Συζητούν η Ποθητή Χαντζαρούλα και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης

Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με την Ποθητή Χαντζαρούλα, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, για την έρευνά της αναφορικά με τις μαρτυρίες Ελλήνων Εβραιόπουλων που επέζησαν από το Ολοκαύτωμα, με αφορμή την πρόσφατη έκδοση του βιβλίου της Τα παιδιά θυμούνται το Ολοκαύτωμα. Μαρτυρία, ιστοριογραφία, μνήμη (Πλέθρον, 2023). Η ιστορικός αναφέρεται στις διαφορετικές διαδρομές αυτών των παιδιών στην Κατοχή και τους τρόπους με τους οποίους κατάφεραν να γλυτώσουν από τη ναζιστική βία.

Με βάση τις μαρτυρίες τους ανασυνθέτει το μεταπολεμικό σκηνικό μέσα στο οποίο τα παιδιά αυτά ξανάστησαν τη ζωή τους, τις δυσκολίες που συνάντησαν αλλά και την αναμέτρησή τους με το βαρύ διαγενεακό τραύμα της εμπειρίας του Ολοκαυτώματος.

4/2/2024 - Μνήμη και ιστορία. Μαρτυρίες παιδιών για το Ολοκαύτωμα

Συζητούν ο Σταύρος Παναγιωτίδης και ο Χρήστος Τριανταφύλλου

Ο Χρήστος Τριανταφύλλου συζητά για με τον ιστορικό Σταύρο Παναγιωτίδη, με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του Μύθοι, παρεξηγήσεις και άβολες αλήθειες της ελληνικής ιστορίας (Εκδόσεις Κέδρος 2023). Πώς γράφει κανείς ένα βιβλίο ποπ ιστορίας, συνδυάζοντας την ερμηνευτική ακρίβεια με την απεύθυνση στο ευρύτερο δυνατό κοινό; Σε τι διαφέρει ένας ιστορικός μύθος από μια παρεξήγηση και από μια άβολη αλήθεια; Τι ρόλο έχουν οι ιστορικοί μύθοι στην ελληνική εθνική συνείδηση και τι κερδίζει τελικά κανείς προσπαθώντας να τους ανατρέψει; Είναι όλες οι λανθασμένες ιστορικές αντιλήψεις ίδιας βαρύτητας, και γιατί κάποιες είναι πιο ισχυρά εμπεδωμένες από άλλες; Παρόλο που η επικρατούσα μορφή της ποπ ιστορίας είναι πλέον η ψηφιακή, η σημασία του εντύπου παραμένει ιδιαίτερη για την απάντηση σε τέτοιες ερωτήσεις, καθώς και για την εμπέδωση μιας κουλτούρας εμβάθυνσης στο ιστορικό παρελθόν.

11/2/2024 - Γράφοντας ποπ ιστορία στον 21ο αιώνα

Συζητούν ο Πέτρος Ιωαννίδης, ο Ηλίας Τσαουσάκης και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης

Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με τους πολιτικούς επιστήμονες Πέτρο Ιωαννίδη και Ηλία Τσαουσάκη για τις εκλογικές αναμετρήσεις από την πτώση της χούντας έως σήμερα, με αφορμή την πρόσφατη έκδοση του συλλογικού τόμου Μισός αιώνας εκλογές: Συζητώντας για τις αναμετρήσεις της Μεταπολίτευσης (Πόλις, 2023). Το δίλλημα για αποκατάσταση ή μετάβαση στη δημοκρατία, η δημιουργία ενός ισχυρού δικομματισμού, ο εκλογικός σεισμός του 2012, οι πολιτικές ταυτότητες, ο ρόλος της ευρωπαϊκής προοπτικής, η Αριστερά και οι εξελίξεις στο εσωτερικό αποτελούν ορισμένα μόνο από τα ερωτήματα που τίθενται σε αυτή την ανασκόπηση, στην πραγματικότητα, της πολιτικής ιστορίας της χώρας στον μισό αιώνα ζωής της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας.

3/3/2024 - 50 χρόνια Μεταπολίτευση, 50 χρόνια εκλογές

Συζητούν η Πόπη Πολέμη και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης

20 χρόνια μετά τον θάνατο του Φίλιππου Ηλιού, ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με την ιστορικό Πόπη Πολέμη για τον ιδρυτή των ΑΣΚΙ και τον σπουδαίο ιστορικό. Οι δυο συνομιλητές αναφέρονται στην προσωπική διαδρομή και τη διανοητική συγκρότηση του Φίλιππου Ηλιού, ενώ στέκονται ιδιαίτερα στη συμβολή του στην ελληνική ιστοριογραφία, αλλά και στη διαρκή σχέση του με την Αριστερά. Κεντρικός άξονας της συζήτησής τους είναι το δίπολο ιστορικός-πολίτης, ένα δίπολο που καθόρισε το βίο του και αποτυπώθηκε στις δημόσιες παρεμβάσεις του, στο ιστοριογραφικό του έργο, αλλά και σε μια σειρά από κρίσιμες πρωτοβουλίες συγκρότησης θεσμών, με κορυφαία την ίδρυση των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας.

10/3/2024 - Φίλιππος Ηλιού: ο ιστορικός, ο πολίτης

Συζητούν ο Βαγγέλης Τζούκας και ο Χρήστος Τριανταφύλλου

Σε τι διαφέρουν οι σύγχρονοι αρνητές του κορωνοϊού από τους «ουφολόγους» του Ψυχρού Πολέμου; Ο Χρήστος Τριανταφύλλου συζητά με τον Βαγγέλη Τζούκα, κοινωνιολόγο και διδάσκοντα στο ΕΑΠ, με αφορμή το πιο πρόσφατο βιβλίο του, «Ζουν ανάμεσά μας. Αλλόκοτες θεωρίες και ανορθολογισμός στον σύγχρονο κόσμο» (Εκδόσεις Επίκεντρο, 2023). Οι κάθε είδους αλλόκοτες κοσμοθεωρίες έχουν μακρά ιστορική πορεία, αποτελώντας συχνά υβρίδια ανάμεσα σε διαφορετικά στοιχεία και αποκτώντας διαφορετικές μορφές ανά εποχή. Η κούφια Γη και άλλες μυθικές γεωγραφίες, οι «στενές επαφές τρίτου τύπου» με εξωγήινα όντα, η πίστη σε πανίσχυρες σκιώδεις οργανώσεις, ο πνευματισμός και η «Νέα Τάξη Πραγμάτων» αναλύονται πια όχι μόνο ως αφελείς πεποιθήσεις, αλλά κυρίως ως προσπάθειες πλαισίωσης και αναζήτησης νοήματος σε έναν χαοτικό κόσμο, στο μεταίχμιο μυθοπλασίας και πραγματικότητας. Οι πρακτικές, ενίοτε ολέθριες, συνέπειες των πεποιθήσεων αυτών αποτελούν μια μόνο όψη ενός σύνθετου φαινομένου που συνδέεται με ευρύτερες ιστορικές, κοινωνικές και πολιτισμικές εξελίξεις, καθώς και με τα περίπλοκα μονοπάτια αναζήτησης της κάθε είδους κρυφής «αλήθειας».

17/3/2024 - «Η αλήθεια βρίσκεται εκεί έξω»: Αλλόκοτες θεωρίες και συνωμοσιολογικές αφηγήσεις

Συζητούν η Άννα Αθανασούλη, ο Βαγγέλης Σαράφης και ο Χρήστος Τριανταφύλλου

Πώς μπορούμε να προσεγγίσουμε την Επανάσταση του 1821 με νέες πηγές ή με νέες οπτικές μετά από 200 χρόνια; Ο Χρήστος Τριανταφύλλου συζητά με την Άννα Αθανασούλη, υποψήφια διδακτόρισσα στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και με τον Βαγγέλη Σαράφη, εντεταλμένο διδάσκοντα στο ΕΚΠΑ και μεταδιδακτορικό ερευνητή στο ΕΙΕ, για τον πρώτο τόμο της νέα εκδοτικής σειράς της Εταιρείας Μελέτης Νέου Ελληνισμού «Μικρές Μελέτες», ονόματι «Εννέα επεισόδια από την Επανάσταση του 1821», που επιμελήθηκαν μαζί με τη Βάλλια Ράπτη. Υπερβαίνοντας, στο μέτρο του εφικτού, τις πυκνές στρωματώσεις νοήματος που έχουν επικαθίσει πάνω στο γεγονός, η έρευνα για το 1821 έχει να προσφέρει μια σειρά από προσεγγίσεις σε θέματα που είχαν έως τώρα εν πολλοίς παραμεληθεί, όπως η συγκρότηση του επαναστατικού κράτους, τα οικονομικά, η καθημερινότητα, η εισαγωγή νέων τρόπων κατανόησης του κόσμου, και η ματιά των «Άλλων», ιδίως Οθωμανών και Ευρωπαίων, πάνω στο ιδρυτικό γεγονός του ελληνικού κράτους.

24/3/2024 - Από το μερικό στο γενικό: Ερευνώντας την Επανάσταση του 1821 διακόσια χρόνια αργότερα

Συζητούν ο Κώστας Γαγανάκης και ο Γιώργος Νούσης

Ο Γιώργος Νούσης συζητά με τον ιστορικό Κώστα Γαγανάκη για τις ιδέες, την ιστοριογραφία και το ιστορικό αποτύπωμα ενός γεγονότος που μετέβαλε ριζικά τον ρου της ιστορίας. Πρόκειται για τη γαλλική επανάσταση, η οποία πέραν των κατακλυσμιαίων αλλαγών που επέφερε στο εσωτερικό της Γαλλίας, καθόρισε εν πολλοίς τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε, αντιλαμβανόμαστε και μιλάμε για το παρελθόν, τροφοδοτώντας μας με ένα νέο λεξιλόγιο και με νέες έννοιες.

Ήταν η γαλλική επανάσταση μία εμφύλια σύγκρουση; Πώς μετασχηματίζονται μέσα στον ιστορικό χρόνο οι εκάστοτε κοινωνικές και πολιτικές ομάδες και πόσο ρευστά είναι τα όρια μεταξύ των Τάξεων οι οποίες συνθέτουν αυτό το σκηνικό της εμφύλιας σύγκρουσης σύμφωνα με το αφήγημα της Jourdan; Πώς μπορούμε να ιστορικοποιήσουμε τις έννοιες του Τρόμου και της Τρομοκρατίας και ποια πορεία ακολούθησαν μέχρι να βρουν το κεφαλαίο τους αρχικό γράμμα; Γιατί μας αφορά ακόμη, ένα τόσο μακρινό παρελθόν σήμερα; Πού μπορούμε να δούμε τα ίχνη αυτού του παρελθόντος στη σημερινή Γαλλία με όρους δημόσιας μνήμης και πώς διαχειρίστηκε το γαλλικό κράτος την παρακαταθήκη αυτού του επαναστατικού παρελθόντος; Πώς συνδέονται τα παραπάνω ερωτήματα με την ποπ κουλτούρα και τις αποτυπώσεις της γαλλικής επανάστασης στον κινηματογράφο και την τηλεόραση, ως εναλλακτικοί τρόποι παραγωγής νοημάτων για το παρελθόν;

Με αφορμή την έκδοση του βιβλίου της AnnieJourdan«Νέα Ιστορία της Γαλλικής Επανάστασης», το οποίο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις σε μετάφραση του Κώστα Γαγανάκη, συζητώνται οι νέες ιστοριογραφικές προσεγγίσεις και τα νέα ερμηνευτικά σχήματα μέσα από τα οποία μπορούμε να «διαβάσουμε» αυτό το κοσμοϊστορικό γεγονός.

31/3/2024 - Νέες ιστοριογραφικές προσεγγίσεις της γαλλικής επανάστασης

Συζητούν ο Παναγιώτης Γεωργακάκης και ο Θανάσης Γάλλος

Ο ιστορικός Θανάσης Γάλλος συζητά με τον Παναγιώτη Γεωργακάκη, διδάκτορα του Πανεπιστημίου του St. Andrews, για την ανάδυση της εφημερίδας κατά τον 17ο αιώνα και πώς αυτή επηρέασε τη διάδοση της πληροφορίας σε έναν κόσμο που άλλαζε άρδην. Πώς μεταφερόταν η πληροφορία πριν τη γέννηση της εφημερίδας; Πώς εξελίχθηκε ως μέσο κατά τον 17ο και 18ο αιώνα; Τι ρόλο έπαιξε η λογοκρισία στην κυκλοφορία της αυθεντικής είδησης και πώς επηρέασε η διαφορετική προσέγγιση ελέγχου του Τύπου από το κάθε κράτος; Τι τομές επέφερε η Γαλλική Επανάσταση στην κυκλοφορία του Τύπου διεθνώς; Πως εξελίχθηκε ο Tύπος μετά το 1815 και την Παλινόρθωση στη διάρκεια του 19ου αιώνα;

7/4/2024 - Η γέννηση της εφημερίδας στην Ευρώπη και η εξέλιξή της (17ος-19ος αιώνας)

Συζητούν η Ζέτα Παπανδρέου και η Αναστασία Χαρτοματσίδη

Η Αναστασία Χαρτοματσίδη συζητά με τη Ζέτα Παπανδρέου, διδάκτορα Ιστορίας και Διδακτικής της Ιστορίας και μεταδιδακτορική ερευνήτρια του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, με αφορμή το πρόσφατο βιβλίο της «Χώρος και Τραυματική Μνήμη, Ο προσφυγικός οικισμός των Τουρκοκρητικών της Ρόδου» (Εκδόσεις Κουκκίδα, 2023). Στους άξονες του χώρου και της μνήμης προσεγγίζεται το βίωμα των ελληνόφωνων μουσουλμάνων, κατοίκων του οικισμού Κρητικά της Ρόδου, από την άφιξη τους στο νησί στα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι και σήμερα. Τι αποτύπωμα άφησε στον οικισμό η οθωμανική κυριαρχία και μετέπειτα η ιταλική; Πώς επηρέασε τους κατοίκους των Κρητικών η ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στο ελληνικό κράτος το 1947 και τι άλλαξε στον οικισμό; Και πώς αποτυπώνονται αυτές οι εμπειρίες στο σήμερα, σε ένα νησί με έντονη τουριστική δραστηριότητα;

14/4/2024 - Χώρος και Τραυματική Μνήμη, Ο προσφυγικός οικισμός των Τουρκοκρητικών της Ρόδου

Συζητούν η Άννα Καρακατσούλη και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης

57 χρόνια μετά την επιβολή του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου, ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με την Άννα Καρακατσούλη, καθηγήτρια Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, για την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ελλάδα και τη σχέση της με τον εκδοτικό χώρο, με αφορμή την πρόσφατη έκδοση του βιβλίου της "«Το ξίφος του πνεύματος». Βιβλίο, πολιτισμική ηγεμονία και άκρα δεξιά στην Ελλάδα μετά το 1974" (Gutenberg, 2024). Εκκινώντας από μια ανασκόπηση στην ιστορία των εκδοτικών οίκων που συνδέθηκαν με την Ακροδεξιά στη Μεταπολίτευση, οι δυο ιστορικοί συζητούν για το περιεχόμενο των εκδόσεων, τα πρότυπά τους, την εξέλιξή τους μέσα στο χρόνο, τα δίκτυα διακίνησης, τη διάχυση των ιδεών τους και τη συμβολή τους στην άνοδο του συγκεκριμένου πολιτικού χώρου τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα.

105.5 STO KOKKINO

21/4/2024 - Άκρα δεξιά και εκδόσεις στη Μεταπολίτευση

Συζητούν ο Νίκος Τσιβίκης και ο Κωστής Καρπόζηλος 

Βυζάντιο: μια χιλιετής Αυτοκρατορία που το τέλος της οριοθετείται από την πτώση της Κωνσταντινούπολης στις 29 Μαΐου του 1453. Με αφετηρία την επέτειο αυτή ο Κωστής Καρπόζηλος συνομιλεί με τον  Νίκο Τσιβίκη για την κοινωνική ιστορία του Βυζαντίου, τις προσλήψεις του μέσα στο χρόνο, τον τρόπο που τα βυζαντινά μνημεία συνομιλούν με τις σημερινές πόλεις και τα ευρήματα της βυζαντινής αρχαιολογίας. Πώς ένα βυζαντινό κανάτι βρέθηκε στα χέρια ενός Άραβα στρατιώτη και τι διάλεξε αυτός να χαράξει σε αυτό;

27/5/2018 - Βυζάντιο: ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν

Μια εκπομπή για το παρελθόν σε συνεργασία με τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας

Ιστορική επιμέλεια - παρουσίαση: Μάνος Αυγερίδης, Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Γιώργος Νούσης, Χρήστος Τριανταφύλλου, Αναστασία Χαρτοματσίδη

Μουσική επιμέλεια: Νίκος Θεοδωρόπουλος, Θανάσης Μήνας, Ηρώ Κουμεντάκου, Γιάννης Παπακονδύλης

Οργάνωση παραγωγής: Ιωάννα Βόγλη

Παραγωγή: ΑΣΚΙ / 105,5 Στο Κόκκινο

27/5/2018 - Βυζάντιο: ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν

Ιστορία στο Κόκκινο