KONTROL

Арсен Багдасаров - Адыиф

Зубер Еуаз - Т1от1эрэш и бжыпэ дыкъуакъуэ

Blan Jalouqa – Pasarey Qafa

Gülcan Altan – Yistanbulako

I 
Ятэхые Гущыкъу [Ор ятэшхоу Едынщыкъу],
Ащ ыкъоу Тыгъужъ,
Тыгъужъыкъо Къызыбэч!
Мэзахэри тфиугъоз!
Мэзагъохэр итанджышъхь,
И бзашъхьэ щымыут.
Шъолэхъуджи [шъэолэгъуджэ] мытэрэз,
Ш1оигъоджэ епсыхыжь.
II
Ышнахьык1э Батымызэ,
Зэчэрые япхъорэлъф.
Л1ым фалъфыгъэр Хьаджадэ,
Топкъалэ къегъэгырз.
Шышъхьамыхъуарых.
Нысэк1эгъэгуш1ох.
Къызэтырилъхьи
Гъэрхэри къещэфыжь, ы1уагъ!
Ахъщэ фыжьыбзэджэ
Чылэхэри къегъэгуащ.
Япхъу дахэр дарие кук1эу.
Сетхэри зитамыгъэу,
Сабыит1ор, бгъэжъым фэдэу,
Онэгуми щэцэлашкэ.
Ящхагъо гъудык1апсэу зэтек1ы.
Я чатэхэр ч1ыгумыджэ алъэшъу,
Яджэгъогъу зышъауи дэмыс.
III
Зэ1эбэк1ы ибзэк1ахь къырехы,
Щэр къырихи зэзакъо къахау.
Къызыбэчы чэтэрыу ик1ас,
Ипыихэр лъэкуаджъэджэ реуты,
Ипыихэр Отэк1ы1у рефы.
Чафырым итопыхэр къегъэжьы, ы1уагъ!
Къыхьыжьи
Ичэтэцыпэ лъэр пычэу,
Пчыпыджыныжъымыджэ къе1этых.
IV
Л1ыхъор къафызэтедзырэп,
Дзэщхом къыфэгъэщынэрэп.
Л1ыгъэщынэгъуай,
Л1ызыщынагъу!
Л1ыгъэщынэгъуай,
Л1ымыхъэзыш1ош1ух!
Ащымэри сащымэр к1элъэхъу,
Зыщыщэри дэуахьыджэ фэлъа1о.
Зэра1оуи Къызбэч къэнафэ.
Къызбэч къынэси,
Маисэри фигъащи,
Щыхьытэуи зыриш1ыл1.
VI
Аджалэри мэфэп1уалъ!
Лъэр пычэу ипчык1э,
Сэкъатэу ытэмэпкъ,
Улалэу шыджалэмджэ
Шыджалэмджэ хегъафэ.
VII
Дзэмак1эрылъэгъух,
Ик1ыгъопэпчъых.
Гум ихьахи зэджэгъыр.
Я к1элэжъыехэр
Шышъутырык1эсых.
Сэлаты лъэсхэр
Чэмыкъэфык1эх.
Шапсыгъэмэ яжъугъэу
Заор къондэу рагъажьэ,
Къылыщыми нагъэсы.
Къурышъхьэ маш1ох,
Мэш1о хэкужъых.
VIII
Адыгэмэ пщэу исымэ
Къызбэч тэжъугъэлъэгъу,
Илъэгъуи тык1эхъопс!
Тинамыси къеубжьык'у,
Тыфемык1оу тегъэщынэ.
Пщышхо ик1 и даушъ нагъэсы,
Мысырыпщым и сэлам къы1ок1э.
Чылэджэ Къызыбэч
Хьэхьай ти Хьаткъожьый.
Хьаткъожъые хэт фэд?
Зыфагъадэр Къызбэч!
IX
К1эрак1ыо лъэпэнащэу
Ашъонащэр къызыщилъи
Темырыкъо къегъэубз, — ы1уагь!
Шыбзызакъор къы1ырих,
Чылэгъуибл къегъэкощ,
Мыкощырэм п1уалъэ ритэу.
X
Тамытэч, Айтэчыкъу,
Щэщэнак1о К1эмыгуи,
Л1экъуищэри зэшъэогъоу.
Дзэлыгъурым дзэр къыращы,
Къэрэщаем пщып1э щаш1ы.
Добэданэр якушъэпс.
Лъэрыгъыпсэр щык1аут,
Раутырэм и сэбэп,
Ебэнымэ къы1уехыжьы.
XI
Быбыратэу топ фыжь,
Пчъэм к1эсэнэр к1эсэ1у.
Зэоныджэ дэк1ошъы,
Зышъо зэмык1ок1ыжь.
Л1ымэ адэжьыджэ аслъан!
Къурамбыер гъомылэу.
Лабэ пщып1э щигъэщэу,
Щэсырэми иоркъэу.
Зыкъини ш1омыш1эу,
Нахьи ил1ыгъэ ригъэхъоу,
Лъэхъуджэ ц1ыф к1эмыхьэу,
Гум ихьагъи мэк1ожьы, ы1уагъ!

Тыгъужъыкъо Къызбэч (Нэгъой Заур)

An old lady goes to the shores of the black sea with her young granddaughter. A place she had not been since the first time she came here. The grandma sadly stares into the distance. The sound of the waves and the salty see air brings back long abandoned memories. Her heart refuses to go back there, it hurts too much.  But it is impossible...her mind gets lost in thoughts she once fierce fully repressed.  The young girl notices and asks: Nana, why are you sad? The grandma first hesitates if her granddaughter is ready to hear the story of how her life here in Diaspora began, but then realises she cannot leave her granddaughter's questioning eyes unanswered. Because she realises that her past is her granddaughter's future. She carefully begins telling her story. Only a little girl she was, but the air and waves of the ocean bring back every detail as if it was yesterday. There, the land vaguely visible in the distance,  was her homeland Circassia, where she once lived happily with her beloved family. The day she, her mother, father, brothers and old sick grandfather were forcibly torn away from their homeland, as a unique, rare bonsai tree being torn out from its fertile grounds to be planted in the desert, she can never forget. The day their existence was destroyed as if it had been nothing, she will never forget.  She remembers the voice of her mother, crying in desperation while her sons were taken away from her, not knowing what would happen to them. She remembers the sounds of the crying horses that were left behind and followed their owners, who were forced into boats to cross the sea to a far, unknown country, into the water until they drowned. She remembers the silhouette of her grandfather fading away, sinking deeper and deeper into the water. The water that was made his cold grave by those in charge of the boats. Pain, fear, desperation, helplessness, indignity, starvation, dying babies..How can any person who did not experience this immense torture for themselves, understand the gravity of what happened in those black waters many years ago? 
The lady looks at her granddaughter and says: Yes my love, they tore us away from our homeland that our brave people defended for many years. Can a bonsai tree survive and be the same exact beautiful tree on other soils, that it once had been? The girl looks at the sea, points into the distance and says: That is my homeland, that is where we belong. I want to go back and live there. The old woman smiled as she felt proud that her young granddaughter understood it and said: they may take us out of our homeland, but they can never tore our homeland out of us. The Adygha nation is awaking.  


Istambelaqua-Blan Jalouqa&Janet Janchata

Kaskon Kaft

Адыгэ нысэ унэ идошэ. 

(псалъ. Бахъуэ Бет1ал) 

Адыгэ пшынэм щ1ыгур къыпэджэмэ, 
Уойрэ, нысэ идошэ, 
Бжэ1упэ джэгум къуажэр зэхишэмэ, 
Хъуэхъубжьэ усэр псэм зэпидзыжмэ, 
Адыгэ нысэ унэ идошэ, 
Уойрэ, нысэ идошэ. 

Ей, жи, адыгэ лъахэ, 
Ей, жи, си хабзэ дахэ, 
Дарий 1эщхьэху, 
Къамэ 1эпщэху, 
Нэ ф1ыц1э нэху, 
Джэгу, умыпсэху, 
Адыгэ нысэ унэ идошэ, 
Уойрэ, нысэ идошэ. 

Хьэзыр 1упэхуу ди щауэ уардэхэм 
Уойрэ, нысэ идошэ, 
Ди лъэпкъ гурыщ1эр я уэредадэмэ, 
Дыгъэр зэхъуапсэр я дыщэидэмэ, 
Адыгэ нысэ унэ идошэ, 
Уойрэ, нысэ идошэ. 

Ей, жи, адыгэ лъахэ, 
Ей, жи, си хабзэ дахэ, 
Дарий 1эщхьэху, 
Къамэ 1эпщэху, 
Нэ ф1ыц1э нэху, 
Джэгу, умыпсэху, 
Адыгэ нысэ унэ идошэ, 
Уойрэ, нысэ идошэ. 

Гъатхэм и дахэр лъахэм къырихьэмэ, 
Уойрэ, нысэ идошэ, 
Бжьыхьэм и бэвыр жьэгум къыдилъхьэмэ, 
Къалъхуа Мазэщ1эр и нэмыс щыпкъэмэ, 
Адыгэ нысэ унэ идошэ, 
Уойрэ, нысэ идошэ 

Ей, жи, адыгэ лъахэ, 
Ей, жи, си хабзэ дахэ, 
Дарий 1эщхьэху, 
Къамэ 1эпщэху, 
Нэ ф1ыц1э нэху, 
Джэгу, умыпсэху, 
Адыгэ нысэ унэ идошэ, 
Уойрэ, нысэ идошэ. 

И фоужь матэр дадэ икъутэмэ, 
Уойрэ, нысэ идошэ, 
Пшэплъыфэ 1упэм хуахьыр фоущхьэмэ, 
Ф1ыгъуэ къепхъыхыр уэшхыу къытешхэмэ, 
Адыгэ нысэ унэ идошэ, 
Уойрэ, нысэ идошэ. 

Ей, жи, адыгэ лъахэ, 
Ей, жи, си хабзэ дахэ, 
Дарий 1эщхьэху, 
Къамэ 1эпщэху, 
Нэ ф1ыц1э нэху, 
Джэгу, умыпсэху, 
Адыгэ нысэ унэ идошэ, 
Уойрэ, нысэ идошэ.

Адыгэ нысэ унэм идошэ

Adidid cherkes

Тэтэжъ

Мышъэ Анзаур - Хьэкулащ Mix

ASLAN TLEBZU - GUASHA GAZ

Several of my early publications contained the translation (with commentary) of Aesop’s fable ‘The North Wind and the Sun’ in a variety of Caucasian languages. Five recordings of those texts, made in Tbilisi in 1976, are presented here. The texts are read by the translators (or, in the case of Georgian, the adaptor of a Georgian version originally published in the 1940s):
1.     Abkhaz by Zaira Khiba
2.     Temirgoi/Chemgwi Circassian by Alec Abregov (Almir Abredzh), with an additional version read by Tamara Udzhukhu, a native speaker of the Bzhedugh dialect
3.     Avar by Boris At’aev of the village of Khunzakh
4.     Georgian by Shukia Apridonidze

Caucasian Versions of "The North Wind and the Sun" - Bzhedugh by Tamara Udzhukhu

circassian apa pshina song at Amman

Produced by Gear Studios. Composed and arranged by Timur Catto. Engineered by Perit Soqar and Tamer Mamkej. Concept by Khalid Al-Houssein and Zaid Vwich . Voiceover by Yanal Altidoka 

Narts Kafa- New Dawn 2012

Шебзухова Эмма — Адыдыд мыгъуэ

Тэуфикъ Зэишъуа(Есенч)-Сэтэней и уэрэд(убыхыбзэ)

Барцо Руслъан - Хьэпак1э иорэдышъу

Hatti - Hitt Qafa

Jagw Qafa

KONTROL

ŞEWOJ Yusuf Özdemir