Ветразь

Чорны замак

Чорны замак у нетрах лясных — 

Вежы як выспы, муры нібы хвалі.

Варта на вежах з вясны да вясны,  

Нястомна шпіёнаў варожых чакае.

 

Прамоўлю закляцце ды апрану

Аблічча імклівае рысі драпежнай, 

Паміж сумётамі я прамільгну

Да замку, як здань, за віхураю снежнай.

         Ніхто не пачуе,

         Ніхто не ўбачыць,

         Ніхто не заўважыць,

         Як я падыйду.

І Месяц ня ўсочыць, як я па мурах

Імкнуся уверх вінаграднай лазою.

Зрываецца ўніз непатрэбны мне страх — 

Я ведаю: поспех заўсёды са мною!

 

Нарэшце бязгучна я замкам іду.

Заходжу ў пакой, каб над ложкам схіліцца...

Праз сон ёй нябачна, што я ўжо тут,

Што час надыйшоў, што пара абудзіцца…

     Адчуўшы мой подых,

     Прачнуліся вочы,

     І зьдзіўлены позірк

     Спыніўся на мне

Адразу пытаньне: "А ты хто такі?!"

У вачах замільгала мальба паратунку,

І, не прагучаўшы, развеяўся крык,

Прыпынены жарсным маім пацалункам.

 

Праз колькі хвілінаў спытала яна:

"Ты хто? Ну, скажы. І адкуль ты узьнік?"

Выдыхваю гучна, каб чула Зіма:

"Вітаю, спадарыня, я Сакавік!"

         

     Будзем з ёй танчыць

         Мы да світання,

         А на світанні

         Пачнецца вясна!

01 - Сhorny Zamak Чорны Замак

Ветразь на Нямізе

Звычайным ранкам 
У звыклым месцы
Людзі бачылі цуд
На Нямізе, у Менску.
Уявіце, што вы
У Траецкім прадмесці,
Паглядзіце на поўдзень  - 
Вы убачыце ветразь!
Паміж шэрымі гмахамі…
Ці вы бачыце ветразь?

А калі не бачыце,
На слова мне паверце
Ветразь на Нямізе,
Белы-белы ветразь!
Рака цячэ ў трубах 
А ён - наверсе
Ветразь на Нямізе,
Белы-белы ветразь!

Карабель дзівосны
З земляў далёкіх
Хвалі асфальту
Рассякаў лёгка.
А з вокнаў крамаў,
І з вокнаў машынаў
Глядзелі людзі,
Як з акварыўма рыбы.
Нешта нема казалі 
Гэтак сама, як рыбы.

Гэта немагчыма,
Але вы паверце:
Ветразь на Нямізе!
Белы-белы ветразь!
Рака цячэ ў трубах,
А ён на волі, уверсе!
Ветразь на Нямізе,
Белы-белы ветразь!

Ён саскочыў у Свіслач,
Вырваўся на прастору,
Пайшоў наперад
Да Чорнага Мора.
Сыйшоў, і нікога
Не забраў ён з сабою,
А людзі ўсё думалі:
Гэта праўда, ці мроя?
Надзіва праўдзівая,
Але ўсё-ж такі мроя?

Праўда альбо мроя?
А навошта ведаць?!
Ветразь на Нямізе
Будзе, калі верыць!
Хай немагчыма -
Усё адно вы верце!
Дапаможа людзям
Белы-белы ветразь!


10 - Vetraz

Папялушка

Неяк Папялушка вярталася з працы, 
З трэцяй і апошняй за сённяшні дзень,
І пашанцавала ёй ля крамы спаткацца
З добраю феяй, што была з “Мэры Кэй”.
   (а тая ёй і кажа:)
«Ведаю пра твой жабрацкі заробак,
Ведаю што хочаш на баль у модны клюб! 
Будзе табе цуд – трымай пакаштоўнік,
За першую дозу грошай не бяру!»

	Вось табе сукеначка з пракату,
Касмэтыку любую выбірай, 
Толькі бачыць цябе без мэйкапу
Не дазваляй! Не, не дазваляй!
Вось табе «Дыёр» і «Габана», і «Дольчэ»,
Пэрліны ў каралях сапраўдныя!
Толькі мусіш аддаць прыгажосць пасля ночы:
Яна не твая! Не, яна не твая!

Папялушка стала прынцэсай танцполу,
Прынц на белым «лексусе» заўважыў яе…
Скакала Папялушка, і туфлік «Дыёра»
Згубіла падчас ламбады на стале.

Папялушка знікла, а туфлік застаўся,
Прынц не разгубіўся, яго аглядзеў…
Нарэшце над вусцілкаю нумар адшукаўся, 
У пракат на лексусе прынц паляцеў.

	Вось табе сукеначка з пракату,
Касмэтыку любую выбірай, 
Толькі бачыць цябе без мэйкапу
Не дазваляй! Не, не дазваляй!
Вось табе «Дыёр» і «Габана», і «Дольчэ»,
Пэрліны ў каралях сапраўдныя!
Толькі мусіш аддаць прыгажосць пасля ночы:
Яна не твая! Не, яна не твая!

Папялушка знікла – на тыдзень, ня меней,
Па мабіле нават не адказвала,
Бо добрая фэя, агент «Мэры Кэя»,
Без грошай касметыкі больш не дала!

Але хутка будзе заробак на картцы,
Зможа зноў яна прыгажосці набыць,
Пойдзе Папялушка прынцэсай на танцы…
І будзе хэппі-энд, яго ня можа ня быць!


Аддаўшы сэрца славутым брэндам,
Хоць кроплю розума ты захавай,	
І верыць, што прыгажосць твая – у гэтым,
Не дазваляй, не, не дазваляй!


04 - Папялушка - Papjalushka

Вільня

Бачу горад, бачу дахі стракатыя,
Ды зялёнае навакольле,
Пазнаю яго, быццам памятаю,
Хоць раней і ня быў тут ніколі.
Мо я ў снах да яго прылятаю,
Ці прачнулася памяць дзядоў,
Але я сапраўды адчуваю
Быццам я тут – адзін з жыхароў.

Гэта родны мне горад, ды цяпер ён у іншай краіне,	
Нават назву замежную пішам на мапах сваіх,
Але ён для мяне назаўжды – беларуская Вільня,
Гэтак сама, як быў ён спрадвеку для продкаў маіх.

Палымнее касцел Святой Ганны,
На далоні ня зьмесьціцца ён,
Захаваю ў душы той цагляны
Скіраваны ў неба агонь.
Брама Вострая — громам у грудзі — 
Запаветнага горада сэрца,
Мімаволі спыняюцца людзі,
Матка Боска глядзіць у вакенца. 

Я зусім не пабожны, таму мне няёмка і дзіўна,
Захацелася ўкленчыць, галаву ля капліцы схіліць.
Ты крывіцкая Мекка мая — беларуская Вільня,
Я маліцца хачу: навучы, як мне гэта рабіць.

Гедыміна ўздымаецца замак,
Побач з ім  толькі неба абшар,
Сустракаў тут апошні свой ранак
Яська – твой назаўжды гаспадар.
Быў ня першым ён, быў не адзіным – 
Я на могілкі Роса прыйшоў,
Там найлепшыя людзі Радзімы - 
Чарадой пахавальных крыжоў.

 Ў непрыкметным завулку я бачу постаць Скарыны,
Там ягоныя думкі дагэтуль рэхам гучаць. 
Ты з дзядоў збудавана маіх, беларуская Вільня,
З маёй памяці ты - і нікому цябе не адняць.

Вечар, трэба дадому спяшацца,
Але цьвёрда упэўнены я:
Раз за разам я буду вяртацца,
На прыгоркі, дзе Вільня мая. 
Дзякуй, горад у нас адабралі,
Не далі зруйнаваць і забіць,
Дзякуй, спадчыну нам захавалі,
Адчуваю, як сэрца баліць.

У гэтым горадзе сёння літоўцы жывуць, не ліцьвіны,
Беларускае мовы на вуліцах ужо не пачуць,
Ды не дасьць нам чужынцамі быць беларуская Вільня
З Вострай брамы у пагоню ізноў воі на конях лятуць.

