شب یلدا فیلمی ایرانی ساخته کیومرث پوراحمد محصول سال ۱۳۸۰ با بازی محمدرضا فروتن، هیلدا هاشم‌پور، الهام چرخنده و پروین‌دخت یزدانیان است. داستان فیلم الهام‌گرفته از زندگی کارگردان است. حامد (محمدرضا فروتن) علی‌رغم علاقه بسیار به همسرش مهناز (الهام چرخنده) و فرزندش نازی، آن‌ها را پس از ده سال زندگی مشترک به خارج از کشور می‌فرستد. بهانه مهناز برای سفر، آزادی بیشتر است، اما پس از خروج از کشور، رفتارهای مشکوکی از او سر می‌زند. دوستان حامد در خارج، به او اطلاع می‌دهند که مهناز با فردی به نام «آقای شریف» (از دوستان قدیمی حامد) در ارتباط است. حامد که از نظر روحی بسیار حساس شده، به همسرش بدگمان می‌شود و خود را در خانه حبس می‌کند. در این مدت، او به‌طور اتفاقی و به صورت تلفنی، با زنی مطلقه به نام «پریا فردوسی» آشنا می‌شود و به توصیه پریا، به مرور گذشته‌اش می‌پردازد. او به تدریج درمی‌یابد که مهناز او را دوست نداشته و بدون عشق با او زندگی کرده‌ است. مهناز پس از مدتی، تلفنی به حامد اطلاع می‌دهد که برای گرفتن اقامت، باید از حامد طلاق بگیرد و به عقد شریف دربیاید. حامد یک سال را در وضعیت سردرگمی و افسردگی می‌گذراند. در انتهای فیلم، پریا به دیدار حامد می‌آید...!ا

مجله فیلم و سینما این فیلم را به عنوان یکی از صد فیلم برتر تاریخ سینمای ایران معرفی کرده و دربارهٔ آن نوشته‌است:ا
حتی کسی که در آثار قبلی پوراحمد (جز در آلبوم تمبر و دقایق و لحظاتی از مجموعه‌های قصه‌های مجید و سرنخ) چیز قابل اعتنا و دندان‌گیری مشاهده نکرده هم نمی‌تواند به کیفیت چشمگیر شب یلدا چشم ببندد. پوراحمد در این حدیث نفس صادقانه و پر حس و حال، خود را به رعایت دقیق جزئیاتی دانسته که نمونه‌هایش را در آثار قبلی‌اش به سختی می‌توان سراغ گرفت. او با تسلطی چشمگیر در فضایی بسته و با تنها یک بازیگر، موفق به جذب همدلی و همراهی مخاطب می‌شود. پوراحمد برای ساختن گذشته حامد (فروتن) به جای متوسل شدن به فلاش بک، استفاده خلاقانه از نوار ویدئو می‌کند. شخصیت زن را هم یک‌بعدی نشان نمی‌دهد (و تازه در کنار مهناز، پریا را هم وارد ماجرا می‌کند تا در جهان اثر نمونه زن مثبت و خوب تنها در وجود مادر خلاصه نشود) بهترین بهره را از وجود تصنیف‌های قدیمی به خصوص در تیتراژ می‌کند، همچنان که بهترین بازی سال‌های اخیر را از فروتن می‌گیرد و بغضش را هم می‌ترکاند، چنان درست و بجا که تحسین نکردنش دشوار است

پوراحمد دربارهٔ این فیلم می‌گوید: «شب یلدا پس از اکران کشف شد و دیده شد. من زیاد از دوستان و اطرافیان و غریبه‌ها شنیده‌ام که فیلم را پنج بار، شش بار و شانزده بار دیده‌اند. آقایی در سوئد به من می‌گفت فیلم را سی چهل بار دیده‌است.» البته پوراحمد معتقد است فیلمی مثل شب یلدا دیگر تکرار نمی‌شود، چون بخشی از هر فیلم، حدیث نفس است و از آنجا که دوز و درجه این حدیث نفس در شب یلدا در بیشترین حد است، دیگر تکرار نمی‌شود.

بعد از یکی از اکران‌های دانشجویی فیلم شب یلدا، یکی از دانشجویان به پوراحمد می‌گوید: «آقای پوراحمد بعد از این فیلم مرده‌ای! برای اینکه دیگر نمی‌توانی بهتر از این فیلم بسازی!» پوراحمد می‌گوید: «من سعی خودم را می‌کنم اگر موفق نشدم انا لله و انا الیه راجعون و اگر موفق شدم که …»

سال‌ها بعد از شب یلدا، پوراحمد با فیلم اتوبوس شب، بار دیگر به آغوش گرم منتقدان و جوایز ریز و درشت جشن‌ها و جشنواره‌های داخلی بازگشت

به گفته پوراحمد: شب یلدا جزو معدود فیلم‌های خودم است که دوستش دارم و مردم هم دوستش دارند و شاید نشانه دوست داشتن این است که در تمام این ۱۰ سال مدام در شبکه نمایش خانگی تکثیر می‌شود و همچنان جزو پرفروش‌های این رسانه است

شب یلدا_کیومرث پور احمد_1380

هیچ می‌دانی چرا چون موج در گریز از خویشتن پیوسته می‌کاهم؟ زان که بر این پرده تاریک، این خاموشی نزدیک آن‌چه می‌خواهم نمی‌بینم و آن‌چه می‌بینم نمی‌خواهم

شب یلدا_کیومرث پور احمد_1380

Mohammad Hossein