Premiera Pisma

„Miesiące frustracji, pustego czasu i pozbawienia dawnego sposobu życia, tak charakterystyczne dla przedłużającego się kryzysu covidowego, w dobie mediów społecznościowych potrafią skutkować potężnymi wybuchami społecznego buntu”, pisze Karolina Wigura w eseju do marcowego „Pisma” i prognozuje, że nie tylko rok 2021, lecz również następne lata przyniosą nam wiele publicznych wybuchów gniewu. Czy bunt jest dziś realnym narzędziem zmiany? Jakie mogą być społeczne konsekwencje porażki masowego protestu – eskalacja niezadowolenia czy apatia i demobilizacja na długie lata? Kto i co dziś wiedzie lud na barykady? Jaką rolę w tym wszystkim pełni internet?

W dyskusji na temat buntu w XXI wieku wzięli udział Karolina Wigura (dziennikarka, redaktorka, członkini Zarządu Fundacji Kultura Liberalna i adiunktka na Wydziale Socjologii UW), Piotr Trudnowski (prezes Klubu Jagiellońskiego, redaktor i szef działu „Polityka republikańska” na portalu opinii Klubu Jagiellońskiego) oraz Krzysztof Zalewski (wokalista i kompozytor, twórca takich albumów jak Złoto czy Zabawa). Debatę poprowadziła dziennikarka związana z Radiem Kolor, Justyna Dżbik. 

Partnerem Premiery Pisma jest Empik.

Premiera Pisma. Bunt nasz powszechny

W czasie kwietniowej „Premiery Pisma" rozmawialiśmy o tym, jak internet i media społecznościowe pomagają osobom w potrzebie i reprezentującym je organizacjom docierać do potencjalnych darczyńców. Przyglądaliśmy się również pułapkom dobroczynności online. Analizowaliśmy etyczne dylematy, które często towarzyszą działaniom filantropijnym oraz strategie, których używają NGO-sy i osoby publiczne, aby zachęcić ludzi do aktywności i finansowej partycypacji. Zastanawialiśmy się nad ich skutecznością oraz transparentnością.

W dyskusji o mądrym pomaganiu w XXI wieku wzięli udział Janina Ochojska (fundatorka Polskiej Akcji Humanitarnej, Prezeska Zarządu PAH od początku istnienia organizacji), Norbert Wierbiłowicz (Prezes Zarządu Fundacji FaniMani, współtwórca portalu FaniMani.pl, lider polskiej edycji ruchu #GivingTuesday) oraz Mirosław Wlekły (reporter, absolwent Polskiej Szkoły Reportażu, autor wielu nagradzanych książek, a także pierwszego sezonu Śledztwa Pisma). Debatę poprowadziła dziennikarka związana z Radiem Kolor, Justyna Dżbik. 

Partnerem Premiery Pisma jest Empik.

Premiera Pisma. Jak pomagać mądrze?

Przebywanie na łonie natury ma kojący wpływ na zdrowie. Nasze ciało i psychika tęsknią za śpiewem ptaków, zapachem lasu, łąki i bujną zielenią. Nic nie jest w stanie ukoić nerwów lepiej niż bliski kontakt z przyrodą. Nie tylko w czasie pandemii, choć ostatnie miesiące jednoznacznie pokazały, że zamknięci w betonowych dżunglach wyrywamy się w nieznane, gdy tylko nadarza się ku temu okazja. Im bardziej dziko czy egzotycznie, tym lepiej.

W trakcie majowej „Premiery Pisma" postanowiliśmy sprawdzić, czy można pogodzić sprzeczne interesy turysty, który chce korzystać z dobrodziejstw przyrody, najlepiej jak najmniej zdegradowanej, i środowiska, które jednocześnie sam niszczy? Obszary nietknięte ludzką aktywnością kurczą się w zastraszającym tempie, ziemia staje się powoli światem monogatunkowym, a kołem zamachowym tego procesu jest postępujące rozpychanie się człowieka i zabieranie przestrzeni życiowej wszystkim pozostałym istotom żywym. Jak zatrzymać antropopresję i chronić najcenniejsze przyrodniczo obszary? Czy można obcować z naturą, podróżować odpowiedzialnie i ekologicznie? 

W dyskusji o skomplikowanej relacji człowieka z naturą wzięli udział Cecylia Malik (krakowianka, artystka wizualna i aktywistka ekologiczna. Autorka wielu projektów artystycznych np. „365 Drzew” i „6 rzek”), Filip Springer (pisarz i fotograf. Autor cykli reporterskich np. Zmiana klimatu już tu jest i Wyprawa po nadzieję oraz książek, m.in. Miedzianka. Historia znikania, Wanna z kolumnadą, 13 pięter, Miasto Archipelag, Źle urodzone) i Tomasz Michniewicz (podróżnik, dziennikarz, reportażysta i organizator wypraw. Autor reportaży książkowych, programu Inny świat w telewizji TTV i współzałożyciel Radia 357). Debatę poprowadziła dziennikarka związana z Radiem Kolor, Justyna Dżbik. 

Partnerem Premiery Pisma jest Empik.

Premiera Pisma. Jak być blisko natury, ale jej nie szkodzić?