Гэта родны мне горад, ды цяпер ён у іншай краіне,
Нават назву замежную пішам на мапах сваіх,
Але ён для мяне назаўжды  - беларуская Вільня,
Гэтак сама, як быў ён спрадвеку для продкаў маіх.

07 - Вільня Vilnja

Ірландская

У кожнага хлопца на гэтай зямлі
Ёсць кропля сапраўднай ірландскай крыві,
Зялёнай, як пушча вясною!
Раптоўна у сэрца патрапіць яна,
Адразу ў душы закрасуе вясна,
І ты засьпяваеш са мною!

Вочы ў колер ліста канюшыны!
Наш Патрык Святы – разам з намі!
Зялёная выспа – наша Айчына!
Гэй-го! Чуеш, як мы спяваем?!

За тым, каб душы тваёй стала лягчэй –
У паб завітай, выпі піва хучэй,
Пажадана, каб гэта быў “Гінэс”! 
У пену піўную ты носам нырні,
Адкрый свае чакры, ў астрал зазірні!
А ня будзе з кім піць – запрасі нас!

Вочы ў колер ліста канюшыны!
Гэй-го! Наш Патрык з намі!
Хто піва не п’е — той не мужчына!
А як вып’ем — заўсёды спяваем!

Сваёй прыгажосці ня страціць Айчына,
Пакуль тут ёсць месца прыгожым жанчынам, 
Якія нам так даспадобы!
Хай будуць спачатку насамі круціць,
Мы ведаем як гэта можна змяніць:
Дзяўчаткі, паслухайце словы!

Вочы ў колер ліста канюшыны!
Гэй-го! Наш Патрык з намі!
У сябе закахаем любую жанчыну! 
Гэй-го, сцеражыся! Спяваем!

Калі ж на вайну нас жыццё павядзе
Бяда тым, хто нашых пакрыўдзіць людзей.
Бо Патрык нас не пакіне!
Чакае ўсіх ворагаў верная сьмерць,
Бо гэтак жа сама будзем мы пець,
Калі з іх апошні загіне!

Вочы ў колер ліста канюшыны!
Гэй-го! Наш Патрык з намі!
Ад ворагаў мы абаронім Айчыну!
Ім не ўратавацца! Спяваем!
Вочы ў колер ліста канюшыны!
Гэй-го! Наш Патрык з намі!
Зялёная выспа — наша Айчына!
Гэй-го! Чуеш, як мы спяваем?


02 - Ірландская

Алена

Багацце князёўны Алены ня ў грошах 
Багацце Алены за грошы не купіць,
Ня бачыў яшчэ сьвет дзеўчыны такой прыгожай
Алена ў люстэрка глядзіць. 
І бачыць:

Валасы – светлы лён.
Вочы колеру неба
Захапіла ў палон
Мяне пані Алена

Зноў у замку баль, і зноў кавалеры
З князёўны Алены ня зводзяць вачэй.
Ёй ужо сямнадцаць, і ў князя ў намерах
Дачку выдаць замуж як мага хутчэй.

З далёкіх краін да прыгажуні сьветларусай.
Сватоў засылаюць каралі ды князі, 
А я пайду ў карчму і мёду там нап'юся
Я шляхціц беззямельны –  куды мне да іх.

Я з маленства з табой
Пад валошкавым небам.
Першы пацалунак твой
Не забуду, Алена…

Цэлы вечар князёўна Алена
Ні хвіліначкі не адпачне
І з чарговым сваім кавалерам
Праз імгненьне новы танец пачне.

Курфюст стары прыехаў, каварствам вядомы,
Што рот шмат разоў разяваў на наш край
Ён зараз за Алену дае горад ля мора
Алена… Жаніха сустракай.

Алена маўчыць, 
У вачох яе цёмна
Прыгажосць для яе 
Раптам стала пракленам

Танчыць князёўна з немцам агідным
Стала няўтульна у зале пустой,
Алене так горка, Алене так крыўдна,
Бо на чужыну заўтра ехаць ёй.

Паскакаў наўздагон на насьупным сьвітанні
І крыжакаў дагнаў каля пушчы святой.
Бачаць постаць маю яны у шэрым тумане
Яны чуюць баявы покліч мой

Адчыніліся дзверы
Ў залачонай карэце,
Гэй, крыжакі мы ўдвох, 
Падрыхтуйцеся ўмерці.

У бойцы як у танцы мы разам з Аленай
І немагчыма нас раз’яднаць
На апранахах крыжацкіх па белым
Будзем чырвоным мы маляваць

Разам у пучшы зялёнай,
Усміхаецца неба.
Я з табой назаўсёды
Буду побач, Алена.


05 - Алена

Пірацкая
З маленства жыццё мяне вабіць такое — 
Браць перашкоды на абардаж!
Ня варта старацца мяне супакоіць,
У жылах прыгоды, у жылах кураж! 

Са скалаў скакаў я ў бурлівае мора,
Са сьмерцю у хованкі лёгка гуляў,
Адрынуўшшы страх, і сумнеў, і пакору,
Жыццём рызыкуючы, я рагатаў:
І-ХА, А-ХА-ХА-ХА!
І-ХА, А-ХА-ХА-ХА!
У дваццаць гадоў ужо быў капітанам,
Фартуну лічыў я служанкай сваёй,
Пакрыў галаву пурпуровай банданай
І шаблю заўсёды трымаў пад рукой.

Я танчыў пад музыку залпаў гарматных;
Пад віскат карцечы, пад стогны і крык, 
Насустрач шукаючым сьмерці салдатам
Ляцеў шчыры рогат матросаў маіх.
Ляцеў шчыры рогат піратаў маіх.
І-ХА, А-ХА-ХА-ХА!
І-ХА, А-ХА-ХА-ХА!
Я быў малады і прыгожы, што д’ябал,
Ды сэрца нікому свайго не аддаў,
Нямала жанчын спакусіў я і звабіў,
Але так ніводнай і не пакахаў.

Ўздымала дзявочыя грудзі надзея,
І з тварыкаў што сарамліва ірдзелі
Чароўныя вочы з пытаньнем глядзелі,
Ды рогат мой шчыры на ўсё адказаў:
І-ХА, А-ХА-ХА-ХА!
І-ХА, А-ХА-ХА-ХА!
Цяпер я стары — брыг, разьбіты аб скалы,
У ваньне вандрую, не на караблі,
Чакаю на смерць, засталося мне мала,
Сябры мае даўна ужо адыйшлі.

Але ж калі ўрэшце старая з касою
Падступіцца блізка, дыханьнем кране — 
Я не разгублюся, я буду сабою,
Я буду такі як тады, як даўней.
Я буду смяяцца з яе як раней!
І-ХА, А-ХА-ХА-ХА!
І-ХА, А-ХА-ХА-ХА!


08 - Пірацкая

Беласьнежка

Сямёра гномаў пілі гарэлку
Ды паміналі сваю паненку,
Па куфлях ноччу разьлілі гора,
І пілі моўчкі ўсе сямёра.

Яна сур'ёзна гномаў не ўспрымала,
Яна нікога з гномаў не кахала…
Было пакутай ім жыцьцё такое.
Ды без яе ім стала значна горай…

	Гэта будзе цудоўная казка,
	Вось каб толькі на гномаў забыцца,
	Вы даруйце ёй, калі ласка:
	Беласьнежка кахала прынца.

Кожны з гномаў пісаў ёй вершы,
Кожны з гномаў хацеў быць лепшым,
Каб спадабацца і быць ахайным,
Мурзаты тварык мыў кожны дбайна.

Сямёра гномаў варагавалі,
Было сварыліся бо раўнавалі
І кожны з гномаў ціха па начох
Зьбіраў пад коўдрай слёзы ў кулачок…
     Гэта будзе цудоўная казка,
	Толькі б неяк на гномаў забыцца,
	Вы даруйце ёй, калі ласка:
	Беласнежка кахала прынца.

Сем капялюшыкаў і свае сэрцы
Падаравалі гномы Беласнежцы,
Не паглядзела нават, а з усьмешкай
Пакаштавала яблык Беласьнежка.

Сямёра гномаў пілі атруту,
Сямёра гномаў пілі цыкуту,
Каго хутчэй абдыме сьмерць сівая,
Той Беласьнежку першым павітае.

Скончыцца гэта казка цудоўна
Толькі трэба на гномаў забыцца,
Вы даруйце, любыя гномы,
Беласнежка кахала прынца.

Прынц прыедзе, яе абудзіць,
Толькі гномаў ужо ня будзе.
І каб Прынцэса не сумавала.
Ёй скажа прынц: "Так ім лепей стала"


Сьветлым сумам канчаецца казка
     Трэба неяк на гномаў забыцца,
	Вы даруйце ўжо, калі ласка:
     Бо Прынцэса кахала Прынца,
	Беласьнежка кахала прынца.


06 - Беласнежка

МОРА

А ты мне кажаш, што мора салёнае,
А яно на смак  як інжырнае сочыва.
Незвычайнае і незнаёмае,
Каштаваць зноў і зноў яго хочацца.

Яно шапоча,
Яно грукоча,
І днём і ноччу
Зашыфраваны шле сігнал.
І будзе вечна
Спяваць аб нечым,
Той спеў адвечны
Пакуль ніхто не разгадаў.

А ты мне кажаш, што мора блакітна-зялёнае,
А яно – кожны раз у новы колер,
Ты кажаш, ты кажаш, што мора такое цудоўнае,
А я чуў, што яно – проста мора.

Яно дорыць нам сонца кожную раніцу,
І кожны вечар будуе да месяца шлях,
На гэтым шляху ў хвалях словы для нас нараджаюцца,
Яно размаўляе з намі, ты паслухай як:

Яно шапоча,
Яно грукоча,
І днём і ноччу
Зашыфраваны шле сігнал.
І будзе вечна
Спяваць аб нечым,
Той спеў адвечны
Пакуль ніхто не разгадаў.

А ты мне кажаш, сюды зноў мы вернемся
Але я сваё мора з сабой узяў.
Рытмы мора з адвечнымі песнямі
Як і ракавінка, не забудуся.

Яно шапоча,
Яно грукоча,
І днём і ноччу
Зашыфраваны шле сігнал.
І будзе вечна
Спяваць аб нечым,
Той спеў адвечны
Пакуль ніхто не разгадаў.


09 - Мора

КРЭВА

Я бачу тое, чаго даўно няма:
Прывіды сцягоў над прывідамі вежаў,
І сажалку, што высахла да дна,
Высокія муры замест каменных рэштак.
Хоць тут цяпер пусцілі карані
Ў расколінах бязлітасныя дрэвы, 
Я чую, як спяваюць камяні,
Я чую песню старажытнага Крэва.

Калючыя хмызы – не відно галавы – гэта вы.
Шыльда “Небяспека!”, як штандар баявы - гэта вы.
Бусел на вежы, нібы вартавы,
Чакае, што вернуцца зноў жыхары… 
Адгукаецца рэха з надзеяй: 
«Гэта вы, гэта вы».

Адных тут  душылі шнурком залатым,
Другім тут сваё жыццё ахвяравалі,
Тут Княскую вежу у памяць аб тым: 
Каго ў ёй забілі, перайменавалі.
У Крэве дзве дзяржавы назаўжды
Браліся шлюбам і склалі дамову…
Усё знікла. Але песню чуеш ты,
Па-над зямлёю падымаюцца словы:

У моры цаглінаў выспа травы – гэта вы.
Карэнне прабіла цэментныя швы – гэта вы
Пакінутай крэпасці жыхары – 
Нашчадкі Нальшанаў, нашчадкі Літвы… 
Адгукаецца рэха з надзеяй:
«Гэта вы, гэта вы».

Час не захопіць шэрых тых муроў
Хоць шмат гадоў трымае іх у аблозе.
Чакае Крэва сваіх гаспадароў,
Што вернуцца дадому праз стагоддзі.
Няхай пакрыліся тут мохам камяні,
Яны чакаюць. І пытаюць: дзе вы?
Спыніся, дзе б ні быў ты на зямлі,
І слухай песню старажытнага Крэва!
Напоўняць дажджы засохлыя рвы –  гэта вы.
Сярод муроў мёртвых голас жывы –  гэта вы.
Твае назаўсёды гаспадары - 
Нашчадкі Нальшанаў, нашчадкі Літвы… 
Адгукаецца рэха з надзеяй:
«Гэта вы, гэта вы».


Ветразь

Max Bai