گرامی باد یاد فدایی خلق سعید سلطانپور

رفقای منجنیق ،میتونید متنشو بزارید

غزل زمانه| نغمه در نغمه ی خون غلغله زد، تندر شد شد زمین رنگ دگر، رنگ زمان دیگر شد چشم هر اختر پوینده که در خون می گشت برق خشمی زد و بر گرده ی شب خنجر شد شب خودکامه که در بزم گزندش، گل خون زیر رگبار جنون، جوش زد و پرپر شد بوسه بر زخم پدر زد لب خونین پسر آتش سینه ی گل، داغ دل مادر شد روی شبگیر گران ماشه ی خورشید چکید کوهی از آتش و خون موج زد و سنگر شد آنکه چون غنچه ورق در ورق خون می بست شعله زد در شفق خون، شرف خاور شد آن دلاور که قفس با گل خون می آراست لب آتشزنه آمد، سخن اش آذر شد آتش سینه ی سوزان نوآراستگان تاول تجربه آورد، تب باور شد وه که آن دلبر دلباخته، آن فتنه ی سرخ رهروان را ره شبگیر زد و رهبر شد شاخه ی عشق که در باغ زمستان می سوخت آتش قهقهه در گل زد و بارآور شد عاقبت آتش هنگامه به میدان افکند آنهمه خرمن خونشعله که خاکستر شد

با کشورم چه رفته است| با کشورم چه رفته است که زندان‌ها از شبنم و شقایق سرشاراند و بازماندگان شهیدان انبوه ابرهای پریشان  سوگوار درسوگ لاله‌های سوخته می‌بارند با کشورم چه رفته است که گل‌ها هنوز سوگوارند

با شور گردباد  آنک  منم  که تفته ‌تر از گردبادها  در خارزار بادیه می‌ چرخم  تا آتش نهفته به خاکستر  آشفته ‌تر ز نعره‌ ی خورشید‌های تیر  از قلب خاک‌ های فراموش  سرکشد  تا از قنات حنجره‌ ها  موج خشم و خون  روی غروب سوخته‌ ی مرگ پرکشد  این نعره ‌ی من است  این نعره ‌ی من است  که روی فلات می ‌پیچد  وخاک‌ های سکوت زمانه ‌ی تاریک را  می ‌آشوبد  و با هزار مشت گران  بر آب‌ های عمان می ‌کوبد  این نعره ‌ی من است  که می‌ روبد خاکستر زمان را  از خشم روزگار  بعد از تو ای  ای گلشن ستاره دنباله داراعدام  ای خسرو بزرگ  که برق و لرزه در ارکان خسروان بودی  ای آخرین ستاره  خونین ترین سرور  در باغ ارغوان  در ازدحام خلق  در دور دست و نزدیک  من هیچ نیستم  جز آن مسلسلی که در  زمینه‌ی یک انقلاب می‌ گذرد  و خالی و برهنه و خون آلود  سهم و سترگ و سنگین  در خون توده‌ های جوان  می‌ غلتد  تا مثل خار سهمناک و درشتی  روییده بر گریوهای گل سرخ  آینده را بماند در چشم روزگار  یاد آور شهادت شوریدگان خلق  در ارتش مهاجم این نازی، این تزار