Jak napisał pod koniec XIX wieku irlandzki poeta Oscar Wilde, „na tym świecie wszystko sprowadza się do seksu. Poza samym seksem, który sprowadza się do władzy”. Ponad 100 lat później nasza codzienność wydaje się jeszcze bardziej kipieć od seksu. Jest obecny w mediach, kulturze, sporcie, reklamie i codziennych żartach. Może się też wydawać, że im więcej słyszymy o seksie, tym bardziej rośnie społeczny wstyd z nim związany. Jak często myślimy o własnej seksualności? Czy w ogóle ją rozumiemy? Czy potrafimy rozmawiać z bliskimi o seksie? Skąd czerpiemy informacje na tematy związane z seksualnością i wynikającymi z niej potrzebami? Czy wiemy, do kogo zwrócić się o pomoc? A przede wszystkim, czy w ogóle potrafimy rozpoznać problem? Jak się zmieniła seksualność Polek i Polaków i nasze podejście do seksu? O tym wszystkim rozmawialiśmy w trakcie czerwcowej „Premiery Pisma”. 

W dyskusji o seksualności Polek i Polaków wzięli udział Iga Dzieciuchowicz (reporterka i feministka, z wykształcenia teatrolożka, absolwentka Polskiej Szkoły Reportażu, autorka trzeciego sezonu „Śledztwa Pisma”), Przemysław Pilarski (dramatopisarz, scenarzysta, dramaturg, dziennikarz; kiedyś również stand-uper, współautor książek „Sztuka obsługi penisa” i „Jak facet z facetem. Rozmowy o seksualności i związkach gejowskich”) oraz Kamila Olszewska (psycholożka, seksuolożka i edukatorka seksualna pracująca w Centrum Terapii HAAK w Poznaniu, specjalizuje się w pracy z osobami LGBT+ i pomocy w leczeniu dysfunkcji seksualnych). Debatę poprowadziła dziennikarka związana z Radiem Kolor, Justyna Dżbik. 


Partnerem Premiery Pisma jest Empik.

Premiera Pisma. Seks. Czego tak naprawdę się wstydzimy?

Im mniej osób się zaszczepi, tym mocniej uderzy w nas czwarta fala pandemii. To pewne. Ale Polacy szczepią się niechętnie. Loterie i perswazja nie zdały egzaminu. A w temacie przymusowych szczepień nie ma konsensusu. Większość krajów balansuje na krawędzi: pomiędzy wprowadzeniem nakazu a ochroną praw obywatelskich, w tym prawa wyboru. Europa testuje więc różne modele – z obowiązkowymi szczepieniami dla konkretnych grup zawodowych, systemem kar i restrykcji dla niezaszczepionych i przywilejami dla tych, którzy mogą się pochwalić paszportem covidowym. Jaką drogę wybierze Polska? I jakie będą społeczne konsekwencje politycznych decyzji w tym zakresie? Czy stosunek do szczepień wyznaczy kolejną linię podziałów społecznych w naszym, i tak już mocno spolaryzowanym społeczeństwie? Czy bezpieczeństwo ogółu tłumaczy restrykcje i ograniczenia wobec tych, którzy szczepić się nie chcą? Jak wprowadzić taki obowiązek w demokracji liberalnej, gdzie wolność jednostki ma nie tylko ogromne znaczenie prawne, ale też symboliczne? A z drugiej strony, jak inaczej zadbać o odporność stadną, jak chronić zdrowie publiczne? Jak nie dać się zastraszyć antyszczepionkowcom? O tym wszystkim rozmawialiśmy podczas wrześniowej Premiery Pisma.

W dyskusji o szczepieniach wzięli udział dr hab. Elżbieta Korolczuk (socjolożka, badaczka społeczna i autorka książek związana z Uniwersytetem Södertörn w Sztokhomie i Ośrodkiem Studiów Amerykańskich UW. Jej najnowsza publikacja – (Anti)Gender Politics in the Populist Moment – napisana wspólnie z Agnieszką Graff ukaże się w wydawnictwie Rutledge, a jej polskie tłumaczenie w Krytyce Politycznej), dr hab. Marcin Napiórkowski (badacz mitów, wykładowca w Instytucie Kultury Polskiej UW. Autor kilku książek, między innymi Kodu kapitalizmu i wydanego niedawno Turbopatriotyzmu o współczesnych polskich mitologiach politycznych. Prowadzi blog mitologiawspolczesna.pl) oraz dr Łukasz Durajski (lekarz specjalizujący się w dziedzinie pediatrii, wakcynolog, wykładowca akademicki na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym. Twórca platformy telemedycznej Med24. Bloger, autor książek Zdrowie twojego dziecka i Co na to lekarz? Mity przenoszone drogą szeptaną). Debatę poprowadziła dziennikarka związana z Radiem Kolor, Justyna Dżbik. 

Partnerem Premiery Pisma jest Empik.

Premiera Pisma. Szczepienia. Nowa linia podziału społecznego

Pandemia sprawiła, że o zdrowiu psychicznym mówiliśmy częściej i chętniej niż do tej pory. Negatywne skutki izolacji, strachu o zdrowie swoje i naszych bliskich obserwowaliśmy na co dzień. W jakiej kondycji psychicznej wychodzimy po ponad półtora roku pandemii?  Czy rzeczywiście bardziej dbamy o nasz dobrostan psychiczny? Jakie są największe problemy, którym musimy dziś stawić czoła? I czy jest szansa na ogólnopolską reformę pomocy systemowej? O tym wszystkim rozmawialiśmy podczas październikowej Premiery Pisma.

