هما احسان از نخستین روزنامه نگاران زن در ایران است. او کار خود را در ۱۴ سالگی آغاز کرد و ۱۶ ساله بود که نخستین تهیه کننده تلویزیونی و داستان‌سرای نخستین ایستگاه تلویزیونی ایران شد. 
هما در سال 1339 برای تحصیل در رشته روزنامه نگاری به دانشگاه هایدلبورگ آلمان رفت و در بازگشت به ایران در سال 1342 در رادیو تلویزیون مشغول به فعالیت شد. از جمله برنامه‌های رادیوئی هما میتوان از برنامه کودک، در گوشه و کنار شهر، یک بامداد در شهر طهران،  شهری در دل شهر ما، خانه من شهر من، بانو و هنر برای مردم را نام برد. همزمان با کار در رادیو، هما در جراید زنان نیز قلم میزد، تا اینکه در سال 1344 به‌عنوان اولین سردبیر زن در خبرگزاری رسمی ایران «خبرگزاری پارس» برگزیده شد. 
هما به خاطر مقالاتش در امور اجتماعی زنان شهرت یافت و به‌عنوان یک کنشگر در فعالیّت و مشارکت دختران و زنان ایران در صحنه‌های اجتماعی، فرهنگی، حقوقی و سیاسی تأثیرگذار بود.  علاوه بر این، او سمینار بررسی حقوق زن در برابر قانون را سازماندهی کرد و با همیاری کارشناسان اجتماعی و حقوقی مانند مهرانگیز منوچهریان، محمد شاهکار رئیس کانون وزرا، ابراهیم مهدوی قاضی عالیرتبه دادگاه و محیط طباطبائی تاریخ پژوه  به بررسی قوانین خانواده پرداخت که منجر به تصویب قانون حمایت خانواده، شامل موادی چون حق حضانت فرزند و حق طلاق به زنان شد.
هما همچنین مسابقه‌ئی برای دختران جوان به نام «دختر شایسته ایران» برگزار کرد که در پیوند با مسابقات جهانی در شیکاگو، دوشیزه الهه عضدی، در دومین مسابقه، عنوان «دختر شایسته جهان» را مابین 25 کشور از آن خود کرد.
قبل از انقلاب اسلامی در ایران، هما احسان طیف گسترده‌ئی از اخبار جامعه را پوشش میداد. با داشتن سمت خبرنگار ویژۀ شهبانو فرح پهلوی وعنوان "گزارشگر دربار پادشاهی"، هما در سطوح دیگر جامعه، از ایستگاه های پلیس تا فاحشه‌خانه‌ها، و از زندان‌ها تا صحنه‌های دیگر اجتماعی برای جمع‌آوری و انتشار اخبار حضور فعال داشت و با طبقات مختلف جامعه آشنا بود.
هما زندگی پرچالش و در عین حال پرباری در جامعۀ مردسالار و تبعیض‌محور ایران داشت. در چنین محیطی هما احسان به یک نماد اجتماعی محبوب و یک شخصیت تأثیرگذار تبدیل شد. ترک اجباری سرزمین مادری و مهاجرت به ایالات متحده، او را از تلاش‌های اجتماعی-فرهنگی برای ارتقای جامعه ایرانی باز نداشت. او در بسیاری از برنامه‌های رادیو تلویزیونی خارج از ایران شرکت کرده، 12 سال اداره یک رادیوی 24 ساعته به زبان پارسی را در آمریکا مدیزیت کرد. 
هما احسان 29 جشنواره برای کودکان و نوجوانان در کالیفرنیا و سه جشنواره در تگزاس، شیکاگو و استرالیا و نمایش‌هائی برای کودکان، مانند شنگول و منگول، اولین اپرت کودکان، و عروسی خاله سوسکه را برگزار میکند، تا اینکه در سال 1990، پس از بزرگداشت فردوسی از جانب یونسکو برنامه دو ساعته نقالی کودکان را بر روی صحنه دانشگاه ارواین میبرد. در میان بسیاری از ایده‌های فرهنگی و خلاقانه وی، ابداع طرحی برای آموزش نوشتن به زبان پارسی به جوانان ایرانی مهاجر ستودنی است.
هما احسان پنج کتاب برای کودکان، و پنج کتاب برای بزرگسالان نوشته، از جمله:  زن از نگاه آخوند و سه جلد کتاب «سراب». در کتاب‌های اخیر هما رویدادها و داستان زندگی خود را ثبت کرده است. در این راستا، وی نشان میدهد که چگونه ملّت ایران از فقر به ثروت و رفاه رسید و چگونه و چرا پس از آن، این جامعه فروپاشید. هما با قلمی توانا و با بهره‌گیری از وسواسی تخصصی و هنرمندانه، از استراتژی «اتواتنوگرافی» بهره میگیرد و زندگی خود را در بستر جامعه‌اش بررسی میکند. با نگارش سه جلد کتاب "سرآب"، وی بخش ضروری و قابل توجهی از تاریخ معاصر ایران را در قالب زندگینامۀ خود مستند کرده است و گنجینه‌ئی ثبت شده از تاریخ معاصر ایران به‌جا گذاشته است. 
قلم تیزبین، دقیق، تصویرساز و بینش جامع و حساس هما در توصیف آنچه بر سر ایران آمده، از منظر آنچه بر هما گذشته، کتاب سراب را به‌عنوان یک فیلمنامه معرفی میکند. علاوه براین، این سه جلد کتاب یک سند قابل اعتماد برای انسان شناسان، جامعه شناسان، روانشناسان اجتماعی و هر کسی که مایل به کسب اطلاعات در مورد رویدادهای اخیر ایران است را ارائه می دهد.
 آنچه هما احسان را در طول زندگی خود به دستیابی به اهداف فرهنگی و اجتماعی موفق کرده است، احساس مسؤلیّت و تعهد وی بر اساس فلسفه زندگی و باورهایش میباشد. در این راستا، او هرج و مرج جهان امروز را نتیجۀ فقدان مسئولیت و عمق درک اجتماعی انسان از رسالت خود در زندگی میداند. 


زنان تأثیرگذار - هما احسان

Lahhzeh Fasle Moshtarak