ถ้าเราปฏิบัติถูกทาง อยู่ในทางสายกลาง 
แล้วเราก็ไม่ไปมีอุปสรรคกลางทาง 
วันหนึ่งเราก็ต้องถึงพระนิพพานแน่นอน 
ธรรมชาติมันเป็นอย่างนั้น 
ฉะนั้นสิ่งที่ขวางเราไม่ให้ไปพระนิพพาน ไม่ใช่ใครอื่น 
คือใจที่อ่อนแอของเราเอง 
ถ้าเราไม่รู้ทาง เราไปไม่ได้ 
ถ้ารู้ทางแล้วอ่อนแอก็ไม่ยอมไป ใช้ไม่ได้

หลวงปู่ดูลย์สอนให้หลวงพ่อรู้จักเดินทางสายกลาง 
ไม่เผลอลืมจิตใจของตนเอง 
ไม่ไปเพ่งจ้องบังคับจิตใจของตัวเอง 
ไม่สุดโต่ง 2 ข้าง 
ถัดจากนั้นหลวงพ่อดูทุกวัน ไม่เคยเลิกเลย 
การภาวนาไม่หยุดเลย อยู่ตรงไหนก็ปฏิบัติได้ 
ถึงเวลาสมควรทำสมถะก็ทำ 
ถึงเวลาที่จิตมีกำลังพอจะเดินปัญญา ก็เดินปัญญา 
ไม่เกยตื้น สำรวจตัวเองอยู่เสมอ

เพราะฉะนั้นเราก็สำรวจตัวเอง เดินให้ถูกทางก่อน 
หลวงพ่อพูดง่ายๆ ทางสายกลาง ไม่เผลอ ไม่เพ่ง 2 ตัวนี้ 
เผลออยู่ก็คือกามสุขัลลิกานุโยค 
เพ่งอยู่คืออัตตกิลมถานุโยค 
ไม่เผลอ ไม่เพ่ง คือภาวะแห่งการรู้ 
รู้กายอย่างที่กายเป็น รู้จิตอย่างที่จิตเป็น 
นี่เราเดินอยู่ในทางสายกลางแล้ว 
แล้วอย่าไปติดไปค้างอะไรอยู่กลางทาง 
ตั้งอกตั้งใจปฏิบัติไป ถึงวันหนึ่งเราก็จะถึงพระนิพพาน 


หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วันสวนสันติธรรม
3 มิถุนายน 2566 (ช่วงบ่าย)

วันวิสาขบูชา

เดินให้ถูกทาง :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 3 มิถุนายน 2566 (ช่วงบ่าย)

เราตั้งอกตั้งใจฝึกตัวเอง 
ถือศีล 5 ทุกวันทำในรูปแบบ 
ทำกรรมฐานสักอย่างหนึ่ง แล้วก็คอยรู้ทันจิตตนเอง 
อย่าเพ่ง อย่าจ้อง แค่รู้ทันจิต 
จิตหนีไปคิด รู้ จิตถลำไปเพ่ง รู้ 
เวลาที่เหลือเจริญสติในชีวิตประจำวัน 
เจริญสติในชีวิตประจำวันก็คือ 
มีตาก็ดู มีหูก็ฟัง มีจมูกก็ดมกลิ่น มีลิ้นก็รู้รส 
มีกายก็รู้สัมผัส มีใจก็คิดนึกได้ ไม่ใช่ห้ามคิด 
แต่เมื่อกระทบอารมณ์ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ แล้ว 
จิตใจเรามีความเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้น 
เกิดสุขให้รู้ เกิดทุกข์ให้รู้ เกิดกุศลให้รู้ เกิดอกุศลให้รู้ 
หรือจิตไปทำงานทางตาให้รู้ ไปทำงานทางหู 
ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ ให้รู้ 
รู้เท่าที่รู้ได้ ไม่ต้องรู้เยอะอย่างที่หลวงพ่อบอก เอาเท่าที่เรารู้ได้

นี่ล่ะงาน 3 ตัว ถือศีล 5 ทำในรูปแบบ แล้วคอยสังเกตจิตตนเอง 
งานที่ 3 คือเจริญสติในชีวิตประจำวัน 
ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ กระทบอารมณ์ 
แล้วมีความเปลี่ยนแปลงใดๆ เกิดขึ้นที่จิตให้รู้ทัน 
ถ้าทำ 3 ประการนี้ได้ มรรคผลนิพพานไม่อยู่ไกลเราหรอก 
ไม่ได้อยู่ไกลแล้ว ไม่เกินเอื้อม 
ขอให้ทำให้ต่อเนื่อง อดทน 
ฟังธรรมะพอเข้าใจ พอรู้หลักแล้ว 
สิ่งสำคัญมากคืออดทน