W dyskusji o zdrowiu psychicznym wzięły udział Monika Perdjon (terapeutka, mediatorka rodzinny, zajmująca się również interwencją kryzysową, związana m.in. z Warszawskim Ośrodkiem Interwencji Kryzysowej i Centrum Praw Kobiet, członkini Polskiego Towarzystwa Psychologicznego) oraz Magdalena Kicińska (redaktorka naczelna „Pisma. Magazynu Opinii” i wiceprezeska Fundacji Pismo, reporterka i laureatka Grand Press 2017 w kategorii Wywiad, autorka książek „Pani Stefa” i „Środki transportu”, współautorka – wraz Marcinem Dziedzicem – książki „Teraz ’43. Losy” i – wraz Agnieszką Jucewicz – książki „Dom w butelce. Rozmowy z Dorosłymi Dziećmi Alkoholików”). Debatę poprowadziła dziennikarka wiele lat związana z radiem, Justyna Dżbik.

Premiera Pisma. Jak (nie)dbamy w Polsce o zdrowie psychiczne

Jak pisze Michał Cetnarowski w numerze specjalnym „Pisma”, „science fiction to nie dokładnie rozrysowana mapa opisująca przyszłość, tylko poligon eksperymentalny idei, laboratorium kultur i cywilizacji”. Jaką rolę odgrywają dziś literatura i filmy science fiction? Z czego wynika ich popularność? Czy fantastyka naukowa może wyręczyć futurologów albo pomóc w stymulowaniu rozwoju nauki i technologii? A może jest soczewką, w której skupiają się największe obawy ludzkości? Co o naszej rzeczywistości, o naszych lękach oraz fascynacjach „tu i teraz” mówią najpopularniejsze książki i produkcje należące do tego gatunku?  O tym rozmawialiśmy w trakcie spotkania z cyklu Premiera Pisma zorganizowanego z okazji ukazania się numeru specjalnego „Wokół jutra”. 

W dyskusji o science fiction wzięli udział Marta Kisiel (pisarka i tłumaczka, z wykształcenia polonistka. Autorka cykli Dożywocie oraz Małe Licho, zbioru opowiadań Pierwsze słowo, powieści z tzw. cyklu wrocławskiego oraz doskonale przyjętych komedii kryminalnych. Członkini grupy Fantastic Women Writers of Poland: Harda Horda oraz Stowarzyszenia Unia Literacka. W numerze specjalnym „Pisma” ukazało się jej opowiadanie Present Perfect), Rafał Kosik (pisarz, publicysta, scenarzysta i wydawca. Opublikował dwadzieścia siedem książek: science fiction dla dorosłych, na przykład powieści Mars, Vertical, Kameleon i Różaniec, serię Felix, Net i Nika dla młodzieży, której sprzedano już ponad 1,4 miliona egzemplarzy, oraz serię dla dzieci Amelia i Kuba) oraz dr hab. Mirosław Filiciak (Dyrektor Instytutu Nauk Humanistycznych, Dziekan Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych w Warszawie, Kierownik Katedry Kulturoznawstwa, kierownik School of Ideas Uniwersytetu SWPS. Medioznawca. Zajmuje się wpływem mediów cyfrowych na uczestnictwo w kulturze. Autor książek: Wirtualny plac zabaw. Gry sieciowe i przemiany kultury współczesnej, Media, wersja beta oraz wspólnie z Alkiem Tarkowskim Dwa zero. Alfabet nowej kultury i inne teksty). Debatę poprowadziła dziennikarka od wielu lat związana z radiem, Justyna Dżbik. 

Partnerem Premiery Pisma jest Empik.

Premiera Pisma. Po co nam dziś science fiction?

Jak stawiać realne oczekiwania i jaką strategię przetrwania obrać na ciężkie czasy? Gdzie szukać nadziei w trudnych momentach, kiedy zewsząd spływają do nas negatywne wiadomości na temat pandemii, sytuacji na granicy i inflacji? Jak wejść w nowy rok, zmagając się z presją postanowień? O tym wszystkim rozmawialiśmy podczas styczniowej Premiery Pisma.

W dyskusji na temat racjonalnych oczekiwań wzięli udział Justyna Dąbrowska (psycholożka, psychoterapeutka, autorka wywiadów, między innymi z Andrzejem Lederem o nadziei. Laureatka Nagrody im. Barbary Łopieńskiej. Autorka książek.) oraz Piotr Stankiewicz (doktor filozofii, wykładowca, pisarz, twórca i nauczyciel reformowanego stoicyzmu, publikował między innymi w „Kwartalniku Przekrój” i „Tygodniku Powszechnym”). Debatę poprowadziła dziennikarka wiele lat związana z radiem, Justyna Dżbik-Kluge.

Premiera Pisma. Realne oczekiwania, czyli jakie?

