Abjad

پری زنگنه

محمد وافری

pallett

irani

خاک پاک

Dang Show - Garm Bekhand - 2013

موزیک پاپ قدیمی/www.facebook.com
پروین زهرایی منفرد (زاده ۱۳۱۷) خواننده ایرانی است.
در تهران متولد شد، وی در ابتدا کارمند بانک بازرگانی(شاهنشاهی)بود و توسط همایون خرم و به کمک یکی از بستگان خود پا به عرصه هنر نهاد، وی یکی از بهترین خوانندگان موسیقی ایرانی می باشد. که با خواندن بیش از ۳۰۰ ترانه و آواز در دهه ۳۰ و ۴۰ کارنامه درخشانی از بهترین آهنگها و ترانه ها دارد.


وی همچنین در برنامه های گلهااز جمله یک شاخه گل گلهای رنگارنگ اجراهای قابل توجهی دارد، در یکی از مجلات قدیمی آمده است که پروین یکی از بستگان نزدیک محمد نوری می باشد، پروین در طول فعالیت هنری خود همکاری مستمری با آهنگسازانی همچون همایون خرم (بیش از ۱۲۰ ترانه برای پروین ساخته است)، حسین صمدی، مرتضی حنانه، رضا ناروند، مرتضی محجوبی، جواد لشگری، انوشیروان روحانی و.. و همچنین ترانه سرایانی همچون پرویز وکیلی، کریم فکور، معینی کرمانشاهی، پرویز خطیبی، دکتر هدایت اله نیرسینا، عبداله الفت، تورج نگهبان، مهدی سهیلی، بهادر یگانه و... داشته است


بانو پروین در سال ۱۳۵۳ از کار خوانندگی کناره گیری کرد و دیگر هرگز نخواند.

پروین - غوغای ستارگان

تیتراژ پایانی سریال پژمان 
به کارگردانی سروش صحت 
 نویسندگان: پیمان و مهراب قاسم خانی
شعر : افشین یداللهی

Dang Show - Akhare Ghesse

جان مریم - پری زنگنه

ترانه مازندرانی
شوپه
 ...شوپه جان،  جاودان من یار ته مه، این تنه ناخش ره ته، وسه دمبه

شوپه - پری زنگنه

این اثر بر روی صندلی های سالن آمفی تئاتر دانشگاه شکل گرفت در شبی که سعید رضا اهری نمایشنامه بچه تابستان را بر روی صحنه برده بود.اجرای خوب و تاثیر گذاری بود .اثر موسیقایی که متاثر از تئاتر ملودرام "بچه تابستان "به کارگردانی رنده یاد "حسن حامد" در سال 75 ساخته شد و در سال 80 با تنظیمی ارکسترال در آلبوم ماهی سیاه عرضه شد. اثر ملودرام بچه تابستان "تصویری از رنج کودکان کار و فقر است که اساس زندگی شخصیت های داستان را در هم پیچیده است .آهنگ بچه تابستان تلاشی است در فرم یک ملودرام اجتماعی تا شاید توانسته باشد تصویری واقعی از تعارض‌ها را به رخ بکشاند و شهادتی است بر وجود زشتی‌ها و پلیدیهای این تراژدی اجتماعی که به عنصری از اعتراض می‌آمیزد. در آفرینش خط ملودی و تنظیم قطعه تلاش شده است تا رنگ بندی ،حرکت و بیان سازها مبین عنصر بارز تضاد و کشمکش حاکم بر فضای نمایشنامه و در بین شخصیت های داستان باشد . 
،کلام و آواز :هامان وافری (محمد) تنظیم : آرش تیموریان، ضبط :استودیو بم ، میکس و مسترینگ رضا مقدس . اجرا ارکستر کلاسیک ایرانمهر

بچه تابستان 
می تپد سینه ام از وحشت راه 
می چکد بغض من از پنجه درد 
می رود پای من این پنجره را تا ته شب 
که چکیده است همه بر دل این سنگی سرد 
که نشسته است شبی سرد بر این خلوت مرد !
بسته ام چشم به راه 
که کدامین آواز 
دست من را به تو خواهد بخشید 
با کدامین پرواز 
درد ما پای از این پنجره ها بر می چید 
کودک زخم بدوش 
همه بارش ایهام 
همه حرفش تردید 
می شود آیا بر تن لخت غمش زنجیر چید می شود؟
می شود آیا در شب پنجره اش خورشید دید؟