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
12 สิงหาคม 2566

วันแม่แห่งชาติ

ธรรมะภาคปฏิบัติ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 12 ส.ค. 2566

[คลิปสั้น] เราจะรักษาจิตได้อย่างไร หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 7 ม.ค. 66 (660107)

เมื่อไรเห็นทุกข์จะวางทุกข์ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 2 ก.ย. 2566 

ค่อยภาวนา ทำไปเรื่อยๆ เห็น 
เมื่อไรเห็นทุกข์มันก็จะวางทุกข์ 
ถ้าเห็นว่ากามนำความทุกข์มาให้ มันก็วางกาม 
เห็นกายคือตัวทุกข์ มันก็วางกาย 
วางกามมันก็วางกายนั่นล่ะ 
แล้วสุดท้ายมันก็เข้ามาที่จิต 
วางจิตได้มันก็ที่สุดของการปฏิบัติ มันก็อยู่ตรงนั้นล่ะ 
แต่วางจิตได้ก็คือเห็นจิตนั้นคือตัวทุกข์ 
ฉะนั้นไม่เห็นทุกข์ไม่เห็นธรรมหรอก

การเห็นทุกข์เห็นโทษแล้วปล่อยวางได้ ไม่เฉพาะกามหรอก 
ไม่ว่าอะไรก็ตามเถอะ ถ้าเราเห็นทุกข์เห็นโทษ 
ของการที่เราเข้าไปยึดไปถือสิ่งนั้นแล้ว มันถึงจะวาง 
เพราะฉะนั้นถ้าเห็นทุกข์ พอรู้ทุกข์แจ่มแจ้ง 
ความอยากได้ อยากมี อยากเป็น 
ในสิ่งนั้นสิ่งนี้ ที่เราเห็นทุกข์แล้ว ไม่เกิดขึ้น 
อย่างเราเห็นว่ากายเป็นทุกข์อย่างแท้จริง 
ความอยากให้กายเป็นสุข ไม่เกิดขึ้น 
ความอยากให้กายไม่ทุกข์ ไม่เกิดขึ้น มันรู้ว่าไร้เดียงสา 
อยากให้กายมีความสุข มันมีไปได้อย่างไร เพราะมันคือตัวทุกข์ 
ดูไปเรื่อย อยากให้กายไม่ทุกข์ อันนี้ก็ไร้เดียงสา 
อยากให้กายสุขก็ไร้เดียงสา 
อยากให้กายไม่ทุกข์ก็ไร้เดียงสา เพราะจริงๆ มันคือตัวทุกข์ 
เห็นไหมว่า ถ้าเราเห็นตัวทุกข์ทีเดียว 
มันตอบโจทย์หมดแล้ว 
รู้ทุกข์เมื่อไร ก็ละสมุทัยเมื่อนั้น

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
2 กันยายน  2566

CD 100

เมื่อไรเห็นทุกข์จะวางทุกข์ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 2 ก.ย. 2566

ธาตุดินไม่มีกิเลส 
เอาของสกปรกไปเทใส่ดิน ดินก็ไม่ว่าอะไร 
เอาน้ำหอมไปพรมใส่ดิน ดินก็ไม่ชื่นชมอะไร 
ร่างกายนี้ก็เหมือนกัน 
เอาน้ำหอมไปใส่มัน มันก็ไม่ได้ชื่นชมอะไร 
คนที่ชื่นชมคือจิต 
เพราะฉะนั้นถ้าเรามองเห็นร่างกายเป็นเพียงธาตุดิน 
ไม่มีกิเลสในธาตุดิน ไม่มีความยินดียินร้าย ในธาตุดิน 
ในธาตุน้ำ ธาตุลม ธาตุไฟก็เหมือนกัน 
ธาตุแต่ละธาตุนั้นไม่ได้มีกิเลส 
ไม่มีกิเลส แล้วก็ไม่มีเจ้าของด้วย 
ไม่ใช่ของเรา มันเป็นสมบัติของโลก 
ธาตุอีกตัวหนึ่ง ธาตุตัวที่ห้าคือ space อากาศธาตุ ช่องว่าง 
พวกเราดูไม่ค่อยได้หรอก 
ถ้าทรงสมาธิอยู่ ถึงจะพอดูได้ 
ธาตุ 4 ตั้งอยู่อย่างนี้ได้ เพราะมันจุอยู่ในช่องว่าง
ช่องว่างเอง ไม่ใช่คน ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่เรา ไม่ใช่เขา เหมือนกัน 
ไม่มีกุศล อกุศลในช่องว่างนี้ เหมือนกัน 
เพราะฉะนั้นดิน น้ำ ไฟ ลม ในช่องว่าง ไม่มีกุศล อกุศล 
เป็นของธรรมชาติ ธรรมดา ไม่มีเจ้าเข้าเจ้าของ 