Gdzie leżą lub powinny dziś leżeć granice humoru? Czy wciąż śmiejemy się z tego samego co dwadzieścia lat temu? Jak i czy w ogóle wypada nam się bawić w czasach szeroko pojętego kryzysu? Jak świętować w sposób odpowiedzialny – etycznie i pandemicznie? O wspólnototwórczym potencjale żartów i humorze w czasach rosnącej świadomości społecznej oraz zjawiska cancel culture rozmawialiśmy w trakcie lutowej Premiery Pisma.

W dyskusji o zabawie wzięli udział Karolina Lewestam (dziennikarka i redaktorka, od 2014 roku felietonistka „Dziennika Gazety Prawnej”, autorka książek i wielu tekstów publicystycznych, publikowanych między innymi w „Gazecie Wyborczej” czy w „Piśmie”. Wielokrotnie nominowana do nagrody Grand Press w kategorii „Publicystyka”) oraz Maciej Buchwald (członek teatru improwizowanego Klancyk, komik. Autor nagradzanych filmów niezależnych i teledysków). Rozmowę poprowadziła dziennikarka wiele lat związana z radiem, Justyna Dżbik-Kluge.

Premiera Pisma. Z czego (nie)wypada się śmiać?

Zarówno numer marcowy jak i podcast z cyklu Premiera Pisma powstawały w zupełnie innej rzeczywistości, zanim w czwartek, 24 lutego, świat stanął na głowie. Wtedy postanowiliśmy, że przyjrzymy się nudzie. Kiedy dziś myślimy o tym temacie, stagnacja jawi się jako stan, do którego chętnie byśmy wrócili. 

Co miesiąc staramy się, by to, co publikujemy, było aktualne dłużej niż cztery tygodnie. Mamy nadzieję, że w tej trudnej sytuacji, kiedy wojna otacza nas ze wszystkich stron, w przygotowanych przez nas materiałach znajdziesz choć odrobinę wytchnienia, a może nawet źródło siły, inspiracji do działania. Dlatego zapraszamy do wysłuchania dyskusji o potencjale nudy i sposobach ucieczki od nadmiaru bodźców w nastawionym na ciągły rozwój i jego monetyzację świecie. Czy potrafimy się jeszcze nudzić? Jak sprawić, by produktywność przestała być naszym nadrzędnym celem? Czy nicnierobienie może pobudzać naszą kreatywność i wpływać pozytywnie na zdrowie psychiczne?

W rozmowie wzięli udział Katarzyna Wągrowska (eko-aktywistka, twórczyni internetowa, ekspertka od zero waste. Autorka bloga Ograniczam Się i książki „Życie zero waste. Żyj bez śmieci i żyj lepiej”. Inicjatorka akcji Givebox Poznań, współzałożycielka Po-Dzielni – pierwszego w Polsce freeshopu) oraz dr Mariusz Finkielsztein (adiunkt w Instytucie Socjologii Collegium Civitas. Badacz nudy, założyciel i organizator Międzynarodowej Interdyscyplinarnej Konferencji Nudy. Sekretarz International Society of Boredom Studies. Autor książki „Boredom and Academic Work”). Debatę poprowadziła dziennikarka wiele lat związana z radiem, Justyna Dżbik-Kluge.

Premiera Pisma. Nuda, nic się nie dzieje... I komu to przeszkadzało?

Najbardziej internetowa z dotychczasowych wojen – mówi się o rosyjskiej inwazji na Ukrainie. Media społecznościowe zmieniły sposób, w jaki szukamy dziś informacji o tym, co dzieje się za naszą wschodnią granicą. Ludzkie dramaty, obrazy zbombardowanych miast, relacje ze schronów i filmy dokumentujące, jak wygląda zwykłe życie w zaatakowanym kraju – wszystko to mamy na wyciągnięcie ręki, dwadzieścia cztery godziny na dobę i to bez konieczności włączania telewizora. Co uznajemy za wiarygodne, komu wierzymy? Jaka jest dziś rola dziennikarzy i fotoreporterów w relacjonowaniu konfliktu? Czy język mediów pokrywa się z tym, jak wojnę relacjonują mieszkańcy Ukrainy i rządy obu walczących państw? O emocjach i empatii w komunikacji, języku inkluzywnym i etyce w mówieniu o wojnie rozmawialiśmy w trakcie kwietniowej Premiery Pisma. 

W rozmowie o zmieniającym się języku wojny wzięli udział dr Magdalena M. Baran (doktorka filozofii, historyczka idei, publicystka, redaktorka prowadząca miesięcznik „Liberté!”, adiunktka w Instytucie Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, autorka książek Znaczenie wojny. Pytając o wojnę sprawiedliwą, Oblicza wojny i Był sobie kraj. Rozmowy o Polsce), Kamila Kalińczak (dziennikarka radiowa i telewizyjna, trenerka wystąpień publicznych, prowadzi #ĄĘ, czyli instagramowy cykl o poprawności językowej i kulturze języka) oraz Karol Grygoruk (fotograf dokumentalny, absolwent Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych UW, współzałożyciel RATS Agency). Debatę poprowadziła dziennikarka wiele lat związana z radiem, Justyna Dżbik-Kluge.

Partnerem Premiery Pisma jest kancelaria CMS.

Premiera Pisma. Koszmar na ekranach. Jak dziś mówić o wojnie?

