Müslüman Kardeşler Teşkilâtı’nın (kısaca: İhvân) eski mensuplarından Dr. Kemal Hilbâvî, geçtiğimiz salı –28 Şubat–
akşamı, İngiltere’nin başkenti Londra’da hayatını kaybetti. 84 yaşında ebediyete intikal eden Hilbâvî’nin cenazesi,
Londra’nın kuzeydoğusundaki Riyâdu’s-Selâm (Gardens of Peace) Müslüman Mezarlığı’na gömüldü. 1939’da dünyaya
gelen Kemal Hilbâvî, Kahire Amerikan Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra 1970’ler ve 1980’ler boyunca Mısır’da
bulunmuş, 1997’den itibaren ise temelli olarak İngiltere’ye yerleşmişti. Gençlik yıllarında İhvân saflarına katılan Hilbâvî,
teşkilâtın Avrupa’daki sözcülüğü görevini üstlenmiş, özellikle İhvân eski genel mürşidlerinden Muhammed Mehdî Âkif’le
(1928-2017) yakın dostluk kurmuştu.
Dr. Kemal Hilbâvî’nin ölümünü Arap basını için “flaş haber” yapan nokta, onun 2012’den sonra takip ettiği siyasî
çizgiydi. İhvân’ın o dönemki yöneticileriyle ve Cumhurbaşkanı Muhammed Mursî ile ihtilaf yaşayan Hilbâvî, 2012’nin Mart
ayı itibariyle İhvân’dan tamamen ayrıldığını açıklamış, akabinde ise Mısır basınına yaptığı sürekli açıklamalarla eski yol
arkadaşlarını yerden yere vurmuştu. Tahmin edilebileceği gibi, Hilbâvî’nin benimsediği yeni duruş, sadece Mısır basınına
malzeme olmamış, Arap ve Batı dünyasından, hatta Türkiye’den bile bazı mecralar “İşte İhvân’ın gerçek yüzü... Örgütün
eski üyesi anlatıyor” spotlarıyla Hilbâvî’yi manşetlere taşımıştı.

TAHA KILINÇ -Hilbâvî’nin ardından...

Tunus’ta Nahda Hareketi lideri Râşid Gannûşî’nin tutuklanması ve Nahda temsilciliklerinin kapatılmasının ardından,
Türkiye’de zaten tetikte bekleyen bazı kalemler hemen harekete geçti. Müslüman Kardeşler Teşkilâtı’nı (kısaca: İhvân)
neredeyse “coğrafyamızdaki bütün kötülüklerin anası” olarak gösteren sözüm ona “analiz”ler özetle şunu söylüyordu: “Bir
Atlantik projesi olarak Ortadoğu’ya giydirilmeye çalışılan İhvân gömleği parçalandı. Ilımlı İslâm adına bölgeyi dizayna
çalışan Amerikan planları iflas etti. Mısır, Libya, Yemen ve Sudan’dan sonra Tunus’ta da İhvâncılar hezimete uğradı...” Bu
cümlelerde, doğrudan iç siyasete atıf yapan bir alt metnin -hatta istihzayla karışık bir tehdidin- bulunduğunu anlamak için
dahi olmak gerekmiyordu elbette.
Daha önce de yazmıştım: Seküler / din dışı kesimi, bizimkiler kadar İslâm düşmanı olan ikinci bir Müslüman ülke
yoktur. Dolayısıyla, bizde “muhafazakâr iktidar”a yönelik birçok eleştiri, hızla Müslüman düşmanlığına doğru kayar.
Eleştirilerine delil getirmek isteyen cahil kalemlerin, İslâm dünyasından herhangi bir şeyi eline alıp kafasına göre
yorumladığı da çoktur. Bizdeki “İhvân eleştirileri”nin ekseriyeti, başka karın ağrılarının mahsulüdür velhasıl.
Dikkat çekilmesi gereken bir başka husus, Arap dünyasındaki İhvân karşıtı mahfillerin, meseleyi izah ederken hiçbir
zaman, içinde “Atlantik”, “BOP”, “Washington”, “Ilımlı İslâm” vb. kavramların geçtiği cümleler kurmamalarıdır. Bu da,
bizdeki “analiz”lerin indîliğine ve sığlığına bir başka işarettir. Bu bağlamda, sıklıkla karşımıza çıkan / çıkarılan “Siyasal
İslâm” kalıbının, İslâmî duyarlılığa sahip siyasetçilerin sistem dışına itilerek marjinalleştirilmeleri için kullanılan bir ezber
olduğu da izahtan varestedir.
Köksüz ve yüzeysel yorumlama çabalarını bir yana bırakacak olursak, İslâm dünyasının en önemli siyasî
örgütlenmelerinden biri olan İhvân Hareketi’ni değerlendirirken, şu beş noktanın altını özellikle çizmek gerekiyor:
Bu bir süreçtir ve devam etmektedir
İhvân, Mısır’da kurulduğu 1928’den günümüze nice badireler atlatmış, yükselişler ve düşüşler yaşamıştır. Teşkilâtın
tarihinde, bugün gelinen noktadan çok daha derin bunalımlar ve belirsizlik dönemleri vardır. Ancak hepsinden sonra da
toparlanmalar görülmüş, kayıplar telafi edilmiştir.
İhvân’a temel teşkil eden fikriyat, yok olmayacaktır
İhvân, fikrî bir arka plana yaslanan, -sahadaki başarıları tartışılabilir olmakla birlikte- ciddi bir teorik altyapısı bulunan,
yazılı metinleri ve külliyatı oluşmuş, kendi düşünürlerini yetiştirmiş bir harekettir. Bu nedenle, İhvân’a temel teşkil eden
fikriyat yok olmadıkça ve zihinlerden silinmedikçe, İhvân da yok olmayacaktır
Mevcut modeller zamanla antitezlerini üretecektir

Taha Kılınç - “İhvân’ın hezimeti”

ABD’nin şartsız koruması ve sınırsız silah desteğiyle Siyonistlerin Gazze’de yaptıkları soykırıma dair dünyaya ulaşabilen
bilgiler, asıl bilinmesi gerekenlerin yüzde beşi bile değil.
Şu ana kadar 18 gazeteciyi katleden Siyonistler, ilgili haberleri kendi amaç ve yararları doğrultusunda BBC üzerinden
dünyaya servis etmekle kalmıyorlar, Gazze’ye girmelerine asla izin vermedikleri gazetecilere de psikolojik baskı ve şiddet
uyguluyorlar.
Bu şartlarda biz köşe yazarlarına soykırımla ilgili gelişen olayları analiz etmek yerine, farklı ülkelerin ve Filistin
liderlerinin savaşla ilgili tutumları hakkında dünya medyasına düşmesine izin verilmiş haberleri değerlendirmekten başka
bir şey kalmıyor.
Ancak olgular ve olaylar cihetinden derin bir geçmişin tortularını taşıyan bu haberleri kolayca yorumlamak da oldukça
zor.
Örneğin Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, on sekizinci gününe giren savaşta dört ya da beş kez haber olmuş ve
bunun ikisinde de Gazze’de Siyonist zulmüne ve soykırımına karşı bir varoluş mücadelesi veren Hamas’ın Filistinlileri
temsil etmediğini söylemesiyle dikkatleri üstüne çekebilmiştir.
Arafat’ın ölümünden (2004) sonra Filistin Kurtuluş Örgütü Başkanlığı’nı devralan, El Fetih’in adayı olarak girdiği 9
Ocak 2005 tarihli seçimlerde oyların yaklaşık yüzde altmış üçünü alarak Filistin Devlet Başkanı seçilen ve 2009’da
bırakması gereken bu görevi cebren ve hileyle bugüne kadar sürdüren kişidir Abbas (d. 1935, Safed).
Abbas aynı zamanda, Filistin direnişinde çok önemli bir yere sahip olmakla birlikte ulusçuluk temelinde demokratik-laik
bir devlet kurmayı arzulayan el-Fetih’in, 2006 yılında yapılan milletvekilliği seçiminde moral ve sayısal üstünlüğü Hamas’a
karşı kaybederek yıldızının kararmasının, Filistinliler nezdinde itibarının her geçen gün daha da aşınmasının ve ayrıca
Filistin direnişinin Gazze ve Ramallah ayrımına uğratılmasının en önemli sebebi ve temsilcisidir.
Hamas’ın el-Fetih’e karşı üstünlük kurmasının birçok nedeni var. Bunlardan en önemlisi Filistin direnişinde Hamas
eliyle ilk defa net olarak İslâmî bir kimliğin ortaya çıkmasıdır. Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi ulusçu ve laik bir temele
oturtulan ve belki kuruluş, mücadele şartları ve uluslararası desteği sağlaması itibariyle bu tarz bir seçimde kısmen haklı
da görülebilecek olan el-Fetih’in, temeli 1928 yılında Mısır’da kurulan Müslüman Kardeşler Cemaati’ne dayanan, Filistin
direnişi sürecinde çeşitli adlarla faaliyetler göstererek, Şeyh Ahmed Yasin’in (şehadeti 2004) diğer murabıtlarla birlikte
1987 yılında Hamas adıyla kurduğu bu yapı karşısında yenilmemesi zaten mümkün değildir.
Nitekim katılım oranının % 77 olduğu ve güvenilirliği kuşku götürmeyen söz konusu seçimlerde “el-Fetih’in aksine
Hamas nispi oyların %44’ünü alır (yani el-Fetih’in 28 sandalyesine karşı 29 sandalye). Fakat Hamas seçim çevresine
göre yapılan seçimde oyların %36,5’iyle daha düşük bir sonuç elde eder ancak rakiplerinin dağılmış olmaları nedeniyle,
ayrılan 66 sandalyenin 45’ini elde eder. Bu şekilde Hamas Filistin Parlamentosu’ndaki 132 sandalyenin 74’ünü garanti
ederek öngörülemeyen bir mutlak çoğunluğa ulaşır.” (Jean-Pierre Filiu, Gazze Tarihi).

Ömer Lekesiz - Mahmud Abbas’ın dilinin altında ne var?

Hamas Filistin aynasını dünya meydanına yeniden astı.” demiştim.
Bu öyle bir ayna ki, Filistin direnişine dost ve düşman olanlar, sahip çıkanlar ve ihanet edenler şimdi orada kendi
suretlerine bakıyorlar.
ABD-İsrail uçaklarının Gazze’ye yağdırdığı bombaların enkazlarından kurtulan dilleri cümle kurmaya yeni durmuş
çocuklar, ellerinde şehit düşmüş çocuklarının kokusundan başka bir şey taşımayan kadınlar, geçimlik işlerin müdavimi
gençler ve zulüm ile yoğrulmuş hayatlarının son günlerini dua mırıltıları eşliğinde yaşayan ihtiyarlar da HAMAS’ın dünya
meydanına astığı o aynadan yansıyorlar vicdan ve merhamet ehli olanların nazarlarına.
Ama bunlardan bize ulaşan, çoğumuzun alışık olmadığı ilginç hâller ve sözler var.
AB-İsrail bombasının neden olduğu bir enkazdan başını çıkaranların yüzlerinde sadece Filistin direnişinin zaferi
konusunda sabır-sızlandıkları aşikar olan, bedenlerindeki ağır ağrıların bile kapatamadığı umut dolu bakışlar; dillerinde
ise “Allâhuekber, es-Sabûr, el-Azîm, el-Kahhâr, el-Müntakim...” terkibi ve kelimeleri var.
Şehit olan nişanlısına kendisinden önce şehit olduğu için sitem eden gençler, ikiz yavrularının cansız bedenlerini
emanet şuuruyla bağırlarına basan kadınlar, ABD-İsrail tarafından katledilen ailelerini, akrabalarını inançları ve dualarıyla
ölümsüzleştirerek defnedenler...
Bize “bile” garip geliyor bunlar. Silik fotoğraflar gibi zihnimizden akan Selahaddin, Çanakkale, Kût’ül-Amâre,
Sarıkamış... Hatırlıyor gibiyiz uzağımıza düşürülmüş hakikatleri, cihadı, şehadeti, azmi ve teslimiyeti, yenilgiyi ve zaferi.
Yavaş da olsa Filistin direnişiyle, HAMAS’ın ABD-İsrail ablukasını yarmak için Gazze’den başlattığı harekatla
uyanıyoruz yeniden ezeli hakikatlere: Allah’tan başka ilah yoktur! Allah’ın emirlerini ve yasaklarını izlemekten daha güzel
bir amel yoktur!
Ezelî hakikatlere uyanmamıza ve aynı zamanda kendi tarihi gerçeklerimizi yeniden hatırlamamıza sebep olan HAMAS
bunu nasıl sağladı?
“HAMAS” demiştik “İhvan’ın çocuğudur”; Hasan el-Benna’nın (ş. 1949) İslam ahlakına ve yaşayışına dair Mısır’da
yaktığı meşalenin ışıklarından biridir.
“1973 yılında Gazze’de başkanlığını İhvân›ın Gazze’deki lideri Şeyh Ahmed Yâsin’in yürüttüğü ve kadrosunda
Abdülaziz Rantisi ve Mahmüd Zehâr gibi isimlerin yer aldığı, sosyal hizmet çalışmaları ağırlıklı İslâmi Birlik Hareketi’nin
(el-Mücemmaatü’l-İslâmi) kurulmasıyla İhvân bölgede yeniden örgütsel yapılanmasını güçlendirdi. Gazze›de kurulan bu
birlik ile İhvân yasal bir zemin üzerinde faaliyetlerine devam ederek halkla doğrudan temas halinde olduğu için önemli bir
yol kat etmiş oldu. (...) Üniversitelerde güçlü bir nüfuza sahip olan İhvân, bilhassa Gazze İslâm Üniversitesi’nde oldukça
etkindi. İslâmi hareketin etkisinin arttığına dair en iyi göstergeler mescit sayılarındaki artış ile ölçülüyordu. (...)
İhvân, mesajını ve etkisini yaymak için sosyal ve hayır kurumlarının gücünü de kullanmaya başladı. Hareket, yerel
okulları denetleyen İslâmi yardım dernekleri kurdu. Ayrıca genellikle camilere bağlı olan anaokulları açtı. İhvân ayrıca
mahalle kütüphaneleri ve spor kulüpleri kurdu. Sonraki yıllarda, İhvân ve diğer İslâmi unsurlar el-Halil, Nablus, Cenin,
Kudüs, Gazze Şeridi ve diğer Filistin kasabalarında birkaç İslâmi toplum ve teşkilât kurdu. Bu tür organizasyonlar özellikle
binlerce muhtaç aileye yardım edebilmek için zekât aracılığıyla İslâmi harekete destek toplamada yardımcı oldu. Çok
sayıda öğrenci İslâmi hareket tarafından yönetilen okullara ve anaokullarına kaydoldu. Hareketin itici gücünü oluşturan
camiler de eğitim merkezleri haline gelmişti ve 1967-1987 yılları arasında Gazze’de bulunan cami sayısı 200’lerden 600’e
ulaşmıştı.

ÖMER LEKESİZ - Ezeli hakikatlere HAMAS’la uyanmak

Ortadoğu’nun iç dengelerine yakından bakmayanlar, “Araplar” veya “Arap dünyası”
şeklindeki kolay genellemelere hep daha yatkın. Ancak bölge, kendi dinamikleri çerçevesinde
okunduğunda, karşımıza özellikle dört ülke çıkar: Türkiye, Mısır, İran ve Suudi Arabistan.
İlişkiler ağı, bu dört ülkenin merkezde olduğu noktalarda şekillenir. Dışarıdan bölgeye dâhil
ve müdâhil olan bütün oyuncular, bu dört ülkeden en az birini yanına almak durumundadır.
Bu ülkelerin birbirlerine olan yakınlıkları veya uzaklıkları, işbirlikleri veya rekabetleri,
dostlukları veya düşmanlıkları, Ortadoğu’da tarihin yazıldığı esas zemini oluşturur.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Mısır ziyareti vesilesiyle Ortadoğu’ya yeniden dikkat
kesilirken, bilhassa Mısır’ın Arap dünyası içindeki konumunun ülkemizde yeterince takdir
edilemediği görülüyor. Önemine binaen bu konuyu belli zaman aralıklarıyla zaten köşeme
taşıyorum. Şimdi, detaylı olarak değil ama belli başlıkları tekrar hatırlatmak istiyorum:
Afrika, Akdeniz, Arabistan ve Bilâdüşşâm havzalarını buluşturan sıra dışı konumuyla;
100 milyonu çoktan aşan ve ciddi bir kısmı da dünyanın dört bir yanına dağılmış bulunan
nüfus gücüyle; Arap dünyasının en büyüğü olan, aynı zamanda devasa bir holding biçiminde
ülkenin ekonomik hareketliliğini de kontrol altında tutan ordusuyla; hem Arap milliyetçiliğine
hem de yakın tarihin en güçlü İslâmî hareketlerinden Müslüman Kardeşler Teşkilâtı’na
beşiklik yapmasıyla; basın-yayın ve medya endüstrisinin en etkili merkezlerinden biri
olmasıyla; Ezher Üniversitesi gibi ilmî ve akademik bir kurumu elinde bulundurmasıyla;
İslâm dünyasında İstanbul’la rekabet edebilecek tek şehir olan Kahire’siyle… Ve daha birçok
avantajı ve kozuyla, Mısır, Arap dünyasının amiral gemisidir.
Mısır’ı denklemdeki yerine oturttuğumuzda, Türkiye ile Mısır’ın el ele vermesi ve
İslâm coğrafyasının lehine olacak projelerde işbirliği imkânları bulması durumunda, bundan
ne büyük müspet neticelerin doğacağı daha iyi anlaşılacaktır.
Müslüman kamuoyu nezdinde, böylesi bir işbirliğinin beklendiği ve umulduğu ilk
mesele, hiç şüphesiz Gazze. İsrail, İslâm dünyasındaki parçalanmışlıktan ve devlet
yöneticileri arasındaki ihtilaflardan faydalanarak, Gazzeli masum sivillere yönelik soykırımı
pervasızca sürdürürken, Türkiye ve Mısır gibi bölgenin iki güçlü ülkesinin bu konuda
dayanışma içine girerek birbirini desteklemesi ve İsrail işgaline karşı ortak bir savunma hattı
kurması hayatî bir önem arz ediyor. Fiziksel, kültürel ve tarihî yakınlığı sebebiyle Gazze’deki
krizin ilk muhatabı Mısır, ancak içinde bulunduğu şartlar ve çeşitli handikaplar nedeniyle,
Mısır tek başına hareket edemiyor. Türkiye ile ortaklaşa yürütülecek bir süreç, Mısır’ı da
kendi yalnızlığından kurtaracaktır.

Taha Kılınç - Türkiye ve Mısır

5 Eylül 2024 tarihli bu yayınımızda Ali Dinçer ve Haşim Tekineş Mısır - Türkiye normalleşmesini, Sisi'nin bu haftaki Türkiye ziyaretini ve Türkiye'nin BRICS'e katılma niyetini değerlendirdiler.

114. Mısır'la Yeni Bir Sayfa | DIŞ GÜNDEM

Sosyal medyanın en güçlü haber mecrası Yeni Şafak.
Yeni Şafak Gazetesi olarak yayın hayatına başladığımız ilk günden itibaren ülkemizde demokrasinin tüm kurumları ile yerleşmesi, milli irade ve değerlerimizin hâkim olması için tüm gücümüzle çalıştık. Bu ülkenin geleceğinin derin sularda boğulup gitmemesi için çaba sarf ettik. Fırtınalı günlerde sığınılacak bir liman olduk. Bugüne kadar ülkemize yapmış olduğumuz katkıyı bundan sonra da okurlarımızın desteği ile sürdürmeye devam edeceğiz. Her gün Yeni Şafak’la yeni bir umut olacak.

Institute for Diplomacy and Economy (instituDE) is a platform established by a group of former Turkish diplomats, publishing analyses and commentaries on foreign policy, economy and the situation of human rights in Turkey.

New tracks tagged #İhvan