ای خشم ماندگار  ای خشم  خورشید انفجار  ای خشم  تا جوخه ‌های مخفی اعدام  در جامه‌ های رسمی  آنک  آنک هزار لاش خوار ای خشم  مثل هزار توسن یال افشان  خون شهید بسته است  بر این ویران  دیگر ببار  ببار ای خشم  ای خشم  چون گدازی آتشفشان ببار  روی شب شکسته استعمار  اما دریغ و درد  که جبریل ‌های اوت  با شهپر سپید  از هر طرف فرود می ‌آیند  و قلب عاشقان زمان را  با چشم و چنگ و دندان  می ‌خایند  و پنجه ‌های وحشت پنهان را  با خون این قبیله  می ‌آلایند  با این همه شجاع  با این همه شهید  با کشورم چه رفته است  که از خاک میهن گلگون  از کوچه ‌های دهکده  از کوچه‌ های شهر  از کوچه‌ های آتش  از کوچه ‌های خون  با قلب سربداران  با قامت سیام  انبوه پاره پوشان  انبوه ناگهان  انبوه انتقام  نمی ‌آیند  چشم صبور مردان  دیری‌ ست  در پرده های اشک نشسته است  دیری ‌ست  قلب عشق در گوشه‌ های بند  شکسته است  چندان ز تنگنای قفس  خواندیم  که از پاره‌ های زخم  گلو بسته است  ای دست انقلاب  مشت درشت مردم  گل مشت آفتاب  با کشورم چه رفته است

برو حرامزاده بیشرف تف به قبر خودت وهم مسلکان احمقت کودن

شب شعر گوته

شب چشم

                مویت کلاف دود

                                       دامن سپید

                                                       سخی تن

گویی ,گل مرا

دستی غریب سرشته است

واندیشه ی مرا

یغماگری

در شاهراه باد نشانده است

 

و غمگنانه ترین سرنوشت را

دستانی آشنا

برکتیبه ی روحم

به خطی غریب نبشته است

 

 

شب چشم

                مویت کلاف دود

                                       دامن سپید

                                                       سخی تن

آن باغکوچه های معطر را

ذهن پریش من ز یاد زدوده است

در سینه ام مکاو که ...، سطلی است جای قلب

لب ریز از کثافت و مدفوع خاطرات

 

در شهر های کودکی من

پیری عصا به دست در گاهواره غنوده است

لالا بخواب کودک اهن

لالا بخواب کودک باروت

بگذار چهره ها دروغ بگویند

دیگر عصا شناسنامه ی پیری است

 

لا لا بخواب...،

                     لالا بخواب ...،

شب چشم

 

                مویت کلاف دود

                                       دامن سپید

                                                       سخی تن

بنگر چگونه دست تکان می دهم

گویی مرا برای وداع آفریده اند!

 

کنج لبان من

نام کدام گمشده ای جای مانده است

نامی ...،

کز آن شکفته گل یاس

 

مویت کلاف دود

میعاد درکجاست ؟

میعاد آخرین

در پنبه زار حاشیه ی نیل ؟

در کعبه ؟

در پکن ؟

در کوه طور

در سخره های خنده ی بودا

یا در حرمسرای محمد ؟

 

شب چشم

 

                مویت کلاف دود

                                       دامن سپید

                                                       سخی تن

بنگر چگونه دست تکان می دهم

گویی مرا برای وداع آفریده اند!

 

خنجر شکست

                 در لای کتف من

                 مویت کلاف دود

                  بدرود!

 

نوبت ز ما گذشت

شب از دریچه های چشم تو تابید

پیاله دور دگر زد!

خنجر نشست

تا دسته پشت " رم "

" رم " در  " سزار " مرد

تهمت عصای توست " بروتوس "

 

حق با کسی ست که پیروز است

حق دادنی است ، نه

حق حق گرفتنی است

ایمان خریدنی است

وطن را حراج کن !

 

حق با کسی است که از پشت

                                        شمشیر می زند

تاریخ جنده خانه ی خونینی است

بر این قباله ی جعلی

باور مبند

حق

    حق

         با کسی ست که با من

                                       شیون کشیده است :

                                                                      ـ اناالحق

 

شب چشم

بگذار چهره ها دروغ بگویند

دیگر عصا شناسنامه ی پیری است

شیرین فسانه ای است

روزی عصای موسی عمران ــ

                                        شد اژدها

امروز اژدها

در دست ما عصاست

بازی تمام گشت

پیاله دور دگر زد

از دوستی و عشق

بهتان گزیده شد.

