ทำไมต้องเรียนอภิธรรม 
เรียนเพื่อล้างความเห็นผิดว่ามีตัวมีตน 
อย่างพวกเรามาเรียนกรรมฐาน 
กรรมฐานจริงๆ ในขั้นวิปัสสนากรรมฐาน
คือการเรียนอภิธรรม 
อย่างเราเรียนเรื่องรูปธรรม เรื่องนามธรรม 
อย่างความโลภ ความโกรธ ความหลง 
หรือเห็นกระบวนการทำงานของจิต 
เป็นเรื่องอภิธรรมทั้งหมดเลย 
เพียงแต่ผู้ปฏิบัติเรียกชื่อไม่เป็น ไม่รู้จักชื่อมัน 
เราแต่ละคนภาวนา 
เราจะเห็นสภาวะมากมาย เกิดขึ้นในจิตใจเรา
การที่เราทำวิปัสสนากรรมฐาน เราเรียนอภิธรรม 
เรียนเรื่องรูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ อภิธรรมล้วนๆ เลย 
เรียนเรื่องตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ อายตนะ ก็เรื่องของอภิธรรม 
เรียนเพื่อจะให้เห็นว่าธรรมทั้งหลายทั้งปวงไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา 
พอเห็นความจริงก็จะเบื่อหน่าย คลายความยึดถือ จิตก็หลุดพ้น 
จิตที่หลุดพ้นแล้ว มีความสุขมหาศาล 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
8 ตุลาคม 2568

วิปัสสนากรรมฐานคือการเรียนอภิธรรม :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช  8 ต.ค. 2568

"อยากได้ของดีก็ต้องลงทุน 
ไม่กลัวความลำบาก ยังมีแรงก็รีบภาวนา 
เมื่อก่อนหลวงพ่อเคยเจอครูบาอาจารย์องค์หนึ่งท่านบอกว่า 
เวลาเราเอาของไปถวายพระเรามักจะเลือกของดีๆ ไปถวาย 
ทีนี้ทำไมเวลาเราปฏิบัติธรรม เราไม่ใช้ช่วงเวลาที่ดีของเรา 
คือช่วงที่ยังเป็นหนุ่มเป็นสาว ช่วงที่เราแข็งแรง 
เอาเวลาช่วงนี้ไปหลงโลกมากไป 
เว้นแต่เรื่องว่าต้องทำมาหากิน 
อันนั้นเป็นหน้าที่ของฆราวาส 
แต่พอมีโอกาสแล้วก็ไม่ยอมปฏิบัติ 
ฟุ้งซ่านไปเรื่อยๆ คิดโน้นคิดนี้ไป 

พระพุทธเจ้าบอกว่าคนมีอายุ 100 ปี 
แต่ไม่มีสติ ไม่ได้อะไร ไม่ได้สาระอะไรเลย 
สู้คนซึ่งมีสติวันเดียว ท่านใช้คำว่าหนึ่งราตรี 
มีชีวิตที่ประกอบด้วยสติสัมปชัญญะอยู่หนึ่งราตรีหนึ่งคืน 
ยังมีประโยชน์มากกว่าคนอายุ 100 ปี ที่ไม่เคยภาวนา 
ท่านบอกอย่างนี้ ฉะนั้นตัวเวลาไม่ใช่ตัวสำคัญว่าภาวนากี่ปี 
ตัวสำคัญก็คือเรามีสติแค่ไหน 
เห็นไหมหลวงพ่อทำงานแต่ว่าเราปฏิบัติธรรมทั้งวันเลย 
แทรกตอนไหนมีโอกาส

พระพุทธเจ้าไม่เคยสอนว่าทำให้น้อยเจริญให้น้อย 
ไม่เคยสอนเลย มีแต่บอกทำให้มากเจริญให้มาก 
ไปเอาบทเรียนที่หลวงพ่อเล่าให้ฟังไปทำ 
ปฏิบัติตั้งแต่ตื่นจนหลับ 
ยกเว้นเวลาที่ทำงานที่ต้องคิดเท่านั้นล่ะ 
ถ้าทำได้ แล้วมันจะไม่ได้ดีมันเป็นไปไม่ได้เลย 
ทำเหตุที่ถูกต้อง ต้องถูกด้วย 
ไม่ใช่ขยันภาวนาแต่ภาวนาผิด 
เรียนที่หลวงพ่อบอก หัดเจริญสติไป 
มีศีล มีสติ มีสมาธิ มีปัญญาไป"

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
2 พฤศจิกายน 2568

อยากได้ของดีก็ต้องลงทุน :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 2 พ.ย. 2568

"ทำกรรมฐานในรูปแบบ 
แล้วคอยรู้ทันจิตตัวเองไว้ 2 อย่าง 
จิตลืมกรรมฐาน กับจิตเพ่งกรรมฐาน 
ถ้าได้ 2 ตัวนี้แล้ว มันจะตัดเข้าไปสู่จิตตานุปัสสนา 
สู่ธัมมานุปัสสนาได้อย่างรวดเร็ว 
ถ้าดูตัวนี้ไม่ได้ จิตไปเพ่งก็ไม่รู้ 
จิตไปคิดก็ไม่รู้ ดูกายไป ดูกายไปเรื่อยๆ 
หรือมีเวทนาในกาย มีเวทนาในใจ มีกุศลอกุศลในใจ 
ก็ค่อยๆ ค่อยเรียนไปตามลำดับไป 
สุดท้ายมันก็เข้ามาที่จิต 
ครูบาอาจารย์ถึงสอน 
ได้จิตก็ได้ธรรมะ ไม่ได้จิตก็ไม่ได้ธรรมะ 
เห็นจิตคือเห็นธรรม ไม่เห็นจิตก็ไม่เห็นธรรม 

ฉะนั้นอย่างเราเห็นกาย เห็นเวทนา เห็นเจตสิก 
ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา 
ได้ธรรมะหรือยัง ยัง ยังไม่ถึงจิต 
ต้องเห็นจิตไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา 
ไม่ใช่ตัวเราของเรา อันนั้นล่ะได้ธรรมะแล้ว"

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
8 พฤศจิกายน 2568

ไม่เห็นจิตก็ไม่เห็นธรรม :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 8 พ.ย. 2568

"อย่างเรานั่งสมาธิหรือเราเดินจงกรม 
จิตเราหนีไปจากกรรมฐานให้รู้ทัน  
จิตไปเพ่งอารมณ์กรรมฐานให้รู้ทัน ตรงนี้สำคัญ 
ทีแรกก็นานๆ กว่าจะรู้ ฝึกไปเรื่อยๆ 
ต่อไปจิตหนีไปคิดเรื่องอื่นปุ๊บรู้ปั๊บเลย 
ไม่ได้เจตนาจะรู้ มันรู้เอง ทำไมมันรู้ได้เอง 
เพราะจิตมันจำสภาวะที่หลงได้แม่นยำ 
การจำสภาวะได้อย่างแม่นยำเรียกว่ามีถิรสัญญา 
ถิรสัญญาเป็นเหตุใกล้ให้เกิดสติ 
จิตมันจำสภาวะความหลงได้แม่น 
สติจะเกิดเอง ไม่ต้องเจตนาเกิด 
สติที่เจตนาเกิดมันเป็นสติที่มีกำลังอ่อน 
ไม่ได้แข็งแรงพอที่จะเดินปัญญา"

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
9 พฤศจิกายน 2568

ถิรสัญญาเป็นเหตุใกล้ให้เกิดสติ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 9 พ.ย. 2568

[คลิปสั้น] ทำกรรมฐานต้องเสียสละ หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 8 พ.ย.68 (681108)

