در دو دهه‌ی اخیر رسانه‌ها دست‌کم در ماه آذر درباره‌ی قتل روشنفکران ایرانی به دست حکومت ایران گزارش می‌دهند، با این حال بخش زیادی از این گزارش‌ها به چندوچون و جزئیات ترورها اختصاص دارد. زنده نگاه داشتن یاد این کشته‌شدگان بخشی از روند دادخواهی و مبارزه برای اجرای عدالت است. پادکست «قتل‌های زنجیره‌ای» اما نه در قتل، که در زندگی مقتولان سیاسی ایران کندوکاو می‌کند و به دنبال پاسخ این سؤالات است که آ‌ن‌ها چه کردند و چه میراثی از خود به‌جای گذاشتند؟

قتل‌های زنجیره‌ای ــ اکبر سعیدی ‌سیرجانی

Assumption

Assumption - Maryam Nayebi - Ehsan Beyraghdar

دلم برای باغچه می‌سوزد

کسی به فکر گل‌ها نیست
کسی به فکر ماهی‌ها نیست
کسی نمی‌خواهد
باور کند که باغچه دارد می‌میرد
که قلب باغچه در زیر آفتاب ورم کرده‌است
که ذهن باغچه دارد آرام‌آرام
از خاطرات سبز تهی می‌شود
و حس باغچه انگار
چیزی مجردست که در انزوای باغچه پوسیده‌ست.
حیاط خانه‌ی ما تنهاست
حیاط خانه‌ی ما
در انتظار بارش یک ابرِ ناشناس
خمیازه می‌کشد
و حوض خانه‌ی ما خالیست
ستاره‌های کوچکِ بی‌تجربه
از ارتفاع درختان به خاک می‌افتند
و از میان پنجره‌های پریده رنگ خانه‌ی ماهی‌ها
شب‌ها صدای سرفه می‌آید
حیاط خانه‌ی ما تنهاست.

پدر می‌گوید:
" از من گذشته‌ست
از من گذشته‌ست
من بار خودم را بردم
و کار خودم را کردم"
و در اتاقش، از صبح تا غروب،
یا شاهنامه می‌خواند
یا ناسخ التواریخ.
پدر به مادر می‌گوید:
لعنت به هر چه ماهی و هر چه مرغ
وقتی که من بمیرم دیگر
چه فرق می‌کند که باغچه باشد
یا باغچه نباشد
برای من حقوق تقاعد کافیست.

مادر تمام زندگیش
سجاده‌ایست گسترده
در آستانِ وحشتِ دوزخ
مادر همیشه در ته هر چیزی
دنبال جای پای معصیتی می‌گردد
و فکر می‌کند که باغچه را کفر یک گیاه
آلوده کرده‌است.
مادر تمام روز دعا می‌خواند
مادر گناهکار طبیعیست
و فوت می‌کند به تمام گل‌ها
و فوت می‌کند به تمام ماهی‌ها
و فوت می‌کند به خودش
مادر در انتظار ظهور است
و بخششی که نازل خواهد شد.
برادرم به باغچه می‌گوید قبرستان
برادرم به اغتشاش علف‌ها می‌خندد
و از جنازه‌های ماهی‌ها
که زیر پوست بیمار آب
به ذره‌های فاسد تبدیل می‌شوند
شماره برمی‌دارد
برادرم به فلسفه معتاد است
برادرم شفای باغچه را
در انهدام باغچه می‌داند.
او مست می‌کند
و مشت می‌زند به در و دیوار
و سعی می‌کند که بگوید
بسیار دردمند و خسته و مأیوس است
او ناامیدیش را هم
مثل شناسنامه و تقویم و دستمال و فندک و خودکارش
همراه خود به کوچه و بازار می‌برد
و ناامیدیش
آنقدر کوچک است که هر شب
در ازدحام میکده گم می‌شود.

و خواهرم که دوست گل‌ها بود
و حرف‌های ساده قلبش را
وقتی که مادر او را می‌زد
به جمع مهربان و ساکت آن‌ها می‌برد
و گاه‌گاه خانواده‌ی ماهی‌ها را
به آفتاب و شیرینی مهمان می‌کرد...
او خانه‌اش در آنسوی شهر است
او در میان خانه‌ی مصنوعیش
با ماهیانِ قرمزِ مصنوعیش
و در پناه عشق همسر مصنوعیش
و زیر شاخه‌های درختان سیب مصنوعی
آوازهای مصنوعی می‌خواند
و بچه‌های طبیعی می‌سازد
او
هر وقت که به دیدن ما می‌آید
و گوشه‌های دامنش از فقرِ باغچه آلوده می‌شود
حمام ادکلن می‌گیرد
او
هر وقت که به دیدن ما می‌آید
آبستن است.

حیاط خانه‌ی ما تنهاست
حیاط خانه‌ی ما تنهاست
تمام روز
از پشت در صدای تکه‌تکه‌شدن می‌آید
و منفجرشدن
همسایه‌های ما همه در خاک باغچه‌هاشان بجای گل
خمپاره و مسلسل می‌کارند
همسایه‌های ما همه بر روی حوض‌های کاشی‌شان
سرپوش می‌گذارند
و حوض‌های کاشی
بی آنکه خود بخواهند
انبارهای مخفی باروت‌اند
و بچه‌های کوچه‌ی ما کیف‌های مدرسه‌شان را
از بمب‌های کوچک پر کرده‌اند
حیاط خانه‌ی ما گیج است.

من از زمانی که قلب خود را گم کرده‌است می‌ترسم
من از تصور بیهودگی این همه دست
و از تجسم بیگانگی این همه صورت می‌ترسم
من مثل دانش‌آموزی
که درس هندسه‌اش را
دیوانه‌وار دوست می‌دارد تنها هستم
و فکر می‌کنم که باغچه را می‌شود به بیمارستان برد
من فکر می‌کنم...
من فکر می‌کنم...
من فکر می‌کنم...
و قلب باغچه در زیر آفتاب ورم کرده‌است
و ذهن باغچه دارد آرام‌آرام
از خاطرات سبز تهی می‌شود.

از مجموعه‌ی ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد(۱۳۴۲)

دلم برای باغچه می‌سوزد. شعر از فروغ فرخزاد

My Root

My Root - Dariush Azar - Ardalan Sarafraz

بشقاب سنگی

ناهار و شام مرا در همين بشقاب سنگی بريزيد
لطفا
من نه چاره دارم كه بميرم
و نه اميدوارم که درخت انجيرِ در كوچه تنها مانده
انجیرش
تا پايان تابستان برسد
لطفا مرا صبحِ زود بيدار كنيد
كه من صدای اين پرنده را
كه صبح زود به پشتِ پنجره‌ام می‌آید بشنوم
می‌خواهم از مرگ فاصله بگيرم
ناهار و شام مرا در همين بشقاب سنگی بريزيد
لطفا
كه مرگ فرصت نداشته باشد مرا از خانه
از كنار تنها دخترم ماهور
و شهره همسر مهربان و غمگين من بربايد
مرگ يک بار كه شهره و ماهور در خانه نبودند
به سراغم آمد
یک بعدازظهرِ روزی تعطيل بود
اما مرگ كه تعطيل نمی‌فهمد
لطفا
مرا با نام كوچكم احمدرضا صدا كنيد
چنان چشمانم در آفتاب می‌درخشند
كه پيری و بيماری را
برای لحظه‌ای فراموش می‌کنم
درختان سروِ كنار خانه‌ام
از بی‌آبی خشک شده‌اند
لطفا مرا بيدار كنيد
كه آن‌ها را آب دهم و كبوتران پيری را كه بر شاخه‌های
پيرِ سروْ خانه ساخته‌اند دانه دهم
لطفا مرا بيدار كنيد
شام و ناهار مرا در همين بشقاب سنگی بريزيد
لطفا
كاش صدای مرا می‌شنيديد
حتی اگر در روز جمعه صدای مرا می‌شنيديد
من راضی بودم.

از مجموعه:
چای در غروب جمعه روی ميز سرد می‌شود

بشقاب سنگی. احمدرضا احمدی

Death of the Oak

Death of the Oak - Yekta Roshan - Ehsan Beyraghdar

هزاران ترانه‌ی ماتم 

نه زبانی مبهم داشتم و نه تابستان را دوست داشتیم 
در کنار یک سبد انگور مانده بودیم 
می‌پنداشتیم در انتظار ورود قطاری به ایستگاه هستیم 
استغاثه‌ی پرندگان 
خاموشی آب و این هزاران ترانه‌ی ماتم
که تا به لب می‌رسیدند ما را فراموش 
می‌کردند و ما خاموش ساعت طبخ 
ناهار را از یکدیگر می‌پرسیدیم 
تسلی نبود 
ما سقوط دخترک را از طبقه‌ی هشتم ندیده بودیم 
امّا 
هنگامی که به زمین رسید صدای تصادم با علف‌های 
زرد و هرزه را بر سنگ‌فرش حیاط خلوت شنیدیم 
ساعت ده صبح بود-ساعت کوک داشت 
یا کوک نداشت چه تفاوت داشت 
دخترک 
پس از سقوط از جهان ما به سرعت 
فاصله گرفت 
اگر زنده مانده بود 
ما فقط قادر بودیم 
یک سیب پژمرده و یک خوشه‌ی له شده‌ی 
انگور را به دخترک بسپاریم.

#poetry

هزاران ترانه‌ی ماتم. شعر از احمدرضا احمدی

برنامه شیرازه در فصل جدید، به کتاب‌های تاثیرگذار قرن چهاردهم ایران می‌پردازد. سام فرزانه تهیه‌کننده این برنامه در این قسمت به بررسی مفاتیح الجنان پرداخته است. کتابی مشتمل بر دعاهای شیعه که در اوایل قرن چهاردهم شمسی نوشته و منتشر شد و خیلی زود به کتاب‌خانه‌های شیعیان ایران راه یافت.

شیرازه (۳): مفاتیح الجنان

شیرازه، پادکستی از بی‌بی‌سی فارسی، درباره کتاب است. این برنامه در سال ۱۴۰۱ کتاب‌های تاثیرگذار در قرن گذشته را بررسی می‌کند.

شیرازه (۴): قانون مدنی

دکتر سروش - سخن تازه (شهرام ناظری)

اپیزود ۲۶ پادکست جاده‌فرعی با فرید امین

«در ستایش حوصله‌سررفتگی»

بی‌بند - سیکل بیهوده 
Oscar Brown Jr. - Humdrum Blues
فرجام - بارون 
Pink Floyd-Shine on You Crazy Diamond

جاده‌فرعی

جاده فرعی - ۲۶

بچه‌های مدرسه‌ی علوم اجتماعی گیومه

هزاران ترانه‌ی ماتم. شعر از احمدرضا احمدی

sadegh zovghi

Recent comments

Astatine.

Related tracks