Bacheye Tabestan- Mahi Siah.FLV

این یک ترانه نیست!  .
چند خطی حوصله کن...فرصت همراهی با کودکانی که برای مدت چند سال به دلیل غیبت والدین گردهم چیزی شبیه زندگی را تجربه می کنند تو را در دنیایی از پرسش های بی پاسخ رها گرفتار می آورد تا سال ها ذهن پرسشگرت را بی پاسخ بر گرده انگاره ها و آموزه های درون و برون بکشی و در تعارض با دنیای در حرکت، در خلايي سرد، از سر طعنه به دنیای اطراف بنگری.
 ...باید مراقب باشی چرا که این کودکان شکننده اند و زخمی! آمده ای ! خوش آمدی اما رفتنت چیزی از او خواهی گرفت و تکه ای دیگر از اعتماد اندکش را از جان کم رمقش می کَند . بی پناهی است که از پس غیبت والدین،غفلت و بی اعتنایی اجتماع اطراف از راهنمایی و تشویق از سز مهر محروم بوده‌ از همین دست ، مفهومی نادرست از جهان یافته و بی آنکه بخواهد در فردای خود  دشمن انضباط اجتماع شده است. دست به انتقام‌جویی می‌زند و گاه به مردم آسیب می‌رساند.
اما من و تو چه می کنیم؟ او را به میز محاکمه می کشیم و کسی را که پیش از این ها حذف شده بود به ضمانت احکام بدوی حکم به حذف دوباره اش می دهیم. همه را دعوت می کنیم او را سرا پا ببینند و می آویزمش به دار! پیش روی اجتماعی که نه پلک ها که قلبش را دوخته اند.
اما شن باد! با خود عهد کردم تا اثری موسیقایی برای طرح این پرسش نسازم ، آواز دیگری نخوانم . درجستجوی روزنه ای بودم تا نمایشگاه عکس ۷۵ فرا رسید، اثری ممتاز از هنرمند خوب دانشگاه ،رها راستی فرد، آویخته در میان دیگر تلاش های هنری به گاه در قفل ترانه چرخید - عکسی از گورستان زاهدان! دخترکی با آسمانی بی انتها و بس مشوّش در پس پشت، که نشان از فردایی و سرنوشتی طوفانی می داد!نوع ایستادن آن دخترک و چادری که هم چون باورهایش میان گوری سنگی و دستهای معصوم و تنهایش سرگشتگیش را تصویر می کرد و آن نگاه، نگاه مضطرب مردد و سرگردان او! تعلیق عجیبی در اثری انتزاعی پدید آمده بود که می توانست خلق آثار دیگری را در پی داشته باشد.
نسخه ای از عکس به دستم رسید .آن جوان پرسشگر و این دخترک میان گورستان به دنبال پاسخ خود می گشتند.  سال ۷۷ که گروهی هم دل و مصمم آگاهانه گردهم آمد و کار سُرایش ترانه همگام با واکاوی مستمرموضوع ، ساخت آهنگ و تنظیم پیش رفت. شب و روز و نفس به نفس !! دلها به کار آمد . پیمان دارابیان، رفیق نازنینم ،ترانه ای نوشت از معصومیت و عصیان! و شبانه در گوش ما گفت و ... باورش کردیم و ترانه در شبهای بعد به بار نشست و دخترک بی پناه درعکس، قفل ترانه را گشوده بود. اما ترانه ای که دیگر ترانه نبود! 
دو سال بعد در خرداد داغ تهران ، استودیو بم! "شن باد" وزیدن گرفت و نیمه شبی در گوشه ای از شهرخواب زده نوای هماهنگ اجرای آن را با ارکستر کلاسیک شنیدیم! ابعاد مفهومی و بیانی آن عکس ، گروه را در خلق یک موسیقی تصویری بسیار کمک کرده بود.شب های طولانی، برگه های نت، پیش روی سازها قرارمی گرفت و گویی هر ساز خود راوی سرنوشتی بود. در آغاز قطعه سازهای بادی، ویلنسل و کنترباس همچون شبی لزج که سر پایان ندارد از سرنوشت و تقدیری محتوم و تاریک سخن می رانند و صدای گروه زهی همچون رد تازیانه هایی می ماند از میان جنگلی تاریک که قربانیان ، ارابه ناموزون گردون را در شبی هول انگیز به سویی نامعلوم می کشند . غریو سرخ ترومپت و ترومبون خطی سرخ و عصیانی بر سینه ترانه می کشد .نوای فلوت وابوا، رویای آبی و روشن قاصدکی است ره گم کرده ، در حضوری اسرارآمیز اما کوتاه که با نهیب و غرش تیمپانی ها به ناگاه در هیئت طغیانی در وزش سازها به خود می پیچد و بهتی بر فضای اثر تا آخر قوام می یابد .شن بادی کور وزیدن می گیرد و همه چیزی را باد با خود می برد و سکوتی بویناک و صدای میله ها... تازیانه های شن باد است و بی رحمی اجتماع نابلد که سازها را به نوا آهنگی دریده و ناشکیبا به فراز و فرود آورده است! ازین روست که شنیدن این هشدار را به آنکه بدنبال قراراست توصیه نمی کنم . 
قطعه شن باد و بچه تابستان خاستگاه مشابهی دارند و انگیزه قرارگیری دو آهنگ با یک تم اجتماعی در یک آلبوم تاکیدی بوده وخواهد بود بر اهمیت طرح این پرسش از اجتماع خفته ای که با تو در میانش گذاشتیم و تو ...
آواز: محمد وافری 
کلام : پیمان دارابیان
آهنگ و تنظیم : آرش تیموریان 
اجرا: ارکستر کلاسیک ایرانمهر
میکس و مسترینگ: استودیو بم آهنگ، رضا مقدس
آلبوم ماهی سیاه 1380 
تک و تنها زیر آفتاب 
حسرت یه قطره بارون 
هستی من توی دنیا 
شن های داغ بیابون 
دست باد، دونه من رو
توی این صحرا گذاشته 
کوری چشای تقدیر 
منو اینجا جا گذاشته 
من که دنیام یه کویره 
غیر از اون هیچی ندیدم 
غیرنغمه های شن باد 
هیچ صدایی نشنیدم 
یه روزی قاصدک باد 
با تن ناز و سپیدش 
اومد اینجا به سراغم 
داغ تنهایی رو دیدش

Shenbaad- Mahi siah-  شن باد، م.هامان از آلبوم ماهی سیاه

هنوز آفتاب نزده است که نیروهای لباس شخصی  پس از تخریب و ضرب و شتم دانشجویان از کوی خارج میشود و دانشجویان زخمی و درهای شکسته میمانند با آه و ناله ی جوانان. بدنها مجروح سرها شکسته . خبرها می پیچد. تلفن ها زنگ می زنند. مردم از خواب بیدار می شوند گویا در شهر خبری بوده است.ساکنان امیرآباد شمالی به مردم شهر خبر میدهند : دیشب اینجا قیامت بوده است....

