การปฏิบัติธรรมมันมีเหตุมีผล มีขั้นตอนเป็นลำดับ 
อยู่ๆ ก็จะปล่อยวางจิตอะไรอย่างนี้มันทำไม่ได้หรอก 
มีโยมมาถามหลวงพ่อว่า ภาวนาต้องปล่อยวางจิตใช่ไหม
ใช่ แต่ไม่ใช่ตอนนี้ เบื้องต้นเรายังไม่ต้องพูดเรื่องปล่อยวางจิตหรอก 
ล้างความเห็นผิดก่อน ว่าตัวเรามีอยู่หรือไม่มีอยู่ 
เราเห็นผิดว่าตัวเรามีอยู่ ร่างกายนี้เป็นตัวเรา 
เวลาสุขทุกข์ ก็เราสุข เราทุกข์ 
เราจำได้ เราดี เราชั่ว 
เราโลภ เราโกรธ เราหลง 
เราดู เราฟัง เราได้กลิ่น เราได้รส เราสัมผัสทางกาย เราคิด 
มันมีเราอยู่ทุกหนทุกแห่ง 

ฉะนั้นเบื้องต้นยังไม่ต้องไปทำลายจิต 
ต้องมีจิตก่อน มีจิตที่เป็นผู้รู้ผู้ดูก่อน 
การทำลายผู้รู้ ทำลายจิต มันขั้นสุดท้ายของการปฏิบัติ 
ขั้นต้นๆ ถือศีล 5 ไว้ ต้องถือศีล 5 ให้ได้ก่อน 
แล้วก็ฝึกพัฒนาเครื่องมือที่จะใช้ในการปฏิบัติ 
พัฒนาสติ พัฒนาสมาธิขึ้นมา แต่ละอย่างๆ ไม่ใช่พัฒนาง่ายๆ 
อย่างสตินี่ พวกเราเคยชินกับการขาดสติ 
จะพัฒนาจนสติอัตโนมัติเกิด ไม่ใช่เรื่องง่าย 
ต้องฝึกกันหนักหนาสาหัส 
ต้องฝึกเจริญสติปัฏฐาน 


--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
27 กุมภาพันธ์ 2564 ไฟล์ 640227 ซีดีแผ่นที่ 89

CD 89

เห็นจิตเป็นทุกข์จึงปล่อยวางจิต :: หลวงพ่อปราโมทย์ 27 ก.พ. 2564 (640227)

ถ้าเราอยากมีความสุขต้องรู้จักพอ 
มีชีวิต Basic minimum needs มีแค่นั้นจริงๆ ก็พอแล้ว 
พระพุทธเจ้าสร้างสังคมพระขึ้นมา 
สังคมพระเป็นตัวอย่างที่ว่าอยู่อย่างไรแล้วพอ 
พวกเราไปบิณฑบาตมา ข้าวไม่พอก็มีแม่ครัวช่วยทำให้ 
เราก็ยังฉันได้วันละครั้งอยู่อย่างนั้น มันก็ได้แค่นั้น 
อยู่ได้ไหม ก็อยู่ได้ 
จีวรชุดหนึ่งๆ หลวงพ่อใช้ตั้งหลายปี ไม่ได้สิ้นเปลือง 
ถ้าเราอยู่อย่างนี้มันก็ไม่ต้องเป็นหนี้ อยู่อย่างสบายๆ 
ถ้าเป็นโยมอย่างนี้ มีเสื้อผ้า 2 ชุด 3 ชุดอะไรแค่นี้ก็พอแล้ว 
กินก็ไม่ต้องไปกินหรูหราอะไร กินอาหารพออยู่ได้ 
ก็ไม่สิ้นเปลืองมาก พยายามฝึกตัวเองให้รู้จักพอ 

วิธีที่จะฝึกให้พอ ก็คือคอยรู้เท่าทันใจของตัวเอง 
ตรงที่ไม่พอเพราะความอยากมันมาก ความอยากมันครอบงำเรา 
ฉะนั้นเราหัดรู้เท่าทันใจของเราไว้ 
ใจมันมีความอยากอะไรเกิดขึ้น รู้ทันมัน 
ถ้าเรารู้ทันตัณหาคือความอยากที่เกิดขึ้นในจิตใจเรา 
พอเรารู้ทัน ตัณหามันเป็นโลภะ มันเป็นกิเลส 
ตรงที่เรารู้ทันคือเรามีสติ ตัณหามันจะดับ 
พอความอยากมันดับแล้วจิตมันจะมีสติมีปัญญาขึ้นมา 
จิตมันเป็นกุศลแล้ว มันก็จะรู้อะไรควรอะไรไม่ควร



--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
7 มีนาคม 2564 ไฟล์ 640307 ซีดีแผ่นที่ 89

อยากมีความสุขต้องรู้จักพอ :: หลวงพ่อปราโมทย์ 7 มี.ค. 2564 (640307)

จิตนี้อยู่ในร่างกาย
แต่ไม่ได้อยู่ตรงส่วนไหนของร่างกาย 
นี่คือความประหลาดของมัน 
จิตมันอยู่ไม่เกินกายนี้หรอก 
จิตไม่อยู่บนต้นไม้ ไม่อยู่ในท้องนา ไม่อยู่ที่ภูเขาหรอก 
จิตอยู่ในกาย แต่ไม่ได้อยู่ตรงส่วนไหนในกาย

จิตคือธรรมชาติที่รู้อารมณ์ 
แล้วเราจะดูจิตได้อย่างไร 
อาศัยสติ อาศัยสมาธินั่นล่ะก็เห็นการทำงานของจิต 
อย่างเห็นจิตมันตรึกคือมันคิดขึ้นมา 
ไม่ใช่เรื่องที่คิด เห็นอาการที่จิตคิด 
พอเห็นอย่างนี้เท่านั้นเอง 
จับหลักได้แล้ว จิตคือธรรมชาติที่รู้อารมณ์ 
จิตอยู่ในกายนี้ ไม่เกินกายออกไป 
จิตเป็นธรรมชาติที่รู้อารมณ์ 

เราจะดูมันได้อย่างไร รู้มันด้วยสติ 
สติจะไปรู้มันได้ชัดเจน จิตต้องมีสมาธิที่มากพอ 
จิตต้องตั้งมั่นเป็นผู้รู้ผู้ดู 
แล้วสติระลึกรู้ลงไปก็จะเห็นจิตมันทำงาน 
เดี๋ยวมันก็คิด เดี๋ยวมันก็นิ่ง 
เดี๋ยวมันสุข เดี๋ยวมันทุกข์ 
เดี๋ยวมันโลภ มันโกรธ มันหลง 
เห็นการเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงของมัน

--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
25 เมษายน 2564 ไฟล์ 640425 ซีดีแผ่นที่ 89

จิตอยู่ที่ไหน :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 25 เม.ย. 2564

เราเห็นทุกข์เห็นโทษ เห็นความน่าเบื่อหน่าย 
อยากหนี แต่หนีไม่ได้ 
จะหนีจากกาย จะหนีจากใจ มันหนีได้ที่ไหน 
พอหนีไม่ได้ เราพยายามดูต่อไป อดทนเอา 
ตรงนี้หลายคนก็ผ่านไม่ไหว 
เห็นมันเบื่อเลยเลิกปฏิบัติไปเลย 
เห็นแต่ทุกข์เห็นแต่โทษ 
ทำไมชีวิตไม่รื่นเริงเหมือนชาวบ้านเขาบ้าง 
ได้เฮฮาปาร์ตี้ ไปกินเลี้ยง กินโต๊ะแชร์ 
เข้าผับเข้าบาร์ ดูมีความสุข 

พอเราภาวนา เราต้องอดทนนะตอนนี้ จิตมันจะท้อถอยแล้ว 
มันเห็นว่าหนีกลับไปอยู่กับโลกไม่เห็นจะทุกข์เท่านี้เลย 
อยู่กับโลกยังไม่เคยทุกข์ขนาดนี้เลย 
มาภาวนาทำไมมีแต่ทุกข์ขนาดนี้ 
ใจมันเบื่อหน่ายท้อแท้ ต้องอดทน รู้ทันลงไป 
กลับไปอยู่กับโลก ก็ไปอยู่กับความสกปรกโสมมเหมือนเดิมนั่นล่ะ 
แล้วชีวิตมันมีอะไรดีขึ้น 
คนในโลกน่าสงสารจะแย่แล้ว หาสาระแก่นสารไม่ได้เลย 
เราคอยรู้ๆ ไป อดทนไว้ อย่าถอย มันเป็นทางผ่าน 
มันเป็นด่าน เป็นกับดักอันใหญ่ที่จะดักเราไม่ให้ก้าวต่อไป 
เราไม่ถอดใจ สู้ ดูไปๆ 
กลับไปอยู่กับโลกแล้วมันได้อะไร 
โลกก็มีแต่ของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตาเหมือนกัน 
เพราะปัญหามันไม่ได้อยู่ที่ว่าอยู่ในวัด หรืออยู่ที่ในโลกธรรมดา 
ปัญหามันอยู่ที่กายนี้มันทุกข์ต่างหาก 
ปัญหามันอยู่ที่จิตใจเป็นทุกข์ต่างหาก 
ไม่ว่าหนีไปอยู่ที่ไหน มันก็ทุกข์ทั้งนั้น 
พอมันเห็นตรงนี้ จิตมันจะค่อยๆ เป็นกลาง 
แล้วมันก็จะดูสภาวะเกิดดับๆๆ ต่อไปเรื่อยๆ 
แต่คราวนี้ดูแบบไม่มีความหวังอะไรแล้ว 
เพราะมันแจ่มแจ้งแล้ว มันไม่พ้นหรอก 
กายนี้อย่างไรก็ทุกข์ ใจนี้อย่างไรก็ทุกข์ 
ถึงจุดหนึ่งจิตมันเป็นกลาง 
ตรงที่จิตเป็นกลางนี่มันเป็นจุดแตกหักแล้ว...

มันเห็นทุกอย่างเสมอกันไปหมด
ทุกอย่างมันเสมอกัน แล้วใจมันก็หยุดการดิ้นรน 
พอหยุดการดิ้นรนแล้วจิตมันจะรวม 
พอจิตมันไม่ดิ้นรนวุ่นวายแล้ว ไม่มีนิวรณ์แล้ว 
จิตเข้าสมาธิของมันเอง 
แล้วอริยมรรคอริยผลก็จะเกิดขึ้น นี่คือเส้นทางเดิน



--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
2 พฤษภาคม 2564 ไฟล์ 640502 ซีดีแผ่นที่ 89

กับดักบนเส้นทางปฏิบัติ :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 2 พ.ค. 2564

พอจิตมันเป็นผู้รู้แล้ว ถึงจะเดินปัญญาได้จริง 
ถ้าจิตมันไม่ตั้งมั่น มันเดินปัญญาไม่ได้จริงหรอก มันฟุ้งซ่าน 
ที่หลวงพ่อสอนมาตลอดตั้งแต่อยู่สวนโพธิ์ บอกไม่เผลอกับไม่เพ่ง 
ฟังแล้วดูตลก กรรมฐานอะไร 
บอกไม่เผลอกับไม่เพ่ง 
ที่จริงมันคือการปรับพื้นฐานของสมาธินั่นเอง 
สมาธิไม่มี ใจฟุ้งซ่าน เผลอไป 
สมาธิไม่ถูกต้อง เพ่งเอาไว้เคร่งเครียด 
ตรงที่ใจฟุ้งซ่านนั้นเราไม่สามารถรู้กายรู้ใจได้ 
ตรงที่เราเพ่งไว้เคร่งเครียด 
เรารู้กาย เรารู้ใจได้ 
แต่เราไม่สามารถจะเห็นความจริงของกายของใจได้

ฉะนั้นพยายามฝึกตัวเอง ทำสติให้มากๆ 
สมาธิที่ถูกต้องมันเกิดจากสติที่ถูกต้อง 
ถ้าสมาธิชนิดสงบ สุข  
เราน้อมจิตไปอยู่ในอารมณ์อันเดียวที่มีความสุข จิตมันก็จะสงบ 
แต่ถ้าเราอยากได้สมาธิที่จะใช้เดินปัญญา 
เราทำสมาธิแล้วเรารู้ทันจิตตัวเองไว้ 
สมาธิที่ถูกต้อง เป็นสัมมาสมาธิที่จะใช้เดินปัญญา มันก็จะเกิดขึ้น 
สัมมาสมาธิก็มี 2 อัน 
อันหนึ่งทำไปเพื่อความสงบให้จิตมีเรี่ยวมีแรง 
ถ้าจิตไม่มีกำลังก็ใช้ไม่ได้ 
อันหนึ่งทำให้จิตตั้งมั่น 
จะเห็นสภาวะทั้งหลายมันทำงานไป


--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
8 พฤษภาคม 2564 ไฟล์ 640508 ซีดีแผ่นที่ 89

ไม่เผลอ – ไม่เพ่ง :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 8 พ.ค. 2564

ภาวนา เราค่อยๆ สังเกตไป 
มันมีธรรมะอยู่คู่หนึ่งที่เราจะต้องเรียนรู้ 
คือเรื่องจิตกับอารมณ์เป็นของคู่กัน 
จิตเป็นธรรมชาติที่รู้อารมณ์ อารมณ์เป็นสิ่งที่ถูกจิตรู้ 
ฉะนั้นเราค่อยๆ ฝึก 
อยู่ๆ เราจะเห็นจิตใจตัวเอง มันก็เห็นไม่ได้ 
จะรู้ทันอารมณ์มันก็ไม่ค่อยรู้ 
ส่วนใหญ่มันถูกอารมณ์ย้อม ถูกอารมณ์ครอบงำ 
อารมณ์ที่เราจะใช้ในการปฏิบัติ
ก็คือพวกรูปธรรมกับนามธรรม 
ส่วนอารมณ์บัญญัติคือเรื่องราวที่คิด ใช้อะไรไม่ได้ มันฟุ้งซ่าน 
แต่ห้ามมันคิดก็ห้ามไม่ได้หรอก 
ถ้ามันจะคิดเราก็รู้ทัน 

จุดสำคัญ รู้รูปธรรมนามธรรม อันนี้เป็นของถูกรู้ 
แล้วจิตมันเป็นคนรู้รูปธรรมนามธรรม 


--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
9 พฤษภาคม 2564 ไฟล์ 640509 ซีดีแผ่นที่ 89

จิตกับอารมณ์เป็นของคู่กัน :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 9 พ.ค. 2564

[คลิปสั้น] ไม่เผลอ - ไม่เพ่ง หลวงพ่อปราโมทย์​ ปาโมชฺโช 8 พ.ค. 64 (640508)

[คลิปสั้น] โลกเป็นแค่เครื่องอาศัย หลวงพ่อปราโมทย์​ ปาโมชฺโช 8 พ.ค. 64 (640508)

งานหลักของพวกเราชาวพุทธ คืองานพัฒนาตัวเอง 
ในการจะอยู่กับโลกนั้น ก็อยู่กับมันอย่างรู้ทันมัน ไม่เป็นเหยื่อ 
อยู่กับโลก รู้ทันโลก เข้าใจโลก ไม่ติดในโลก 
ยิ่งฝึกใจเราก็ยิ่งสงบสันติมากขึ้นๆ 
เราก็จะยิ่งเคารพศรัทธาแน่นแฟ้น 
ธรรมะของพระพุทธเจ้านี้ท่านดีจริงๆ 
เราปฏิบัติแล้วเราทุกข์น้อยลง ทุกข์สั้นลง 
เห็นผลจริงๆ ด้วยตัวเอง 
ตรงกับคำว่า “ปัจจัตตัง เวทิตัพโพ วิญญูหิ” 
วิญญูชน รู้ด้วยตนเอง 
แต่ทรชนไม่รู้หรอก ต้องวิญญูชนถึงจะรู้ 

เราฝึกไปอย่างนี้เรื่อยๆๆ รักษาใจของเราไว้ให้ดี 
ถ้าเรารักษาใจของเราดี 
เวลาเราเจอครูบาอาจารย์ 
ธรรมะที่ท่านถ่ายทอดให้ก็จะประณีต 
หรือบางทีเราไม่ได้เจอครูบาอาจารย์นานๆ 
หลายเดือนหรือเป็นปี 
เวลาเราภาวนาจิตเราสงบตั้งมั่น 
คอยรู้เนื้อรู้ตัว มีสติรักษาจิตอยู่เนืองๆ 
ตรงไหนที่ติดขัด ธรรมะจะถ่ายทอดมาสู่จิตของเราได้

จิตของพระ จิตของครูบาอาจารย์ 
เหมือนสถานีวิทยุ มันแผ่กระแสธรรม 
แผ่กระแสเมตตาออกไปครอบโลก ครอบจักรวาลอยู่แล้ว 
อยู่ที่ใครจะรับได้ ถ้ายังมีบุญอยู่ก็รับได้ 
หรือมีการปฏิบัติที่ดี มันก็รับได้ 
คล้ายๆ เครื่องรับมันดี
อยู่กับครูบาอาจารย์ แต่เครื่องรับมันไม่ดี 
เครื่องรับมันบอด มันก็รับไม่ได้ 
มาเกาะชายจีวรอยู่ก็รับธรรมะไม่ได้ 
จะอยู่ที่ไหนก็ไม่เป็นไร ถ้าใจมันสมควรแก่ธรรมะ มันก็รับธรรมะได้


--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
15 พฤษภาคม 2564 ไฟล์ 640515 ซีดีแผ่นที่ 89

ใจที่พร้อมรับธรรมะ :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 15 พ.ค. 2564

เรามีสติรักษาจิตของตัวเองไว้ให้ดี 
การรักษาจิตนั้น อาศัยสติรักษา ไม่ใช่เรารักษา 
สติทำหน้าที่อารักขา สติเป็นผู้รักษาจิต 
ถ้าเรามีสติรักษาจิตอยู่ อกุศลที่มีอยู่มันจะดับ 
อกุศลใหม่จะเกิดขึ้นไม่ได้ในขณะที่มีสติ 
การที่เรามีสติรักษาจิตนั้น จิตมันจะเป็นกุศลอัตโนมัติ 
พอเรามีสติเนืองๆ กุศลมันก็เจริญขึ้นมา 
งอกงามขึ้นมาเป็นศีล เป็นสมาธิ เป็นปัญญา เป็นวิมุตติ 

หัดสังเกตจิตใจตนเองเนืองๆ 
หัดดู หัดรู้สึกจิตใจของตัวเองไป 
การดูจิตไม่ได้เอาตาไปดู 
จิตเป็นนามธรรมเรารู้ด้วยใจ 
นามธรรมทั้งหลายไปรู้ด้วยรูปไม่ได้ 
ตามันเป็นรูปไปดูนามธรรมไม่เห็น เรารู้ด้วยใจของเรา 
จิตมันสุข จิตมันทุกข์เราก็รู้เอา 
จิตมันดี จิตมันชั่ว เราคอยรู้เอา 

--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
22 พฤษภาคม 2564 ไฟล์ 640522 ซีดีแผ่นที่ 90

CD 90

มีสติรักษาจิต :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 22 พ.ค. 2564

สิ่งที่ศาสนาพุทธตอบโจทย์ก็คือ ทำอย่างไรจะไม่ทุกข์ 
การหาคำตอบว่าทำอย่างไรจะไม่ทุกข์ 
คนทั้งหลายสัตว์ทั้งหลายก็แสวงหา 
บางคนก็มองแค่ว่ามีกินมีใช้ 
ไม่เจ็บป่วยอะไรอย่างนี้ก็ไม่ทุกข์ 
พอเราได้รับความมั่นคงระดับพื้นฐานแล้ว 
มีกินมีใช้ มีที่อยู่อาศัยอะไรอย่างนี้ บางคนก็ยังทุกข์อีก 
ที่จริงก็คือทุกคนก็ยังทุกข์อยู่อีก 
มีแต่คำสอนของพระพุทธเจ้าที่จะตอบโจทย์
ให้ทุกคนสามารถจะมีชีวิตอยู่โดยไม่ทุกข์ได้ 

(2)
การที่เรามาเจริญสติ เจริญปัญญานั้น 
ทำให้เราเกิดความรู้ถูก ความเข้าใจถูก 
มีสัมมาทิฏฐิ มีตัววิชชา 
รู้ความจริงของธาตุของขันธ์ 
รู้ความจริงจนมันหมดความยึดถือ 
เมื่อมันหมดความยึดถือ
จิตใจมันก็เข้าถึงความสงบสันติ คือเข้าถึงพระนิพพาน 
เราก็รู้แล้ว เส้นทางที่เดินนั้นต้องเดินด้วยศีล สมาธิ ปัญญา
หรืออริยมรรคมีองค์ 8 
ไม่มีทางที่สองให้เดิน 
ฉะนั้นทุกข์เราก็รู้ สมุทัยเราก็ละ 
นิโรธคือนิพพานเราก็ทำให้แจ้งแล้ว สภาวะที่สิ้นตัณหา 
มรรคเราก็ได้เจริญแล้ว 
นี่คือเส้นทางที่พระพุทธเจ้าสอนเอาไว้ 


--
หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม 
16 พฤษภาคม 2564 ไฟล์ 640516 ซีดีแผ่นที่ 89

ทำอย่างไรจะไม่ทุกข์ :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 16 พ.ค. 2564

มีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง

ทำอย่างไรจะไม่ทุกข์ :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 16 พ.ค. 2564

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช