Türkiye tamamen seçim gündemine gömülmüşken hangi önemli gelişmeler oldu? Ukrayna’dan Suriye’ye, Azerbaycan’dan Yunanistan’a neler yaşandı? Türkiye’ye etkileri neler olabilir? Mehmet Kancı yazdı.

O kritik 80 günde neler oldu?

Geçtiğimiz hafta Çin Ordusu “Tayvan” yakınlarında ve “Batı Pasifik”in bazı bölgelerinde şimdiye kadar görülmemiş
ölçekte askerî tatbikatlar gerçekleştirdi. Pekin’e yakın kaynaklara göre, rutin hale gelmeye başlayan bu tatbikatlar
Tayvan’da beklenmedik bir durumun patlak vermesi halinde ‘savaşa hazırlık eğitimi’nin bir parçası. Tayvan’ın
bağımsızlığını ilân etmesi bu beklenmedik durumlar arasında Çin’in en hassas olduğu nokta. Pekin, Tayvan’ın bağımsızlık
ilân etmesi durumunda askerî müdahale hakkını kullanabileceğini öteden beri seslendiriyor.

ABDULLAH MURADOĞLU -ABD ve Çin arasında ilginç  gelişmeler!

Çin’i “varoluşsal tehdit” olarak gören Washington, Pekin’in ABD’yi küresel sahnedeki ayrıcalıklı yerinden etmek
istediğini de savunuyor. Pekin ise ABD’nin Çin’in ekonomik yükselişini durdurmaya odaklandığını düşünüyor. Dünyanın
en büyük iki ekonomisi arasında yaşanan rekabet, “Yeni Soğuk Savaş” olarak tanımlanıyor. “Yeni Soğuk Savaş”
nitelemesini kabul etmeyen ABD’nin, “eski Soğuk Savaş”ın oyun kitabını Çin ile “Büyük güç rekabeti”ne uyarlamaya
çalıştığıysa gözden kaçmıyor. ABD’nin şimdi “Hint-Pasifik” olarak etiketlediği “Asya-Pasifik”te Çin’i askerî olarak
çevrelemeye yönelik ittifak girişimleri, eski Soğuk Savaş döneminde uygulanan “Sovyetler Birliği’ni çevreleme
stratejisi”yle benzeştiriliyor.
Bir süredir ABD Başkanı Joe Biden ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping arasında bir iletişim kopukluğu yaşanıyor. İki ülkenin
Savunma Bakanlarını da kapsayan kopukluğun en önemli sebeplerinden birisiyse, ABD’nin Tayvan’ı silahlandırma girişimleri.
Tayvan, ABD’nin Çin ile Yeni Soğuk Savaşı’nın en kritik bağlantısı ve kaldıraç unsuru haline geldi. ABD Tayvan’ın Çin’in parçası
olduğunu resmen kabul ediyor. Çin’in ikinci en büyük ekonomi olmasıyla birlikte ABD’nin Tayvan politikası değişmeye başladı.
ABD “Tek Çin” politikasına bağlı olduğunu taahhüt etmesine rağmen, Tayvan’a ilişkin girişimleri Pekin’i rahatsız edecek
düzeylere ulaştı.
Biden Yönetimi Çin ile “Başkan’dan Başkana” iletişim ve diyalog kurmak için bir süredir girişimlerde bulunuyor. Pekin ise
Biden Yönetimi’nin söylemleriyle eylemleri arasındaki bariz çelişkiler sebebiyle bu girişimleri geri çeviriyor. Halihazırda ABD ve
Çin arasında giderek derinleşen bir “güvensizlik krizi” yaşanıyor. Krizin kısa sürede çözülmesiyse zor görünüyor.
“The Atlantic” dergisinin Genel Yayın Yönetmeni Jeffrey Goldberg geçtiğimiz Perşembe günü ABD Dışişleri Bakanı
Antony Blinken ile bir söyleşi gerçekleştirdi. Goldberg Blinken’a “Şu anda ABD ve Batı’nın demokratik çıkarları için Rusya
mı daha büyük bir tehdit yoksa Çin mi?” sorusunu yöneltiyordu. Soruya verdiği cevapta Blinken, Çin’in askerî, ekonomik ve
diplomatik kapasitesinin yanı sıra dünyanın dört bir yanındaki varlığıyla uluslararası sistemi şekillendirmeye çalışmak konusunda
Rusya’dan çok daha büyük bir kabiliyete sahip olduğunu vurguluyordu. Blinken’ın cevabı medyada “Çin ABD için en büyük
tehdit” olarak yer buldu.
Çin’in askerî, ekonomik ve diplomatik olarak dünyada “hakim güç” olmak istediğini öne süren Blinken, “Bu amaca ulaşmak
için ne yaptığına bağlı olarak da işler bir yöne, ya da başka bir yöne kayabilir. Ama bence temelde Çin’in, Şi Cinping’in
peşinde olduğu şey bu” diyordu. Çin’in liberal olmayan bir dünya düzeni istediğini belirten Blinken, ABD’nin şekillendirmeyi
umduğu dünyanın Çin’in tercih edebileceği dünyadan çok farklı göründüğünü söylüyordu.
Blinken, ABD’nin Asya-Pasifik’teki müttefik ağını genişletme ve pekiştirme çabalarında başarılı olduğunu savunuyor. Yeni
Delhi’deki “G-20 Zirvesi”nden hemen sonra ABD ile Komünist Parti yönetimi altındaki Vietnam arasında “Kapsamlı Stratejik
Ortaklık Anlaşması” imzalanmıştı. Blinken’a göre anlaşma pek çok açıdan olağanüstü ve yakın tarihin en sıra dışı
hikâyelerinden biriydi. Blinken anlaşmanın kısmen Çin ile ilgili endişelerden kaynaklandığını itiraf ediyordu.
Blinken “Stratejik Ortaklık Anlaşması”nın Vietnamlıların ABD ile güçlü ve daha kapsamlı bir ortaklığa sahip olma arzusunu
yansıttığını belirterek, “Vietnam’da olağanüstü bir enerji, olağanüstü bir girişimci genç sınıfı, inanılmaz derecede genç bir
nüfus görüyorsunuz ve bunlar ABD’ye ilgi duyuyorlar. Bu da tarihin olağanüstü, fevkalade bir değişimi” diyordu.
Çin’in Tayvan’la ilgili statükoyu değiştirmek için ortalığı karıştırmaya çalıştığını, ABD’ninse müttefikleriyle birlikte ‘statüko’yu
korumak istediğini öne süren Blinken şöyle diyordu:

Abdullah Muradoğlu - Asya-Pasifik’te ‘statüko’yu kim bozmak istiyor?

ABD ve Çin arasındaki “Büyük Güç rekabeti”nin en kırılgan “jeopolitik” noktalarından birisi Tayvan. Bu yüzden 13
Ocak’taki Tayvan seçimleri ABD- Çin ilişkilerinin seyri açısından son derece önemli. Anketlere göre Tayvan’da iktidardaki
“Demokratik İlerleme Partisi” önde gözüküyor. Muhalefetin en güçlü partisiyse, Tayvan’ın kurucu partisi
“Kuomintang(KMT).
1949’dan itibaren Ana kara Çin’i ile Tayvan ayrı yaşıyorlar. “Çin Cumhuriyeti” adıyla yönetilen Tayvan’ın “BM”deki
koltuğu 1971’de “Çin Halk Cumhuriyeti”ne devredildi. Bu karar ÇHC’yi ‘Çin’in BM’deki tek meşru temsilcisi olarak tanıyor.
Tayvan ise dış dünya ile ilişkisini resmî olmayan yollarla sürdürüyor. ABD 1979’da Pekin rejimiyle yaptığı anlaşmalar
sebebiyle “Tek Çin” ilkesini kabul ediyor, Tayvan’ı Çin’in parçası olarak görüyor. Ancak ABD, Tayvan’ın güç kullanılarak
ilhâk edilmesine karşı. Çin “barışçıl yollarla birleşme”yi önceliyor, birleşmeyi sağlayacak koşulların zayıflaması halinde
güç kullanımı seçeneğini ise dışlamıyor.
Tayvan, Çin’in en zayıf karnı. Ekonomik, teknolojik ve askerî yükselişi sebebiyle Çin’i ‘varoluşsal’ bir rakip, hasım veya
tehdit olarak gören ABD, Pekin’le ilişkilerinde Tayvan’ı bir kaldıraç olarak görüyor. O kadar ki Tayvan artık ABD için
“stratejik bir varlık” niteliği taşıyor.
Uzun yıllar Tayvan’ı demir yumrukla yöneten “Kuomintang” kendisini Çin anakarasının da meşru hükümeti olarak
sunuyordu. Şimdiyse Pekin ile daha yakın ekonomik ve siyasî bağların sürdürülmesinden yana. Eski hasmı Kuomintang’ın
kazanmasını isteyen Pekin, “Demokratik İlerleme Partisi”ni ise dış güçlere güvenerek kırmızı çizgileri aşmaması için sık
sık uyarıyor.
Çin lideri Şi Cinping Tayvan ile Ana kara Çin’inin birleşmesinin gelecek nesillere bırakılmaması gerektiğini de söylüyor.
Bu yaklaşım, ABD’nin Tayvan’ı giderek daha fazla silahlandırmasıyla, pekişmiş görünüyor. Çinliler Amerikalıların
taahhütleriyle eylemlerinin tezat teşkil ettiğini, “Tek Çin” politikasını örselediklerini, Tayvan’ı bağımsızlık için teşvik ettiklerini
düşünüyorlar.
ABD, Tayvan’ın işgal edilmesi durumunda askerî müdahalede bulunup bulunmayacağı konusunda bir şey söylemiyor.
Böylece alacağı pozisyonu muallâkta bırakıyor. Bu “Stratejik belirsizlik” Çin’i temkinli olmaya yöneltiyor. Küresel
ekonominin en önemli bileşeni olan Çin, büyümesini tehlikeye atmak istemiyor. Küresel ekonomiden ayrışmanın geleceğe
yönelik hedeflerini akamete uğratmasından endişe eden Çin “stratejik sabır” olarak da ifade edilen uzun vadeli bir politika
yürütüyor. Uzmanlara göre ABD’nin taahhüt ve eylemleri arasındaki tezatlık Çin’in stratejik sabrını zorluyor ve bölgede bir
savaş ihtimaliniyse giderek artırıyor.

Abdullah Muradoğlu - Tayvan seçimlerinde Çin ve ABD  yarışacak!

ABD-Çin geriliminin en hararetli konularından biri olan Tayvan’da seçimler var.  Bu seçimler neden önemli? Neden gözler bu stratejik adada? ABD ve Çin’in tercihi ne, hangi ülke kimi destekliyor? Seçimler gerilimi azaltır mı artırır mı? Şangay Üniversitesi’nden Necati Demircan yazdı.

Tayvan’da başkanlık seçimleri: Çin ile barış ya da savaş

eklendiği gibi 13 Ocak’taki Tayvan’da Başkanlık seçimlerini iktidardaki “Demokratik İlerleme Partisi”nin(DPP) adayı Lai
Ching-te kazandı. Bu sonuçtan Çin mutsuz, ABD ise mutlu oldu. Ne ki “DPP” Tayvan Meclisindeki çoğunluğunu kaybetti.
113 üyeli Mecliste 52 vekil kazanan “Kuomin-tang(KMT)” ise “DPP”nin önüne geçti. “KMT”ye yakın iki bağımsız aday da
Meclis’e girdi. “DPP 51” vekille ikinci, “Tayvan Halk Partisi” ise 8 vekille üçüncü parti oldu.
Diğer yandan Tayvanlı seçmenlerin yüzde 60’ının Lai’ye oy vermediğini belirtmek gerekiyor. Meclis’te değişen dengeler
sebebiyle Lai’nin istediği yasaları çıkarması için her iki partiyle uzlaşması gerekiyor. Böylece “Tayvan Halk Partisi” Mecliste
“anahtar parti” rolü kazandı.
Pekin’in Başkanlık seçimlerini kazanmasını umduğu “Kuomintang” seçim kampanyasını “Barış istiyorsan KMT’yi,
savaş istiyorsan DPP’yi seç” söylemiyle sürdürmüştü. Ancak Lai’nin Başkan Tsai Ing-Wen’in “Çin ile gerilimi yönetme,
ABD ile bağları sıkılaştırma” politikasını devam ettirmesi bekleniyor. Mevcut durumda bile Tayvan-Pekin ilişkisi ziyadesiyle
gergin.
13 Ocak seçimlerinden sonra bir gelişme daha yaşandı. Pasifik’teki ada ülkelerinden “Nauru” Tayvan ile diplomatik
ilişkisini kestiğini açıkladı. Bu karar Pekin’in Tayvan’ı diplomatik olarak tecrit etme girişimlerinin yeni bir halkasıydı. Nauru
hariç, 2016’dan bu yana 9 ülke Tayvan ile ilişkisini kesti. Halihazırda Vatikan dahil, sadece 12 ülke Tayvan’ı tanımaya
devam ediyor.
Çin ile rekabetinde Tayvan’ı sıçrama tahtası olarak gören ABD bile Tayvan’ı diplomatik olarak tanımıyor. “Soğuk Savaş”
döneminde “Sovyetler Birliği”nin etrafındaki çemberi daraltmak için Pekin’le yakınlaşan ABD, 1971’de BM’den çıkarılan
Tayvan’ı resmen ortada bırakmış idi.
ABD’de Çin’in en erken 2027’de, en geç 2030’da Tayvan’ı işgal edeceğine dair bir kampanya yürütülüyor. Amerika’daki
Çin karşıtı şahinler, Pekin’in Tayvan adasını işgal etmek için askerî gücünü ABD ile baş edebilecek düzeye getirmeye
odaklandığını savunuyorlar. Şahinlere göre mevcut durumda bile Çin donanması ABD donanmasıyla savaşacak güce
ulaşmış bulunuyor.
Trump döneminde “Ulusal Güvenlik Danışmanı” olarak görev yapan Robert O’Brien 14 Aralık 2023’te “National
Review”da yayınlanan bir yazısında “Amerikan Kongresi”ndeki iki partinin yeni donanma gemilerinin inşası için mutabakata
varmalarını şiddetle tavsiye ediyordu. Çin’e kıyasla ABD donanmasının çok vahim durumda olduğuna dikkat çeken O’Brien
şöyle diyordu:
“Deniz gücü ve deniz güvenliği için kritik öneme sahip bir sektörde Çin’in dünya lideri olmasına izin verdik.
ABD derhal kamu ve özel gemi inşa kapasitesini yeniden canlandırmalıdır. Eğer bunu yapmazsak, Çin hiç şüphesiz
Tayvan’ı işgal etme tehdidini gerçekleştirecek, Çin Donanması Güney Çin Denizi’ni kontrol edecek, birinci ada
zincirindeki sulara hakim olacak, ABD ve müttefiklerine meydan okuyacaktır.”
ABD için mesele Tayvan değil. Tayvan, ABD’nin Çin ile “Büyük Güç Rekabeti”nde jeo-politik ve jeo-ekonomik
unsurlardan sadece birisi. Asıl mesele, Çin’in ekonomik-askerî yükselişini durdurmak. ABD’nin temel politikası, küresel
hegemonik konumunu tehlikeye atabilecek bir rakibin ortaya çıkmasını engellemek. Bu bağlamda Çin, ABD için ‘seçilmiş
düşman’ rolünde.

ABDULLAH MURADOĞLU - "SAVAŞ" MI KAZANDI, "BARIŞ" MI?

Oğul Tuna ve Temmuz Yiğit Bezmez, Fortuna'nın üçüncü bölümünde 2024 yılında dünyanın farklı bölgelerinde gerçekleşecek olan seçimleri ele alıyorlar. Seçimler etrafında, uluslararası politikayı bekleyen gelişmeleri, yeni politik aktörleri ve gerilim eksenlerini konuşuyorlar.

Fortuna: Bir Seçim Yılı Olarak 2024 | Bölüm 03

Çin ve ABD daha fazla güç ve kaynak için mücadele ederken, Avrupa seyirci durumunda kaldı. Küresel jeopolitik oyunun kazananı kim olacak?

Yeni büyük oyun

Joe Biden’ın çekilmesiyle ABD’nin ilk Afro-Amerikalı-Asyalı Kadın başkanı olma yolu açılan Kamala Harris’in dış politika yaklaşımı nasıl olacak? Netanyahu’ya karşı Filistinlileri desteklemeyi sürdürecek mi? Ukrayna’ya desteğe devam edecek mi? Çin ve İran’a karşı daha yumuşak mı yaklaşacak? Ve en önemlisi nasıl bir Türkiye politikası benimseyecek?

Kamala Harris seçilirse nasıl bir dış politika yönetecek?

Trump’ın görevi devralmasına az kaldı. ABD’nin ezeli rakibi Çin endişeli bir bekleyişte. Trump Çin’e karşı nasıl bir politika izleyecek? Kabinedeki azılı Çin karşıtları Rubio ve Waltz ne yapacak? Musk onları frenleyebilecek mi? Dr. Ümit Alperen yazdı.

Çin için Trump 2.0 zor bir dönem olacak

Sosyal medyanın en güçlü haber mecrası Yeni Şafak.
Yeni Şafak Gazetesi olarak yayın hayatına başladığımız ilk günden itibaren ülkemizde demokrasinin tüm kurumları ile yerleşmesi, milli irade ve değerlerimizin hâkim olması için tüm gücümüzle çalıştık. Bu ülkenin geleceğinin derin sularda boğulup gitmemesi için çaba sarf ettik. Fırtınalı günlerde sığınılacak bir liman olduk. Bugüne kadar ülkemize yapmış olduğumuz katkıyı bundan sonra da okurlarımızın desteği ile sürdürmeye devam edeceğiz. Her gün Yeni Şafak’la yeni bir umut olacak.

Gündem veya önemli meseleler hakkında konunun uzmanlarınca kaleme alınmış makaleler Fikir Turu Podcast Kanalı'nda sizlerle

New tracks tagged #Tayvan