرایم
همیشه ولی ناگهان می‌نویسم

شب اول | شعرخوانی مهدی اخوان‌ثالث

khoroos

Recent comments

Saeed A

ashk

elnaz

elnaz

Related tracks