Knowledge Exchange

กว่า 36 ปี มูลนิธิการอ่านเยอรมันได้มีบทบาทในการขับเคลื่อนและสนับสนุนครอบครัว เด็กและเยาวชนชาวเยอรมันให้สามารถอ่านออกเขียนได้ มีทักษะที่เหมาะสมกับวัย และมีคุณภาพชีวิตที่ดีทางการศึกษา โดยมีเป้าหมายมุ่งสนับสนุนกิจกรรมส่งเสริมการอ่านให้เกิดขึ้นในโรงเรียนต่างๆ ทั่วประเทศเยอรมนี ไม่ว่าจะเป็นการจัดแคมเปญเฉลิมฉลองวันหนังสือโลก ร่วมกับสำนักพิมพ์และร้านหนังสือทั่วประเทศเยอรมนี ด้วยการแจกบัตรกำนัลให้แก่นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 และ 5 สำหรับการซื้อหนังสือ 1 เล่มจากร้านหนังสือท้องถิ่น ซึ่งเป็นการขับเคลื่อนและสนับสนุนการสร้างระบบนิเวศการอ่านที่ดีให้กับกลุ่มอนาคตของชาติ 

มูลนิธิยังมีการนำเทคโนโลยีเข้ามาใช้ประโยชน์ในการส่งเสริมวัฒนธรรมการอ่าน ผ่านระบบให้บริการออนไลน์ที่เรียกว่า ‘Free Storie’ ผ่านแอปพลิเคชัน ซึ่งให้บริการหนังสือเสียงสำหรับกลุ่มเด็กเล็ก ควบคู่ไปกับการดำเนินโครงการแจกหนังสือให้กับโรงเรียน โรงพยาบาล และศูนย์กุมารแพทย์ทั่วประเทศ เพื่อให้ทุกครอบครัวในเยอรมนีได้เข้าถึงองค์ความรู้จากหนังสือ และเสริมสร้างนิสัยรักการอ่านให้กับเด็กทุกคน ในขณะเดียวกันก็มีการจัดเวทีมอบรางวัล ‘The German Reading Awards’ ด้านการส่งเสริมการอ่าน ซึ่งมอบให้กับบุคคล องค์กร ชุมชน องค์กรไม่แสวงหาผลกำไร ที่ยืนหยัดและส่งเสริมการอ่านและการรู้หนังสือทั่วประเทศเยอรมนี เชื่อมโยงเครือข่ายจากทุกภาคส่วนในสังคมให้เข้ามาเป็นส่วนหนึ่งเพื่อร่วมสร้างสรรค์ระบบนิเวศส่งเสริมการอ่านและการเรียนรู้อย่างยั่งยืน

ฟังการบรรยายเรื่อง “The role of The Reading Foundation (Stiftung Lesen) in empowering the German reading culture”  โดย ดร.ยอร์ก เอฟ. มาส (Dr.Jörg F. Maas) กรรมการผู้จัดการมูลนิธิการอ่าน Stiftung Lesen, เยอรมนี จาก TK FORUM 2025 “Books without Borders”

Knowledge Exchange EP.67 The role of The Reading Foundation in empowering the German reading culture

ศาสตราภิชาน ไกรฤทธิ์ บุณยเกียรติ กูรูด้านการตลาดและการจัดการ ที่ปรึกษาบริษัทเอกชนและหน่วยงานภาครัฐหลายแห่ง ผู้ให้ความสนใจอย่างสูงกับเรื่องของการจัดการความรู้ เป็นวิทยากรบรรยายหัวข้อ “ข้อสังเกตบางประการต่อกระบวนการส่งเสริมการอ่านและการเรียนรู้ของไทย” ในการประชุมวิชาการ Thailand Conference on Reading 2011 ของสำนักงานอุทยานการเรียนรู้

เขาเริ่มด้วยการวิเคราะห์ความหมายของ ความรู้ กับ องค์ความรู้ เพื่อให้ผู้ฟังเข้าใจได้กระจ่างถึงการจัดการความรู้ในฐานะที่เป็นหนึ่งในกระบวนการส่งเสริมการเรียนรู้ที่สำคัญ พร้อมทั้งตั้งข้อสังเกต 5 ประการเกี่ยวกับการส่งเสริมการอ่านของประเทศไทย ซึ่งเชื่อมโยงมาสู่ข้อเสนอและคำถาม 5 ข้อ ที่มีต่อกระบวนการเรียนรู้ในสังคมไทย

เขาบอกว่าการบรยายนี้มุ่งหวังให้เป็น ‘เมล็ดพันธุ์ที่จะนำไปใช้คิดต่อ’ หรือ seed for thought ดังนั้นจึงไม่มีคำตอบสำเร็จรูปให้ อีกทั้งเรื่องของการส่งเสริมการอ่านและการเรียนรู้นั้น มีคนพร้อมจะตอบอยู่เยอะ แต่คนที่ตั้งคำถามที่ดีไม่ค่อยมี เขาจึงมาช่วยตั้งคำถามที่ดีเพื่อหวังว่าจะทำให้ทุกคนได้ค้นหาและค้นพบคำตอบที่ดีและถูกต้อง

