ถ้าเราจะภาวนาอย่าหลงโลก โลกมันเหมือนน้ำ 
อย่างเหมือนมีท่อนไม้สักท่อนหนึ่งเป็นท่อนไม้เปียกน้ำ 
เอามาจุดไฟไม่ติดหรอก 
ถ้าเราเป็นนักปฏิบัติแต่ทำตัวเป็นท่อนไม้แช่น้ำ 
ก็ไม่มีประโยชน์อะไรเท่าไร เหนื่อยเปล่า 
บางคนก็เป็นท่อนไม้สดๆ อยู่ในน้ำด้วย 
ท่อนไม้สดๆ ก็เหมือนคนทั่วๆ ไป 
จิตไม่คุ้นชินกับธรรมะเลย คุ้นชินแต่หลงโลก 
แล้วก็ยังปล่อยตัวปล่อยใจให้หลงโลกเข้าไปอีก 
มันก็หลงโลกมากขึ้นๆ บางคนเห็นว่าชีวิตนี้ไม่แน่นอน 
ก็พยายามจะมาปฏิบัติธรรม 
พิจารณาตัวเองเราก็ยังเหมือนต้นไม้สดๆ อยู่ 
ถ้าเรายังแช่น้ำอีก 
โอกาสที่จะเอาต้นไม้นี้มาจุดไฟให้เกิดประโยชน์ได้ก็ไม่มี 
ก็พยายามปลีกตัวเป็นไม้สดอยู่บนบก 
ไม่ยอมไปแช่น้ำ พวกนี้ก็ดีขึ้นมาอีกระดับหนึ่ง 

ทีนี้บางคนก็เห็นตราบใดที่จิตเรายังชุ่มด้วยกาม 
เรายังหาความสุขความสงบที่แท้จริงไม่ได้ 
ก็มาลงมือภาวนาทำสมาธิทำวิปัสสนาไป 
ฝึกไปช่วงหนึ่งใจจะเริ่มแห้ง 
พวกเปียกคือใจมันเปียกด้วยกาม 
ยังติดในรูป เสียง กลิ่น รส สัมผัสอยู่ ยังติดโลกอยู่ 
ส่วนคนที่ภาวนาใจจะแห้งๆๆ 
แล้วยิ่งถ้าภาวนาแบบเจริญสติเจริญปัญญาไปมากๆ 
จิตไม่ได้ทรงฌานมันจะยิ่งแห้งมาก 
ภาวนาแล้วแห้งผากเป็นสุขวิปัสสกะ กิเลสก็เหือดแห้ง 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
1 มกราคม 2568

2568

อย่าเป็นท่อนไม้แช่น้ำ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 1 ม.ค. 2568

นั่งสมาธิได้ครั้งละหลายๆ ชั่วโมง 
แต่ไม่มีสติรู้กายรู้ใจของตัวเอง 
นั่งแล้วเคลิ้มๆ ก็นั่งทรมานตัวเองเปล่าๆ 
ไม่มีประโยชน์อะไร 
หรือเดินจงกรมหามรุ่งหามค่ำ 
แต่ไม่มีสติรู้กายรู้ใจ ก็เดินเหนื่อยเปล่า
เพราะฉะนั้นตรงอัตตกิลมถานุโยค 
ทรมานตัวเอง ไม่ได้นับที่เวลาหรอก 
แต่นับที่มีสติในการปฏิบัติหรือเปล่า 
ถ้าขาดสติในการปฏิบัติ 
แล้วก็ไปนั่งกำหนดลมหายใจ 
ดูท้อง ดูมือ ดูเท้า ดูลม 5 นาที 
มันก็คือทรมานตัวเอง 5 นาที 
แต่ถ้าเรามีสติอยู่ เห็นร่างกายหายใจ 
เห็นร่างกายยืน เดิน นั่ง นอน 
เห็นร่างกายเคลื่อนไหว ร่างกายหยุดนิ่ง 
ใจเป็นแค่คนรู้คนดูอยู่ทั้งวัน 
ก็ไม่จัดว่าเป็นการทรมานตัวเอง 
แต่เป็นการปฏิบัติ

เพราะฉะนั้นตัวที่จะชี้ขาดว่า
ที่เราทำอยู่นี้เป็นการปฏิบัติธรรมจริงหรือเปล่า 
อยู่ที่เรามีสติจริงหรือเปล่า 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
8 กุมภาพันธ์ 2568

การปฏิบัติธรรมไม่ใช่การทรมานตัวเอง :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 8 ก.พ. 2568

ขั้นแรกฝึกให้จิตใจอยู่กับตัวเองก่อน 
หายใจออกรู้สึกตัว หายใจเข้ารู้สึกตัว 
ถ้าต้องการให้จิตพักผ่อนก็สงบลงไปอยู่ที่ลมหายใจ 
หรือที่อารมณ์กรรมฐาน 
ถ้าพักผ่อนพอแล้วก็จะอัปเกรดขึ้นมา 
จิตเราเคลื่อนไหวไปมา เรามีสติรู้ 

จิตหลงไปคิดก็รู้ หลงไปดู หลงไปฟัง หลงไปดม 
หลงไปรู้สัมผัสทางกายอะไรก็รู้ รู้ทันจิตไป 
หรือจิตไหลไปเพ่งอารมณ์กรรมฐานก็รู้ 
ตรงนี้ตรงที่เรารู้ทันจิตที่ไหลไปไหลมา 
จิตที่ไหลไปไหลมา เป็นจิตที่มีโมหะ 
มีความฟุ้งซ่านเรียกว่าอุทธัจจะ 
แล้วทันทีที่เราเห็นจิตไหลไปไหลมา 
จิตที่ไหลไปไหลมามันดับอัตโนมัติ 
มันจะเกิดจิตตั้งมั่นอัตโนมัติขึ้นมา 
พอจิตมันตั้งมั่นขึ้นมาแล้ว 
คราวนี้มันเดินปัญญาได้จริงแล้ว 

พอจิตเราตั้งมั่น เวลาสติรู้ร่างกายนี้ 
เราจะรู้เลยว่าร่างกายมันของถูกรู้ถูกดู ร่างกายไม่ใช่เรา 
สติระลึกรู้เวทนา เวทนาถูกรู้ถูกดู ไม่ใช่เรา 
สติรู้สังขาร ความปรุงดีชั่วทั้งหลาย 
ก็เห็นความปรุงแต่งทั้งหลาย 
โลภ โกรธ หลงอะไร ไม่ใช่เรา 
เป็นสภาวะอันหนึ่งเท่านั้นเอง 
แล้วต่อมาก็เรียน มันก็จะประณีตขึ้นเรื่อยๆ 
เข้ามาถึงจิตถึงใจตัวเอง 
เห็นจิตเกิดทางตาแล้วก็ดับ 
เกิดทางหูแล้วก็ดับ เกิดทางใจแล้วก็ดับ 
จิตรู้เกิดแล้วก็ดับ จิตคิดเกิดแล้วก็ดับ 
จิตเพ่งเกิดแล้วก็ดับ 
จิตทุกชนิดเกิดแล้วดับหมดเลย

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
22 กุมภาพันธ์ 2568

อัปเกรดสมาธิ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 22 ก.พ. 2568

ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจก็กระทบอารมณ์ไปตามธรรมดา 
แต่กระทบแล้วเกิดความรู้สึกที่เปลี่ยนแปลง ให้มีสติรู้ 
หัวใจหรือเคล็ดลับของการเจริญสติในชีวิตประจำวันอยู่ตรงนี้ 
อยู่ตรงที่อ่านใจตัวเองไป 
ไม่ได้อยู่ตรงที่บังคับตัวเอง 
ไม่ให้ดูรูป ไม่ให้ฟังเสียง 
ไม่ให้ได้กลิ่น ไม่ให้ได้รส 
ไม่ต้องหนี กระทบอารมณ์ไปตามธรรมชาติ 
แต่กระทบแล้วใจเรามีความเปลี่ยนแปลง 
เกิดสุขให้รู้เกิดทุกข์ให้รู้ เกิดกุศลอกุศลให้รู้ไป 
ไม่นานปัญญาจะเกิด 
ทุกสิ่งทุกอย่างในชีวิตเรา เกิดแล้วดับทั้งสิ้น 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
10 มีนาคม 2568

หัวใจของการเจริญสติในชีวิตประจำวัน :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 10 มี.ค. 2568

เราจะต้องรู้สึกตัว 
ก็คือการที่มีจิตใจอยู่กับเนื้อกับตัว 
ก็คือมีสติอยู่เรื่อยๆ 
พยายามมีสติอยู่กับกายอยู่กับใจของตัวเองไป 
พอรู้สึกตัวเป็น อ่านใจตัวเองเรื่อยๆ
ศีลก็จะเกิดขึ้นง่ายๆ สมาธิก็เกิดง่าย 

เพราะฉะนั้นเราพยายามรู้สึกตัว 
ฝึกให้มากแล้วศีลของเราจะอัตโนมัติ 
สมาธิของเราจะอัตโนมัติขึ้นมา 
พอเรามีสมาธิอัตโนมัติก็คือจิตใจเราตั้งมั่นแล้ว 
แล้วก็เป็นกลางกับทุกสิ่งทุกอย่าง 
จิตจะถอนตัวจากการเป็นผู้แสดงมาเป็นผู้เห็นผู้ดู 
พอจิตเราตั้งมั่นระลึกลงไปในร่างกาย 
ร่างกายไม่ใช่เราแล้ว 
ดูลงไปทีละอันทีละอันเลย 
สุขทุกข์ไม่ใช่เรา ดีชั่วไม่ใช่เรา 
สุดท้ายเราจะเห็นว่ากระทั่งจิตก็ไม่ใช่เรา 
มีสติรู้เนื้อรู้ตัวอยู่ก็เห็นขันธ์ 5 ทำงาน  

สุดท้ายเราก็เห็นความจริง 
เราก็จะได้ศีล ได้สมาธิ ได้ปัญญา 
ปัญญาเราก็เห็นไตรลักษณ์ 
เสร็จแล้วมันจะเกิดวิมุตติ 
เมื่อศีล สมาธิ ปัญญาสมบูรณ์เต็มที่มรรคผลจะเกิดเอง 
ไม่มีใครทำจิตให้บรรลุมรรคผลได้ 
จิตบรรลุมรรคผลเองเมื่อศีล สมาธิ ปัญญาบริบูรณ์ 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
20 เมษายน 2568

ภาพรวมของการปฏิบัติ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 20 เม.ย. 2568

ได้พี่ชายเพื่อน

ครูฝึกซ้อมรัก

รุ่นน้องในเครื่องแบบ

จุดเปลี่ยนของผม [3/5]

จุดเปลี่ยนของผม [1/5]

ความรักเกษตรกร

มีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง

อย่าเป็นท่อนไม้แช่น้ำ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 1 ม.ค. 2568

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช

Related tracks