ความเมตตาเป็นธรรมะที่สำคัญ 
พระพุทธเจ้าท่านสอน 
“เมตตาเป็นธรรมค้ำจุนโลก” 
โลกก็คือหมู่สัตว์ทั้งหลาย 
ถ้าขาดความเมตตาเสียอย่างเดียว 
มันก็เบียดเบียนกัน 

เวลามีความเมตตาเกิดขึ้น 
คนแรกที่ได้รับประโยชน์คือตัวเราเอง 
ใจที่มีเมตตามันนุ่มนวล อ่อนโยน 
มันเบาสบาย มันเป็นกุศล 
ใครเข้าใกล้เราก็พลอยร่มเย็นไปด้วย 
ถ้าใจเราคิดแต่ประหัตประหาร เบียดเบียน 
แย่งชิงทุกสิ่งทุกอย่างจากคนอื่น 
ใครเขาเข้าใกล้เราเขาหวาดผวา หาความสุขไม่ได้ 
ฉะนั้นเมตตาไม่เพียงแต่ตัวเองได้ประโยชน์ 
ผู้อื่นคือสัตว์โลกทั้งหลายได้ประโยชน์ด้วย 


หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
1 มกราคม 2565

วันขึ้นปีใหม่

เมตตาเป็นธรรมสำคัญมาก :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 1 ม.ค. 2565

[คลิปสั้น] วิธีฝึกจิตให้เข้าสู่ทางสายกลาง หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 9 ม.ค. 65 (650109)

[คลิปสั้น] ดูจิตใจได้ก็พัฒนาเร็ว หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 9 ม.ค. 65 (650109)

ถ้าเราแทรกการปฏิบัติเข้าไปในการดำรงชีวิตได้ 
การภาวนาของเราเยอะแยะเลยวันๆ หนึ่ง 
คำว่าไม่มีเวลาภาวนาจะไม่มีหรอก 
หลวงปู่ดูลย์ท่านเคยบอก 
“ถ้ามีเวลาหายใจ ก็มีเวลาปฏิบัติ” 
ถ้าไม่ได้หายใจแล้ว  ตายไปแล้วก็ไม่ได้ปฏิบัติ 
ที่บอกว่าไม่มีเวลาปฏิบัตินั่นมันข้ออ้าง 
ถ้าเรารวมการปฏิบัติเข้ากับการใช้ชีวิตจริงได้ 
เรามีเวลาตลอดเลย 

ตั้งแต่ตื่นนอนภาวนาไปเรื่อย 
จนกลับมาบ้าน นั่งสมาธิ เดินจงกรม 
อย่าเอาแต่หลงโลก 
ถึงเวลานอนก็นอนอยู่ในสมาธิ 
หายใจเข้าพุธ หายใจออกโธอะไรก็ได้ 
ดูร่างกายมันนอน ดูร่างกายมันหายใจ 
ใจเราเป็นคนดูสบายๆ ไปเรื่อยๆ 
ฝึกตัวเองทุกวันๆ จนมันชำนิชำนาญ 
สติเมื่อชำนาญอัตโนมัติ สมาธิก็ชำนาญ 
จะใช้สมาธิเพื่อกิจการอะไรก็ใช้ได้ 
รู้สึกอย่างนี้เรื่อยๆ 
เราจะไม่บ่นหรอกว่าเราไม่มีเวลาภาวนา 
พวกที่บ่นว่าไม่มีเวลาภาวนาคือพวกไม่ภาวนา 


หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
15 มกราคม 2565

CD 92

ภาวนาตั้งแต่ตื่นจนหลับ :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 15 ม.ค. 2565

สิ่งที่เราต้องฝึกให้ได้ คือจิตที่เป็นผู้รู้ 
คอยรู้ทันเวลาจิตมันหลง หรือจิตมันไปเพ่ง รู้ทันจิต 
การที่เราคอยรู้ทันจิต เราจะได้สมาธิที่ถูกต้อง 
ฉะนั้นการฝึกสมาธิ ท่านถึงเรียกว่า จิตตสิกขา 
เรียนเรื่องจิตแล้วเราจะได้สมาธิที่ถูกต้อง 
พอได้สมาธิที่ถูกต้อง เราเจริญปัญญา 
สติระลึกรู้กายบ่อยๆ 
ก็ใช้กายานุปัสสนาเป็นหลัก 
สติชอบระลึกรู้เวทนาเป็นหลัก 
เราก็ใช้เวทนานุปัสสนาเป็นหลัก 
สติชอบระลึกรู้จิตที่เป็นกุศล อกุศล 
เราก็ใช้จิตตานุปัสสนาเป็นหลัก 
เฝ้ารู้เฝ้าดูไป ทางใครทางมัน 
ไม่มีทางไหนวิเศษกว่าทางไหนทั้งสิ้นหรอก 
ถ้าเข้าใจแจ่มแจ้งแล้วจะรู้เลย มันมาได้ทุกทาง 
เพราะทุกทางนั้นพระพุทธเจ้าสอนทั้งนั้น 
ไม่ใช่มีทางเดียว ต้องอย่างนี้แล้วต้องไปอย่างนี้ 
หลักสูตรตายตัวไม่มีหรอก ทางใครทางมัน 
ขออย่างเดียว ให้เราได้จิตผู้รู้ขึ้นมาเสียก่อนเถอะ


หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
16 มกราคม 2565

วันครู

ทางใครทางมัน :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 16 ม.ค. 2565

ยุคนี้คือยุควุ่นวายไม่ใช่ยุควิเวก 
เมื่อมันวุ่นวายเราก็ต้องดูกรรมฐานที่มันทำได้ 
เราไม่ต้องไปฝันหรอกเรื่องจะเข้าฌานได้
เราต้องมาดูอะไรที่เราทำได้ 
อะไรที่เรามี แล้วกรรมฐานแบบไหนที่เราทำได้ 
ทุกวันนี้สิ่งที่พวกเรามี 
คือเราสามารถใช้เหตุผลได้เยอะ 
คนแต่ก่อนจะศรัทธาสูง 
พอมีศรัทธามากก็มีวิริยะมาก 
พอศรัทธามากขยันนั่งสมาธิ เดินจงกรม 
ยุคเราไม่ค่อยศรัทธาแล้ว 
ศรัทธาเราจำกัดแล้ว 
สิ่งที่พวกเรามีคือการคิด ใช้เหตุใช้ผลมาก 
ฉะนั้นธรรมะที่เราจะยอมรับได้ เราต้องรู้เหตุรู้ผล 

กรรมฐานที่เหมาะกับพวกฟุ้งซ่าน พวกคิดมาก 
คือสังเกตจิตใจของเราไป 
ต้องอดทนเอา ดูความเปลี่ยนแปลงของจิต 
ตามรู้ความเปลี่ยนแปลงของจิต ดูได้ทั้งวันยิ่งดี
ตั้งแต่ตื่นนอนแล้วดูไปเรื่อยๆ เลย
เฝ้ารู้เฝ้าดูจนเราเห็นความจริง 
ความจริงของร่างกาย ความจริงของจิตใจ


หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
22 มกราคม 2565

กรรมฐานในยุควุ่นวาย :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 22 ม.ค. 2565

เราจะทำอะไร เราก็ต้องรู้วัตถุประสงค์
ว่าเราต้องการทำอะไรเพื่ออะไร ต้องชัดเจน 
ไม่ใช่เห็นคนอื่นเขาปฏิบัติ
เราก็อยากปฏิบัติตามเขาด้วย มันไม่ได้เรื่องหรอก 
เราต้องรู้ว่าการปฏิบัติธรรม 
มีวัตถุประสงค์จริงๆ คือ
เพื่อถอดถอนความทุกข์ออกจากใจเราให้ได้ 
จุดหมายสูงสุดก็คือความดับทุกข์ มี 2 ตัว 
ความดับทุกข์อันนี้เป็นวัตถุประสงค์สูงสุด 
เป้าหมายของเราอันแรกเลยก็คือต้องพ้นทุกข์ก่อน 
ต้องรู้ว่าทุกข์คืออะไร 
ฉะนั้นอริยสัจท่านจะเริ่มต้นจากทุกข์ 
สิ่งที่เรียกว่าทุกข์ก็คือ รูป นาม กาย ใจของเรานี้เอง

เรารู้วัตถุประสงค์เราจะภาวนาเพื่อพ้นทุกข์ 
เราจะพ้นทุกข์ได้ 
เราต้องปล่อยวางความถือมั่นในกายในใจได้ 
ปล่อยรูปนามได้ 
เราจะปล่อยวางรูป นาม กาย ใจได้ จะทำอย่างไร 
พระพุทธเจ้าบอกให้เราเห็นกายตามความเป็นจริง 
เห็นใจตามความเป็นจริง 
ท่านบอก “เพราะเห็นตามความเป็นจริงจึงเบื่อหน่าย 
เพราะเบื่อหน่ายจึงคลายความยึดถือ 
เพราะคลายความยึดถือจึงหลุดพ้น 
เพราะหลุดพ้นจึงรู้ว่าหลุดพ้นแล้ว 
ชาติคือความเกิดสิ้นแล้ว 
การประพฤติปฏิบัติธรรมทั้งหลายจบแล้ว 
กิจที่ควรทำทำเสร็จแล้ว 
กิจอื่นเพื่อความบริสุทธิ์หลุดพ้นไม่มีอีกแล้ว” 
จะรู้สึกอย่างนั้น 
ฉะนั้นจุดสำคัญก็คือการรู้ทุกข์ บอกทุกข์ให้รู้ 
เพราะเห็นตามความเป็นจริงจึงเบื่อหน่าย 
สุดท้ายก็คลายความยึดถือ ก็หลุดพ้น 

หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
23 มกราคม 2565

เป้าหมายสูงสุดคือความดับทุกข์ :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 23 ม.ค. 2565

เวลาเราทำทานเรามีความสุข
จิตใจที่รู้จักให้มันจะพัฒนา 
อันแรกเลย มันลดความเห็นแก่ตัว
อันที่สอง ใจที่รู้จักเกื้อกูลมันจะอ่อนโยน
สิ่งที่พระพุทธเจ้าสอน 
สุดท้ายมันก็มาลงที่การพัฒนาใจทั้งนั้น 
เรานึกว่าทำทานไม่เกี่ยวกับการปฏิบัติ 
ที่แท้การทำทานเป็นการฝึกจิตขั้นพื้นฐาน 
ต่อมาเราก็ฝึกให้เข้มข้นขึ้น รักษาศีล 
การรักษาศีลจะต้องต่อสู้กับกิเลสตัวเอง 
กิเลสมันจะพาเราผิดศีลตลอดเวลา 
เราก็พยายามรักษาศีลไว้ ไม่ตามใจกิเลสที่จะทำผิดศีล
ศีลเป็นการฝึกลดละความโลภ ความโกรธ ความหลง
เห็นไหมว่าทานก็สำคัญ ศีลก็สำคัญ 
ถัดไปที่ฆราวาสต้องเรียนนั้นคือภาวนา
การภาวนามันมี 2 อันคือสมถภาวนากับวิปัสสนาภาวนา 
มันอยู่ที่ว่าฆราวาสจะเอาแค่ไหน 
ฆราวาสพอใจที่จะภาวนาให้สงบ 
ให้จิตมีกำลังเพื่อจะไปสู้กับโลกก็ฝึกไป เป็นสมถภาวนา
อีกอันหนึ่งคือวิปัสสนาภาวนา ก็มีหลัก 
มีสติรู้กายรู้ใจ ตามความเป็นจริงด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง
เมื่อรู้หลักแล้วก็เดินเอา 
ช่วยตัวเองพยายามพัฒนาตัวเองไป
ฝึกตัวเองอย่างนี้ทุกวัน 
มันก็จะอยู่ในเรื่องทาน ศีล ภาวนา 
สุดท้ายมันก็ลดละอกุศลลงไป 
แล้วก็เจริญกุศลให้ถึงพร้อม

หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
29 มกราคม 2565

ทาน ศีล ภาวนาเพื่อพัฒนาจิต :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 29 ม.ค. 2565

สิ่งที่หลวงพ่อสอนเรื่องธรรมดาทั้งหมด 
เพียงแต่มนุษย์ทั้งหลายมันไม่ธรรมดา 
เพราะว่าจิตมันถูกโลภ โกรธ หลง ครอบงำเอาไว้ 
ก็เลยรู้สึกว่าธรรมะนี้ยาก 
จริงๆ ธรรมดาที่สุด

ธรรมดาคืออะไร 
ธรรมดาของสิ่งที่เกิดขึ้นก็คือต้องดับทั้งหมด 
เรียกว่าเรามีดวงตาเห็นธรรมแล้ว 
ธรรมะเป็นเรื่องธรรมดา คือเราเห็นว่า 
“สิ่งใดสิ่งหนึ่งเกิดขึ้นเป็นธรรมดา 
สิ่งนั้นทั้งหมดดับเป็นธรรมดา” เห็นธรรมดา 
ใจยอมรับธรรมดาอันนี้ 
ใจจะค่อยๆ คลายออกจากทุกข์ 
คลายออกจากโลก 
คลายออกจากวัฏสงสาร
ฉะนั้นเราฝึกตัวเองทุกวัน 
สิ่งที่สอนให้วันนี้ไปฟังซ้ำหลายๆ ที
เมื่อเรามีจิตที่เป็นคนดูแล้ว 
การเดินปัญญาจะไม่ใช่เรื่องยุ่งยากอีกต่อไปแล้ว 
ก็จะเห็นสิ่งใดเกิด สิ่งนั้นก็ดับ 
สิ่งทั้งหลายทั้งปวงบังคับไม่ได้ สั่งไม่ได้ บังคับไม่ได้ 
จะต้องไปเห็นด้วยตัวเอง 
ไม่ใช่คิดเอา ต้องเห็นเอา 
ฝึกไปเรื่อยเดี๋ยวก็เห็น 


หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
5 กุมภาพันธ์ 2565

ธรรมะเป็นเรื่องธรรมดา : หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 5 ก.พ. 2565

ถ้าเราภาวนาเป็นเราจะรู้
การเรียงลำดับของพระพุทธเจ้านี้มีขั้นมีตอน  
เรียงขันธ์ ของที่หยาบที่สุดคือรูป แล้วก็ถึงนามธรรม 
นามธรรมก็มีส่วนที่หยาบ ส่วนที่ละเอียด 
เวทนาหยาบที่สุดเลย ดูง่าย ในนามธรรมทั้งหลาย 
เราค่อยๆ เรียนจากของหยาบที่สุดคือรูป
มาเวทนา สัญญา สังขาร 
เราก็ค่อยแยกๆๆๆ ไปจนถึงตัวจิต
เห็นรูปเห็นนามเป็นไตรลักษณ์นั่นล่ะ 
แล้วก็วางเป็นลำดับๆ ไป 
มันวางรูปได้ก่อน 
ตรงที่เห็นรูปไม่ใช่เรายังเป็นปุถุชนอยู่ 
ตรงที่เห็นรูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณไม่ใช่เรา 
นั่นล่ะเป็นพระโสดาบัน 
ตรงที่เห็นความจริงว่ารูปไม่ควรยึดถือ
เพราะมันไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา 
นั้นล่ะได้พระอนาคามี 
ตรงที่วางจิตได้ หมดความยึดถือจิต 
มันก็เห็นจิตเองก็ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา 
ตรงนั้นล่ะเป็นพระอรหันต์ 
วางขันธ์ได้สิ้นเชิง

หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
6 กุมภาพันธ์ 2565

วางขันธ์ 5 เป็นลำดับไป :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 6 ก.พ. 2565

บางคนชอบพูด โน่นก็ไม่ยึด นี่ก็ไม่ยึด 
ไม่ได้รู้ทุกข์ ไม่รู้ทุกข์ไม่มีทางละสมุทัย 
ไม่ละสมุทัยไม่มีทางแจ้งนิโรธ 
ไม่เกิดมรรคเกิดผล ไม่เห็นนิพพานหรอก 
ไม่แจ้งนิโรธก็ไม่มีอริยมรรคเกิดขึ้นหรอก 
เพราะตอนเกิดมรรคเกิดผลใช้นิพพานเป็นอารมณ์ 
ไม่ได้ใช้รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ธรรมารมณ์ เป็นอารมณ์ 
แต่นิพพานเป็นธรรมารมณ์อย่างหนึ่ง 
ข้อยกเว้นอันหนึ่งจะรู้ด้วยใจ รู้ด้วยตาไม่ได้ 
ฉะนั้นถ้าเรานั่งสมาธิแล้วก็ลืมตา 
ไปเห็นโลกพระนิพพาน เห็นพระพุทธเจ้านั่งอยู่หลายองค์ 
อันนั้นไม่ใช่นิพพานเป็นความปรุงแต่ง เป็นนิมิต

ฉะนั้นก่อนที่จะถึงคำว่า 
“ธรรมทั้งหลายทั้งปวง สิ่งทั้งหลายทั้งปวงไม่ควรยึดมั่น” 
ต้องรู้ว่าเราไม่ยึดเพราะเห็นทุกข์ ไม่เห็นทุกข์ก็ยังยึดอยู่นั่นล่ะ 
จะเห็นทุกข์ก็ต้องดูกาย มีสติรู้กายรู้ใจตามความเป็นจริง 
รู้ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง คือมีสมาธิที่ดี 
ตั้งมั่นและเป็นกลาง นี่เรื่องของสมาธิ 
สติเป็นตัวรู้ทันว่ามีอะไรเกิดขึ้นในกายในใจ 
แต่รู้ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง 
คือจิตที่ทรงสมาธิที่ถูกต้องอยู่ ปัญญามันถึงจะเกิด 
มีปัญญาก็ไม่ใช่เพื่อจะมีปัญญา 
มีปัญญาเพื่อจะได้เห็นทุกข์ 
แล้วจิตมันถึงจะปล่อยวางของมันเอง 
มันเป็นของมันเอง ค่อยๆ เรียนค่อยๆ รู้ไป 
ฝึกทุกวัน อดทนดูแล้วดูอีกไป 


หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
9 เมษายน 2565

CD 93

ธรรมทั้งหลายทั้งปวงไม่ควรยึดมั่น :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 9 เม.ย. 2565

มีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง

ธรรมะเป็นเรื่องธรรมดา : หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 5 ก.พ. 2565

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช