2023 seçimlerinin kesin bir şekilde neticelendiği vakte kadar “Batılı” siyâsal iktidâr odaklarının kesin olarak Tayyip
Erdoğan ve AK Parti karşıtı bir konumda olduğunu düşündüren çok sayıda emâre mevcuttu. Bilhassa Avrupa matbuatı,
bâzıları düpedüz hakâret dâvâlarının mevzuu olacak kapak ve başlıklarla neşredildi. Muhtemelen Türkiye’de faaliyet
gösteren Batılı sefirlikler, merkezlerine gönderdikleri bilgi notlarından başlayarak her nev’i raporlamada Erdoğan devrinin

sonuna gelindiğini bildiriyorlardı. Bu değerlendirmeleri alan merkez kadroların zihinlerinde, bayağı bayağı bir post-
Erdoğan devrinin senaryoları şekillenmeye başlamıştı.

Neticeler ortaya çıkınca büyük bir şaşkınlık geçirmiş oldukları düşünülebilir. Ama onların şaşırmasına bizim de
şaşırmamız gerekmiyor. Bu değerlendirmeleri muhtemelen kendilerine müzâhir gazetecilerden veyâ araştırma
şirketlerinin verilerinden derliyorlardı. Bu mahreçlerde esen rûzigâr ise bir nev’i afyon yutmuşluğun rûzigârıydı. TV ve
diğer medyâtik mahreçleri de hemen her gün bir araya geliyor, mütemâdiyen birbirlerinin sanrılarını büyütüyorlardı. Bu
işin son derecede sârî olduğunu dikkâtten kaçırmamak gerekir. Nitekim onları tâkip eden ecnebî sefâret görevlileri de bu
konuşmaları hakîkatin kendisi gibi alıyordu. Hâsılı anti-Erdoğan rahatsızlığı denilen kronik-endemik bir sorun pandemik
bir mâhiyet kazanıyordu. Araştırma şirketlerinin “bilimsel” bulguları da bu manzarayı tamamlıyordu. Ne de olsa, Popper
ustanın zikrettiği üzere bilimin yanlışlanabilirliği

Süleyman Seyfi Öğün - Dâhili ve hâricî bedhahlıklar

Tüketim kapitalizminin, bizzat kapitalist üretkenliğin düşmesinin fonksiyonu olduğunu ve sanayi kapitalizminin çöküşüne
giden yolda en yozlaşmış evre olduğuna işâret edildi. Üretim İnsanı (Homo qui Prodit) ile Tüketim insanı (Homo
Consumens) arasındaki farktır bu. Sembolik olarak tespit edecek olursak tüketim dünyâsında tulum ve üniformanın
yerini serbest kıyâfetler almıştır. Mesela üretime odaklı olduğu sanayi toplumlarında maarifte püritan disiplin esastır.
Üniforma bu disiplinin karşılığıdır. Mekteplerde üniforma giyen nesiller, askerliklerindeki üniformaları da
yadırgamayacaktır.
18.Asır sonlarından başlayıp, 19.Asır’da zirve yapan sanayi kapitalizminin vahşi tabiatına arkaik bir örüntü (pattern)
olarak bakılır. İlk bakışta bu değerlendirmeye hak verdirecek alâmetler de mebzul miktardadır. 19.Asır’da tulumu kuşanıp
üretimi sırtlayan fişeklenmiş uluslar, vakti geldiğinde de tulumlarını çıkarıp,üniformalarını kuşanıp birbirlerini
boğazlamaktan geri kalmıyorlardı. (Orak çekiç’in muarrızı ve daha gerçek olanı çekiç-silâh ikilisidir). 19.Asır büyük bir
üretim patlaması üzerinden militarist târihe eklemlenmişti. 1806-1870 arasında, aşağı yukarı her 10 seneye bir büyük
savaşın düştüğünü biliyoruz. 1870-1914 arasında yaşanan, barış içinde geçen Güzel Zamanlar (Belle Epoque)
kapitalizm-militarizm bağının aşıldığını düşündürdü. Ama bu aldatıcıydı. İnsanlık 1914 ve hemen arkasından 1939’da iki
büyük savaş yaşadı. 1945’den sonra kurulan 20.Asır dünyâsı savaşı merkezkaç bir sürece soktu. Bilhassa II.Umûmî
Harp sonrasında kapitalizmin medenîleştiği iddia edilir. Bu tespiti ince ince düşünmek lâzım gelir. 20.Asır’da kapitalizm
olsa olsa sâdece merkez dünyâlarda(Batı’da)

Süleyman Seyfi Öğün - Paralı askerlerin ricâtı (2)

Fransa’da yaşananların ekonomik, politik ve kültürel veçheleri üzerine pek çok şey söylendi. Bunlar doğru. Ama
meselenin bir de ahlâkî boyutu var. Ahlâkçılık, ahlâk yapmak çok benimsediğim bir tutum değildir. Ama ekonomipolitik
ve kültürel kodlar üzerinden yapılan değerlendirmelerin ahlâkî plâna ulaştırılmıyorsa, bir kıymeti de kalmıyor demektir.
Haklı olmak konumsal (pozisyonel) bir sabitedir. Belli bir anda, belli bir ilişkiye ve eyleme göre haklılık bildiriminde
bulunmak mümkündür. Haklılığa dayalı ilişkilerde yaşanan kümeleşmeler statik ve dinamik üzerinden aynı manzarayı
göstermez. Haklı olmanın dinamiği çok defâ, hattâ dramatik olarak statik taraflarından şu veyâ bu derecede sapmaları
dermeyan eder. Bunu daha basit bir cümle ile ifâde edecek olursam; haklı olmaktan çok daha zor olan haklılık
durumunu devâm ettirebilmektir. Şu aralar sürdürülebilirlikler konusunda o kadar çok ahkâm kesiliyor ki... Tuhaf olan
bizzat ahlâkın sürdürülebilirliğinden dem vuran yok. Demek ki herkes ahlâkî statiğinden çok emin. Ahlâkı kuşatan
dinamiklerin onu nerelere sürükleyebileceğinden de bir o kadar habersiz...
Haklı başlayıp haksızlığa savrulmak vak’ay-ı âdiyedendir. Bu savrulmaları yaşayanlar, sapmaları görmezden gelmeyi
veyâ tahfif etmeyi tercih ederler. Statiklerinden o kadar emindirler ki, dinamik- pratik olarak da okuyabilirsiniz- boyutta
hâsıl olan sapmaları kendi imtiyazları olarak görenler bile vardır. “O zat o kadar haklıdır ki”, haksızlık yapmak onun hak
ettiği bir “imtiyâzdır”. Bunlar tabiî ki aşırı yorumlardır. Arada kalan başkaları da mevcuttur. Sapmaları ârızî bulmak çok
daha yaygın bir değerlendirmedir. Hak yolunda haksızlık yapılabilir mi? Evetse, nereye kadar? Bu sorular hayli çetrefilli
sorulardır ve eğer nâmusluca imtihân edilmeye başlasak, bu imtihandan alnı ak çıkmanın her babayiğidin harcı olmadığı
kolaylıkla anlaşılacaktır.
Batı merkezli modern dünyâ, alacakaranlığında, yâni daha kurulurken insan aklının moral kaynaklarını iğdiş etti.
O yerlere göklere sığdırılmayan Rönesans aklı becerdi bunu. “Amaca giden yolda her nev’i âlet mübahtır” buyuran
Machiavelli’nin bir Rönesans düşünürü olduğu çok defâ ihmâl edilir.

Süleyman Seyfi Öğün - Fransa’da yaşananlar ve ahlâk meselesi

II. Harb-Umûmî’den sonra, “üzerinde güneş batmayan devlet” olarak bilinen Birleşik Krallık, küresel hâkimiyetini devâm
ettireceği bir kapasiteden yoksun olduğunu kabûl etmiş ve geri çekilmiştir. Sahneye çıkan yeni güç ABD’dir. Aslında bu
tablo, aşağı yukarı Güzel Zaman (Belle époque) olarak bilinen ve dünyâ kamuoylarına sahte bir “Ebedî Barış” serabı
gördüren bir devirde yaşananların zarûrî bir neticesiydi. Sedan Savaşı sonrası, Güzel Zaman’ın başlangıcı sayılan 1871’de
Birleşik Krallık ekonomisinin rakamları hiç de hoş değildi. Ortada ciddî bir verimlilik kaybı vardı. Üstelik İngiliz ekonomisi,
sermâyenin genişlemesi kâidesi mucibince dünyâ yayılmış, lâkin sömürgecilik ağının mâliyetleri, getirilerinin üzerine
çıkmaya başlamıştı. Hegemonik târih açısından, BK’ın (Birleşik Krallık) tahtına aday iki rakip güç vardı. İlki kıt’adan
yükselen Almanya, diğeri ise Atlantik’in diğer yakasındaki ABD. Güzel Zaman’ı bitiren I.Harb-î Umûmî’de BK, Fransa ve
Rusya’yı da alarak Almanya’yı durdurmuş, çok zorlansa da vaziyete hâkim olmuş; lâkin takatten de düşmüştü. II. Harb-i
Umûmî’de ise, Versailles’ın intikâmını almaya and içmiş Hitler karşısında çok sıkışmış, ancak Sovyet Rusya ve ABD’nin
desteğiyle Almanya’yı dize getirebilmişti. Artık tahtında oturacak hâli kalmamıştı. Geri çekilmesi de kolay olmadı. Bunu belli
garantiler alarak, kendisi açısından en kârlı bir şekilde hâlletti. Ama kesin olan bir şey varsa, o da esas teslimiyetin 1956
Süveyş Krizi sonrasında gerçekleşmiş olmasıdır. Demek ki veri

Süleyman Seyfi Öğün - Çırpınan Karadeniz...

Biz Türkler arasında tuhaf bir niteliğin hayli yaygın olduğunu düşünüyorum. Aşırılık veyâ aşırılaştırma diyorum buna.
Meselâ Farslardan farkımız da burada yatıyor. Onlar mübalağa etmeyi seviyor. Mübalağa da bir aşırılaştırma değil midir,
diye sorulabilir. Doğrusu, mübalağanın, aşırılaştırmanın ehlileştirilmesini sağlayan bir san’at olduğunu düşünürüm.
Mübalağa bir sanattır ve yumuşak uçludur. Ustaca yapılıp inandırıcılığını devâm ettirdiği nispette insanı hayâl âleminde
uçurur. Kötü yapıldığı ve inandırıcılığını kaybettiği yerde ise alay konusu olur. Bizim gözümüzde Acem palavrası olarak
istihza konusu edilen de budur. Evet, Fars komşularımız karşısında ne kadar gerçekçi, hattâ dürüst olduğumuzla hayli
iftihar edebiliriz. Ama bu bunun da bir sınırı olduğunu düşünüyorum. Bizimkine dönelim: Aşırılaştırma bir sanat değildir
ve kendi kendisinden beslenen, neticeleri öngörülemeyecek olan bir savrulmadır. Bu savrulma, tuhaf bir şekilde
gerçekçiliğimizin bir fonksiyonu veyâ çıktısıdır. Doğrusu, gerçekçiliğin bazen uyarıcı bir tarafı vardır. Ama çok defâ
başa dert getirir. Çünkü, çıplak gerçeklerde tutunmak çok zordur. Eğer bir şekilde, kültürel olarak yumuşatılmıyorsa,
aşırılığın konusu olur ve bedel ödetir.
Kapitalizm ince ayar hesaplamalara dayalı, somutluk

Süleyman Seyfi Öğün - Bir aşırılık olgusu olarak ekonomiyi  konuşmak...

Kapitalizm çeşitli merhaleleri itibârıyla bizzat küresel bir olgu olarak tezâhür etti. Küreselleşme olarak kutlanan olgu
esasta zâten küresel dinamikler taşıyan kapitalizmin bu niteliğinin yüksek bir teknolojik donanım üzerinden
keskinleşmesidir.
Kapitalizmin bir dünyâ sistemidir. Bu sistem, eşitsiz olduğu baştan belli olan bir dünyâ işbölümü kurar. Dünyâ
işbölümü, jeoekonomi, jeopolitik ve jeokültür olarak bir sac ayağına oturur. Jeoekonomi sermâyenin eşitsiz birikim,
genişleme ve eşitsiz paylaşım süreçlerinin coğrafî dağılımını anlatır. (Gelişmişler, az gelişmişler, geri kalmışlar).
Jeopolitik ise küresel sermâyenin avantajlarına göre şekillendirilen siyâsal ve hukuksal yapılara işâret eder. (Ulus ve
devlet). Nihâyet jeokültür , sermâyenin küresel dağılımında hiyerarşik yapılandırmalara karşılık gelir. (ilkeller, medenîler).
Buna göre, dünyânın jeoekonomik işbölümünde merkez olarak tâbir edilen coğrafyalar birikimin tekellerini oluştururlar. Bu,
birikimi dondurmak mânâsına gelmez. Sermâye sâdece bir birikim olsaydı servetten

Süleyman Seyfi Öğün - Kapitalizmin kıt’alar arası serencâmı

Şu düello işini çok abartanlar vardır. Onlara göre düello, Batı’nın onurlu, mertliği ile bitişir. Doğu’da baskın olanın pusu
kurmak ve arkadan vurmak olduğunu söyler dururlar. Doğrusu bunu tartışmaya niyetim yok. Yakın zamanda rast
geldiğim bir düello haberi beni hem gülümsetti hem de düşündürdü. Evvela rahatlayalım; ortada silah yok. Ölümcül bir
düello değil bu. Bilmem doğru, bilmem yanlış, uzun zamandır Jiu Jitsu çalıştığını söyleyen, asrımızın hârika çocuğu Elon
Musk, bir diğer hârika çocuk Zuckerberg’e meydan okumuş; o da bunun üzerine Musk’a bir kafes dövüşü teklif etmiş.
Haber dünyâsı bununla çalkalanıyor. Hoş, Musk’ın babası Errol Musk, bunun saçma sapan bir şey olduğunu, reklam
amaçlı yapıldığını açıklamış. Mühim değil. Bu düello gerçekleşirse büyük bir medeniyet rezâleti olur. Sâdece bir kurgu
olarak kalsa da çok düşündürücü.
Târihin dinamik tarafını teknolojik gelişmeler ve değişmeler doğuruyor. Modern dünyâlar bu dinamik ile anılıyor.
Kabaca son 200-250 senelik bir târih bu. Ondan evveli, teknik

Süleyman Seyfi Öğün - Çocuksu tanrısallık

Kapitalizmin bir dünya sistemi olduğunu ve küreyi hücrelerine kadar kuşattığını defalarca yazdık. Bu, antikapitalizmi de çok zora
sokan bir süreç. Tarihsel pratik gösterdi ki, bugüne kadar kapitalizme karşı verilen ve sistem karşıtı olarak mütalâa edilen
mücâdeleler kapitalizmin içinden geldi ve neticede sistemik bir ehlileşmeye uğrayarak kapitalizmi tahkim etti. Anlaşılması,
kavranılması kolay olmayan bir manzara bu.
Belli bir üretim, mübadele ve tüketim tarzının hegemonik bir mâhiyet kazanması; onun aynı zamanda kendi çelişkilerini ve
karşıtlarını da yönetmek becerisi kazandığı mânâsına gelir. Kastettiğim niyetler ve gayretler değil. Yanlış anlaşılmak istemem.
Kapitalist istismâra mâruz kalmanın bedelini ödeyen sınıf ve ulusların mücâdelelerini küçümsemek her şeyden evvel ayıptır. Hattâ
bu mücâdelelerin destânî (epik) ve ahlâkî (moral) değerini görmezden gelmek büyük haksızlık olur. Lâkin bu mücadelelerden
kapitalizmi aşacak ve târihi daha da insânîleştirecek bir netice doğmak bir yana kapitalizmi pekiştirecek ne varsa onun doğmuş
olduğunu da görmezden gelmemek gerekiyor. Trajik ve acı olan da zâten bu. İnsan irâdesini târihe âmir kılmanın, insanı târihin
öznesi yapabilecek nâdir bâzı imkânlarını yakaladık. Kapitalist

Süleyman Seyfi Öğün - Açık toplumun cilveleri

Türkiye’de uzunca bir aradan sonra ekonomi yeniden siyâsetin merkezine yerleşti. Bunu bir bakıma faydalı bulduğumu
söylemeliyim. Ekonomide işlerin görece iyi gittiği devirlerde siyâsetin bagajı , ekonomik işbölümünün meselelerini
tartışmayı bırakmış; kültürel bölünmelerin meseleleriyle dolmuştu. Bunu oturmuş olmasında daha berrak görmekteyiz.
80’ler, 90’lar ve 2000’lerin ilk on senesi aşağı yukarı ilk on senesi kültürel kimlikler mücâdelesinin gündemleriyle
yüklü geçti. Biz daha o zamanlarda, taşlanmayı da göze alarak bu durumun sürdürülebilir olmaktan uzak olduğunu;
kültür-siyâset eşlenmesinin kültürel sorunların çözümünü sağlamayacağını, tam aksine içinden çıkılmaz hâle
getireceğini; postmodern entelektüel tuzaklardan uzak durulması gerektiğini uzun uzun yazmış ve anlatmıştık. Siyâsetin
birincil meselelesinin âdemoğlunu kuşatan maddî medeniyet

Süleyman Seyfi Öğün - Cılızlıklar ve boşluklar

Çin, yakın zamanlarda üç mühim açılımda bulunmuştu. İlk olarak Afganistan’da ABD’nin bıraktığı boşluğu Tâliban ile
yakın ilişkiler geliştirerek doldurmuştu. Bu mühim coğrafyayı, kendisi açısından Pakistan ile bütünleştirdi. Pakistan, İpek
Yolu’nun ‘Orta Koridor’u için son derecede kritikti. Çin hayli zamandır Pakistan’da varlığını hissetiriyordu. Orta Koridor
için son derecede mühim olan Pakistan’ın jeopolitik ve jeoekonomisinin başka bir yüzü daha vardı. Çin, Gwadar’dan
başlayıp, Hind Denizi’ni aşıyor ve Körfez’e ulaşıyordu. Çin ticâret Yolu daha sonra, Kalkınma Yolu olarak isimlendirilen
kara yolu bağlantısıyla Irak’ı geçip Türkiye sınırlarına kadar uzuyordu.
Çin, ikinci olarak, daha ileri bir adım atarak Afganistan ve Pakistan’dan sonra İran ile de derin anlaşmalar imzaladı.
Çin, artık, “Ortadoğu’da ben de varım” demekteydi.
Çin’in üçüncü adımı Doğu ve Orta Akdeniz’deki lojistik açılımlarıydı. Doğu Akdeniz’de kendisine Hayfa ve Pire gibi
lojistik merkezler oluşturuyor; tesir sâhasını, Orta Akdeniz’de İtalyâ’ya kadar yayıyordu. İşbu gelişmeler, İpek Yolu’nun
kuzey hattını işlemez hâle getiren, Atlantik hegemonyasını harekete geçirdi.
Atlantik tepkisi kendisini ilk olarak Irak’ta gösterdi. İran’ın Sûriye ve Lübnan’a uzayan lojistik hattını kesmeye mâtuf
olarak, zâten istikrarsız olan bölge daha da istikrarsızlaştırılacaktı. Buna Sûriye’de, son zamanlarda yaşanan hareketlilikleri
de dâhil etmek yerinde olacaktır.
Yunanistan’ı toptan ileri bir üssü hâline getirmiş olan ABD’nin Çin’in Pire üzerinden hâkimiyet sâhasını arttırmasına
izin vereceği düşünülemez. Benzer olarak Hayfa Limanı’nı da Çin’e yâr etmeyecekleri ortadadır. Hayfa Limanı’nın istikbâli,
aynı zamanda, hanidir iniş ve çıkışlar yaşayan İsrâil-ABD ilişkilerini de belirleyecek esaslı değişkenlerden

Süleyman Seyfi Öğün - Dün Çin, bugün Hindistan (2)

Sosyal medyanın en güçlü haber mecrası Yeni Şafak.
Yeni Şafak Gazetesi olarak yayın hayatına başladığımız ilk günden itibaren ülkemizde demokrasinin tüm kurumları ile yerleşmesi, milli irade ve değerlerimizin hâkim olması için tüm gücümüzle çalıştık. Bu ülkenin geleceğinin derin sularda boğulup gitmemesi için çaba sarf ettik. Fırtınalı günlerde sığınılacak bir liman olduk. Bugüne kadar ülkemize yapmış olduğumuz katkıyı bundan sonra da okurlarımızın desteği ile sürdürmeye devam edeceğiz. Her gün Yeni Şafak’la yeni bir umut olacak.

New tracks tagged #Seyfi