 

در پشت نام " رم "

پنهان مکن رسالت خود را

اینان که در " سنا "ی نشستند

این پاسدارهای حرمت و آزادی

با دامن تو تبرئه کردند خویش را

 

محکوم جرم ندامت نگاه کن

در جای اتهام نشستند عادلان

در دستهایشان

تهمت غریب عصای مرصعی است

بگذار چهره ها دروغ بگویند

 

بازی تمام گشت

اینک تو و " سزار"

فاتحان جنده خانه ی تاریخ گشته اید

در پشت نام " رم "

تنها عمیق شکافی است

 

 

شب چشم

 

                مویت کلاف دود

                                       دامن سپید

                                                       سخی تن

آنک منم

فرزند قرن های پیاپی

و قاره های گمشده در اعصار

از یاد برده موطن خود را

وز ذهن خود زدوده قرن آهن و خون را

 

آنک منم

بنگر چگونه دست تکان می دهم

گویی مرا برای وداع آفریده اند

و با عصا

آرام در گاهواره غنوده ام

 

هان کاتبان، ثبّات ها

من را برای نسل های پیاپی صادر کنید

اینک منم شناسنامه ی تاریخ

پياله دور دگر زد - شعر و صدای نصرت رحمانی

سرود راه تازه : با صدای حمید اشرف

چون بشکفد نیلوفر فردا- 
در هر افق از سرخ توفان ها-
آتش زند شب را و جنگل را- 
پرواز بیداران جنگل را به خود خواند-

بیداران جنگل

من اضطراب رو اساسا یه امر اجتماعی تلقی می کنم در نتیجه روشنفکرها هم در موقعیت اضطراب  مثل بقیه مردم میدونم. کارکرد روشنفکر تفکر انتقادی ست البته .این نوع تفکر و گسترش اون، اساسا باید مایه ی انتقاد باشه، منتها شرایط و موقعیت هایی پیش میاد که با تفکر انتقادی هم ساز نیست یا مانع تفکر انتقادی میشه. از این بابت داشتن خود تفکر انتقادی با اضطراب هایی روبروست. بقیه مردم هم در همین موقعیت قرار دارند که این جون کندن های از صبح تا شب در وجه غالب جامعه ی ما فقط برای گذراندن معیشت حتی برای فکر کردن یا فراغ خاطر مجالی باقی نمیمونه، اینها آدمها رو به سمت شی شدگی به سمت از خود بیگانگی می بره. در چینین موقعیتی روشنفکر هم دچار تنش میشه مثل بقیه، منتها این نکته هست که روشنفکران چون غالبا اهل بیان هستند، بازتاب اضطراب شون از این طریق برای دیگران روشن تر هست. در حالی که پیامدهای اضطراب مردم رو باید در جنبه های رفتاری، زندگی عملی گوناگون جامعه پیدا کرد.وقتی که تامین ها و امنیت ها وجود نداشته باشه از یک طرف آدم طبعا از رشد ذهنی و نوآوری و خلاقیت باز میمونه. جاش ترس و پرهیز و بی اطمینانی و آشفتگی و نگرانی سرانجام خودسانسوری و خودخوری و ازخود بیگانگی جای اینا رو می گیره. آدم که  نباید همه ی عوامل اختلال روانی رو داشته باشه  که مضطرب یا افسرده قلمداد بشه آدمیزاد که خیک ماست نیستش انگشت بزنی جای انگشت هم بیاد، جای انگشت  درد و فقر و رنج و بلا و تنهایی و بی پناهی و اینها در آدم میمونه و ادبیات بهرحال اگر نتونه شکل این رد انگشتان  بلا رو در دورن انسان کشف کنه خب پس چکاره است؟ آدم وقتی میخونه ایلام در خودکشی زنان رتبه اول رو آروده خب از ابعاد فاجعه  دلش می گیره، مضطرب میشه و این در قلمش جاری میشه در هنرش میاد. من یه وقتی همسر یکی از دوستام که هنرپیشه تئاتر و سینماست خودسوزی کرده بود رفتیم بیمارستان در بخش زنان که بستری بود می گفتند از این عده که اینجا هستند فقط سه نفر تصادفی سوختند. من نمیخوام پرده ی سیاهی جلو چشمم بکشم یا جلوی چشم دیگران بکشم. دوست  هم دارم میهنم رو خوب تخیل کنم، دوست دارم مردمانمون رو با نشاط ببینم اما نمی تونم مثل بعضی ها وانمود کنم که آب از آب تکون نخورده، همه پر نشاط و شادابند و پر شکوه، جای هیچ نگرانی هم نیست. این حرفها کار سیاست بازان اما نویسنده نمیتونه این حقایق رو در قلمش جاری نکنه و نادیده بگیره و هشدار نده نسبت به اونها یکی از همین آقایون اخیرا گفته بالا رفتن آمار سکته ها مربوط به ضد انقلابِ. نوزده هزار سکته از بیست و چهار هزار مرگ در تهران مثلا، به نظر ایشون مربوط به ضد انقلاب بوده. خب بر چنین کسانی حرجی نیست!﻿

محمد مختاری درباره اضطراب حرف می‌زند

فرهاد مهراد

موسیقی 
آلبوم دلشدگان از حسین علیزاده و محمدرضا شجریان

طبس کجا اینجا کجا

کسی نایستاده است آنجا یا اینجا
پس کجای لبت آزادم کند؟
دو نقطه از هیچ جا، تا چشم
که جابه‌جا شده است
اما سایه‌ی بلندم را می‌بیند
که می کشد خود را همچنان بر اضطرابش.
شمال قوس بنفشی‌ست تا جنوب
در ابر و مرغ دریایی
موجی به تحلیل می‌رود
و آفتاب، تنها چیزی که تغییر کرده است.
لبت کجاست؟
صدای روز بلند است اما کوتاه است دنیا.
درست یک واژه مانده‌ است تا جمله پایان پذیرد
و هر چه گوش می‌سپارم تنها
سکوت خود را می‌آرایم
و آفتاب لبِ بام هم‌چنان سوتش را می‌زند.
شکسته پل‌ها پشت سر
و پیشِ رو شن‌هایی که خاکستر جهان است.
غروب ممتد در سایه‌ی درون جا خوش کرده است
و شب که تا زانو می‌رسد تحمل را کوتاه می‌کند. 
چگونه است لبت؟
که انفجار عریانی، سنگ می‌شود در بی تابی‌های خاموش.
هوای قطبی انگار
انگار فرش ایرانی نخ نما کرده است
نشانه‌ای نیست
نگاه می‌کنم
اگر که تنها آن واژه می‌گذشت
به طرفه العینی طی می‌شد راه
کودک باز می‌گشت تا بازیگوشی
و در چهارراه دست می‌انداخت دور گردنت
لبت کجاست؟
که خاک چشم به راه است...

__ شاید عاشقانه‌ی آخر
«محمد مختاری»

محمد مختاری - شاید عاشقانه‌ی آخر

پاییز آمد، در میان درختی ، لانه کرده کبوتر، از تراوش باران می گریزد.
خورشید از غم، با تمام غرورش پشت ابر سیاهی، عاشقانه به گریه می نشیند.
من با قلبی، به سپیدی روز، با امید بهاران،
می روم به گلستان همچو عطر اقاقی، لا به لای درختان می نشینم.
باشد روزی، به ندای بهاران، روی دامن صحرا، لاله روید
شعر هستی، بر لبانم جاری، پر توانم آری، می روم در کوه و دشت و صحرا
ره پیمای قله ها هستم من، راه خود در طوفان، د ر کنار یاران می نوردم.
در کوهستان، یا کویر تشنه، یا که در جنگلها، رهنوردی، شاد و، پر امیدم
دارم امید، که دهد، سختی کوهستان، بر روان و جانم پاکیِ این کوه و دشت و صحرا باشد روزی برسد،
شعر هستی بر لب، جان نهاده بر کف، راه انسانها را در نوردم
شعر هستی، بودن و کوشیدن، رفتن و پیوستن از کژی بگسستن جان فدا کردن در راه خلق است.

سرودهای کوهستان : پائیز آمد

دلم تو را می خواهد
دلم به سوی تو پرواز می کند
مثل کبو تری خسته
پر شکسته
به سوی آب
مثل گلی غمگین
تنها
که می روید در رویا
و می پیچد
می پیچد
می پیچد
در هاله ای زخون و خاکستر
ارام و بی هیاهو
تا مهتاب
دلم تو را می خواهد
ای بافته زآب و زابریشم
ای سخت
تو مثل صخره مرا می شکنی
من آبم
تو مثل آب های گریزانی
من گردآبم

چگونه با تو بگویم که بی تو غمگینم
حریق سوخته با آب در نمی گیرد
تو چشمه ی خنکی
من غروب خونینم
چگونه بی تو بخندم
چگونه بی تو بتابم
وقتی تو را نمی بینم
تو آفتابی و من آفتابگردانم

نازنینم
دلم تو را می خواهد
مثل گل و کبوتر
مثل درخت و آب
ای آب و ماهتاب من
ای صبح آفتاب

سعید سلطانپور

ترانه جویبار- سعید سلطانپور

شب که تاريکي مي افتد،
بی گاه به بامِ من و تو.
و خطر ،

مي بُرد رشته ی کلام من و تو.

شب که در سنگر خاموشی همرزمانیم،

شب که بیدار به ناچار به غمخواری هم می مانیم،


به تو مي انديشم
و به خود مي نگرم
راستي را چه جدايي است ميان من و تو،
اندر آنجا که خطرهاست به جان من و تو! ؟

خاموشی - سیاوش کسرایی؛حسین علیزاده؛ شهرام ناظری

شب اول از شب‌های نویسندگان و شاعران ایران در ۱۸ مهر ۱۳۵۶ با بیان‌نامه‌ی کانون نویسندگان ایران آغاز می‌شود که آن را رحمت‌الله مقدم مراغه‌ای، عضو هیات دبیران موقت کانون نویسندگان ایران می‌خواند. مجری‌گری شب اول را اسلام کاظمیه بر عهده دارد.

Ten Nights of Poetry 1

شب اول | بیان‌نامه‌ی کانون نویسندگان ایران | با صدای رحمت‌الله مقدم مراغه‌ای

در فایل دوم از شب اول هاینس بکر، مدیر انستیتو گوته در ایران از سوی خودش پیامی برای خوش‌آمدگویی به شرکت‌کننده‌گان می‌خواند. ابتدا به زبان آلمانی و سپس چنان‌که اسلام کاظمیه می‌گوید «با لحن شیرینی که فارسی حرف می‌زنند» به فارسی.

شب اول | خوش‌آمدگویی هاینس بکر | رییس انستیتو گوته

سیمین دانشور که اسلام کاظمیه او را چنین معرفی می‌کند: «هم خودش خانم سیمین دانشوره برای ما و هم یادگار جلال آل‌احمد» در شب اول با موضوع «مسائل هنر معاصر» سخنرانی می‌کند.

شب اول | سخنرانی سیمین دانشور | مسائل هنر معاصر

سیاوش مطهری اولین شاعر از میان شاعران است که در شب اول شعر می‌خواند. مطهری در این شب به ترتیب شعرهای «تو، ای بزرگ قبایل»، «با کاروان حُله»، «در این شرابسالی»، «در انتظار دیرترین میعاد» و «غزلک ۳» را می‌خواند. در کتاب ده شبِ ناصر موذن نام او به عنوان چهارمین شاعر شب اول ثبت شده، ترتیب شعرها رعایت نشده و علاوه بر شعرهایی که مطهری آنها را در شب اول خوانده شعری به نام «تو، عاشقانه‌ترین...» از او در این کتاب منتشر شده که مطهری آن را در شب‌های نویسندگان و شاعران ایران نخوانده است.

شب اول | شعرخوانی سیاوش مطهری

منصور اوجی، دومین شاعر شب اول را جلال سرفراز برای شعرخوانی دعوت می‌کند. اوجی هرچند در ابتدا اعلام می‌کند ده شعر کوتاه خواهد خواند، در نهایت هشت شعر را به نام‌های «منصور منم، منم منم، منصور»، «سرود عمر چه کوتاه است»، «در جوهر هر شراب شک کردیم»، «گفتند: تا شراب شبی سر کن»، «چه فاصله است بر این خاک؟»، «این رقص»، «هرچه شقایق است و گل» و «هوای باغ نکردیم» به ترتیب می‌خواند. نام او در کتاب ده شبِ ناصر موذن به عنوان سومین شاعر شب اول آمده است.

شب اول | شعرخوانی منصور اوجی

هزارخانی که در برابر عمل انجام‌شده قرار گرفته، از سعید سلطان‌پور دعوت می‌کند تا شعرهایش را بخواند. سعید سلطان‌پور چنین آغاز می‌کند: «سلام شکسته‌گان سال‌های سیاه! تشنه‌گان آزادی! خواهران! برادرانم! سلام.» او سپس چند دقیقه با جمعیت سخن می‌گوید. در تمامی فایل‌هایی که تاکنون از این سخنرانی و شعرخوانی سلطان‌پور منتشر شده بخشی از سخنرانی او مفقود است. در فایل‌هایی که به دست ما رسیده این بخش را برای اولین‌بار می‌شنویم هرچند متن مکتوب آن را قبلن خوانده‌ییم. این بخش یک افتادگی دو جمله‌یی دارد که می‌تواند به تعویض نوار برای ضبط مربوط باشد. سلطان‌پور بعد از پایان سخنانش و خواندن ابیاتی از حافظ می‌گوید: «دیگر شعرهایم را می‌خوانم، ۲۲ شعر از کتاب آوازهای بند و کتاب از کشتارگاه.» با این وجود در نهایت به ترتیب هشت شعر می‌خواند به نام‌های «غزل زمانه»، «با کشورم چه رفته است»، «اگر از خواب برآید بیمار»، «بر این کرانه‌ی خوف»، «سرود برای گل‌های سرخ»، «خُفتار»، «شانه به شانه، با فلزتاوان، با زمین‌کاوان» و «چهار حرف». بعد از شعر خُفتار کسی از اداره‌کننده‌گان جلسه با سعید سلطان‌پور صحبت می‌کند، صدای او را به وضوح نمی‌شنویم، تنها کلمات «سعید» و «وقت» را تشخیص می‌دهیم، سلطان‌پور به او می‌گوید «چشم» و خطاب به جمعیت ادامه می‌دهد: «من بیست و دو قطعه داشتم و چون وقت کمتر هست با اجازه‌تون شعرهایی رو که باید بخونم، می‌خونم» سپس خواندن شعری با نام «بهار در خانه‌ی ما» را آغاز می‌کند اما بلافاصله می‌گوید: «ببخشید خودم این رو نمی‌خونم.» در تمام فایل‌های صوتی تاکنون موجود که با نام «شعرخوانی سعید سلطان‌پور در شب شعر گوته» یا نظایر آن به فراوانی تکثیر شده و منبع همگی همان کتابخانه‌ی گویا است ما تنها چهار شعر اول را می‌شنویم و شعرخوانی در ابتدای شعر «سرود برای گل‌های سرخ» قطع می‌شود. این برای اولین‌بار است که شعرخوانی سعید سلطان‌پور را کامل خواهیم شنید.

شب پنجم | شعرخوانی سعید سلطان‌پور

khoroos

Recent comments

moitaba

مدرسه

مدرسه

مدرسه

Related tracks