مثنوی  بیات اصفهان . سه تار و آواز استاد محمدرضا لطفی‌ . فلورانس، دسامبر ۱۹۸۴


Lotfi Masnavi Esfahan

تصنیف غریبانه ، آهنگساز و سر پرست گروه : آرش کامور Arash Kamvar '، شاعر ملک الشعرای بهار ، گروه سروشان ۱۳۹۰ ، صدای محمد معتمدی at Arash kamvar ' gharibaneh

Vocals: Nazli Rahmanian
Guitar: Rowshan Rahmanian
Lyrics: Hossein Monzavi
Music adapted from the old Mexican song "La Malaguena" or "Malaguena Salerosa"

چند کلمه در باره ی این کار:
______________________________________________________
قطعه ی مالاگنیا را من و نازلی ،با هم و بی هم، اجرا کرده بودیم؛ در فکر بودیم که یک نسخه ی فارسی آن را هم برای شنوندگان ایرانی در بیاوریم. از آن طرف، عزم کرده بودیم - و کرده ایم - که اجرای غزل های ناب حسین منزوی را جزء برنامه های اصلی مان بگذاریم.
بی خیال از هدف دومی، یک روز داشتم ترانه را به چشم خریداری-مترجمی زمزمه می کردم:
Qué bonitos ojos tienes / چه چشم های زیبایی داری
debajo de esas dos cejas / زیر آن ابروانت
Debajo de esas dos cejas / زیر آن ابروانت
qué bonitos ojos tienes / چه چشم های زیبایی داری

بی هوا، حکم غیب آمد و اعزامم کرد به 14 سال پیش؛ در زیرزمین خانه ی دایی بهروز، داشتیم با دایی حسین درباره ی وزن شعر، و نو آوری هایی که او در عروض فارسی کرده، صحبت می کردیم. مطلعی از یک غزلش را مثال زد که من نشنیده بودم:
چه چشم هایی داری تو، چه چشم هایی داری!
زلال مستی می جوشد درونشان پنداری ...

بقیه ی غزل را نخواند. من هم بعد ها جایی به آن بر نخوردم. فقط این تک بیت با وزن خاصش همه ی این سال ها گوشه ای از ذهنم خانه کرده بود ... مفاعلن مفعولن فع / مفاعلن مفعولن ...

کات / تبعید به زمان حال در کانادا / اصلا همین بود!! این همان بود! / هم وزن و هم کلمات!! / چه چشم هایی داری تو / چه چشم هایی داری ...

غزال گریزپایی از آب در آمد این غزل، البته! و یافتن متن کاملش خودش داستانی بود که بماند ... 
______________________________________________________
باری، این غزل بدنه ی اصلی ترانه ی «چشم ها» را می سازد. تنها استثناء، ترجیع بند ترانه ی مالاگنیاست:
Malagueña salerosa / ای دلبر مالاگایی!
besar tus labios quisiera / بگذار لبانت را ببوسم
besar tus labios quisiera / بگذار لبانت را ببوسم!

برای این بخش تک بیتی از یک غزل ناب دیگر منزوی را برگزیدیم، که حال و هوایش خیلی نزدیک بود به این بند: 
یک بوسه که از باغ تو چینند به چند است؟ 
پروانه ی تاراج گُلت بند به چند است؟
______________________________________________________
شاید، این بهترین آهنگی نیست که می توان بر کلام شاعر گذاشت؛ و بهترین اجرایی هم نیست که می توان از این تنظیم داشت. من و نازلی، امّا، آن را با جان و دل و با یاد حسین منزوی و صفای جانش و طراوت زبانش اجرا کرده ایم. دوست داریم آن را به همین شکلی که همین الان هست، با شما نازنینان در میان بگذاریم.

این شما و این ما و این «چشم ها».
______________________________________________________

Lyrics:
چه چشم هایی داری تو، چه چشم هایی داری!
زلال مستی می جوشد درونشان پنداری

تو با شکرخندی شیرین در آن لباس آبی
طلوع صبح دریا را به یاد من می آری

یک بوسه که از باغ تو چینند به چند است؟
پروانه ی تاراج گلت بند به چند است؟

من از تو ناچارم آیا، ز خویشتن می پرسم...
صدای قلبم می آید که آری، آری، آری!

چه چشم هایی داری تو، چه چشم هایی داری!
زلال مستی می جوشد درونشان پنداری

به مهربانی خندیدی و من چنین حس کردم
که جای خون در رگهایم شراب گشته جری

یک بوسه که از باغ تو چینند به چند است؟
پروانه ی تاراج گلت بند به چند است؟

من از تو ناچارم آیا، ز خویشتن می پرسم...
صدای قلبم می آید که آری، آری، آری!

Chashm Ha - چشم ها (Malagueña Salerosa)

در این قسمت از برنامه چمدان، امیر پیام با علیرضا گلمکانی گفتگو کرده که چهل سال پیش به آمریکا مهاجرت کرده و داستان زندگیش را برای شنوندگان برنامه چمدان بازگو می‌کند. قطعه موسیقی استفاده شده برای قسمت اول چمدان علیرضا "سِیر" نام دارد ساخته کریستف رضاعی، آهنگساز برجسته ایرانی با حضور مسعود شعاری، استاد سه‌تار.

چمدان علیرضا ۱: 'پدرم مادرم را به حد مرگ زد'

این ترانه‌سرود چند ماه پیش به دست ما رسید. به همین ترتیبی که آن را خواهید شنید. ترانه‌سرودی که کلمه‌های اول آن در گذر زمان انگار فرسوده شده و از بین رفته است. در چند ماه گذشته تمام تلاشمان را کردیم تا بدانیم این ترانه‌سرود از کجا آمده و چه کسی آن را خوانده است. هیچ نشانی پیدا نکردیم. هیچ‌کدام از کسانی که ما به آنها مراجعه کردیم این صدا را نمی‌شناختند. تنها این را می‌دانیم که اجرای این کار مربوط به سال‌های بعد از سرنگونی نظام سلطانی است، سال‌های آزادی موقت و سال‌های انقلاب. هرچند شاد می‌شویم اگر کسی این ترانه‌سرود را شناخت به ما نشانه‌یی بدهد اما ناشناس ماندن آن تا امروز و کلمه‌های اول ناپدید شده‌ی آن برای ما معنایی سیاسی دارد. این ترانه‌سرود مانند انقلاب بهمن زیر آوارِ سنگین فراموشی دفن شده بوده است. ما اما با این صدا انقلابمان را به یاد می‌آوریم. مانند همان روزی که این صدا به دست ما رسید تا ما آن را به دست دیگران برسانیم. انتشار این ترانه‌سرود، با همین شمایل موجود دعوتی است به یادآوری. به یاد آوردن انقلابی که مانند این صدا از ما دست نمی‌کشد تا از آن دست نکشیم. انقلابمان را به یاد می‌آوریم.
تصویر استفاده شده: پوستر پرنده‌ی آزادی اثر اسماعیل شیشه‌گران .
متن ترانه‌سرود:
می‌خوانم چون در آوازم راز است و حس است و درد و خون
قلب خاک را در خود دارد، بال‌های کبوتران را
چون آبی پاک و مقدس تعمید دهد شهیدان را
اینسان ترانه‌هایم در بر دارد زندگی را
سازی برای محرومان، با عطر و بوی بهاران
***
مدح عبدی را نگویم، راه ظالم را نپویم
در خدمت محرومانم بهر پیروزی‌شان می‌خوانم
شعر آنگه مفهومی دارد که راستی را نگه دارد
انسانی آن را بخواند که راه شهادت داند
نه در مدح کسی باشد و یا اشک از چشمی بخواهد
از مردمی مومن گوید، راه آنها را بپوید
***
حرف من دیگر تمام است، این آخرین پیام است
از دلاوران می‌خوانم، از انقلاب و شهادت
از انقلاب و شهادت
از انقلاب و شهادت

سازی برای محرومان

سیامک آقایی - سنتور و آواز - گر تیغ بارد

این روزها که از عراق و لبنان تا شیلی و اکوادور به جان آمده‌گان از ستم سرمایه، گرسنگان، به‌حاشیه‌رانده‌شده‌گان و محذوفان به خروش آمده‌اند شعر عبدالوهاب البیاتی شنیدن دارد. شعری برای هزار هزار انسانی که در گوشه گوشه‌ی جهان، در کارخانه یا معدن می‌گریند، سرود می‌خوانند و درد را به گرده می‌گیرند تا نان‌پاره مگر در خواب ببينند. آدم‌های شعر البیاتی، این شاعر کمونیست عراقی که سال‌ها آواره‌ی جهان بود و دور از عراق درگذشت، حالا پا درآورده‌اند و راسن به میدان آمده‌اند، بی‌امید و آکنده از خشم. در مشت‌های آنان دیده‌ایم که زندگی تحت وضعیت مسلط امکان‌پذیر نیست و امیدواریم از درون این خشم و این خروش سرانجام روزی آن ایده‌ی ایجابی رهایی‌بخشی شکل بگیرد که رهایی همه‌گان را قصد می‌کند و آرزو می‌کشد.

به خواب نمی‌بينند
مرگ پروانه و غم بنفشه را

به خواب نمی‌بينند
بادبانی برافراشته به تابستان
در مهتاب سبز شامگاه

به‌ خواب نمی‌بینند
غزل‌های خیال مجنون را

برهنه‌اند
و پاره‌پاره‌ نیز
حریرها می‌بافند عاشقان را
زورق‌ها می‌سازند خفتگان را
هزارهزار انسانی که می‌گریند
سرود می‌خوانند و درد را
به گرده می‌گيرند
در گوشه‌‌‌گوشه‌ی جهان
در کارخانه يا معدن
از هراس مرگ مقدرشان
خورشيد را به نيش می‌کشند
از هزارتوی خويش می‌خندند
عاشق می‌شوند
عشق می‌ورزند
نه زان عشق‌ها که مجنون راست
در مهتاب سبز تابستان

نان‌پاره مگر در خواب ببينند
هزارهزار انسانی که اشک می‌ريزند
آواز می‌خوانند و درد را به‌ گرده می‌گیرند
در سايه‌سار زرد و سرخ آفتاب شامگاه

مرگ پروانه و غم بنفشه. عبدالوهاب البیاتی. ترجمه و صدای سهند آقایی

آن شهیدانی که قربانیِ بی‌عدالتی شده‌اند حتی پس از مرگ هم آرام نمی‌گیرند و در گور هم چشم‌هایشان را نمی‌بندند تا روز دادخواهی را نظاره کنند. (نقل به مضمون از افسانه‌ای در آمریکای لاتین)
تقدیم به جانِ ناآرام تمام جانباختگانِ اعتراضاتِ آبان‌ماه ۹۸

بر فرازِ "زاگرُس" ایستاده بود
با سه چهره بر بالای گردن
یکی به مغرب به تماشای شکوه ِ اندامِ "هلن"
یکی به مشرق به تماشای عزای خونینِ بردگان
سومی به آسمان.

: و دانستم فردا کشته خواهد شد.

بار دیگر در کرانه‌های خزر یافتم‌اش
در میانِ شیهه‌ی ابرها و ضجه‌ی دریا
قلب‌اش از گلوی‌اش نمایان بود
و ژرفای چشمهایش به سلولی در "قصر" می‌رسید
انگار به تازگی از صلیب‌اش پایین آمده بود
که از چاله‌ی دهانش؛
کلمات همچون اسب‌های رمیده
سُم بر شن‌های کرانه می‌کوفتند:

«من فرزندِ هاویه‌ام
آتش را تعلیم می‌دهم که از فرزندانش بترسد
به تاریکی می‌آموزم که کورسوی ستاره‌ی دوردست‌ام را نمایان کند
به یادِ طوفان ‌می‌آورم که موهایم را برقصاند
و لایزال به جایِ سنگِ قبرم می‌ایستم.»

: و دانستم فردا دوباره کشته خواهد شد.

در جنینِ قیلوله‌ی مُخدر به رویایم آمد
هنوز از ردِ چاکِ زخمِ تازیانه‌‌ بر شانه‌هایش
خیابان‎هایِ خالیِ "امیرآباد" پیدا بود
و چشم‌هایم را به تنگی می‌زد
برقِ دندان‌هایش
که از نفرینی فروخورده، ترَک خورده بود.

از سوراخِ کوچکی که قلب اش را شکافته بود
چهره‌ی عبوسِ زن‌هایی را می‌دیدم
که در کتیبه‌ای باستانی دنبالِ نام‌ِشان می‌گشتند
و در آینه‌های قدیمی در پیِ سعادتِ ازکف‌رفته‌شان بودند.

در گونه‌های برافروخته‌اش خونِ من جاری بود
و سراسرِ یک عُمر
بر پیشانی‌هایمان تقدیری یونانی رقم می‌خورد:
من نشسته بودم و او می‌رقصید
من خوابیده بودم و او می‌نواخت
من ترسیده بودم و او می‌جنگید
من گریخته بودم و او می‌ایستاد.

اما این‌بار سر بر شانه‌ام گذاشت
و در گریه‌اش هزار هزار ابلیس می‌خندید.

: پس دانستم که فردا دوباره و دوباره کشته خواهد شد.


همچنان با سه چهره بر بالای گردن
و سه دهان بر متنِ گوشت
و صدها چشم که انگار جهان را می‌بلعید
در اعماقِ درّه‌ی "خرند"
تن برهنه‌اش را به رود سپرده بود
تا زخم‌های “دجله” را بشوید.

برخاست و دیگر نه زن بود و نه مرد
برخاست و آن ستاره‌ی کوچک را دیدم که بر قلب‌اش دوخته بود.
برخاست و آنچه می‌خواند هم دعا بود، هم ترانه، هم فریاد:

«کجاست "جلجتا" تا فاتح‌اش شوم؟
کجاست "ایتاکا" تا تمامِ دریاهای زمین را شاهراهش کنم؟
کجاست "موریه" تا "اسحاق" را بازگردانم؟
کجاست اسپارتا…»

: و من دانستم که فردا دوباره و دوباره و دوباره کشته خواهد شد.

اکنون سایه‌اش را می بینم
که در میانِ اشباحِ سرگردانِ خیابان‌هایی که هرگز ندیده‌ام
تفنگ‌اش را وانهاده
دندان‌های ترک خورده‌اش را در چشم‌های "قابیل" فرو بُرده
و با تمامِ دهان‌هایش نعره می‌زند:

« بیا!
دستم را بگشا با یکی تبر
در مُشت‌ام بوسه‌ای است که از خودم ربوده‌ام
پس دستم را بگشا با یکی گلوله
من از حقارتِ تو ترانه‌ای خواهم ساخت
برای تسلای رجیمان.
کیست که از بر نخواند سرود رهایی را؟
بیا!
دهان‌ام را بگشا با یکی پُتک
آنچه می‌شنوی صدای توست
آنچه در گلوی‌ام به جا می‌ماند
فریادی است برای مردگان
پس دهان‌ام را بگشا با یکی خنجر
من از وحشتِ تو شمایلی خواهم ساخت
برای نیامده‌گان
کیست که به خاطر نیاورد چهره‌ی اهریمن را؟»

: و من دانستم که دیگر هیچگاه نخواهد مُرد.

با سه چهره. شعر و صدای شاهو محمودی

قطعه: میخانه در افتاده
آلبوم: فروغ
آهنگساز: سامان صمیمی
خواننده: علیرضا قربانی
شعر: مولوی

ابتدای موسیقی همچون آثار تولید شده موسیقی سرخ پوست ها و بومیان آفریقا با صدایی بم شروع می شود و چون زنهاری به گوش می رسد. کمی از موسیقی نگذشته صدایی از دور آوایی را زمزمه می کند و نزدیک می شود.
اکو و بازتاب صدای خواننده در کنار ملودی بسیار آرام و روانی که در بطن کار گنجانده شده باعث می شود این قطعه معنوی و در ذن یا مدیتیشن کاربردی باشد.
موسیقی و به خصوص آواز ایرانی به پایگاه شعر و ادبیات بسیار تکیه دارد و گوش سپردن به عمق معانی شعر باعث می شود که جان آواز را دریابیم. دقیقه 5:15 زمانی که علیرضا قربانی می خواند "ما مست شدیم و ..." مستی و مدهوشی پس از عشرت آماده را حس می کنید، بعد از فرودی به فرازی می رسیم که لذت بخش است.
قطعه را از ابتدا بشنوید و تلاش کنید با چشم های بسته خود را بر فراز قله ای تصور کنید که تصمیم به پرواز گرفته اید. قله را رها کنید و از میان ابرها با کمترین تلاش عبور کنید.

متن شعر اول:
روزی تو مرا بینی میخانه درافتاده
دستار گرو کرده بیزار ز سجاده

من مست و حریفم مست زلف خوش او در دست
احسنت زهی شاهد شاباش زهی باده

این دلبر پرفتنه با جمله دستان‌ها
خوش خفته و جمله شب این عشرت آماده

متن شعر دوم:
ما مست شدیم و دل جدا شد
از ما بگریخت تا کجا شد

چون دید که بند عقل بگسست
در حال دلم گریزپا شد

در خانه مجو که او هواییست
او مرغ هواست و در هوا شد

او باز سپید پادشاهست
پرید به سوی پادشا شد

Forough

Meykhaneh dar oftadeh - Fallen in Alehouse

Seesaw by Widad - Cocoon Cover

Music. Guitar. Vocal : Hossein RangChi
Piano.Bass.Mix & Mastering : AmirHossein Hatefi
Lyrics : Mohammad-Taqi Bahaar
ArtWork : Medici
2021
--------
«مرغ سحر»

مرغ سحر ناله سر کن
داغ مرا تازه‌تر کن
ز آهِ شرربار این قفس را
بَرشِکَن و زیر و زِبَر کن

ظلم مالک جور ارباب
زارع از غم گشته بی تاب
ای دل تنگ ناله سر کن
از قوی دستان حذر کن

بلبلِ پَربسته ز کنجِ قفس درآ
نغمهٔ آزادیِ نوع بشر سَرا
مرغ بی‌دل، شرح هجران مختصر، مختصر کن

با سه چهره. شعر و صدای شاهو محمودی

khoroos

Recent comments

Mahdi amraee

Related tracks