"จุดเริ่มต้นของการปฏิบัติ เราต้องรักษาศีลไว้ก่อน
สิ่งที่จะต้องพัฒนาอันต่อไปก็คือสติ 
เพราะสตินี้ไม่ใช่สติธรรมดา สติที่พูดถึงคือสัมมาสติ 
สิ่งที่พวกเราต้องฝึกคือสติปัฏฐาน 
สติปัฏฐานมันมี 2 ขั้นตอน 
ขั้นตอนแรกฝึกให้เกิดสติ ทันทีที่เกิดสติที่ถูกต้อง 
สัมมาสมาธิก็จะเกิดร่วมด้วยทันที 
เราก็จะได้เครื่องมือ 2 ตัวแล้ว 
จะได้สัมมาสติกับสัมมาสมาธิ 
เมื่อเรามีเครื่องมือคู่นี้ เราถึงจะเจริญปัญญาได้ 
การทำสติปัฏฐานขั้นต้น ทำให้เกิดสติกับสมาธิ 
ขั้นปลายทำให้เกิดปัญญารู้แจ้งเห็นจริง 
สิ่งทั้งหลายทั้งปวงไม่ควรยึดมั่นถือมั่น"

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
15 พฤศจิกายน 2568 

หลักการสำคัญของการปฏิบัติ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 15 พ.ย. 2568

"ทำอย่างไรจิตเราจะยอมรับความจริงคือยอมรับธรรมะได้ 
ธรรมะคือตัวสัจธรรมคือตัวความจริง มี 2 ส่วน 
สัจธรรมที่อยู่กับโลกกับสัจธรรมที่อยู่เหนือโลก 
สัจธรรมที่อยู่กับโลกก็คือ
สิ่งทั้งหลายทั้งปวงที่มีเหตุมันก็จะเกิดเมื่อหมดเหตุมันก็ดับ 
มันไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชาของเรา 
ธรรมะที่เหนือโลกก็คือไม่มีเหตุ 
เพราะฉะนั้นไม่มีเกิดไม่มีดับ 
มีสิ่งเดียวนั่นคือพระนิพพาน

ทีนี้ก่อนที่เราจะไปถึงนิพพาน 
เราต้องเข้าใจธรรมะประจำโลกก่อน 
จนใจมันเบื่อหน่ายคลายออกจากโลก เราถึงจะพ้นโลกได้ 
พ้นโลกก็คืออยู่เหนือโลกหรือคำว่า “โลกุตตระ” นั่นเอง 
ฉะนั้นเราจะไปสู่โลกตตุระจะไปสัมผัสพระนิพพานได้ 
เราต้องเข้าใจโลกให้แจ่มแจ้ง 
เราสังเกตตั้งแต่ของภายนอกจริงหรือไม่จริง 
มีลาภก็ต้องเสียไป ได้มาก็ต้องเสียไป 
ทำงานได้เงินมาใช่ไหม ก็ต้องกินต้องใช้ ก็หมดไปสิ้นไป 
หรือชีวิตร่างกายเราทุกวันหมดไปสิ้นไปทุกวันๆ 
ที่จริงถ้าดูละเอียดเข้าไปหมดไปสิ้นไปทุกลมหายใจเข้าออก 
หายใจเข้าทีหนึ่งชีวิตเราก็สั้นลงทีหนึ่ง 
หายใจออกทีหนึ่งชีวิตเราก็สั้นลงทีหนึ่ง 
ถ้าเราเห็นความจริงได้ จิตมันยอมรับความจริง 
จิตมันเข้าใจธรรมะแล้วมันจะไม่ทุกข์"

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
แสดงธรรม ณ บ้านจิตสบาย
16 พฤศจิกายน 2568

วิธียอมรับความจริง :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 16 พ.ย. 2568

[คลิปสั้น] หมายรู้ความเป็นไตรลักษณ์ หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 9 พ.ย.68 (681109)

[คลิปสั้น] เป็นชาวพุทธต้องรักษาศีล 5 หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 9 พ.ย.68 (681109)

[คลิปสั้น] สุดท้ายก็ต้องลงที่จิต หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 15 พ.ย.68 (681115)

[คลิปสั้น] สังขารสงบเสียได้ก็เป็นสุข หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 15 พ.ย.68 (681115)

มีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง