หัดรู้สภาวะไปเรื่อยๆ  
เริ่มต้นเรารู้คู่ใดคู่หนึ่งก็พอแล้ว 
เช่น จิตโกรธกับจิตไม่โกรธ 
จิตโลภกับจิตไม่โลภ 
ตอนนี้อยาก ตอนนี้เฉยๆ อย่างนี้ 
หัดดูสิ่งที่เป็นคู่ๆ 
ตอนนี้สุข ตอนนี้ทุกข์ 
ตอนนี้สุข ตอนนี้เฉยๆ 
อันนี้ก็เป็นเซ็ตหนึ่งมี 3 ตัว สุข ทุกข์ เฉยๆ 
หัดเรียนกรรมฐานเรียนเซ็ตเดียวพอ คู่เดียวพอแล้ว 
อย่างเห็นจิตโกรธกับจิตไม่โกรธ 
ทั้งวันก็มีแต่จิตโกรธกับจิตไม่โกรธ 

ถ้าเราดูตัวอยากทั้งวัน
ก็มีแค่ตอนนี้อยากตอนนี้ไม่ได้อยาก ก็มีแค่นี้เอง 
หัดดูอย่างนี้เรื่อยๆ
แล้วเราจะเห็นว่าจิตเราเหวี่ยงไปเหวี่ยงมา 
เดี๋ยวเหวี่ยงซ้าย เดี๋ยวเหวี่ยงขวา 
เดี๋ยวอยาก เดี๋ยวไม่อยาก 
เดี๋ยวโกรธ เดี๋ยวไม่โกรธ 
ตรงที่มันเหวี่ยงไปเหวี่ยงมา 
มันกำลังสอนไตรลักษณ์เรา 
จิตอยากก็ไม่คงที่ จิตไม่อยากก็ไม่คงที่ 
เห็นไหมจิตโกรธก็ไม่คงที่ จิตไม่โกรธก็ไม่คงที่ 
ฉะนั้นเวลาเรียนธรรมะ 
เรียนเป็นคู่ คู่เดียวก็พอแล้ว 
ไม่ต้องเรียนเยอะหรอก

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
บ้านจิตสบาย
16 กุมภาพันธ์ 2568

เรียนธรรมคู่เพื่อรู้ธรรมหนึ่ง :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 16 ก.พ. 2568

สังเกตดูคนภาวนา 
จุดอ่อนที่สำคัญเลยก็คือไม่มีตัวรู้ที่ถูกต้อง ที่เข้มแข็ง 
เรื่องของสติปัฏฐาน 4 เป็นหลักสูตรการปฏิบัติ 
พระพุทธเจ้าท่านบอก เป็นทางสายเอก 
เป็นทางสายเดียวเพื่อความบริสุทธิ์หลุดพ้น 
ในสติปัฏฐานถ้าสังเกตให้ดี 
มันจะมีกิริยาสำคัญอยู่คำหนึ่งคือคำว่า “รู้” 
ปัญหาก็คือคุณภาพของการรู้ 
มันไม่ได้มาตรฐาน 
ภาวนาให้ตายมันก็ทำไม่ได้ 
ทำไมเราทำกันแทบเป็นแทบตายไม่ได้สักที 
ก็ยังได้กิเลสเหมือนเดิม 
คือคำว่า “รู้” นี้มันเข้าใจยาก 
ใครๆ ก็ชอบคิดว่าตัวเองรู้ 
ทั้งๆ ที่กำลังหลงอยู่ก็ว่ารู้อยู่ 
ตัวนี้ยากมาก 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
12 เมษายน 2568

ตัวรู้ที่ถูกต้อง ::  หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 12 เม.ย. 2568

กายเป็นของทิ้ง จิตไม่ใช่เรา :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 14 เม.ย. 2568

250614B-4 ความไม่ทุกข์ มีอยู่จริง ตอนที่ 4

ที่จิตเข้าถึงพระนิพพาน 
เป็นจุดที่เข้าถึงสันติอย่างแท้จริง 
สงบ ในความสงบนี่มีบรมสุข 
เป็นบรมสุขเพราะไม่มีอะไรเสียดแทงได้แล้ว 
ไม่มีอะไรเสียดแทงจิตใจของเราได้อีกต่อไป 
เกิดจากการที่เราหัดเจริญสติมานั่นล่ะ 
จากสติปัฏฐานในเบื้องต้นจนกระทั่งเราได้จิตตั้งมั่น 
พอเรามีจิตตั้งมั่นแล้วเราแยกขันธ์ได้ 
ต่อมาเราเห็นขันธ์แต่ละขันธ์ตกอยู่ใต้ไตรลักษณ์ 
แล้วก็ต่อมาปัญญามันแก่กล้ามันก็วาง 
พระอนาคามีก็วางได้ระดับหนึ่ง 
พระอรหันต์ท่านวางขันธ์ทั้งหมด 
ขันธ์ตัวสุดท้ายที่วางคือตัววิญญาณตัวจิตนั่นเอง