Knowledge Exchange EP.13 เจาะลึกการอ่านและการเรียนรู้ มุมมองและคำถามจาก 'กูรูการตลาด'

ดร.วรากรณ์ สามโกเศศ อธิการบดีกิตติคุณ มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการ เป็นวิทยากรบรรยายหัวข้อ “ปฏิรูประบบการเรียนรู้คือการปฏิรูปสังคมที่แท้จริง” ในการประชุมวิชาการ TK Forum 2014 ของสำนักงานอุทยานการเรียนรู้

เขากล่าวว่าการปฏิรูปหมายถึงการเปลี่ยนแปลงไปสู่สังคมที่พึงปรารถนา ซึ่งควรมีแนวทางอย่างน้อย 3 ประการคือ ประสิทธิภาพการผลิต สังคมที่เป็นธรรม สังคมที่มีคุณธรรม การปฏิรูประบบการเรียนรู้ให้เป็นไปตามแนวทางดังกล่าวจึงควรเป็นการเรียนรู้เพื่อการเปลี่ยนแปลงใน 4 ลักษณะ คือ ผู้เรียนมีส่วนร่วม จุดไฟความอยากรู้ ร่วมรับผิดชอบ และเรียนรู้หลากหลายรูปแบบ

เขายังเสนอให้การขับเคลื่อนการปฏิรูปการเรียนรู้เชื่อมโยงเข้ากับการปฏิรูปสังคม โดยคนที่จะเป็นกำลังสำคัญของการปฏิรูปไปสู่สังคมที่พึงปรารถนา ควรเป็นคนที่มีทักษะศตวรรษที่ 21 คือมีทั้งทักษะการเรียนรู้ ทักษะชีวิต และทักษะด้านเทคโนโลยี นอกจากนั้นควรมีความรู้ในการทำมาหากินและการดำรงชีพ มีทัศนคติและค่านิยมที่เป็นบวก เช่น การมองโลกในแง่ดี สร้างสรรค์ มีความกตัญญู มีพฤติกรรมที่ดี คือมีความเป็นมนุษย์และมีความเป็นพลเมือง

Knowledge Exchange EP.14 ปฏิรูประบบการเรียนรู้คือการปฏิรูปสังคมที่แท้จริง

เป้าหมายสำคัญที่สุดของครูหรือนักการศึกษาก็คือ จะทำอย่างไรให้เด็กเติบโตไปแล้วประสบความสำเร็จในชีวิต แต่คนส่วนใหญ่มักมองความสำเร็จอย่างแคบๆ เช่น การให้เด็กได้เรียนโรงเรียนดีๆ ได้คะแนนสอบสูงๆ หรือสามารถสอบเข้ามหาวิทยาลัยชื่อดัง ทั้งที่จริงๆ แล้วความสำเร็จเกิดขึ้นกับผู้คนมากมายในหลายๆ รูปแบบ แม้บางคนจะไม่ได้เรียบจบปริญญาเสียด้วยซ้ำ

กุญแจที่จะนำไปสู่ความสำเร็จในยุคดิจิทัลไม่ใช่เพียง “ความรู้” แต่คือ “ทักษะ” หรือเรียกว่าทักษะแห่งศตวรรษที่ 21 ซึ่งเริ่มเป็นที่รู้จักกันอย่างแพร่หลายในหมู่นักการศึกษา อันประกอบด้วย ทักษะการสื่อสาร ทักษะความร่วมมือ ทักษะด้านเทคโนโลยี ทักษะการคิดสร้างสรรค์ ทักษะการคิดสร้างสรรค์ ทักษะการคิดเป็นเหตุเป็นผล ทักษะชีวิต เป็นต้น และอีกส่วนที่ขาดไม่ได้เลยก็คือ “เจตคติ” เพราะหากการศึกษาไม่สามารถปลูกฝังให้คนมีศีลธรรมก็ไม่มีวันที่จะเป็นคนที่สมบูรณ์

การเรียนการสอนในอนาคตจะต้องเปลี่ยนแปลงจากที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน จากสอนให้จำเปลี่ยนเป็นสอนให้คิด จากการให้ความรู้ที่จำกัดเปลี่ยนเป็นสนับสนุนให้ค้นคว้าความรู้ที่กว้างขวางบนโลกอินเทอร์เน็ต จากการสอนโดยยัดเยียดเปลี่ยนเป็นการสอนตามความสนใจของผู้เรียน มาตรฐานการศึกษาที่กำลังใช้อยู่ในปัจจุบันก็ต้องเปลี่ยนด้วยเช่นกัน เพราะวิธีคิดแบบมาตรฐานอุตสาหกรรมจะทำให้สูญเสียอัจฉริยภาพอันหลากหลายที่แฝงอยู่ในเด็กทุกคน

การเปลี่ยนแปลงที่เราคาดหวังจะให้เกิดขึ้นในอนาคตอาจไม่ได้เริ่มต้นมาจากภาครัฐ แต่เป็นภาระของคนทุกคนที่จะต้องลุกขึ้นมาช่วยกันเปลี่ยน ครูจะต้องเปลี่ยนการสอน ผู้ปกครองจะต้องเปลี่ยนแนวคิด ผู้บริหารจะต้องเปลี่ยนแปลงวิธีการ และผู้เรียนก็จะต้องเปลี่ยนเป้าหมายของตัวเอง

Knowledge Exchange EP.15 ทักษะจำเป็นของเด็กไทยยุคดิจิทัล คืออะไร? สร้างได้อย่างไร ?

โลกอนาคตที่เด็กๆ จะต้องเผชิญเต็มไปด้วยความสลับซับซ้อน ทั้งขีดจำกัดของทรัพยากร ความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจ และการล้นทะลัก ของข้อมูลข่าวสาร ในขณะที่การศึกษาในปัจจุบันมีลักษณะเหมือนโรงงานอุตสาหกรรมที่พยามยามทำให้ทุกคนมีความรู้ชุดเดียวกัน ละเลยทักษะที่จำเป็น เน้นการแข่งขัน ซึ่งไม่อาจตอบโจทย์ในการดำรงชีวิตในโลกอนาคตได้

โรงเรียนลำปลายมาศพัฒนา จังหวัดบุรีรัมย์ มีเป้าหมายการศึกษาโดยเอาชีวิตเป็นตัวตั้ง ไม่เพียงแต่ให้นักเรียนมีความรู้ ภูมิปัญญา แต่ต้องการปลูกฝังให้เป็นผู้มีจิตวิญญาณด้วย รวมทั้งมีทั้งปัญญาภายในที่เข้าใจตนเองและปัญญาภายนอกที่เข้าใจโลกและมีทักษะชีวิต

แนวทางสำคัญที่โรงเรียนลำปลายมาศพัฒนาได้นำมาใช้ในการจัดการศึกษาคือ “จิตปัญญา” โดยการสร้างสัมพันธภาพที่ดีในชุมชนโรงเรียน ใช้จิตวิทยาเชิงบวกคือเคารพความเป็นมนุษย์ และใช้กิจกรรมจิตปัญญาเพื่อฝึกฝนให้นักเรียนเกิดความรู้สึกตัวและเห็นความสัมพันธ์เชื่อมโยงระหว่างตนเองกับสิ่งอื่น

Knowledge Exchange EP.16 ครูนอกกรอบค้นพบอะไรในโรงเรียนนอกกะลา ?

ปัจจุบันมีหน่วยงานธุรกิจที่สนใจงานด้านช่วยเหลือและสร้างสรรค์สังคมไปพร้อมกับการหารายได้เลี้ยงตัวเอง หรือที่เรียกกันว่า “ธุรกิจเพื่อสังคม” หรือ “ผู้ประกอบการเพื่อสังคม” องค์กรนวัตกรรมสังคม Creative MOVE ที่ริเริ่มโดยนายธนบูรณ์ก็เช่นเดียวกัน

Creative MOVE มีจุดเริ่มต้นมาจากเหตุการณ์น้ำท่วมใหญ่เมื่อปี 2554 ซึ่งมีคนจำนวนมากกำลังต้องการความช่วยเหลือ อีกด้านหนึ่งก็มีคนจำนวนมากที่ต้องการจะช่วยเหลือผู้อื่น กลุ่มอาสาสมัครจึงเข้ามาเป็นสื่อกลางในการหาข้อมูลที่ถูกต้องน่าเชื่อถือ และใช้สื่อยุคดิจิทัลอย่างโซเชียลเน็ตเวิร์คสื่อสารออกไปสู่สาธารณะ จากนั้นงานและกลุ่มคนก็ขยายตัวออกไปเรื่อยๆ และได้เป็นพลังคนรุ่นใหม่ที่ได้ร่วมกันขับเคลื่อนสังคมไปในทิศทางที่ดีงาม

Creative MOVE มีการดำเนินงานที่หลากหลาย เช่น งานดีไซน์กราฟฟิคเพื่อนำเสนอข้อมูล/ความรู้ งานออกแบบโครงการ CSR ให้กับหน่วยงานธุรกิจ โดยมีต้นทุนที่สำคัญคือความสามารถในการเชื่อมโยงแหล่งทุน กลุ่มเป้าหมาย และอาสาสมัครที่มีความศักยภาพ เข้าไว้ด้วยกัน

ปัจจุบันผู้ประกอบการเพื่อสังคมในประเทศไทยยังมีไม่มากนัก แต่ก็มีแนวโน้มที่จะเพิ่มมากขึ้น สอดคล้องกับในต่างประเทศ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อมีมาตรการทางกฎหมายในการลดหย่อนภาษีมารองรับ

Knowledge Exchange EP.17 How Creativity Can Change the World

สารพันเรื่องราวว่าด้วยพื้นที่การเรียนรู้สร้างสรรค์และการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 จุดประกายแนวคิดว่าด้วยอนาคตห้องสมุดและการเปลี่ยนแปลงในยุคดิจิทัล

Knowledge Exchange EP.67 The role of The Reading Foundation in empowering the German reading culture

TK Park