Calm Life

Understandings

Heart of the Forest

1 Hour of Soft Water Streams, Pt. 29

เราคอยมีสติรู้เท่าทันจิตใจตัวเองเรื่อยๆ ไป 
จิตโลภขึ้นมาก็รู้ จิตไม่โลภก็รู้ 
จิตโกรธก็รู้ จิตไม่โกรธก็รู้ 
จิตหลงก็รู้ จิตรู้เนื้อรู้ตัวอยู่ก็รู้ 
จิตฟุ้งซ่านก็รู้ จิตหดหู่อยู่ก็รู้ 
รู้มันไปเนืองๆ แล้วองค์มรรคจะเจริญขึ้นมาทั้งหมดเลย 
แค่รู้ทันจิตตัวเองเท่านั้น องค์มรรคทั้งหมดก็จะเจริญได้ 
เมื่อเจริญเต็มที่ เรียกว่าเราเดินอยู่ในทางสายกลางแล้ว 
ไม่ตึงเกินไป ไม่หย่อนเกินไป 
อย่างอกุศลเกิดในใจเรา ห้ามมันไม่ได้ 
แต่มันผลักดันให้เราคิดชั่ว เรารู้ทัน 
เราก็ไม่คิดชั่ว ไม่พูดชั่ว ไม่ทำชั่ว 
กุศลเราก็เจริญ อกุศลมันก็ลดลงๆ ไม่ตึงเกินไป 
ตึงเกินไปเป็นอย่างไร จะมาบอกจิตว่าห้ามคิดชั่ว 
ห้ามมีกิเลส อันนี้ตึงเกินไป 
เพราะไม่มีใครทำได้ จิตมันเป็นอนัตตา
จิตมันจะปรุงกิเลส ใครจะไปห้ามได้ 
แต่เมื่อจิตมันปรุงกิเลสแล้ว 
ก็ใช้หลักที่พระพุทธเจ้าสอน 
จิตมีกิเลส มีราคะ โทสะ โมหะ มีสติรู้ทัน 
นี่คือทางสายกลาง 

ฉะนั้นกิเลสเกิดขึ้นในใจเรา 
เราต้องไม่ตึงไปแล้วก็ไม่หย่อนไป 
หย่อนไปคือตามใจกิเลส ตึงไปก็คือพยายามละกิเลส
กิเลสนั้นไม่ต้องละ กิเลสอยู่ในสังขารขันธ์อยู่ในกองทุกข์ 
หน้าที่ต่อทุกข์คือการรู้ไม่ใช่การละ 
ฉะนั้นจิตมีราคะขึ้นมา ท่านถึงบอกว่า 
จิตมีราคะให้รู้ว่ามีราคะ 
ท่านไม่ได้สอนว่าจิตมีราคะให้ละเสีย 
ท่านไม่ได้สอนอย่างนั้น 
ถ้าให้ละเสียตึงไป เครียด แต่ท่านให้รู้ 
แล้วก็ไม่ได้ให้ตามใจ ถ้าตามใจก็คือหย่อนไป 
ถ้าพยายามไปดับกิเลส ไปละกิเลส อันนี้ตึงไป 
ถ้ากิเลสเกิดรู้ว่ากิเลสเกิด 
เห็นว่ากิเลสกับจิตมันก็คนละอันกัน 
เป็นสิ่งที่แปลกปลอมเข้ามาในจิต 
อยู่ชั่วคราวแล้วมันก็ดับไป กิเลสเองก็เกิดดับๆ ได้ 
นี่ทางสายกลาง 
ตรงที่เราเห็นกิเลสเกิดขึ้นแล้วมันดับปั๊บไป จิตมีสมาธิ 
แล้วเราก็เห็นไปเนืองๆ เห็นบ่อยๆ 
กิเลสเกิดขึ้น ตั้งอยู่ แล้วก็ดับไป 
ต่อไปปัญญามันก็เกิด 
มันจะรู้ว่าสภาวะทั้งหลายทั้งปวง 
เมื่อเกิดได้มันก็ดับได้ ไม่ต้องไปดับมันหรอก 
มันดับของมันเอง เมื่อเหตุของมันหมดมันก็ดับ
 
กิเลสมันเป็นอนัตตา ละมันไม่ได้ 
เพราะฉะนั้นกิเลสเกิดท่านถึงไม่ได้บอกให้ละ 
แต่ท่านให้เห็น ให้รู้มัน 
ราคะเกิดรู้ว่ามีราคะ 
โทสะเกิดรู้ว่ามีโทสะ 
โมหะเกิดรู้ว่ามีโมหะ 
รู้ไปเรื่อยๆ ถ้าพยายามละ ตึงไป 
ถ้าตามใจมัน นี่หย่อนไป 
ถ้าตามใจมันก็จะไปอบาย 
ถ้าไปต้านมัน ไปต่อต้านมันก็ไม่ทำชั่วอะไร ไปสุคติได้ 
แต่ไม่ได้ไปมรรคผลนิพพาน ไม่ถึง ไม่เกิดมรรคผล 
เพราะไม่ใช่ทางสายกลาง 


หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
9 กรกฎาคม 2565

CD 94

เดินจิตในทางสายกลาง :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 9 ก.ค. 2565

Nature Is the Maestro

Fall Equinox

Beauty of Earth

Glacial Water

การที่เราจะเจริญสติปัฏฐาน
จะด้วยกาย เวทนา จิต หรือธรรม อันใดอันหนึ่ง 
ก็ทำไปเพื่อให้เกิดสติบ่อยๆ 
สติปัฏฐานนั้นมีวัตถุประสงค์ 2 อย่าง มี 2 ระดับ 
เบื้องต้นทำไปเพื่อความมีสติ เบื้องปลายทำไปเพื่อความมีปัญญา
ฉะนั้นการที่เรามีวิหารธรรม อย่างไปดูในสติปัฏฐาน 
เริ่มต้นก็ต้องใช้กายในกายเป็นวิหารธรรม 
หรือใช้เวทนาในเวทนาเป็นวิหารธรรม 
หรือใช้จิตในจิตเป็นวิหารธรรม 
หรือใช้ธรรมในธรรมเป็นวิหารธรรม 
ก็ต้องมีวิหารธรรม ต้องมีเครื่องอยู่ของจิต เครื่องระลึกของสติ
คำว่า “กายในกาย” “เวทนาในเวทนา” 
“จิตในจิต” “ธรรมในธรรม” 
ฟังแล้วมันแปลไม่ออกไม่รู้ว่าคืออะไร 
มันไม่ใช่ภาษาของคนรุ่นเราแล้ว 
ธรรมะที่แปลจากบาลีเป็นพระไตรปิฎกภาษาไทย 
ก็มีสมัยรัชกาลที่ 5 เวลาร้อยกว่าปี ภาษามันเคลื่อนไปเยอะแล้ว 
เราฟังบางทีไม่เข้าใจแล้ว ก็ต้องแปลไทยเป็นไทยอีกทีหนึ่ง 
“กายในกาย” เป็นอย่างไร หมายถึงเราไม่ต้องเรียนกายทั้งหมด 
เราไม่ต้องเรียนเวทนาทั้งหมด 
เราไม่ต้องเรียนจิตทั้งหมด ไม่ต้องเรียนธรรมะทั้งหมด 
เราเรียนบางอย่างบางข้อ 
ถ้าเข้าใจแจ่มแจ้งในเรื่องนั้นแล้ว เราจะเข้าใจธรรมะทั้งหมด 
เป็นการสุ่มตัวอย่างมาเรียน 
ไม่ได้ผิดอะไรกับการทำงานวิจัยภาคสนามเลย 
อย่างเราจะไปวิจัยทัศนคติของประชาชนต่อรัฐบาล 
หรือของคนกรุงเทพฯ ต่อตัวผู้ว่าฯ ของกทม. 
เราไม่ต้องถามคนทั้งประเทศ เพื่อจะรู้ทัศนคติต่อนายกฯ 
เราไม่ต้องถามคนทั้งกรุงเทพฯ เพื่อจะรู้ทัศนคติต่อผู้ว่าฯ กทม. 
เราสุ่มตัวอย่าง ถ้าวิจัยเป็นก็สุ่มตัวอย่าง
รู้จักวิธีเลือกตัวอย่างให้ดี แล้วมันจะสะท้อน 
จะเป็นตัวแทนภาพรวมของกลุ่มทั้งหมด 
การที่พระพุทธเจ้าสอนสติปัฏฐาน 
สอนไม่ได้แตกต่างกับหลักที่หลวงพ่อบอกเลย สุ่มตัวอย่างมาเรียน 
ถ้าเข้าใจในสิ่งที่เรียนแล้วจะเข้าใจทั้งหมด 
แล้วพระพุทธเจ้าท่านไม่ได้ให้เราไปสุ่มส่งเดช 
ท่านกำหนดหัวข้อมาให้แล้ว


หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
27 สิงหาคม 2565

CD 95

การสุ่มตัวอย่างมาเรียน :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 27 ส.ค. 2565

มาถึงวันนี้พวกเราจะได้ยินคำว่าไม่มีเวลาบ่อย 
เวลาเราก็เท่าๆ กับคนโบราณ แต่ทำไมเรารู้สึกมันไม่พอ
ทั้งๆ ที่เราพยายามทำทุกอย่างให้เร็วขึ้นๆ 
เวลากลับรู้สึกว่าสั้นลงเรื่อยๆ ไม่พอ 
มันไม่พอใจที่มันดิ้นรน ใจที่มันหิว ใจที่มันอยาก 
การที่ต้องเคลื่อนที่เร็วตลอดเวลา เหนื่อย 
บางทีเหนื่อยจนกระทั่งไม่มีเวลาหยุดคิดทบทวน
ว่าเราวิ่งไปเพื่ออะไร วิ่งตามๆ กันไปเท่านั้นเอง 
ถ้าเรารู้จักคำว่าหยุดเสียบ้าง 
ชีวิตเราจะมีคุณค่ามากขึ้น 
เราจะรู้สึกชีวิตมีเวลามากขึ้น 
ยิ่งทำอะไรเร็วขึ้นเรื่อยๆ เวลายิ่งน้อยลง 
แต่ว่าเรารู้จักหยุด เราก็จะมีเวลาอยู่กับตัวเองได้เยอะขึ้น 
เวลาเราต้องทำมาหากินอยู่กับโลก 
ต้องแข่งขัน ต้องอะไรมากมาย ก็รู้จักเบรกตัวเองเป็นช่วงๆ 
แบ่งเวลาแต่ละวัน หรือแต่ละช่วงเวลา 
หัดแบ่งเวลาไว้เป็นเวลาของการหยุดอยู่กับตัวเอง ไม่ใช่วิ่งตามโลกไปเรื่อยๆ 

เพราะฉะนั้นเรารู้จักหยุด รู้จักรอ 
มันเป็นศิลปะในการดำรงชีวิตอันหนึ่ง 
ในทางธรรมก็ใช้ได้ 
รู้จักหยุดแล้วจิตมันจะมีกำลังมาเจริญปัญญา 
พิจารณาธาตุ พิจารณาขันธ์ 
พิจารณากาย พิจารณาใจ จิตมันต้องมีกำลัง 
ในทางโลก หยุด เวลาที่สับสนวุ่นวาย 
ไม่ต้องคิดมากว่าจะแก้ปัญหาอย่างไร 
บางทีไม่ต้องทำอะไร 
ปัญหามันแก้ตัวของมันเองก็ได้ เพราะมันก็ไม่เที่ยง 
รู้จักเบรกบ้าง แล้วชีวิตจะมีความสุข 
ที่แย่งกันจะเป็นจะตาย สุดท้ายว่างเปล่า 
นอนหายใจแขม่วๆ นึกถึงทุกอย่าง 
มีลาภก็เสื่อมลาภ มียศก็เสื่อมยศ 
เคยได้รับคำสรรเสริญก็ถูกเขาด่าอะไรอย่างนี้ 
แล้วอะไร มีสุขอยู่ก็มีทุกข์ได้ โลกมันเป็นอย่างนั้น 
หมุนเวียนเปลี่ยนแปลงไปเรื่อยๆ 
ฉะนั้นรู้จักพัก รู้จักเบรก 
แล้วชีวิตจะก้าวหน้าทั้งทางโลกทางธรรม 


หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
28 สิงหาคม 2565

รู้จักคำว่าหยุดเสียบ้าง :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 28 ส.ค. 2565

Baby's 1st Laugh

Early Morning Delight

งานพัฒนาจิตมี 2 ขั้นตอน 
คือขั้นของสมถกรรมฐาน ฝึกจิตให้สงบ 
ให้ตั้งมั่น ให้มีกำลัง ไม่ใช่สงบอย่างเดียว 
สงบอย่างเดียวไม่ใช่สมาธิของพระพุทธเจ้า 
หรือมีกำลังอย่างเดียว 
สงบแล้วมีกำลังยังไม่ใช่สมาธิของพระพุทธเจ้า 
สมาธิของพระพุทธเจ้านั้นต้องตั้งมั่น 
วิธีฝึกจิตให้ตั้งมั่น ถ้าฝึกเต็มรูปแบบคือเข้าฌาน
แต่ว่าถ้าเราทำฌานไม่ได้ 
อย่างทางวัดป่าท่านหายใจ 
ถ้าสมัยก่อนท่านก็หายใจจนเข้าอัปปนาสมาธิ 
ได้ฌานที่ 2 ได้จิตรู้ขึ้นมาแล้ว 
ถ้าเราไม่ได้เข้าฌาน เราก็ทำลดระดับลงมา 
เช่น เราหายใจเข้าพุท หายใจออกโธ 
แต่ไม่ได้มุ่งไปที่ความสงบ 
หายใจเข้าพุท หายใจออกโธ 
จิตหนีไปคิดเรื่องอื่นลืมพุทโธแล้ว รู้ทัน 
ตรงที่สติเรารู้ทันจิตที่หลง 
จิตที่หลงจะดับ จิตที่รู้จะเกิดโดยอัตโนมัติ 
เราก็จะได้จิตที่มีเอโกทิภาวะขึ้นมาแล้ว จิตผู้รู้ตั้งมั่นเด่นดวงขึ้นมา 
เราจะได้สมาธิที่แข็งแรงขึ้นมา จะค่อยๆ เติบโตขึ้น 

งานฝึกจิตอันที่สอง คือฝึกจิตให้เกิดปัญญา 
การที่เราฝึกจิตให้มีสมาธิ ให้จิตใจตั้งมั่นอยู่กับเนื้อกับตัว 
เพื่อเป็นเครื่องมือในการเจริญปัญญา
การที่เราทำจิตตสิกขา 
คือการทำกรรมฐานอย่างหนึ่ง แล้วรู้ทันจิตที่เคลื่อนไป 
แล้วเราจะได้จิตที่ตั้งมั่นขึ้นมา 
จิตที่ตั้งมั่นมีทั้งสมาธิที่ถูกต้อง มีทั้งสติที่ถูกต้อง 
จิตดวงนี้พร้อมที่จะเจริญปัญญาแล้ว 
บางคนพอมีจิตที่ตั้งมั่นแล้ว ไม่ไปต่อก็ตั้งอยู่อย่างนั้นล่ะ 
อันนี้ก็น่าเสียดาย เหมือนเราชาร์จแบตเตอรี่เอาไว้เต็ม
แล้วเราก็ไม่ได้ใช้ วางทิ้งไว้ให้แบตเตอรี่เสื่อม 
เพราะฉะนั้นเราทำสมาธิเสร็จแล้ว 
เราก็ต้องมาเดินปัญญาต่อ 
นี่คืองานที่สอง งานฝึกจิตให้เกิดปัญญา
ปัญญาคือความรู้ถูกความเข้าใจถูก 
ว่ารูปนาม ขันธ์ 5 นี้ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา
ปัญญานั้นถ้าเราสะสมให้มากพอ 
จิตก็จะเกิดวิมุตติขึ้นมา จิตก็เกิดมรรคเกิดผลขึ้นมา 
พระพุทธเจ้าบอกว่า “บุคคลถึงความบริสุทธิ์ได้ด้วยปัญญา”

หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
10 กันยายน 2565

งานพัฒนาจิต :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 10 กันยายน 2565

งานสุดท้ายของพวกเรา คือปฏิบัติธรรมให้สมควรแก่ธรรม 
ตั้งอกตั้งใจเข้าไป วันหนึ่งเราก็จะได้ของดีของวิเศษ 
เราจะรู้เลยสิ่งที่คนในโลกเขาแย่งชิงกันนั้น โง่ที่สุดเลย 
อย่างสมมติว่าแย่งสาวงาม มันแย่งอะไร 
มันแย่งหนังหุ้มกระดูก ข้างในเต็มไปด้วยของสกปรก 
แย่งกันแทบเป็นแทบตาย 
หรือพยายามหลอกลวงตัวเอง 
หน้าเหี่ยวก็ไปฉีด Botox หนังหน้ายานไปก็ดึงให้ตึง 
จมูกไม่โด่งก็ไปผ่าตัด ไปทำอย่างโน้นทำอย่างนี้ 
มันหลอกตัวเองได้ แต่มันหลอกความแก่ไม่ได้ 
รูปร่างยังดูเป็นสาวอยู่ แต่เครื่องในมันทรุดโทรม 
หลอกไม่ได้จริง

ฉะนั้นคนในโลกเขาก็หลงๆ ไป 
เราลูกหลานพระพุทธเจ้า อย่าไปหลงกับมัน 
ทรัพย์สินเงินทองมีพออยู่พอกินได้ดีที่สุดแล้ว 
วางแผนเผื่ออนาคตด้วย 
ไม่ใช่บอกปล่อยวาง 
อนาคตเป็นอย่างไรช่างมัน นั้นไม่ใช่ 
เป็นฆราวาสต้องรู้จัก 
พระพุทธเจ้ายังสอนให้รู้จักอดออม รู้จักลงทุน 
ฉะนั้นเราก็ทำตามหน้าที่ของเรา แล้วพัฒนาตัวเองไป 
เราอยู่ในโลกนี้ชั่วคราว 
เรามาอยู่ในโลกนี้เพื่อพัฒนาจิตใจตนเอง 
ให้พ้นจากวงเวียนวัฏฏะของความทุกข์ทั้งหลาย 
เรามีงานที่ยิ่งใหญ่ที่เราจะต้องทำ 
เราผ่านความยากลำบากมามากมายแล้ว 
จนกระทั่งได้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ มีศรัทธา 
ได้เข้าใกล้ครูบาอาจารย์ ได้ฟังธรรม 
ทำชิ้นสุดท้ายของเราให้ดี 
ปฏิบัติธรรมให้สมควรแก่ธรรม 
อย่างที่ว่ามาทั้งวันตั้งแต่เช้านี้ ฟังไม่ทันก็ไปดู YouTube เอา 
สักประเดี๋ยวเขาก็จะเอาไปขึ้นให้ฟังแล้ว ฟังแล้วฟังอีก 
ปกติสิ่งที่หลวงพ่อสอนแต่ละครั้ง 
เกือบทั้งหมด ธรรมะแต่ละกัณฑ์เกือบๆ ทุกๆ กัณฑ์ 
เกือบ ไม่ทั้งหมดหรอก 
กัณฑ์เดียวเรื่องเดียว พอจะทำที่สุดแห่งทุกข์ได้ 
เพราะสิ่งที่สอนไม่ได้มีการเก็บออม ซ่อนเร้น 
ไม่ได้ซ่อนเคล็ดวิชาชั้นสูงเอาไว้ ให้หมดแล้ว 
อยู่ที่เรารับได้แค่ไหนต่างหาก 
ไปทำเอา ชีวิตจะได้ร่มเย็นเป็นสุข


หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
29 ตุลาคม 2565

CD 96

ปฏิบัติธรรมให้สมควรแก่ธรรม :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 29 ตุลาคม 2565

มีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง

งานพัฒนาจิต :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 10 กันยายน 2565

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช