▨ نام قطعه: مرثیه‌ای برای اسماعیل (برش چهارم از شعر بلند اسماعیل)
▨ شاعر: رضا براهنی
▨ با صدای: رضا براهنی
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــــــــــــ
تقدیم‌نامه‌ی شاعر: تقدیم به خاطره‌ی مخدوش دوستم اسماعیل شاهرودی [آینده] که در پاییز شصت در تهران مُرد
ــــــــــــــــــــــــ
قسم به چشم حیوان‌ها در تنهاییِ نیمه‌شبانِ جنگل که با معصومیت، مازندران را می‌نگرند
که من در زیر خاک سفر می‌کردم که تو را به خاک سپردند
...
به مدد عشق از خاک {گور} بیرونت خواهم کشید
...
تو نمرده‌ای، فقط دیوانه‌تر شده‌ای {شدی}
...
ای دیوانه، دیوانه‌تر از خود، چرا مرده باشی و من ندانسته باشم؟
چرا من زنده باشم و تو مرده باشی؟
...
ای دل سپرده بوده به درناها!
تو زیباتر از آنی که بر شانه‌هایت تنها ملیله‌دوزی موریانه‌ها بیفتد
پرواز کن! پرواز کن از قفس خاک!
تو زیباتر از آنی که بر شانه‌ی آسمان ننشینی و کهکشان‌ها را مثل تخمه نشکنی
...
ای بدعت‌گذارِ زبان پریش {پریشی} شاعران عالم
...
ای نهان گشته از چشمِ منِ بی یار
...
ای غرقه در مرداب‌های ساکت، در برگ‌های پاییز، در شبه‌جزایر متروک
در بهمن‌های فروریخته، در دریاچه‌های نمک، در تپه‌های بلند طاسیده {تپه‌های طاسیده}
در آشیانه‌های بی‌پرنده {آشیانه‌های پرنده}، در آسمان‌های بی‌ستاره،
در خورشیدهای بی‌مثال {بی‌مدار}، در مهتابی‌های مشرف به خالی،
در کوچه‌های تهی از قدم‌های عاشقان!
...
سرت چه پرچم خونینی بود که در خیابان‌ها می‌تاخت!
و بنفش آسمان، چه زیبا، چه بهت‌انگیز، قیقاج چشم‌هایت را می‌شست
همیشه من آسمان را جیغ خواهم کشید، بگذار متوسط‌ها هرچه می‌خواهند بگویند
...
مرده باد شاعری که رازِ عشق و مرگ را نداند
زنده باشی تو که رازِ نیزه و خون را هم می‌دانستی
...
آه، ای جنون! ای مرگ! ای شعر! اسماعیل! عینکت را بردار
تا ببینی که راست می‌گویم
...
▨
رضا براهنی
بهمن ۱۳۶۰ تا فروردین ۱۳۶۱ – تهران
از کتاب «شعر بلند اسماعیل»
ـــــــــــــــــ
تذکر: فقط بندهایی از بخش ابتدایی شعر بلند اسماعیل، به انتخاب من تنظیم شده است.
ـــــــــــــــــ
پی‌نوشت: متن شعر منطبق بر خوانش شاعر است و با نسخه‌ی چاپ شده در کتاب، تفاوت‌هایی دارد. شکل مکتوب شعر‌، در داخل آکولاد {} آمده است.

رضا براهنی | مرثیه‌ای برای اسماعیل (برش چهارم)

▨ شعر: برف
▨ شاعر: بیژن الهی
▨ با صدای: شهروز
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
___________
تنها یکبار می‌­توانست
در آغوش‌اش کشند
و می­‌دانست -آن‌گاه- چون بهمنی فرومی­‌ریزد
و می­‌خاست
به آغوش‌ام پناه آرد؛

نامش برف بود
تنش  برفی
قلبش از برف
و تپشش
صدای چکیدن برف
بر بام‌های کاه‌­گلی

و من او را
چون شاخه­‌ای که به زیر بهمن شکسته باشد
دوست می­‌داشتم

▨
بیژن الهی از کتاب شعر «جوانی‌ها»، انتشارات بیدگل، صفحه‌ی ۱۷
───────♪ ───────
بیژن الهی جز شاعرانی است که متاسفانه هیچ قطعه ای با صدای خودش در دست نیست. از سویی جایگاه مهم او در شعر مدرن ایران، غیرقابل‌انکار است. به همین دلیل بر آن شدم تا تعدادی از آثار این شاعر را با صدای خودم اجرا کنم، تا جای او و شعرهایش، در بین شاعران معاصر خالی نماند

بیژن الهی | برف

مقدمه عشاق از استاد فرامرز پایور
مقدمه و تنظیم برای ارکستر مضرابی باران : علی بهرامی فرد
1381

سرپرست گروه :  علی بهرامی فرد

، سنتور : علی بهرامی فرد  ، اشکان سیگارچی، حسین حدادیان
تار : نوید سعیدی ، رضا یزدان پناه، هومن سپاسدار
سنتور بم : گلنوش ملایری
عود :  شهرام میرسراجی
بم تار : حسین عمادی
تنبک : فردیس فیض بخش

مقدمه عشاق - استاد فرامرز پایور -  تنظیم برای ارکستر مضرابی از علی بهرامی فرد

▨ نام شعر: عقاب
▨ شاعر: پرویز ناتل خانلری
▨ با صدای: پرویز ناتل خانلری
▨ پالایش و تنظیم: شهروز
ــــــــــــــــــ
این شعر به صادق هدایت تقدیم شده است
ــــــــــــــــــ
گشت غمناک دل و جان عقاب
چو از او دور شد ایام شَباب

دید کش دور به انجام رسید
آفتابَش به لبِ بام رسید

باید از هستی دل برگیرد
ره سوی کشور دیگر گیرد

خواست تا چاره‌ی ناچار کند
دارویی جوید و در کار کند

صبحگاهی ز پی چاره‌ی کار
گشت بر باد سبک سیر سوار

گلّه کآهنگ چرا داشت به دشت
ناگه از وحشت پر ولوله گشت

وان شبان، بیم زده، دل‌نگران
شد پی بره‌ی نوزاد دوان

کبک، در دامن خاری آویخت
مار پیچید و به سوراخ گریخت

آهو اِستاد و نگه‌کرد و رمید
دشت را خط غباری بکشید

لیک صیاد سَر دیگر داشت
صید را فارغ و آزاد گذاشت

چاره‌ی مرگ، نه کاریست حقیر
زنده را  دل نشود از جان سیر

صید هر روزه به چنگ آمد زود
مگر آن روز که صیاد نبود

آشیان داشت در آن دامنِ دشت
زاغکی زشت و بد اندام و پلشت

سنگ‌ها از کفِ طفلان خورده
جان ز صد گونه بلا در برده

سال‌ها زیسته افزون ز شمار
شکم آکنده ز گند و مردار

بر سر شاخ ورا دید عقاب
ز آسمان سوی زمین شد به شتاب

گفت که: «ای دیده ز ما بس بیداد
با تو امروز مرا کار افتاد

مشکلی دارم اگر بگشایی
بکنم هرچه تو می فرمایی»

گفت: «ما بنده‌ی درگاه توییم
تا که هستیم؛ هواخواه توییم

بنده آماده، بگو فرمان چیست؟
جان به راه تو سپارم، جان چیست؟

دل، چو در خدمت تو شاد کنم
ننگم آید که ز جان یاد کنم»

این همه گفت ولی با دل خویش
گفت و گویی دگر آورد به پیش

کاین ستمکار قوی پنجه، کنون
از نیاز است چنین زار و زبون

لیک ناگه چو غضبناک شود
زو حساب من و جان پاک شود

دوستی را چو نباشد بنیاد
حَزْم را باید از دست نداد

در دل خویش چو این رای گزید
پر زد و دورتَرَکْ جای گزید

زار و افسرده چنین گفت عقاب
که: «مرا عمر، حبابی است بر آب

راست است این که مرا تیز، پر است
لیک پرواز زمان تیزتر است

من گذشتم به شتاب از در و دشت
به شتاب ایام از من بِگُذشت

گر چه از عمر،‌ دل سیری نیست
مرگ می‌آید و تدبیری نیست

من و این شهپر و این شوکت و جاه
عمرم از چیست بدین حد کوتاه؟

تو بدین قامت و بال ناسار
به چه فن یافته‌ای عمر دراز؟

پدرم از پدر خویش شنید
که یکی زاغ سیه روی پلید

با دوصد حیله به هنگام شکار
صد ره از چنگش کرده‌است فرار

پدرم نیز به تو دست نیافت
تا به منزلگه جاوید شتافت

لیک هنگام دم بازپسین
چون تو بر شاخ شدی جایگزین

از سر حسرت با من فرمود
کاین همان زاغ پلید است که بود

عمر من نیز به یغما رفته است
یک گل از صد گلِ تو نشکفته است

چیست سرمایه‌ی این عمرِ دراز؟
رازی این جاست، تو بگشا این راز»

زاغ گفت: «ار تو در این تدبیری
عهد کن تا سخنم بِپْذیری

عمرتان گر که پذیرد کم و کاست
دگری را چه گنه؟ کاین ز شماست

ز آسمان هیچ نیایید فرود
آخر از این همه پرواز چه سود؟

پدر من که پس از سیصد و اند
کان اندرز بد و دانش و پند

بارها گفت که بر چرخ اثیر
بادها راست فراوان تاثیر

بادها کز زبر خاک و زند
تن و جان را نرسانند گزند

هر چه از خاک، شوی بالاتر
باد را بیش گزندست و ضرر

تا بدانجا که بر اوج افلاک
آیت مرگ شود، پیک هِلاک

ما از آن، سال بسی یافته‌ایم
کز بلندی،‌ رخ برتافته‌ایم

زاغ را میل کند دل به نشیب
عمر بسیارَش ازان گشته نصیب

دیگر این خاصیت مردار است
عمر مردار خوران بسیار است

گند و مردار بهین درمان است
چاره‌ی رنج تو زان آسان ست

خیز و زین بیش،‌ ره چرخ مپوی
طعمه‌ی خویش بر افلاک مجوی

ناودان، جایگهی سخت نکوست
به از آن کنج حیاط و لب جوست

من که بس نکته‌ی نیکو دانم
راه هر برزن و هر کو دانم

خانه‌ای در پس باغی دارم
واندر آن گوشه سراغی دارم

خوان گسترده الوانی هست
خوردنی‌های فراوانی هست»

آنچه زان زاغ چنین داد سراغ
گندزاری بود اندر پس باغ

بوی بد، رفته از آن تا ره دور
معدن پشّه، مقام زنبور

نفرتش گشته بلای دل و جان
سوزش و کوری دو دیده از آن

آن دو همراه رسیدند از راه
زاغ بر سفره‌ی خود کرد نگاه

گفت: «خوانی که چنین الوان‌است
لایقِ حضرتِ این مهمان‌است

می‌کنم شکر که درویش نیم
خجل از ماحَضَرِ خویش نیم»

گفت و بنشست و بخورد از آن گند
تا بیاموزد از او مهمان پند

عمر در اوج فلک بُرده به سر
دم‌زده در نفس باد سَحَر

ابر را دیده به زیر پر خویش
حَیَوان را همه فرمانبر خویش

بارها آمده شادان ز سفر
به رهش بسته فلک طاق ظفر

سینهٔ کبک و تَذَرْو و تِیهو
تازه و گرم‌شده طعمه‌ی او

اینک افتاده بر این لاشه و گند
باید از زاغ بیاموزد پند

بوی گندش، دل و جان تافته بود
حال بیماری دق یافته بود

▨
(ارایه‌ی ادامه‌ی شعر، به دلیل محدودیت کاراکتر، در اینجا مقدور نشد
ـــــــــــ
دکتر پرویز ناتل خانلری
بیست و چهارم امرداد ۱۳۲۱

پرویز ناتل خانلری | عقاب

اردوان کامکار

Paykubi

Paykubi/Hossein Alizadeh/Chahargah

laissez-moi vivre

Fog (Meh)

Introduction - Kayhan Kalhor

Savar Dar Sobh

گزیده‌ای از شعر «آزادی و تو»، بیژن الهی
Music: Olafur Arnalds
Image: Bijan Elahi

Introduction - Kayhan Kalhor

Zoheir Ghorbani

Related tracks