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
15 มิถุนายน 2568

ฝึกสติปัฏฐานจนปล่อยวางจิต :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 15 มิ.ย. 2568

"มีวิหารธรรม ทำกรรมฐานไป 
มีจิตเป็นคนรู้คนดูวิหารธรรมนั้น 
แล้วต่อไปถ้าจิตมันหนีจากวิหารธรรม 
เราก็จะเห็นจิตถลำลงไปเพ่งวิหารธรรมอันนั้น 
เราก็จะเห็น พอเรารู้เท่าทันจิต อันนี้ 
จิตมันจะตั้งมั่น สัมมาสมาธิจะเกิดขึ้น 
ฉะนั้นอาศัยสติ 
สัมมาสติคือสติรู้กายรู้ใจ 
สัมมาสติเมื่อทำให้มากเจริญให้มาก 
จะทำให้สัมมาสมาธิบริบูรณ์ 
จะพัฒนาสัมมาสติ 
เบื้องต้นต้องมีวิหารธรรม มีเครื่องอยู่ 
ถ้าเดินแนวนี้ การภาวนามันจะไม่ยากเท่าไรหรอก 
ค่อยๆ ทำไปตามลำดับ"

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
29 มิถุนายน 2568

มีสติอยู่กับวิหารธรรม :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 29 มิ.ย. 2568

"ทำผิดทำถูกแล้วไปส่งการบ้าน 
ตรวจสอบด้วยตัวเองก่อน 
ไม่มั่นใจไม่แน่ใจ ค่อยไปถามครูบาอาจารย์ 
ไม่ได้ถามทุกวันถามทุกเรื่อง 
ถามทุกวันถามทุกเรื่องไม่พัฒนาหรอก ฟุ้งซ่าน 
ฉะนั้นธรรมะใช้โยนิโสมนสิการให้มาก 
พิจารณาตัวเองให้มาก 
สิ่งที่เราทำอยู่หรือผลที่เราทำอยู่ 
สอดคล้องกับคำสอนของพระพุทธเจ้าของครูบาอาจารย์ไหม 
อย่างที่หลวงพ่อไปถามหลวงตามหาบัว 
เพราะหลวงพ่อสังเกตุเราต้องทำผิด 
ทำไมจิตเราว่างสว่าง 
ไม่มีกิเลสมีแต่ความสุข ก็เฉลียวใจ 
พระพุทธเจ้าบอกว่าจิตไม่เที่ยง ทำไมจิตเราเที่ยง 
ท่านว่าจิตเป็นทุกข์ ทำไมจิตเรามีแต่ความสุข 
ท่านว่าจิตเป็นอนัตตา บังคับไม่ได้ 
ทำไมเราบังคับได้ สังเกตอย่างนี้

เพราะฉะนั้นเวลาเราภาวนา 
ตรวจสอบการปฏิบัติของเราเอง ให้สม่ำเสมอ 
ตรวจเป็นระยะๆ ไม่ต้องตรวจตลอดเวลา 
ตรวจตลอดเวลาเดี๋ยวฟุ้งซ่าน ไม่ได้ปฏิบัติ"

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
11 กรกฎาคม 2568 

ครูบาอาจารย์สอนแล้วเรามีหน้าที่ทำ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 11 ก.ค. 2568

250816B-1 ไม่มีสังขารใดที่เป็นเราเป็นของเรา

250816B-2 ยอมรับตามความเป็นจริงของสังขารทั้งปว

"พอเราก้าวมาถึงจุดที่เราอ่านจิตตัวเองดูจิตตัวเองออกแล้ว 
อย่าไปประคอง อย่าไปรักษาให้นิ่ง 
ให้ทำงานไปตามธรรมชาติ 
มีตาก็ดู มีหูก็ฟัง มีใจก็คิด 
แต่เมื่อตาเห็นรูปเกิดความเปลี่ยนแปลงที่จิต รู้ทัน 
หูได้ยินเสียงเกิดความเปลี่ยนแปลงที่จิต รู้ทัน 
จมูกได้กลิ่นลิ้นกระทบรส กายกระทบสัมผัส 
ใจกระทบความคิด เกิดความเปลี่ยนแปลงที่จิตก็รู้ทัน 
ฝึกเรื่อยๆ ไป 
แล้ววันหนึ่งเราจะเห็นตัวจิตเองก็ตกอยู่ใต้ไตรลักษณ์ 
เราสั่งให้เป็นอย่างนี้ก็ไม่ได้ 
ห้ามไม่ให้เป็นอย่างนี้ก็ไม่ได้" 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
27 สิงหาคม 2568

ตัวจิตเองก็ตกอยู่ใต้ไตรลักษณ์ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 27 ส.ค. 2568

Chanting for inner peace

006 สังฆาภิถุติง

มีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง