شب شعر گوته

چند سال پیش یک دانشجوی جوان «لیبرال» ایرانی با انتشار عکسی از جنازه‌ی چه‌گوارا در صفحه‌ی فیس‌بوکش از مرگ زودهنگام او ابراز خوشحالی کرد و نوشت: «در دنیایی که امثال این آدم‌ها نباشند، بهتر می‌شه نفس کشید.» این حرف‌ها وقتی از سوی کسی نوشته شود که لااقل در زمان نوشتن این جملات حقوق‌بگیر «بنیاد میلتون فریدمن»، همان مشاور اقتصادی ارشد ژنرال آگوستو پینوشه و مارگارت تاچر، بوده است معنایی بیشتر از خودش دارد. چه کسانی بعد از چه‌گوارا توانستند بهتر نفس بکشند؟ چه‌گوارا را چهل و هشت سالِ پیش در چنین روزی، در اعماق جنگل‌های بولیوی با مداخله‌ی مستقیمِ بشردوستانه‌ی مستشاران آمریکایی تیرباران کردند و جنازه‌اش را به نمایش گذاشتند تا خلق با چشم‌های خودش ببیند که آن پیامبر شورشی را کشته‌اند، با این وجود چه‌گوارا پیش از مرگش پیامش را بلند رسانده بود، او صدای رسای مردمان سرکوب شده‌ی جنوبِ جهان بود. در کنار چریک‌های آفریقایی جنگیده بود، در کشورهای آمریکای لاتین سازمان‌های چریکی را ساخته بود و رویای تکثیر ویتنام را داشت، نقشه‌ی روشنی برای به زانو درآوردن امپریالیسم. هرچند تلاش کرده‌اند با تکثیر تصویر او روی تی‌شرت و فندک و زیر سیگار و سوتین، نام او را از هر محتوای سیاسی و انقلابی تهی کنند اما او هنوز فرمانده‌ی هر شورشی است و درست در دل هر شورشی علیه ستم مسلط دوباره ظهور می‌کند. این صدا که منتشر کرده‌ییم، ترجمه و اجرایی است از سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران. صدایی که از اعماق تاریخ دوباره به امروز می‌آید تا بیش از آن که «زیبا» باشد و «با کیفیت»، به یادمان بیاورد که چه‌گوارا راهی را روشنی بخشیده است که باید سرانجام آن را هموار کنیم

سرود چه‌گوارا

نگاهی به زندگی ابراهیم منصفی

ابراهیم منصفی ، شاعر ، خنیاگر ، نویسنده و هنرمند پرآوازه ی هرمزگانی در سال ۱۳۲۴ در بندرعباس متولد شد. پدر ابراهیم مینابی و مادرش اهل صحراباغ لار بود که پس از تولد ابراهیم زندگی پایداری نداشتند.ابراهیم به قول خود زاده ی عشق زنی بود به مردی که آوازش او را سحر کرده بود. پس از جدایی آن دو از هم ابراهیم دوران کودکی و نوجوانی اش را با پدربزرگ و مادربزرگ پدری خود گذراند.

ابراهیم منصفی دوران تحصیل خود را در بندرعباس گذراند و پس از طی کردن مقطع ابتدایی وارد دوره ی متوسطه شد. هم زمان با همین روزها و تحصیل او در دبیرستان بود که نخستین جرقه های او برای دل سپردن به هنر و ادبیات نیز آغاز شد. او که الفتش با صدا و خواندن را با حضور در تعزیه خوانی های ماه محرم تجربه کرده بود در این روزها جذب گروه های تئاتر دانش آموزی شد و از سویی دیگر عشق سرودن نیز او را آرام نمی گذاشت تا آنجا که عطش سیری ناپذیر او از شعر و ادبیات بسیار زود او را برای چاپ اولین مجموعه شعرش ترغیب کرد. مجموعه ای که او با کمک تعدادی از دوستانش با نام مروارید ساحل در شمارگان اندک به چاپ رساند و بعدها از “تعجیل در چاپ این مجموعه اظهار پشیمانی کرد.”[۱] از سال ۱۳۴۷ بود که مجلات معتبری مانند خوشه و فردوسی نسبت به درج شعرهای آزاد او اقدام کردند.

حضور در سه فیلم کوتاه سینمای آزاد آن سال ها به کارگردانی حسن بنی هاشمی به عنوان بازیگر و دریافت جایزه ی اول سینمای آزاد برای فیلم نهنگ که نویسنده ی آن نیز خود منصفی بود اشتهار دوچندان او را فراهم کرد. منصفی که در واقع از هنرمندان جامع الاطراف هرمزگان است ، همچنان که در عرصه ی بازیگری موفقیت های چشمگیری را به دست می آورد در زمینه سرودن و موسیقی نیز پرتوان به کار خود ادامه می داد. او که با موسیقی ملت های مختلف آشنایی داشت و در این زمینه مطالعات ارزشمندی را انجام داده بود با علاقه ای که به موسیقی فلامینگوی اسپانیا و موسیقی هند از خود نشان داد توانست آثار در خور تحسینی را خلق کند. منصفی در عرصه ی سرودن ترانه های بومی با اقبال به سمت ترانه هایی که رنگ و بوی اجتماعی داشت در این حوزه تحول اساسی را به وجود آورد ، اجرای ساده و بی شیله پیله ی او با آکورد گیتار هنوز مخاطبان فراوانی دارد و نگاههای بسیاری را به خود جلب کرده است.