Czy pokoleniowe podziały mają jeszcze sens? Upupiają czy pomagają trafnie opisywać rzeczywistość? Jak na myślenie o pokoleniach wpływają kultura indywidualizmu, kapitalizm i technologia? Co tak naprawdę dzieli, a co łączy ludzi z różnych grup wiekowych? Czy młodzi czują się dziś częścią debaty publicznej? Czy ich głos ma znaczenie? O pokoleniach, bańkach informacyjnych i związanym z nimi konflikcie wartości rozmawialiśmy w trakcie majowej Premiery Pisma. 

W rozmowie o pokoleniach wzięli udział Zuzanna Kowalczyk (szefowa Działu Ekonomia i Technologie w „Piśmie”, dziennikarka, kulturoznawczyni, autorka esejów i podcastów, w tym tekstu o samotnym byciu ze sobą i drugim człowiekiem, który ukazał się w majowym numerze miesięcznika. Wcześniej związana z „Gazetą Wyborczą” oraz think tankiem Przyszłość Jest Teraz. Poza „Pismem” publikowała między innymi w „Magazynie Świątecznym”, „Gazecie Wyborczej”, „non/fiction” oraz Dwutygodniku) i Jacek Paśnik (pisarz, autor powieści Dzieci, która ukazała się nakładem Wydawnictwa W.A.B. w 2022 roku. Prowadzi profil „Dzieci Neo” na Facebooku. Jego teksty były publikowane między innymi w „Popmodernie”, „Stonerze Polskim” i „Wizjach”). Debatę poprowadziła dziennikarka wiele lat związana z radiem, Justyna Dżbik-Kluge.

Partnerem Premiery Pisma jest kancelaria CMS.

Premiera Pisma. Bez-głos młodego pokolenia

To my, ludzie, doprowadziliśmy do szóstego wielkiego wymierania – pisze Tomasz Ulanowski w ostatniej części Soczewek Pisma z cyklu „Ziemia”. Czy jesteśmy w stanie powstrzymać ekocyd, czyli katastrofę ekologiczną? Jakie działania należy podjąć, aby zapobiec wymieraniu gatunków? Czy przedefiniowanie relacji człowieka z przyrodą jest jeszcze możliwe? Na te pytania szukaliśmy odpowiedzi w trakcie czerwcowej Premiery Pisma. 

W rozmowie o zagrożeniach i szansach dla bioróżnorodności wzięli udział:

Tomasz Ulanowski – autor cyklu Soczewek Pisma pod tytułem „Ziemia”, dziennikarz naukowy „Gazety Wyborczej”, który pisze głównie o globalnych zmianach klimatu, przyrodzie i biologii człowieka. Tłumacz, autor takich książek jak O powstawaniu Polaków i Nagi umysł. Dlaczego jesteśmy, jacy jesteśmy oraz, wspólnie z prof. Bogusławem Pawłowskim, Ludzka natura bez złudzeń. 

Paweł Średziński – miłośnik przyrody, dziennikarz, publicysta i historyk, doktor nauk humanistycznych. Przez jedenaście lat działał w międzynarodowych organizacjach ekologicznych. Obecnie wspiera Fundację Dziedzictwo Przyrodnicze. Pisze o przyrodzie, Afryce i Bliskim Wschodzie. Autor książek: „Syria. Przewodnik po kraju, którego nie ma”, „Łoś. Opowieści o gapiszonach z krainy Biebrzy” i „Puszcza Knyszyńska. Opowieści o lesunach, zwierzętach i królewskim lesie, a także o tajemnicach w głębi lasu skrywanych”, która ukaże się w lipcu 2022 roku. 

Debatę poprowadziła Justyna Dżbik-Kluge związana obecnie z Radiem 357.

Kod na roczną prenumeratę ze zniżką dla słuchaczy podcastu Premiera Pisma PREMIERA do wykorzystania na magazynpismo.pl/prenumerata

Partnerem Premiery Pisma jest kancelaria CMS.

Premiera Pisma. Jak powstrzymać ekologiczne samobójstwo?

„Żyjemy w świecie, którym rządzą ekonomiści” – pisze w swoim tekście opublikowanym w lipcowym wydaniu miesięcznika Miłosz Wiatrowski, przekonując, że zamiast traktować ekonomię jak wyrocznię, powinniśmy przywrócić jej pomocniczą, doradczą rolę w procesie politycznym. W czasie lipcowej Premiery Pisma oddajemy głos ekonomistom, aby porozmawiać o tym, jak rozwiązać jeden z największych problemów współczesnego świata, czyli rosnące nierówności. Anna Gromada w tekście o Thomasie Pikettym cytuje dane z raportów Oxfamu, z których wynika, że dwudziestu sześciu najbogatszych ludzi świata ma dziś więcej niż biedniejsza połowa ludzkości. Jeszcze w latach w latach 70. XX wieku w Stanach Zjednoczonych przeciętny prezes spółki giełdowej zarabiał średnio dwadzieścia razy więcej niż szeregowy pracownik. Dziś różnica ta jest trzystukrotna. 

Jak zatrzymać akumulację kapitału w rękach bogatej mniejszości? Czy radykalna redukcja nierówności jest w ogóle możliwa w pokojowy sposób? Co dziś może być wehikułem sprawiedliwości społecznej? Czy współczesna ekonomia widzi drogi do redukowania nierówności bez przeregulowania świata?

W rozmowie o ekonomii i związanych z  nią nierównościach wzięli udział:

Marek Tatała – Wiceprezes Zarządu Fundacji Wolności Gospodarczej. Ekonomista, manager w sektorze organizacji pozarządowych i think-tanków, ekspert ds. polityki gospodarczej, regulacji i ekonomicznej analizy prawa. Absolwent ekonomii i nauk politycznych na University of Bristol w Wielkiej Brytanii oraz ekonomii w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Uczestnik wielu międzynarodowych programów związanych z promocją liberalizmu, wolności gospodarczej i zarządzaniem.

dr Piotr Maszczyk – Prodziekan Studium Magisterskiego Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie oraz kierownik Zakładu Makroekonomii i Ekonomii Sektora Publicznego. Autor i współautor blisko pięćdziesięciu artykułów i opracowań naukowych, a także licznych ekspertyz. Były pracownik Ministerstwa Finansów i Ministerstwa Rozwoju Regionalnego w randze radcy ministra. Stały komentator ekonomiczny radia Tok FM i RDC. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się na teorii ekonomii, ekonomii instytucjonalnej, ekonomii porównawczej systemów ekonomicznych (zróżnicowanie odmian kapitalizmu) i ekonomii sektora publicznego.

Debatę poprowadziła Justyna Dżbik-Kluge związana obecnie z Radiem 357.

Kod na roczną prenumeratę ze zniżką dla słuchaczy podcastu Premiera Pisma PREMIERA do wykorzystania na magazynpismo.pl/prenumerata

Partnerem podcastu jest kancelaria CMS.

Premiera Pisma. Ekonomia przyszłości. Jak zmniejszyć nierówności?

„My, mieszkańcy Zachodu, jesteśmy w miarę zdrowi i w większości mamy co jeść – a i tak jesteśmy zaskakująco nieszczęśliwi” – pisze Karolina Lewestam w swoim najnowszym eseju, który publikujemy w sierpniowym numerze miesięcznika. Jak zauważa autorka, chroniczny brak szczęścia to nasza choroba cywilizacyjna. Z czego wynika ten stan? Dlaczego nie potrafimy czerpać satysfakcji z bycia tu i teraz? Co sprawia, że ciągle chcemy więcej? Wciąż czekamy na szczęście, stawiamy sobie kolejne cele. Czy jeśli nie uda nam się osiągnąć wyznaczonych celów, to jesteśmy skazani na wieczne niespełnienie?

W rozmowie o poszukiwaniu szczęścia wzięli udział:

Karolina Lewestam – dziennikarka i redaktorka, członkini redakcji „Pisma”. Obroniła doktorat z filozofii na Uniwersytecie Bostońskim. Wielokrotnie nominowana do nagrody Grand Press w kategorii „Publicystyka”. W 2021 roku ukazał się jej debiut prozatorski Mała Księżniczka, a w 2022 roku wydała zbiór esejów Pasterze smoków.

Tomasz Stawiszyński – filozof, eseista, ukończył studia magisterskie i doktoranckie w Instytucie Filozofii UW, autor bestsellerowych książek „Potyczki z Freudem. Mity, pokusy i pułapki psychoterapii” (2013), „Co robić przed końcem świata” (2021), „Ucieczka od bezradności” (2021) i „Misja Sowy. Tosia, Franek i sekrety filozofii” (2022) oraz dwóch zbiorów wierszy „Nie ma takiego imienia” (1999) i „Rzecz ciemna” (2002). Od wielu lat zajmuje się problemami z pogranicza filozofii i psychoterapii. 

Debatę poprowadziła Justyna Dżbik-Kluge związana obecnie z Radiem 357.

Kod na roczną prenumeratę ze zniżką dla słuchaczy podcastu Premiera Pisma PREMIERA do wykorzystania na magazynpismo.pl/prenumerata

Partnerem wydarzenia jest kancelaria CMS.

Premiera Pisma. Jak być szczęśliwym w trudnych czasach?

Każdego dnia tysiące osób opuszcza swój dom w poszukiwaniu nowego miejsca do życia. W wielu przypadkach nie jest to dobrowolna decyzja. Z domu wygania wojna, prześladowania, przemoc. Także katastrofalne skutki zmian klimatycznych: dotkliwe susze, wyschnięte studnie, wyjałowiona gleba. Stary dom przestaje karmić i ochraniać. Czas wyruszyć w drogę i przekraczać granice – te państwowe i symboliczne.

Jak zbudować nowy dom? Co znaczy dziś to pojęcie? Jak można pomóc migrantom i migrantkom odnaleźć się w nowej rzeczywistości? Czy istnieją systemowe rozwiązanie, które by to umożliwiły?

W rozmowie o domu, migracjach, granicach i ich przekraczaniu wzięli udział:

Bartek Sabela – podróżnik, fotograf, reporter, autor książek, związany z wydawnictwem Czarne. Za reportaż literacki Wszystkie ziarna piasku nominowany do Nagrody „Newsweeka” im. Teresy Torańskiej. Regularnie współpracuje z „Kontynentami” i „Pismem”. Autor cyklu Nasze zwierzobójstwo oraz Soczewki Pisma Mur nadziei o panafrykańskim projekcie, który ma powstrzymać pustynię. 

Agnieszka Kosowicz – założycielka i prezeska Fundacji Polskie Forum Migracyjne. Inicjatorka wielu projektów dotyczących integracji cudzoziemców i dialogu międzykulturowego m.in. projektu „Migroteka”, który wyposaża sieć polskich bibliotek w literaturę dotyczącą migracji, uchodźstwa i międzykulturowości. Autorka monografii „Working Together – 15 lat UNHCR w Polsce”, opisującej początki budowy systemu ochrony uchodźców w Polsce, współautorka licznych publikacji na temat cudzoziemców w Polsce. Przez ponad sześć lat prowadziła politykę informacyjną Przedstawicielstwa Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców w Polsce. 

Draginja Nadaždin – Dyrektorka Generalna Lekarzy bez Granic w Polsce. Od wielu lat staje w obronie praw człowieka. Pracowała na rzecz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Polsce w różnych organizacjach pozarządowych, w tym w Polskiej Akcji Humanitarnej oraz w Amnesty International Polska, którym kierowała w latach 2007-2021. W swojej pracy dąży do ukazywania globalnej współzależności, jest oddana idei solidarności, niezależnie od tego, czy rozgrywające się kryzysy bądź naruszenia praw człowieka dzieją się blisko czy daleko od nas. 

Debatę poprowadziła Justyna Dżbik-Kluge związana obecnie z Radiem 357.

Kod na roczną prenumeratę ze zniżką dla słuchaczy podcastu Premiera Pisma PREMIERA do wykorzystania na magazynpismo.pl/prenumerata.

Partnerem wydarzenia jest kancelaria CMS.

Premiera Pisma. Dom zamiast muru. Czy można zatrzymać migracje?

Tocząca się od miesięcy wojna w Ukrainie powoduje, że dotychczasowy ład światowy przestaje istnieć, a nowy dopiero się wyłania. Światowe mocarstwa przystąpiły do rozgrywki o dominację polityczną i ekonomiczną. W tle toczy się rywalizacja o dostęp do surowców i przejęcie kontroli nad światowymi przepływami towarów.

Zimna wojna była starciem dwóch wielkich bloków światowych. Teraz o przywództwo nad światem konkuruje wiele mocarstw. Co to oznacza dla Polski? Które kraje zyskują, a które tracą na skutek zmiany układu sił? Jak będzie się kształtować geopolityka w najbliższej przyszłości?

W rozmowie o zmieniającym się układzie sił na świecie wzięli udział:

Agnieszka Bryc – badaczka stosunków międzynarodowych na Wydziale Nauk o Polityce i Bezpieczeństwie Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Autorka książek, m.in. Rosja w XXI wieku: gracz światowy czy koniec gry? oraz Izrael 2020: skazany na potęgę?.

Paweł Marczewski – socjolog, historyk idei, publicysta. Szef działu Obywatele w forumIdei, think tanku Fundacji Batorego. Jest członkiem Carnegie’s Civic Research Network, międzynarodowej grupy badaczek i badaczy analizujących globalne przemiany społeczeństwa obywatelskiego. Obecnie pracuje nad książką o współczesnym, wielokulturowym Wiedniu.

Mateusz Piotrowski – amerykanista, analityk Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych (PISM). Specjalizuje się w amerykańskiej polityce wewnętrznej i zagranicznej oraz stosunkach transatlantyckich. Doktorant w Instytucie Politologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Stażysta Ambasady RP w Waszyngtonie, Biura Bezpieczeństwa Narodowego i Parlamentu Europejskiego. 

Debatę poprowadziła Justyna Dżbik-Kluge, związana obecnie z Radiem 357.

Kod na roczną prenumeratę ze zniżką dla słuchaczy podcastu Premiera Pisma PREMIERA do wykorzystania na magazynpismo.pl/prenumerata

Premiera Pisma. Jak zmieni(a) się układ sił na świecie?

„Polaryzacja” to hasło, które od lat odmieniamy przez różne przypadki. Zamiast wskazywać winnych, bo przecież wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za nakręcanie spirali niechęci i wzajemnego braku zaufania, zastanówmy się, dlaczego tak trudno przychodzi nam uszanowanie różnic. Jak znaleźć wspólny język ponad podziałami? Jak inicjować i podtrzymywać dialog? Z jakich narzędzi i doświadczeń korzystać? Czy w naszym skonfliktowanym kraju można stworzyć przyjazną przestrzeń do budowania więzi i szukania wspólnego mianownika? O tym rozmawiamy w czasie listopadowej Premiery Pisma.  

W rozmowie wzięli udział:

Wawrzyniec Smoczyński – twórca centrum analitycznego Polityka Insight i Fundacji Nowej Wspólnoty, która opracowuje metodę dialogu dla silnie podzielonych społeczności, 

Jakub Wygnański – socjolog, założyciel Pracowni Badań i Innowacji Społecznych Stocznia i współtwórca Funduszu Obywatelskiego,

Joanna Berendt – coachka, mediatorka, trenerka porozumienia bez przemocy i pozytywnej neuroplastyczności.

Debatę poprowadziła Justyna Dżbik-Kluge, dziennikarka. 


Kod na roczną prenumeratę ze zniżką dla słuchaczy podcastu Premiera Pisma PREMIERA do wykorzystania na magazynpismo.pl/prenumerata.

Premiera Pisma. Jak prowadzić dialog w podzielonym świecie?

Nowe światy to nowy potencjał – zarówno na ocalenie, jak i schrzanienie tego, co najbardziej cenne – pisze w najnowszym, grudniowym numerze „Pisma” Zuzanna Kowalczyk. Piotr Fortuna w eseju o metawersum dodaje z kolei, że warto się zawczasu zastanowić nad tym, jakie zagrożenia może na nas sprowadzić nowy, trójwymiarowy internet. Może dzięki temu uda nam się uniknąć części szkód, zminimalizować ryzyko ich wystąpienia, a najlepiej zawczasu skierować rozwój metawersum na właściwe tory.

Jak to zrobić? Czy wirtualna rzeczywistość, w której za pomocą awatarów za kilka, kilkanaście lat mamy się spotykać, pracować, tworzyć i bawić, pozwoli nam rozwinąć skrzydła – dosłownie i w przenośni – czy wręcz przeciwnie, obnaży najciemniejsze strony ludzkiej natury?

Marki i świat biznesu widzą tu szansę na zdobycie uwagi i wydrenowanie portfeli klientów głęboko zanurzonych w wirtualnej przestrzeni, artyści już dziś przekraczają tam nieosiągalne dotąd granice sztuki, a co metawersum zaoferuje nam, zwykłym użytkownikom internetu?

W spotkaniu wzięli udział:

Zuzanna Kowalczyk – szefowa Działu Ekonomia i Technologie w „Piśmie”, dziennikarka, kulturoznawczyni, autorka esejów i podcastów. 

Artur Kurasiński – przedsiębiorca, twórca, inwestor, obserwator zjawisk związanych z technologią. Autor książek, gier i komiksów edukacyjnych o nauce i technologii z serii „Róża, a co chcesz wiedzieć?”. Tech-realista. Autor jednego z najpoczytniejszych polskich blogów oraz podcastów kurasinski.com. 

Juan Bossicard – pasjonat metawersum, który największą uwagę skupia na wpływie, jaki ta nowa technologia wywrze na mieszkańcach Europy. Kieruje zespołem European Metaverse Campaign w Meta.

Debatę prowadziła Justyna Dżbik-Kluge.

Kod na roczną prenumeratę ze zniżką dla słuchaczy podcastu Premiera Pisma PREMIERA do wykorzystania na magazynpismo.pl/prenumerata.

Premierę Pisma wspiera kancelaria CMS.

Premiera Pisma. Po co komu metawersum?

Czy mamy do czynienia z epidemią samouwielbienia? Jak opierać się kulturze cyfrowego narcyzmu i gdzie leży granica między zdrowym egoizmem, a egocentryzmem? Na te i wiele innych pytań dotyczących miłości, związków i rodziny w czasach hołdujących rozwijaniu „ja” szukaliśmy odpowiedzi w trakcie lutowej Premiery Pisma – pierwszej debaty zorganizowanej po dłuższej przerwie w formie online.

Wracamy z serią comiesięcznych podcastów będących zapisem rozmów na ważne tematy społeczne, które poruszamy w „Piśmie”. W lutowej debacie poświęconej miłości w czasach narcyzmu udział wzieli Karolina Lewestam (dziennikarka, redaktorka Działu Idee i autorka tekstu „Teatr marionetek, czyli myśli o narcyźmie”, który ukazał się w lutowym numerze oraz stał się przyczynkiem do dyskusji o współczesnej miłości), Justyna Dąbrowska (psycholożka, psychoterapeutka, autorka rozmowy z Andrzejem Lederem o nadziei), Małgorzata Halber (pisarka, rysowniczka, feministka, współautorka „Książki o miłości” oraz twórczyni lifestylowego komiksu Bohater) i Grzegorz Ptaszek (doktor habilitowany w dyscyplinie nauki o komunikacji społecznej i mediach, psycholog, językoznawca, tłumacz „Kultury narcyzmu” Christophera Lascha). Dyskusję poprowadziła dziennikarka związana z Radiem Kolor, Justyna Dżbik.

Partnerem Premiery Pisma jest Empik.

Premiera Pisma. Miłość w czasach narcyzmu

„Pismo. Magazyn opinii” to miesięcznik, który łączy w sobie fakt, literaturę, obraz oraz humor. Podcasty to nasz konik, dlatego wszystkie teksty udostępniamy naszym prenumeratorom w wersji audio. W kanale Pismo do słuchania znajdziesz aktorskie interpretacje wierszy, ale też nagrania esejów czy reportaży publikowanych na łamach magazynu, comiesięczną debatę z cyklu Premiera Pisma oraz podcasty: "Jak naprawić przyszłość?" autorstwa Barbary Sowy, "Wiersz na poniedziałek", Magdaleny Kicińskiej i cykl "A propos" Zuzanny Kowalczyk. Aby słuchać wszystkich naszych tekstów wykup prenumeratę na stronie www.magazynpismo.pl.

Premiera Pisma

Pismo. Magazyn Opinii