ธาตุไม่ได้มีแค่ดิน น้ำ ไฟ ลม และอากาศธาตุ 
ยังมีวิญญาณธาตุอีกตัวหนึ่ง 
วิญญาณธาตุของสัตว์ทั้งหลาย 
ไม่ได้สะอาดเหมือนดิน น้ำ ไฟ ลม 
แต่มันปนเปื้อนด้วยความปรุงแต่ง 
โดยเฉพาะอย่างยิ่ง มันปนเปื้อนด้วยกิเลส 
ฉะนั้นเราก็จะค่อยภาวนา 
เพื่อซักฟอกจนกระทั่งธาตุวิญญาณธาตุนี้ 
เข้าถึงความบริสุทธิ์หลุดพ้น
หลุดพ้นจากความยึดมั่น ถือมั่นในสังขารทั้งปวง 
หลุดพ้นจากความยึดมั่นถือมั่นในสังขารทั้งปวง 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
10 กันยายน 2566

ธาตุ 6 :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 10 ก.ย. 2566

เวลาเราภาวนาแล้วจิตเราไม่สงบ 
เราพยายามจะให้สงบ 
ทำอย่างนั้น ทำอย่างนี้ มันยิ่งฟุ้งซ่าน 
ตรงที่อยากทำแล้วก็ดิ้นรนทำ จะทำให้ฟุ้งซ่านมากขึ้น 
แต่ถ้าเราตัดที่ต้นตอของมัน เรารู้ 
จิตฟุ้งซ่านเราไม่ชอบ รู้ว่าไม่ชอบ 
ความไม่ชอบดับ จิตเป็นกลาง 
พอจิตเป็นกลาง ความฟุ้งซ่านทนอยู่ไม่ได้
มันดับขาดสะบั้นทันทีเลย 
พอจิตเป็นกลางได้ มันตั้งมั่นอัตโนมัติอยู่แล้ว 
มันตั้งมั่น มันเป็นกลางขึ้นมา ก็เอื้อให้เกิดปัญญา 
ปัญญาทำหน้าที่ตัดสิ่งที่ไม่ดีออกไป 

อย่างความฟุ้งซ่านอย่างนี้ 
พอความฟุ้งซ่านเกิด สติรู้ทัน 
จิตตั้งมั่น จิตเป็นกลาง จะเกิดปัญญา 
ปัญญาก็ตัดความฟุ้งซ่านขาดสะบั้นออกไป 
จิตก็ตั้งมั่น สงบ เด่นดวงอยู่ 
เพราะฉะนั้นไม่ต้องพยายามทำจิตให้สงบ ไม่ต้องทำจิตให้ตั้งมั่น 
ให้รู้ทันเวลามันไม่สงบ เวลามันไม่ตั้งมั่น 
พอรู้ทันแล้วสังเกตลงไป 
จิตยินดีให้รู้ทัน จิตยินร้ายให้รู้ทัน 
ถ้าเราถอดถอนความยินดียินร้ายเสียได้ 
ความดิ้นรนปรุงแต่งของจิตมันก็หยุด 
จิตมันก็สงบ ตั้งมั่น เด่นดวง เป็นกลาง 
ง่าย ง่ายมาก แต่ถ้าเราไม่รู้วิธี โอ๊ย ยาก 
อย่างจิตเราฟุ้งซ่าน 
ไปนั่งสมาธิไปเดินจงกรม เมื่อไรมันจะสงบ 
เขาฝึกสมาธิก็ฝึกกันเป็นสิบๆ ปี ถึงจะชำนิชำนาญ 
ไม่ทันกิเลสของคนรุ่นนี้ 
ฉะนั้นอาศัยสติรู้ทันลงไป 
จิตฟุ้งซ่าน รู้ทัน 
จิตยินร้ายต่อความฟุ้งซ่าน รู้ทัน 
แล้วจิตจะสงบเอง ตั้งมั่นเอง 
อันนี้คือการใช้ปัญญานำสมาธิ 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
16 กันยายน 2566

วิธีจัดการกับความฟุ้งซ่าน :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 16 ก.ย. 2566

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช วัดสวนสันติธรรม 20 กันยายน 2566

ถ้าเรารู้ความจริงของกายของใจได้ 
ความทุกข์ในใจจะไม่เกิดขึ้น 
อย่างพวกเรามีความทุกข์ในใจเยอะแยะเลย 
อย่างในงานศพ เราพลัดพรากจากคนที่เรารัก 
การพลัดพรากจากคนที่รักเป็นทุกข์ 
แต่ถ้าเราภาวนาจนเราชำนาญ เราได้เห็นความจริง 
ว่าทุกสิ่งทุกอย่างที่ผ่านเข้ามาในชีวิตเราเป็นของชั่วคราว 
เพราะฉะนั้นการที่จะแก่จะเจ็บจะตายอะไร 
เป็นเรื่องปกติเป็นเรื่องธรรมดา 
ธรรมะคือธรรมดา คือเรื่องธรรมดาเองไม่ใช่เรื่องพิสดารอะไร 
เรื่องเห็นผีเห็นนรกเห็นสวรรค์อะไรมันมีก่อนพระพุทธเจ้า
แต่มันไม่ใช่ทางแห่งความพ้นทุกข์ 
มันเป็นทางของคนดีเท่านั้นแหละ 
ใจมันอยากทำบุญทำกุศลกลัวบาปกลัวกรรมเป็นเรื่องดีไม่ใช่ไม่ดี 
แต่ถ้าเราอยากพ้นทุกข์จริงๆ เราต้องเรียนให้สูงกว่านั้น 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
24 ตุลาคม 2566

งานศพโยมพ่อ พระอาจารย์สมชาย (อ๊า) กิตฺติญาโณ

ทุกอย่างเป็นของชั่วคราว :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 24 ต.ค. 2566

ถ้าจิตมันพ้นจริงๆ จิตมันวางขันธ์ได้ 
มันเห็นความจริง 
ขันธ์ทั้งหลาย รูป เวทนา 
สัญญา สังขาร แล้วก็จิต ตกอยู่ใต้ไตรลักษณ์ 
มันวาง จิตมันจะมีอาการชนิดหนึ่งขึ้นมา 
ถัดจากนั้นจิตมันจะพรากจากขันธ์ 
แยกออกจากขันธ์เลย ไม่เข้าไปคลุกในขันธ์อีกแล้ว 
ที่จิตมันไม่เข้าไปคลุกในขันธ์แล้ว เพราะว่ามันสิ้นอาสวะแล้ว 
ถ้ามันยังมีกามาสวะ อาสวะคือกาม 
มันจะมายั่วให้กิเลสไหลออกไป
ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย 
หรือหลงไปอยู่ในโลกความคิด 
เกี่ยวกับกามเรียกกามธรรม 
ความคุ้นเคยกับกาม มันดึงดูดจิตไป 
จิตที่มันพ้นแล้วมันก็ละทิฏฐาสวะ อาสวะคือทิฏฐิ 
จิตไม่เข้าไปยึดไปถือความคิดความเห็นต่างๆ 
ความคิดความเห็นต่างๆ 
ไม่สามารถยั่วให้จิตปรุงแต่งไปตามอำนาจของมันได้ 
อีกตัวหนึ่ง ตัวนี้ดูง่าย ภวาสวะ 
อาสวะคือภพ ภพก็คือความปรุงแต่งของจิต 
ถ้าหากเราภาวนา แล้วจิตยังมีตัณหาอยู่ 
มันจะไปสร้างภพขึ้นมา 
ตัวนี้ดูไม่ยาก ถ้าเราสังเกตให้ดี 
จิตเราจมลงไปในภพ ภพน้อยๆ เกิดทั้งวัน 
ภาวนาไปเรื่อย สังเกตเอา 
จิตเข้าไปติดไปข้อง อยู่ในความปรุงแต่งชนิดใด คอยรู้ไป 
จิตยังติดภพอยู่ ยังไม่จบหรอก 
หรือรู้แจ้งแทงตลอดอวิชชาไหม อวิชชาสวะ

อาสวะ 4 ตัวนี้พระอรหันต์ละได้เด็ดขาด 
กามาสวะ ภวาสวะ ทิฏฐาสวะ 
คือละในเรื่องความคิดความเห็นผิดๆ 
อย่าว่าแต่ความเห็นผิด กระทั่งความเห็นถูกยังไม่ยึดเลย 
แล้วก็อวิชชาสวะ อวิชชาสวะนี้เป็นตัวหัวโจกของอาสวะเลย 
ถ้าล้างตัวนี้ได้อวิชชาก็จะไม่เกิด 
อวิชชาคือความไม่รู้แจ้งแทงตลอดในอริยสัจ 4
 
หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
28 ตุลาคม 2566

CD 101

อาสวะที่พระอรหันต์ละได้เด็ดขาด :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 28 ต.ค. 2566

มีสติรักษาจิตไว้ กิเลสอะไรเกิดกับจิตใจรู้ไว้ 
แล้วเราจะได้ทั้งศีล ได้ทั้งสมาธิ ได้ทั้งปัญญา 
ถ้าศีล สมาธิ ปัญญาของเราสมบูรณ์แล้ว ไม่ต้องห่วง 
อย่างไรวิมุตติคืออริยมรรคอริยผลต้องเกิด 
ถ้าศีล สมาธิ ปัญญาสมบูรณ์แล้ว
อริยมรรคอริยผลก็จะเกิดขึ้น 

ฉะนั้นเรามีสติคุ้มครองรักษาจิตตนเองไปเรื่อยๆ 
คุ้มครองไม่ใช่ไปเฝ้าไม่ให้จิตกระดุกกระดิก 
มีสติคอยรู้เท่าทันจิตตัวเองนั่นล่ะ 
คอยอ่านจิตตัวเองนั่นล่ะ 
แล้วสติจะเป็นผู้รักษาจิตเอง 
เราไม่ต้องรักษาจิต รักษาอย่างไรก็ไม่ได้ 
สติจะทำหน้าที่อารักขา 
อารักขาคือมันทำหน้าที่คุ้มครองจิตใจไม่ให้ตกไปสู่ที่ชั่ว 
เพราะฉะนั้นเรามีสติอ่านจิตอ่านใจตัวเองไปเรื่อย 
จิตก็ได้รับความคุ้มครองได้รับการดูแล 
ไม่ทำผิดศีล ไม่ฟุ้งซ่าน เกิดสมาธิ เกิดความตั้งมั่น 
แล้วการที่เรามีสติ ถ้าจิตเราตั้งมั่น 
แล้วสติระลึกรู้อะไรก็ตาม อันนั้นจะแสดงไตรลักษณ์ได้

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
12 พฤศจิกายน 2566

สติมีหน้าที่รักษาจิต :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 12 พ.ย. 2566

เวลาเราจะภาวนา เราก็นั่งปรุงแต่งไป 
ส่วนใหญ่เกือบทั้งหมด เวลาภาวนาจะอยากปฏิบัติ
ก็จะไปสร้างภพของนักปฏิบัติขึ้นมา 
ภพก็คือความปรุงแต่ง ไปแต่งจิตให้มันนิ่งๆ ทื่อๆ 
หรือบังคับกาย บังคับใจ 
นั่นคือความปรุงแต่งทั้งหมดเลย
ถ้าตราบใดที่เรายังหลงอยู่ในโลกของความปรุงแต่ง 
เราจะไม่เห็นความว่างของธาตุทั้ง 6 
จะไม่เห็นความว่างของร่างกาย
ซึ่งประกอบด้วยธาตุดิน น้ำ ไฟ ลม 
ตั้งอยู่ในช่องว่าง คืออากาศธาตุ 
เราจะไม่เห็นว่าจิตใจมันก็เป็นธาตุ เป็นธาตุรู้
เพราะความปรุงแต่งนั้นเป็นเครื่องพะรุงพะรัง
ออกมาปิดบังความว่างเอาไว้
อย่างอากาศ จักรวาลนี้มันว่าง 
เมฆมันลอยมา เราก็รู้สึกฟ้ามันมืด วันนี้ฟ้ามันทึบ 
ฟ้าไม่ได้มืด ฟ้าไม่ได้ทึบ 
ฟ้าก็เป็นอย่างนั้นล่ะ แต่เมฆมันมาบัง 
จิตนี้ก็เหมือนกัน โดยตัวมันมันว่างอยู่แล้ว 
แต่เมฆหมอก คือความคิดนึกปรุงแต่ง
เข้ามาบดบังญาณทัสสนะของเรา
เลยเห็นผิดไป ความปรุงแต่งก็เลยปิดบังความว่างเอาไว

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
31 ธันวาคม 2566

2566

ความว่างของธาตุทั้ง 6 :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 31 ธ.ค. 2566

มีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง

เมื่อไรเห็นทุกข์จะวางทุกข์ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 2 ก.ย. 2566

หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช

Related tracks