این اثر سال ۱۳۷۸ در استودبو نغمه پی ریزی و در استودیو بم آهنگ ضبط و توسط انتشارات ابتکار نو ارائه گردید . در زمان انتشار مجال شرح آن در آلبوم نبود اما بازخوردها و توجه رسانه های مستقل نشان از همراهی و درک موضوع از سوی مخاطبان داشت.
این اثر در آلبوم "ماهی سیاه "با نام "قریه" جای گرفت. 
دلیل به اشتراک گذاری آن پس از 12سال از زمان انتشار ،از سویی بازنگاری آوازین این تراژدی -به رغم تنگناهای ممیزی- در تقویم موسیقی همچنین صدور فرمان توقیف خاموش و منع از پخش اثر در سال 80 می باشد که هر آینه ۱۸ تیر داستانی است به بلندای تاریخ مشروطه خواهی در ایران!و اما ماجرا به اینجا ختم نشد و نخواهد شد...

کلام،آواز: هامان  ، آهنگ و تنظیم : آرش تیموریان
اجرا: ارکستر کلاسیک ایرانمهر 
تهران۱۳۸۰  - استودیو بم آهنگ:

Gharieh / M.Haman

قطعه سوم از آلبوم ماهی سیاه . 
شعر: نیما یوشیج
پیانو : آندره آرزومانیان 
ویلنسل: محسن تویسرکانی 
هورن: حسین میرزایی 
آهنگساز: ریحان مهرزاد
تنطیم : آرش تیموریان
آلبوم فریاد درباد .ضبط: استودیو سی بال, میکس و مستر : استودیو بم . تیرماه 1380 

مهتاب؛ در سال 88 به پیشنهاد استاد گران قدر سرکار خانم پری زنگنه به عنوان یکی از کارهای مشترک  آلبوم''فریاد در باد'' بازخوانی شد. 

متن کامل شعر: 

می تراود مهتاب
می درخشد شب تاب
نیست یکدم شکند خواب به چشم کس ولیک
غم این خفته چند
خواب در چشم ترم می شکند.
نگران با من استاده سحر.
صبح میخواهد از من
کز مبارک دم او آورم این قوم به جان باخته را بلکه خبر.
در جگر لیکن خاری
از ره این سفرم می شکند.
نازک آرای تن ساق گلی
که به جان اش کشتم
و به جان دادم اش آب.
ای دریغا! به برم می شکند.
دست ها می سایم
تا دری بگشایم.
بر عبث می پایم
که به در کس آید.
در و دیوار به هم ریخته شان
بر سرم می شکند.
می تراود مهتاب
می درخشد شب تاب
مانده پای آبله از راه دراز
بر دم دهکده مردی تنها
کوله بارش بر دوش
دست او بر در، می گوید با خود:
غم این خفته چند
خواب در چشم ترم می شکند.

"می تراود مهتاب" خواننده:م.هامان.شاعر:نیما یوشیج.آلبوم ماهی سیاه

اجرای مشترک ''می تراود مهتاب'' با صدای جاودان استاد پری زنگنه و م.هامان . 

شعر: نیما یوشیج
پیانو : آندره آرزومانیان 
ویلنسل: محسن تویسرکانی 
هورن: حسین میرزایی 
آهنگساز: ریحان مهرزاد
تنطیم : آرش تیموریان
آلبوم فریاد درباد . استودیو سی بال, بم . آبان ماه ۱۳۸۸

مهتاب؛ قطعه ی آوازی بود از آلبوم ''ماهی سیاه'' که به پیشنهاد استاد گران قدرم خانم پری زنگنه قرار شد به عنوان یکی از کارهای مشترک در آلبومی با نام ''فریاد در باد'' منتشر شود. افسوس در این سال های بد همچون بسیاری از پروژه ها نافرجام ماند. با طولانی شدن انجام پروژه آلبوم فریاد در باد تصمیم گرفتم آن را به گونه ای نمادین در آخرین مهتاب طولانی ترین شبهای سال که یادآور یلدای بلند سرزمینمان است در دسترس دوستان قرار دهم.
به امید برآمدن مهری جان افزا از پس این شبان بلند. 
عکس: یاشار امینی -کاشان : خانه سهراب سپهری

http://www.youtube.com/watch?v=NiYT4_KuU7M

می تراود مهتاب. از آلبوم فریاد در باد . پری زنگنه- م.هامان .

"گل لاله عباسی "
نسخه ی ترمیم شده از اجرای زنده ی تلویزیونی
ترانه سُرا : فرهاد شیبانی
آهنگسازو نوازنده ی گیتار : تورج شعبانخانی
خواننده : پری زنگنه

گل لاله عباسی - موسیقی : تورج - ترانه سُرا : فرهاد شیبانی - خواننده : پری زنگنه

ایشان فارغ التحصیل شاخهٔ اپرا از کنسرواتوار عالی موسیقی تهران هستند. تحصیلات مقدماتی خود را در تهران گذراندند و نخستین درسهای آواز را نزد استاد نصرالله زرین پنجه در ردیف آوازهای ایرانی فراگرفتند. سپس به هنرستان عالی موسیقی رفتند. به علت داشتن صدای «لیریکو اسپینتو |Lyrico Espinto» نزد خانم اولین باغچه بان اپرا آموختند و بعد از آن برای تکمیل آموخته‌های خود به کشورهای ایتالیا، آلمان، و اتریش سفر کردند و از چندین آکادمی فارغ التحصیل شدند.



