yakından takip ettiğimiz verilerden bir tanesi de cari açık. Aslında verinin gerçek adı bu değil. Teknik olarak geniş
tanımıyla ödemeler dengesi bir ekonomide yerleşik kişilerin diğer ekonomilerdeki yerleşik kişiler (yurt dışında yerleşikler)
ile belli bir dönem içinde yapmış oldukları ekonomik işlemlerin sistematik kayıtlarını elde etmek üzere hazırlanan istatistiki
bir rapor. Bu veriye göre ekonomiye dışarıdan gelen kaynak ile içeriden çıkan kaynak arasında fark negatif olduğunda
“açık” oluşuyor ve buna da “cari açık” diyoruz.
Açıkçası cari açık bir ekonomi için istenmeyen bir durum. Ancak Türkiye gibi gelişmekte olan ekonomilerde cari açık
kronik bir sorun ve ağırlıklı olarak kapanmasından daha ziyade sürdürülebilirliği üzerinde kafa yoruyoruz. Bu bağlamda
cari açığın aşırı yükselmesini riskli olarak değerlendiriyoruz.
Merkez Bankası’nın son verilerine göre Mayıs ayında cari işlemler hesabı 7,9 milyar dolar açık vermiş durumda. Bu
veriye paralel olarak yıllıklandırılmış cari açık da 60 milyar dolara

Levent Yılmaz - Cari açık tarafında dikkat çeken veri

MOTHERFUCKINGBENZTRUCK

Malumunuz üzere bir süreden bu yana ana gündemimiz “sıkılaştırma”. Ekonomideki yüksek enflasyonla mücadele
kapsamında Merkez Bankası’nın yeni yönetimi bir yandan faiz artışı yapıyor diğer yandan da daraltıcı para politikası
adımları ile toplam talebi düşürmeye yönelik adımlar atıyor. Bununla birlikte Hazine ve Maliye Bakanlığı da maliye
politikası araçlarını kullanarak hem bütçe açığını kapatmaya hem de cari açığı azaltmaya çalışıyor.
Politika faizindeki artış, miktarsal sıkılaştırma, kredi maliyetlerinin artırılması ve erişimin zorlaştırılması, KDV oranının
artırılması, akaryakıt ÖTV matbu tutarındaki yüksek miktarlı artış, Motorlu Taşıtlar Vergisi’nin bu yıl iki kez tahsil edilecek
olması, Kurumlar Vergisi oranlarının artırılması ve buna benzer diğer adımların ekonominin geneli üzerindeki ilk etkileri de
hissedilmeye başlandı.
Daha evvelki yazılarımda da dikkat çektiğim üzere, makro ekonomiyi takip ederken sıkça başvurduğumuz
göstergelerden birisi de İmalat PMI yani Satınalma Yöneticileri Endeksi. Kısaca hatırlatmak gerekirse; PMI endeksi
şirketlerdeki satın alma yöneticilerinin mal ve hizmet satınalma eğilimlerini inceliyor.
Türkiye’de İmalat PMI verisini İstanbul Sanayi Odası hazırlıyor. Endekste; yeni siparişler, fabrika çıkışları, istihdam,
tedarikçilerin teslim süresi ve satın alma stokları gibi göstergelerden faydalanılarak imalat sanayiinin performansı
ölçülmeye çalışılıyor. Endeksin 50 puanın üzerinde olması ekonomide büyüme sinyali verirken 50 puanın altında olması
ise daralmanın öncü göstergesi olarak değerlendiriliyor.
Son veriye göre endeks uzun bir süre sonra kritik eşik olan 50 puanın altına düşmüş durumda. Manşet PMI Temmuz
ayında 49,9 puan olarak gerçekleşti. Öte yandan girdi fiyatlarında 2022 Mart ayından bu yana en hızlı artışı görüyoruz.
Yeni siparişler ise son beş aydır ilk kez yavaşlıyor.
Kurdaki artışın maliyet kanalından yaptığı baskının bu ay daha belirgin hissedildiğini gözlemliyoruz. Öte yandan yeni
siparişlerdeki yavaşlamanın şirketlerin satın alma faaliyetlerini azalttığını değerlendiriyoruz.
Elbette bu bir öncü gösterge ve tek başına bir aylık düşüş çok anlamlı görülmeyebilir. Ancak bir süreden bu yana
devam eden sıkılaştırma politikasını da göz önünde bulundurursak söz konusu verinin önümüzdeki aylarda da 50 puanın
altında kalmaya devam edeceğini öngörebiliriz. Bu durum şimdilik ılımlı-olumlu seyreden istihdam göstergelerinin de
maalesef bozulmaya başlayacağı anlamına geliyor.
Her ne kadar Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan son Enflasyon Raporu toplantısı soru-cevap kısmında “faiz
artırımlarını ekonomiye zarar vermeden yapacağız” ifadesini kullanmış olsa da para ve maliye politikalarındaki
sıkılaştırmanın hızı ve dozunun ekonomide uzun dönemli yavaşlamaya (belki de durgunluğa) neden olacağı ve bunun da
istihdam piyasasını bir süre olumsuz etkileyebileceğini göz ardı etmemek gerekiyor.
Bu kapsamda yakın gelecekte ekonomide atılan adımların iletişiminde “aşırı ısınma” ve “ekonominin soğuması” gibi
kavramları da duymaya başlayacağımızı düşünüyorum.

Levent Yılmaz - Ekonomide yavaşlamanın ilk sinyali geldi!

Ekonomi yönetimi bir süreden bu yana dozu her geçen gün artan bir sıkılaştırma
programı uyguluyor. Dezenflasyonun tesis edilmesi maksadı ile uygulanan bu
programın bazı ekonomik göstergeler üzerindeki etkisi de zaman içerisinde
belirginleşmeye başladı. Bugün bu verilerdeki son gelişmelere hızlıca bir göz
atacağız.
Ekonomik büyümenin öncü göstergelerinden bir tanesi olarak kabul edilen İSO İmalat
PMI Endeksi, Nisan ayında 49,3 puan olarak gerçekleşti. Bir önceki ay 50,0
seviyesinde olan endeksin yeniden eşik değerin altına düştüğünü gözlemliyoruz.
Faaliyet koşullarının yeniden bozulmasında yeni siparişlerdeki devam eden ivme
kaybı ve üretimin yeniden daralma bölgesine girmesi etkin olmuş görünüyor.
Üretimdeki daralmayı TÜİK’in Mart ayı için açıkladığı Sanayi Üretim Endeksi
verisinde de gözlemleyebiliyoruz. Son veriye göre sanayi üretimi aylık bazda %0,3
daraldı. (Sanayi üretimi tarafında yıllık yerine aylık gelişmeleri takip etmenin daha
doğru olduğunu düşünüyorum.)
Merkez Bankası’nın düzenlediği İktisadi Yönelim Anketi’nin alt değişkenlerinden olan
İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı verisi de üretimdeki yavaşlama ile uyumlu
şekilde düşmüş durumda. Açıklanan Mayıs ayı verisine göre; İmalat sanayi genelinde
mevsimsel etkilerden arındırılmış Kapasite Kullanım Oranı bir önceki aya göre 0,4
puan azalarak %76,6 seviyesinde gerçekleşmiş.
Diğer yandan TÜİK’in derlediği Mevsim etkilerinden arındırılmış güven endeksi Mayıs
ayında bir önceki aya göre; hizmet sektöründe aynı düzeyde kalarak 117,1 değerini,
perakende ticaret sektöründe %3,3 oranında azalarak 111,7 değerini ve inşaat
sektöründe %0,3 oranında azalarak 88,3 değerini aldı. Bu veri de Merkez
Bankası’nın hizmetler sektörü enflasyonundaki katılık değerlendirmesi ile uyumlu
görünüyor.
Yakından takip ettiğimiz bir diğer önemli veri de Reel Kesim Güven Endeksi. 2024 yılı
Mayıs ayında mevsimsellikten arındırılmış Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE-MA),
bir önceki aya göre 1,1 puan azalarak 102,4 seviyesine düşmüş. Toplu sonuçlara
göre reel kesimde önümüzdeki üç ayda üretim hacminde ve toplam sipariş
miktarında düşüş bekleniyor. Ayrıca iç piyasa ve ihracat siparişleri hem içinde
bulunduğumuz ayda azalmış hem de gelecek üç aydaki beklentilerde de düşüş var.
Reel kesim, gelecek üç ayda toplam istihdamın düşmesini beklerken, ortalama birim
maliyetlerde ve satış fiyatında artış öngörüyor.

Levent Yılmaz - Sıkılaştırmanın sonuçları verilere yansıyor ama riskler de var

Hafta başında TÜİK merakla beklediğimiz Mayıs ayına ilişkin enflasyon oranlarını
açıkladı. Son verilere göre enflasyon yıllık %75,45 olurken aylık bazda %3,37’lik artış
kaydetti. Böylelikle bir süreden bu yana sıkça gündeme gelen enflasyonda zirve
tartışmaları da son bulmuş oldu.
Hatırlayacağınız üzere son dönemde enflasyonun Mayıs ayında zirve yaptıktan sonra
baz etkisi ile hızla düşeceği konuşuluyordu. Mayıs ayı enflasyonu ile tam da o
noktaya gelmiş durumdayız. Bundan sonrasında yıllık enflasyonda hızlı bir düşüş
öngörülüyor. Ancak elbette önemli olan aylık enflasyonun ana eğilimi. Zira TCMB’nin
yıl sonu ara hedefi olan %38’i yakalayabilmesi için yılın kalan aylarında enflasyonun
aylık ortalama %1,7 civarında olması gerekiyor.
Fakat bu konuda piyasalar TCMB kadar iyimser değil. En son yapılan Piyasa
Katılımcıları Anketi’nde cari yıl sonu için enflasyon beklentisi %43,64. Yani beklentiler
arasında 5 puandan fazla fark var. Elbette bu fark son birkaç ayda azaldı fakat yine
de beklentilerin henüz çıpalanamamış olması enflasyonla mücadeleyi zorlaştırıyor.
Ekonomide bu haftanın bir diğer önemli gündem maddesi de rezervlerdeki artış.
Esasen genel kanaat rezervlere brüt şekilde bakmak yönünde. Ancak son dönemde
konu sıkça gündem olduğu için swap hariç net rezervleri de yakından takip ediyoruz.
Hatırlayacağınız üzere swap hariç net rezervler çok uzun bir süre ekside seyretti.
Hatta bir ara Hazine dövizleri de düşüldüğünde -75 milyar dolara kadar düşmüştü.
Ancak yerel seçimler sonrası dönemde rezervler hızla toparlandı ve swap hariç net
rezervler uzun bir aradan sonra ilk kez artıya geçti.

Levent Yılmaz - Enflasyon zirvede, rezervler artıda ama PMI düşüşte

“Bu Fikir Tutar!” yeni bölümüyle karşınızda…
Endüstriler bilgisayar çağının başlangıcından bu yana o kadar çok veriyi depoladı ki, şimdilerde bu kontrolsüz veriyi işlevsel hale getirmeye çalışılıyor. Teknoloji devleri bu alanda bir bir yatırımlarını açıklarken, yapay zeka ekonomiyi hızlandıran bir araç mı yoksa bizzat ekonominin yeni temeli mi olacak? Yapay zeka liderlik yarışında ABD mi yoksa Çin mi önde? Veri merkezleri birer varlık sınıfına mı dönüşüyor? Trump 2.0 döneminde girişim ve teknoloji dünyasını neler bekliyor? 
Hepsi ve daha fazlası için Boğaziçi Ventures CEO’su Barış Özistek ile gerçekleştirdiğimiz sohbetimize bekleriz.
Keyifli dinlemeler…

Konuk: Boğaziçi Ventures CEO’su Barış Özistek
Sunucu: Begüm Nur Alkış

Bu Fikir Tutar - Veri Çağı ve Yapay Zeka | Boğaziçi Ventures / Barış Özistek

“Bu Fikir Tutar!” yeni bölümüyle karşınızda…

Günümüzde kurumların sadece dijitalleşmesi yetmiyor. Veriyi anlamlandıran, otomasyonu hızlandıran, yapay zeka ile desteklenen sistemlere de ihtiyaç duyuluyor. Peki, iş dünyası ve çalışanlar nasıl bir dönüşümün eşiğinde?

Yapay zeka, iş dünyasının yanı sıra hangi ürünü alacağımızdan hangi haberi okuyacağımıza kadar bireysel kararlarımızı da etkiliyor. Öyleyse gelecekte en büyük risklerden biri yapay zekanın kontrolden çıkması mı, yoksa insanların onun yönlendirmelerine aşırı bağımlı hale gelmesi mi olacak?

Yazılım ve altyapıya yatırım yapmak yeterli mi, yoksa kültürel dönüşüm de şart mı?

Hepsi ve daha fazlası için SAP Türkiye Genel Müdürü Uğur Candan ile sohbetimize bekleriz.

Keyifli dinlemeler…

Sunucu: Begüm Nur Alkış

Bu Fikir Tutar - Veri, Otomasyon ve Gelecek | SAP Türkiye / Uğur Candan

“Bu Fikir Tutar!”da yeni bölüm zamanı… 
•	Yatırım dünyasında “büyük balık, küçük balığı yutar” anlayışı yerini “hızlı olan, büyük olanı yutar”a mı bırakıyor?
•	Küresel ticarette artan korumacılık eğilimleri, gelişmekte olan pazarları ve teknoloji yatırımlarını nasıl etkileyecek?
•	Erken aşama girişimlerdeki düşük yatırım iştahı, inovasyon potansiyelini nasıl etkiliyor? 
Hepsi ve daha fazlası için 212 Kurucu Ortağı Ali Karabey ile sohbetimize bekleriz.

Keyifli dinlemeler…

Sunucu: Begüm Nur Alkış

Bu Fikir Tutar - Teknoloji Girişimlerinin Yol Arkadaşı | 212 / Ali Karabey

Ünlü veri ve istatistik uzmanı Akan Abdula ile #hashtag'de çok özel bir sohbet gerçekleştirdik. Akan Abdula, teknolojiden, Avrupa'nın krizine, ABD'de yaşanan gelişmelerden, evrilen dünya sistemlerine, Türkiye'nin hızlı büyüyen nüfus probleminden sistemsel sorunlarımıza kadar birçok alanda veriler verdi, yorumlarıyla programımıza katkıda bulundu.

Akan Abdula: Dijital Oligarklar Çıkarmalıyız

“Bu Fikir Tutar!”da yeni bölüm zamanı… 
Teknoparkların yurt dışı açılımları ve küresel teknoloji devleriyle iş birlikleri
Korumacı politikaların teknoloji girişimciliğine etkileri
Teknoloji hızla gelişirken teknoparklar bu dönüşümden nasıl pay alacak?
Hepsi ve daha fazlası için Yıldız Teknopark Genel Müdür Yardımcısı İsa Turgut İnci ile sohbetimize bekleriz.
Keyifli dinlemeler…

Sunucu: Begüm Nur Alkış

Bu Fikir Tutar - Yapay Zeka Çağında Teknoparklar | Yıldız Teknopark / İsa Turgut İnci

Sürdürülebilirlik, yapay zeka ve bilim biraraya getirildi.
Türkiye’nin milli parklarından toplanan binlerce veri “Büyük Doğa Modeli:Türkiye” projesiyle kayıt altına alındı. 

Medya sanatçısı Refik Anadol dev bir dijital ansiklopedi özelliği taşıyan yeni çalışmasını Pencere’de Zeynepgül Alp’e anlattı.

Pencere Cumartesi 09.30 Pazar 19.10’da NTV Radyo’da. 

NEDEN PENCERE? 

Sinemadan müziğe, çizgi romandan dijital sanata, sokak oyunlarından uçurtma uçurmaya, gölge oyunlarından illüzyon gösterisine, tiyatrodan plastik sanatlara, romanlardan masallara, çocuk şarkılarından operaya, geçmişten bugüne, geleneklerden modern zamanlara kültür, sanat...

Unutulmasınlar, kuşaktan kuşağa aktarılsınlar, diye...

Zeynepgül Alp'le Pencere cumartesi 09.30, pazar 19.10'da NTVRadyo'da. Programın tüm bölümleri kaçıranlar ve tekrar dinlemek isteyenler için NTVRadyo'nun arşivinde (ntvradyo.com.tr) ve podcast platformlarında.


Pencere -  Refik Anadol'la Büyük Doğa Modeli

NTVRadyo’da haber ve hayat var!
24 saat esasına göre haber yayını ve #sondakika gelişmeleri yanında radyo tiyatrosu, polisiye roman, doğa, masal, kitap, gezi, gastronomi, müzik, ekonomi, spor, sosyal güvenlik, engelli-özel spor dalları, sıra dışı hayatlar, kadın programları ve radyo belgesellerini dinleyin.

Sosyal medyanın en güçlü haber mecrası Yeni Şafak.
Yeni Şafak Gazetesi olarak yayın hayatına başladığımız ilk günden itibaren ülkemizde demokrasinin tüm kurumları ile yerleşmesi, milli irade ve değerlerimizin hâkim olması için tüm gücümüzle çalıştık. Bu ülkenin geleceğinin derin sularda boğulup gitmemesi için çaba sarf ettik. Fırtınalı günlerde sığınılacak bir liman olduk. Bugüne kadar ülkemize yapmış olduğumuz katkıyı bundan sonra da okurlarımızın desteği ile sürdürmeye devam edeceğiz. Her gün Yeni Şafak’la yeni bir umut olacak.

Türkiye’nin En Büyük Ekonomi Platformu

Gündeme özgü değerlendirmeler, önemli konular için özel konuklar. Bilginizi ve yaşam kalitenizi pozitif etkileyecek içerikler.

New tracks tagged #veri