در هرمزگان منصفی را با عنوان نیمای هرمزگان می شناسند. به واقع منصفی و چند تن از هم دوره های خود جزء اولین نفراتی بودند که به سرودن شعر نو نیمایی و آزاد در این منطقه ی جنوبی روی آوردند و زمینه ی ادامه ی این جریان ادبی را در این خطه فراهم کردند. او که در شعرهای آزاد خود پیرو بلامنازعه احمد شاملوست با تاثیرپذیری از اقلیم و جغرافیای بومی منطقه گاهی به شعر خود تمایزی قابل تشخیص داده است.

منصفی زندگی سراسر پرفراز و نشیب داشته و بی گمان همین مساله در شعر او نیز تاثیر عمیقی به جای گذاشته است. او که در دوره ای از عمر خود به شغل معلمی مشغول بوده است به واسطه ی فراز و فرودهایی که در مسیر زندگی اش قرار گرفت این شغل را از دست داد و دهه ی پایانی عمر خود را با مصائب و دشواری های فراوانی گذراند. درخشان ترین دوره برای خلق آثار قابل تامل منصفی مربوط به دهه ی چهل می شود که وی پس از آن دیگر نتوانست آن شعرهای درخشان را تکرار کند.

او سه بار ازدواج کرد که حاصل دو ازدواج او جدایی زودهنگام بود و در ازدواج سوم صاحب سه دختر و یک پسر به نام بنیامین شد که مرگ بنیامین کوچک در پنج سالگی او را دچار اندوه و مصیبت بی پایانی کرد.

منصفی در شب اول تیرماه ۱۳۷۶ در سن پنجاه و دو سالگی با مرگی خودخواسته به زندگی اش پایان داد.

Ebrahim Monsefi-Deklame-Hafez-3

Le dotâr du Khorassan (The Dotâr of Khorassan)

دوتار خراسان

Hamid Khezri - Ayla Ayesh // تکنوازی دوتار خراسانی حمید خضری - آیلا آیش

غزلیات حافظ

زان یار دلنوازم شکریست با شکایت

شب اول از شب‌های نویسندگان و شاعران ایران در ۱۸ مهر ۱۳۵۶ با بیان‌نامه‌ی کانون نویسندگان ایران آغاز می‌شود که آن را رحمت‌الله مقدم مراغه‌ای، عضو هیات دبیران موقت کانون نویسندگان ایران می‌خواند. مجری‌گری شب اول را اسلام کاظمیه بر عهده دارد.

Ten Nights of Poetry 1

شب اول | بیان‌نامه‌ی کانون نویسندگان ایران | با صدای رحمت‌الله مقدم مراغه‌ای

در فایل دوم از شب اول هاینس بکر، مدیر انستیتو گوته در ایران از سوی خودش پیامی برای خوش‌آمدگویی به شرکت‌کننده‌گان می‌خواند. ابتدا به زبان آلمانی و سپس چنان‌که اسلام کاظمیه می‌گوید «با لحن شیرینی که فارسی حرف می‌زنند» به فارسی.

شب اول | خوش‌آمدگویی هاینس بکر | رییس انستیتو گوته

سیمین دانشور که اسلام کاظمیه او را چنین معرفی می‌کند: «هم خودش خانم سیمین دانشوره برای ما و هم یادگار جلال آل‌احمد» در شب اول با موضوع «مسائل هنر معاصر» سخنرانی می‌کند.

شب اول | سخنرانی سیمین دانشور | مسائل هنر معاصر

سیاوش مطهری اولین شاعر از میان شاعران است که در شب اول شعر می‌خواند. مطهری در این شب به ترتیب شعرهای «تو، ای بزرگ قبایل»، «با کاروان حُله»، «در این شرابسالی»، «در انتظار دیرترین میعاد» و «غزلک ۳» را می‌خواند. در کتاب ده شبِ ناصر موذن نام او به عنوان چهارمین شاعر شب اول ثبت شده، ترتیب شعرها رعایت نشده و علاوه بر شعرهایی که مطهری آنها را در شب اول خوانده شعری به نام «تو، عاشقانه‌ترین...» از او در این کتاب منتشر شده که مطهری آن را در شب‌های نویسندگان و شاعران ایران نخوانده است.

شب اول | شعرخوانی سیاوش مطهری

منصور اوجی، دومین شاعر شب اول را جلال سرفراز برای شعرخوانی دعوت می‌کند. اوجی هرچند در ابتدا اعلام می‌کند ده شعر کوتاه خواهد خواند، در نهایت هشت شعر را به نام‌های «منصور منم، منم منم، منصور»، «سرود عمر چه کوتاه است»، «در جوهر هر شراب شک کردیم»، «گفتند: تا شراب شبی سر کن»، «چه فاصله است بر این خاک؟»، «این رقص»، «هرچه شقایق است و گل» و «هوای باغ نکردیم» به ترتیب می‌خواند. نام او در کتاب ده شبِ ناصر موذن به عنوان سومین شاعر شب اول آمده است.

شب اول | شعرخوانی منصور اوجی

مهدی اخوان‌ثالث، چهارمین و آخرین شاعر شب اول را اسلام کاظمیه برای شعرخوانی دعوت می‌کند. اخوان‌ثالث به ترتیب شعرهای «آنک، ببین...»، «یک‌بار دیگر»، «سال دیگر ای دوست، ای همسایه» و «آتش پارینه‌ی من» را می‌خواند. در کتاب ده شب ناصر موذن اخوان‌ثالث اولین شاعر است، ترتیب شعرهای او در هم ریخته و شعر «سال دیگر ای دوست، ای همسایه» در کتاب نیست.

شب اول | شعرخوانی مهدی اخوان‌ثالث

شب سوم برخلاف شب‌های پیشین دو سخنران دارد. بعد از آل‌احمد بهرام بیضایی با عنوان «در موقعیت تئاتر و سینما» سخنرانی می‌کند.

Ten Nights of Poetry 4

شب سوم | سخنرانی بهرام بیضایی | در موقعیت تئاتر و سینما

اسلام کاظمیه می‌گوید: «آقای هوشنگ گلشیری در میان جمعیت هستن. بچه‌ها! خیلی ممنونیم. یک برخاستن و یک "برو بابا"ی شما هوشنگ گلشیری رو برگردوند... ما متکی هستیم به نیروی آری یا نه گفتن شما.» هوشنگ گلشیری که از پیش بنا بوده در مورد «جوانمرگی در نثر معاصر فارسی» در شب ششم حرف بزند پشت تریبون می‌آید. صدای گلشیری می‌آید که می‌گوید: «نمی‌شه». کاظمیه چندین‌بار تکرار می‌کند: «می‌شه، می‌شه، می‌شه» و بعد از گلشیری می‌خواهد که آب بخورد تا آرام شود. سپس می‌گوید: «دوستان قبل از این‌که این مرحومِ مغفورِ شازده احتجاب ما با شما صحبت کنه یک ضبط صوت کوچیک همراه با نوار و آماده برای ضبط مفقود شده خواهش می‌کنم هر کس پیدا کرد به کتاب‌فروش دم در بده... شازده بفرمایید... شازده بفرمایید... خواهش می‌کنم، آب بخور... هیچ هیچ هیچ... اجازه بدید عکاس می‌خواد عکس گلشیری رو بگیره.» گلشیری می‌گوید: «این آخرین عکس است.» و بعد با صدایی لرزان آغاز می‌کند: «ای فسانه خسانند آنان...»

شب ششم | سخنرانی هوشنگ گلشیری | جوانمرگی در نثر معاصر فارسی

جلال سرفراز فریدون تنکابنی را برای داستان‌خوانی دعوت می‌کند و ابتدا نام او را به اشتباه «عبدالله تنکابنی» می‌گوید و بلافاصله اشتباه خودش را تصحیح می‌کند. تنکابنی وقتی پشت تریبون می‌آید می‌گوید: «دوست عزیزم آقای سرفراز بنده رو عبدالله معرفی کردن البته بنده هم خب بنده‌ی خُدام. در این شکی نیست. بعد هم واقعن شرمنده‌م که شما رو باید توی این بارون نگه دارم و حرفای منُ بشنوین. از قدیم گفتن نوبت به اولیا چو رسید آسمان تپید.» سپس با خواندن مقدمه‌یی طولانی داستان «هذیان‌های دیوانه‌ای گرفتار در قفس تنگ آهنین داغ» از کتاب راه رفتن روی ریل را می‌خواند. تنکابنی تنها داستان‌نویسی است که در شب‌های نویسندگان و شاعران ایران داستان می‌خواند. داستان‌خوانی تنکابنی علاوه بر یک افتادگی مختصر که می‌تواند مربوط به تعویض نوار برای ضبط باشد در بخش‌های پایانی افتادگی نسبتن مفصلی به قاعده‌ی یک صفحه‌ی کتاب دارد. علاوه بر این تنکابنی هنگام داستان‌خوانی، اینجا و آنجا داستانی را که یک‌بار در اداره‌ی نگارش سانسور شده است، مجددن سانسور و از به کار بردن برخی کلمات و عبارات در منظر عموم خودداری می‌کند. داستان کامل را می‌توانید در کتاب «راه رفتن روی ریل» در این آدرس بخوانید: 
https://bit.ly/39OaJ8X

شب نهم | داستان‌خوانی فریدون تنکابنی

khoroos

Related tracks