علاوه بر خوانندگی، پری زنگنه در سفر تحصیلی خود به ژاپن، متوجه استعداد خود در هنر گل‌آرایی هم شد و آن را فراگرفت و در بازگشت به ایران نمایشگاه‌های گل‌آرایی نیز برگزار کرد.

در سال ۱۳۵۰ در یک حادثهٔ رانندگی بینایی خود را از دست دادند. اما تنها پس از وقفهٔ کوتاهی به فعالیتهای خود ادامه دادند. صدای ایشان در محافل هنری مهم جهان از جمله تالار الیس تالی در لینکن سنتر نیویورک، هربست در سانفرانسیسکو، دانشگاه هاروارد در بوستون، سل گو در پاریس، هرکولس در مونیخ، و تالارهایی در سرتاسر ژاپن پخش شده است.

مسافرتهای ایشان در سرتاسر ایران به منظور آشنایی با موسیقی محلی ایران بوده است. از اجراهای معروف خانم زنگنه سولیست بودن در سمفونی شمارهی ۹ بتهوون است که توسط ارکستر سمفونی فورت لادردل در فلوریدا اجرا شد. بازسازی علمی ترانه‌های بومی و محلی ایران و اجرای آن به سبک کلاسیک از کارهای شاخص ایشان به شمار می‌رود.

ایشان برای کودکان چندین کتاب تالیف کردهاند و مقالات و ترانه‌های متعددی منتشر ساخته اند. فرهنگ جامع «آوای نامها از ایران زمین» که مهمترین نام نامه در زبان فارسی بشمار می‌رود، حاصل عمر ایشان است و تدوین آن حدود پنج سال به طول انجامیده است. از کتابهای دیگر ایشان می‌توان به «پری لالایی ها، سروده‌های پری زنگنه برای همه سالان» و «سخنی به خوشی: حرفهایی بزرگ در کتابی کوچک» اشاره کرد.



ایشان هم اکنون در حال نوشتن کتابی با عنوان «شما هم با من آواز بخوانید» هستند. از فعالیتهای وسیع اجتماعی خانم زنگنه در جهت بهبود وضعیت نابینایان می‌توان به برگزاری کنسرت به نفع سازمانهای فرهنگی نابینایان در سراسر ایران و جهان اشاره کرد. خانم زنگنه عنوان بین‌المللی «سفیر حسن نیت» را دریافت کرده اند و از جمله مسئولیتهای ایشان، ریاست روابط فرهنگی و اجتماعی نابینایان ایران بوده است. در سالهای پس از انقلاب، فعالیت‌های او در ایران به کنسرت‌هایی ویژه بانوان اختصاص دارد.

پری شاه‌یلانی پس از ازدواج با حسین زنگنه، صاحب شرکت تاکسی ایر، به نام پری زنگنه شناخته شد. آنها دو دختر داشتند اما بعد از حادثه رانندگی از یکدیگر جدا شدند.


گنجشکک اشی مشی با صدای پری زنگنه

Toranj - Mohsen Namjoo

فرهاد مِهراد (۲۹ دی ۱۳۲۲ در تهران - ۹ شهریور ۱۳۸۱ در پاریس)[۱] معروف به فرهاد؛ خواننده، آهنگ‌ساز و نوازندهٔ پاپ راک اهل ایران بود. فرهاد از خوانندگان راک ایرانی بود و نخستین آلبوم راک اند رول ایران را منتشر کرد. آنچه فرهاد را از دیگر همدوره‎هایش متمایز می‎کند، ترانه‎های پوچ‌گرا و فرهنگ خیابانی است که در موسیقی او متبلور شده‎است. این عناصر در ترانه مشهور «کودکانه» بیش از پیش نمود دارد. او به عنوان یکی از سیاسی‌ترین خوانندگان ایران شناخته می‌شود. فرهاد در اوایل دهه ۱۳۵۰ شعرهایی با مضامین سیاسی می‌خواند و مدتی زندانی سیاسی بود. فرهاد بعداً از انقلابیون شد و در زمستان ۱۳۵۷ ترانه انقلابی «وحدت» را خواند، اما پس از انقلاب تا سال ۱۳۷۲ از ادامه کار منع شد. از معروف‌ترین آهنگ‌های او می‌توان به «جمعه»، «کودکانه»، «وحدت»، «گنجشکک اشی مشی» و «شبانه» اشاره کرد. فرهاد آهنگ‎هایی نیز به زبان‎های غیرفارسی دارد.[
	
بوی عیدی، بوی توپ
بوی کاغذ رنگی 
بوی تند ماهی دودی، وسط سفره نو
بوی یاس جانماز ترمه مادر بزرگ
با اینا زمستونو سر می کنم
یا اینا خستگیمو در می کنم

شادی شکستن قلک پول
وحشت کم شدن سکه عیدی از شمردن زیاد
بوی اسکناس تا نخرده لای کتاب
با اینا زمستونو سر می کنم
یا اینا خستگیمو در می کنم

فکر قاشق زدن یه دختر چادر سیاه
شوق یک خیز بلند از روی بته های نور
برق کفش جفت شده تو گنجه ها
با اینا زمستونو سر می کنم
یا اینا خستگیمو در می کنم

عشق یک ستاره ساختن با دولک
ترس ناتموم گذاشتن جریمه های عید مدرسه
بوی گل محمدی که خشک شده لای کتاب
با اینا زمستونو سر می کنم
یا اینا خستگیمو در می کنم

بوی باغچه، بوی حوض
عطر خوب نذری
شب جمعه، پی فانوس، توی کوچه گم شدن
توی جوی لاجوردی، هوس یه آب تنی
با اینا زندگیمو سر می کنم
با اینا خستگیمو در می کنم
با اینا زمستونو سر می کنم
یا اینا خستگیمو در می کنم

بوی عیدی (کودکانه) - فرهاد

پری  زنگنه / گل لاله عباسی

آلبوم : آهنگ های محلی
آوا : پری زنگنه
تنظیم : زنده یاد واروژان
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان - ۱۳۵۵ 

تو بیو | پری زنگنه  - واروژان -  ۱۳۵۵

پری زنگنه، گنجشگک اشی مشی-Pari Zanganeh - Gonjeshgak e Ashi Mashi

Mohsen Chavoshi - Mahi Siahe Koochoolu

موسیقی از گروه |پالت| برای نمایش

«روایت ناتمام یک فصل معلق»

نویسنده و کارگردان: هومن سیدی
مشاور کارگردان:حبیب رضایی

بازیگران:
باران کوثری
هومن سیدی
آزاده صمدی
هوتن شکیبا
نوید محمدزاده
امیر جدیدی
نفیسه میرشمسی

______________

"صدا برداری" و "میکس" : صادق تسبیحی

"استودیو اورفه"



(Don't Go, Stay …) نرو، بمان ...

پری زنگنه-گل افشان-جینگ و جینگ

گنجشکک اشی مشی ( ترانه پایانی فیلم " گوزن ها " ) - اسفندیار منفرد زاده  و پری زنگنه

Waltz No. 1

2/11
From [MR. VIOLET] Album

(Waltz No. 1) والس شماره‌ی ۱

شكار آهو
تنظيم: واروژان
دستگاه: اصفهان
خواننده: پري زنگنه
سال انتشار آلبوم ۱۳۵۵
ترانه سرا: از ترانه هاي بسيار قديمي، فولکلوریک، ايران


میخوام برم کوه شکار آهو.

تفنگ من کو لیلی جان تفنگ من کو

تفنگ من کو لیلی جان تفنگ من کو

روی چو ماهت تیر نگاهت

روی چو ماهت تیر نگاهت

برده دل از من لیلی جان چشم سیاهت

برده دل از من لیلی جان چشم سیاهت

روی چو ماهت تیر نگاهت

روی چو ماهت تیر نگاهت

برده دل از من لیلی جان چشم سیاهت

برده دل از من لیلی جان چشم سیاهت 

http://soundcloud.com/Sepidedam
http://soundcloud.com/Sepidedam-2
http://soundcloud.com/sepidedam-3
https://facebook.com/Sepidedam

پری زنگنه - شکار آهو

پری زنگنه /گل لاله عباسی

تصنیف وطـــن
 گروه دستان وهمایون شجریان
ساخته‌ی سعید فرجپوری
شعـر از سیاوش کسرایی
حمید متبسم-نوازنده تار
پژمان حدادی -نوازنده تمبک
 بهنام سامانی -نوازنده دف و دایره
سعید فرج پوری-نوازنده کمانچه
حسین بهروزی نیا - نوازنده بربط

http://www.simorqmusic.com

Homayoun Shajarian and Dastan Ensemble- Vatan تصنیف وطـــن  گروه دستان وهمایون شجریان

«آری، آری، زندگی زیباست.
زندگی آتشگهی دیرنده پا برجاست.
گر بیفروزیش، رقص شعله‌اش در هر کران پیداست.
ورنه، خاموش است و خاموشی گناه ماست.»

تیرماه بدون جشن تیرگان و تیرگان بدون تیر آرش و آرش بدون شعر سیاوش بی گمان کمی بی معناست. این نوشته را برای ماه تیر می نویسم . ماهی که درازای روشنی و گرمای روزهایش زبانزد است و یادآور روزهای پر خاطره گذشته. از دلشوره های امتحان تا شوق آغاز روزهای خوش تابستان. ماهی که زیستن را به من هدیه داد. از تیر و تیرگان و افسانه آرش بسیار نوشته اند و خوانده اید و شنیده اید و قصد بازگوییش را ندارم.
در این پست شعر بسیار زیبای آرش کمانگیر سروده زنده یاد سیاوش کسرایی با آوای خودش را به همراه متن شعر و اسکنی کم کیفیت از تنها چاپ این کتاب در سال ۱۳۵۰ خورشیدی به مناسبت جشن تیرگان،‌ روز ملی دماوند و یادروز آرش به همراه چند لینک با شما همخوان می کنم و مطمئن هستم که بارها و بارها از خواندن و شنیدن این شعر و توصیف بی همتای سیاوش کسرایی در تصویرسازی این داستان لذت خواهید برد. جشن تیرگان و روز ملی دماوند خجسته باد.

در این لینک با فرمتی مناسب تر بخوانید و بشنوید. 
http://eArmin.com/arash/

-----
آرش کمانگیر‌

برف می‌بارد، برف می‌بارد به روی خار و خارا سنگ. 
کوه‌ها خاموش، دره‌ها دلتنگ، راه‌ها چشم‌انتظار کاروانی با صدای زنگ.

بر نمی‌شد گر ز بام کلبه‌ها دودی، یا که سوسوی چراغی، گر پیامی‌مان نمی‌آورد، رد پاها گر نمی‌افتاد روی جاده‌ها لغزان، 
ما چه می‌کردیم در کولاک دل‌آشفتۀ دم‌سرد؟

آنک آنک کلبه‌ای روشن، روی تپه، روبروی من. . .
در گشودندم.
مهربانی‌ها نمودندم.
زود دانستم، که دور از داستان خشم برف و سوز، در کنار شعلۀ آتش، قصه می‌گوید برای بچه‌های خود، عمو نوروز:

«. . .  گفته بودم زندگی زیباست.
گفته و ناگفته، ای بس نکته‌ها کاینجاست
آسمان باز؛ آفتاب زر؛ باغ‌های گُل، دشت های بی‌در و پیکر؛
سر برون آوردن گُل از درون برف؛
تاب نرم رقص ماهی در بلور آب؛
بوی عطر خاک باران خورده در کهسار؛
خواب گندم‌زارها در چشمۀ مهتاب؛ 
آمدن، رفتن، دویدن؛ عشق ورزیدن؛
در غمِ انسان نشستن؛
پا به‌پای شادمانی‌های مردم پای کوبیدن، 
کار کردن، کار کردن، آرمیدن،
 چشم‌انداز بیابان‌های خشک و تشنه را دیدن؛
جرعه‌هایی از سبوی تازه آب پاک نوشیدن.
گوسفندان را سحرگاهان به سوی کوه راندن؛
همنفس با بلبلان کوهی آواره، خواندن؛
در تله افتاده آهوبچگان را شیر دادن؛
نیمروز خستگی را در پناه دره ماندن؛

گاه‌گاهی، زیر سقفِ این سفالین بام‌های مه‌گرفته، قصه‌های درهم غم را ز نم‌نم‌های باران ها شنیدن؛
بی‌تکان گهوارۀ رنگین‌کمان را، در کنارِ بام دیدن؛

یا شبِ برفی، پیشِ آتش‌ها نشستن، دل به رویاهای دامنگیر و گرمِ شعله بستن. . .

آری، آری، زندگی زیباست. 
زندگی آتشگهی دیرنده پا برجاست.
گر بیفروزیش، رقص شعله‌اش در هر کران پیداست.
ورنه، خاموش است و خاموشی گناه ماست.»

پیر مرد آرام و با لبخند، کُنده‌ای در کورۀ افسرده جان افکند.
چشم‌هایش در سیاهی‌های کومه جُست‌و‌جو می‌کرد؛
زیر لب آهسته با خود گفت‌وگو می‌کرد:
«زندگی را شعله باید برفروزنده؛ شعله‌ها را هیمه سوزنده،
جنگلی هستی تو، ای انسان؛
جنگل، ای روییده آزاده، بی‌دریغ افکنده روی کوه‌ها دامان، آشیان‌ها بر سر انگشتان تو جاوید،
چشمه‌ها در سایبان‌های تو جوشنده، آفتاب و باد و باران بر سرت افشان، جانِ تو خدمت‌گر آتش. . .
سربلند و سبز باش، ای جنگل انسان!»
«زندگانی شعله می‌خواهد.» صدا سر داد عمو نوروز، ـ «شعله‌ها را هیمه باید روشنی‌افروز.»
کودکانم، داستان ما ز «آرش» بود.
او به‌جان، خدمتگزار باغ آتش بود.

روزگاری بود.
روزگار تلخ و تاری بود؛
بخت ما چون روی بدخواهانِ ما تیره.
دشمنان، بر جانِ ما چیره.
شهر سیلی‌خورده هذیان داشت.
بر زبان بس داستان‌های پریشان داشت.
زندگی سرد و سیه چون سنگ؛
روز بدنامی، روزگارِ ننگ.
غیرت، اندر بندهای بندگی پیچان؛
عشق، در بیماری دلمردگی بی‌جان.

فصل ها فصل زمستان شد، صحنۀ گُلگشت‌ها گُم شد، نشستن در شبستان شد.
در شبستان‌های خاموشی، می‌تراوید از گُلِ اندیشه‌ها عطرِ فراموشی.

ترس بود و بال‌های مرگ؛
کس نمی‌جنبید، چون بر شاخه برگ از برگ.
سنگر آزادگان خاموش؛ خیمه‌گاه دشمنان پُر جوش.

مرزهای مُلک، همچو سرحداتِ دامن‌گستر اندیشه، بی‌سامان.
بُرج‌های شهر، همچو باروهای دل، بشکسته و ویران.
دشمنان بگذشته از سر حد و از بارو . . .

هیچ سینه کینه‌ای در بر نمی‌اندوخت. 
هیچ دل مهری نمی‌ورزید.
هیچ‌کس دستی به سوی کس نمی‌آورد.
هیچ‌کس در روی دیگر کس نمی‌خندید.

باغ‌های آرزو بی‌برگ؛
آسمان اشک‌ها پُربار.
گرم‌رو آزادگان دربند، روسپی نامردمان در کار . . .

انجمن‌ها کرد دشمن، رایزن‌ها گردِ هم آورد دشمن، تا به تدبیری که در ناپاک دل دارند، هم به دستِ ما شکستِ ما براندیشند.
نازک‌اندیشان‌شان بی‌شرم، - که مباداشان دگر روزِ بهی در چشم، ـ
یافتند آخر فسونی را که می‌جُستند . . .
چشم‌ها با وحشتی در چشمخانه هر طرف را جُست‌وجو می‌کرد؛
وین خبر را هر دهانی زیر گوشی بازگو می‌کرد:
« آخرین فرمان،» « آخرین تحقیر . . .»
« مرز را پرواز تیری می‌دهد سامان.»
« گر به‌نزدیکی فرود اید،» «خانه‌هامان تنگ»، «آرزومان کور . . .»
« ور بپرد دور، تا کجا؟ تا چند؟»
«آه کو بازوی پولادین و کو سرپنجۀ ایمان؟»
هر دهانی این خبر را بازگو می‌کرد؛
چشم‌ها بی‌گفت‌وگویی؛ هر طرف را جست‌وجو می‌کرد.

پیر مرد، اندوهگین، دستی به‌دیگر دست می‌سایید
از میانِ دره‌های دور، گُرگی خسته می‌نالید.
برف روی برف می‌بارید، باد، بالش را به پشت شیشه می‌مالید.

ـ «صبح می‌آمد.»
پیرمرد آرام کرد آغاز.
ـ «پیشِ روی لشکرِ دشمن سپاهِ دوست، دشت نه، دریایی از سرباز . . .

آسمان الماس اخترهای خود را داده بود از دست.
بی‌نفس می‌شد سیاهی دردهان صبح؛
باد پر می‌ریخت روی دشت بازِ دامنِ البُرز، لشکر ایرانیان در اضطرابی سخت دردآور، دو و دو و سه‌ سه به پچ‌پچ گردِ یکدیگر؛
کودکان، بر بام، دختران، بنشسته بر روزن، مادران، غمگین کنارِ در.

کم‌کمک در اوج آمد پچ‌پچِ خُفته.
خلق، چون بحری بر آشفته، 
به‌جوش آمد، خروشان شد، به‌موج افتاد؛
بُرش بگرفت و مردی چون صدف
از سینه بیرون داد.

«منم آرش!»
ـ چنین آغاز کرد آن‌مرد با دشمن، 
ـ « منم آرش، سپاهی مردی آزاده،  به تنها تیر ترکش آزمون تلختان را اینک آماده.
«مجوییدم نسب،  فرزند رنج و کار، گریزان چون شهاب از شب، چو صبح آمادۀ دیدار.

مبارک‌باد آن جامه که اندر رزم پوشندش؛
گوارا باد آن باده که اندر فتح نوشندش.
شما را باده و جامه
گوارا و مبارک‌باد!
دلم را در میان دست می‌گیرم.
و می‌افشارمش در چنگ؛ 
دل،این جام پُر از کینِ پُر از خون را؛
دل، این بی‌تابِ خشم‌آهنگ . . .
که تا نوشم به نام فتحتان در بزم؛
که تا کوبم به جام قلب‌تان در رزم؛
که جامِ کینه از سنگ است.
به بزم ما و رزم ما، سبو و سنگ را جنگ است.

در این پیکار، در این کار، دلِ خلقی است در مُشتم.
امید مردمی خاموش هم‌پُشتم.
کمانِ کهکشان در دست، کمان‌داری کمانگیرم.
شهابِ تیزرو تیرم.
ستیغِ سربُلندِ کوه مأوایم.
به‌چشمِ آفتابِ تازه‌رس جایم.
مرا تیر است آتش‌پر.
مرا باد است فرمانبر.
و لیکن چارۀ امروز زور و پهلوانی نیست.
رهایی با تن پولاد و نیروی جوانی نیست.
در این میدان، 
بر این پیکانِ هستی‌سوزِ سامان‌ساز، پری از جان بباید تا فرو ننشیند از پرواز.»

پس آنگه سر به‌سوی آسمان بر کرد، به آهنگی دگر گُفتارِ دیگر کرد، 
« درود، ای واپسین صبح، ای سحر بدرود!
که با آرش تو را این آخرین دیدار خواهد بود.
به صبح راستین سوگند!
به پنهان آفتابِ مهربارِ پاک‌بین سوگند!
که آرش جانِ خود در تیر خواهد کرد؛
پس آنگه بی‌درنگی خواهدش افکند.

زمین می‌داند این را، آسمان‌ها نیز، که تن بی‌عیب و جان پاک است.
نه نیرنگی به کارِ من، نه افسونی؛
نه ترسی در سرم، نه در دلم باک است.»

درنگ آورد و یک‌دم شد به‌لب خاموش.
نفس در سینه‌ها بی‌تاب می‌زد جوش.

« ز پیشم مرگ، نقابی سهمگین بر چهره، می آید. 
به‌هر گامِ هراس‌افکن، 
مرا با دیدۀ خونبار می‌پاید. 
به بالِ کرکسان گردِ سرم پرواز می گیرد، به‌راهم می‌نشیند، راه می‌بندد؛
به‌رویم سرد می‌خندد؛
به کوه و دره می‌ریزد طنین زهرخندش را و بازش باز می‌گیرد.

دلم از مرگ بیزار است؛
که مرگِ اهرمن‌خو آدمی‌خوار است.
ولی آن‌دم که ز اندوهان روانِ زندگی تار است؛
ولی، آن‌دم که نیکی و بدی را گاهِ پیکار است، فرو رفتن به‌کامِ مرگ شیرین است.
همان بایستۀ آزادگی این است.

هزاران چشمِ گویا و لبِ خاموش، مرا پیکِ امیدِ خویش می‌داند.
هزاران دستِ لرزان و دلِ پُر جوش
گهی می‌گیردم، گه پیش می‌راند.
پیش می‌آیم.
دل و جان را به زیورهای انسانی می‌آرایم.
به نیرویی که دارد زندگی در چشم و در لبخند 
نقاب از چهرۀ ترس‌آفرین مرگ خواهم کند.»

نیایش را، دو زانو بر زمین بنهاد.
به‌سوی قله‌ها دستان ز هم بگشاد:

«برآ، ای آفتاب، ای توشۀ امید!
برآ، ای خوشۀ خورشید!
تو جوشان چشمه‌ای، من تشنه‌ای بی‌تاب.
برآ، سر ریز کُن، تا جان شود سیراب.
چو پا در کامِ مرگی تُندخو دارم، چو در دل جنگ با اهریمنی پرخاش‌جو دارم، 
به‌موجِ روشنایی شستشو خواهم، ز گلبرگِ تو، ای زرینه‌گُل، من رنگ‌ و بو خواهم.
شما، ای قله‌های سرکشِ خاموش، که پیشانی به تُندرهای سهم‌انگیز می‌سایید، که بر ایوانِ شب دارید چشم‌انداز رویایی، که سیمین پایه‌های روزِ زرین را به‌روی شانه می‌کوبید، که ابرِ ‌آتشین را در پناهِ خویش می‌گیرید
غرور و سربلندی هم شما را باد!
امیدم را برافرازید، چو پرچم‌ها که از بادِ سحرگاهان به‌سر دارید.
غرورم را نگه دارید، به‌سان آن پلنگانی که در کوه و کمر دارید.»

زمین خاموش بود و آسمان خاموش.
تو گویی این جهان را بود با گفتارِ «آرش» گوش، به یالِ کوه‌ها لغزید کم‌کم پنجۀ خورشید.
هزاران نیزۀ زرین به چشم آسمان پاشید.

نظر افکند آرش سوی شهر، آرام.
کودکان بر بام؛
دختران بنشسته بر روزن؛
مادران غمگین کنارِ در؛
مردها در راه.
سرود بی‌کلامی، با غمی جانکاه، ز چشمان برهمی شد با نسیمِ صبحدم همراه.

کدامین نغمه می‌ریزد، کدام آهنگ آیا می‌تواند ساخت، طنین گام‌های استواری را که سوی نیستی مردانه می‌رفتند؟
طنین گام‌هایی را که آگاهانه می‌رفتند؟

دشمنانش در سکوتی ریشخند آمیز، راه وا کردند.
کودکان از بام‌ها او را صدا کردند.
مادران او را دعا کردند.
پیرمردان چشم گرداندند.
دختران، بفشرده گردن‌بندها در مُشت، همره او قدرت عشق و وفا کردند.

آرش، اما همچنان خاموش، از شکافِ دامنِ البرز بالا رفت.
وز پی او، پرده‌های اشک پی در پی فرود آمد.»

بست یک‌دم چشم‌هایش را، عمو نوروز، خنده بر لب، غرقه در رؤیا.
کودکان با دیدگان خسته و پی‌جو، در شگفت از پهلوانی‌ها. 
شعله‌های کوره در پرواز، باد در غوغا.

ـ «شامگاهان، راه‌جویانی که می‌جستند، آرش را به‌روی قله ها، پی‌گیر، باز گردیدند.
بی‌نشان از پیکر آرش، با کمان و ترکشی بی‌تیر.

آری، آری، جان خود در تیر کرد آرش.
کار صدها صدهزاران تیغۀ شمشیر کرد آرش.
تیرِ آرش را سوارانی که می‌راندند بر جیحون، به دیگر نیمروزی از پی آن روز، نشسته بر تناور ساق گردویی فرو دیدند.
و آنجا را، از آن پس، مرز ایرانشهر و توران بازنامیدند.

آفتاب، در گریز بی‌شتابِ خویش، سال‌ها بر بام دنیا پا کشان سر زد.
ماهتاب، بی‌نصیب از شبروی‌هایش، همه خاموش، در دلِ هر کوی و هر برزن، سر به هر ایوان و هر در زد.

آفتاب و ماه را در گشت، سال‌ها بگذشت.
سال‌ها و باز، در تمام پهنۀ البرز، وین سراسر قلۀ مغموم و خاموشی که می‌بینید، وندرون دره‌های برف‌آلودی که می‌دانید، رهگذرهایی که شب در راه می‌مانند؛
نامِ آرش را پیاپی در دل کُهسار می‌خوانند، و نیازِ خویش می‌خوانند.

با دهان سنگ‌های کوه، آرش می‌دهد پاسخ؛
می‌کندشان از فراز و از نشیب جاده‌ها آگاه، می‌دهد امید.
می‌نماید راه.»

در برون کلبه می‌بارد.
برف می‌بارد به‌روی خار و خارا سنگ.
کوه‌ها خاموش.
دره‌ها دلتنگ.
راه‌ها چشم‌انتظار کاروانی با صدای زنگ . . .

کودکان دیری است در خوابند، در خواب است عمو نوروز.
می‌گذارم کُنده‌ای هیزم در آتشدان.
شعله بالا می‌رود، پُرسوز

سیاوش کسرایی - شنبه 23 اسفند 1337
------