พระธรรมเทศนา หลวงปู่ปราโมทย์​ ปาโมชฺโช ปี 2567

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช

หน้าที่เรา ไม่ใช่ละขันธ์ ไม่ใช่ดัดแปลงขันธ์ 
แต่รู้กายอย่างที่กายเป็น รู้จิตใจอย่างที่จิตใจเป็น 
ในส่วนของจิตใจไม่ได้อยู่โดดๆ 
จิตใจก็ต้องอยู่กับสิ่งที่ปรุงแต่งจิตใจด้วย 
สุข ทุกข์ ดี ชั่ว อะไรพวกนี้ 
ความจำได้หมายรู้เป็นตัวที่เข้ามาปรุงแต่งจิตใจ 
เรียนรู้ลงไปเรื่อยๆ ถ้ามันแจ่มแจ้ง มันก็วาง 

เราปฏิบัติธรรมให้สมควรแก่ธรรม 
ธรรมะฝ่ายชั่ว ละเสีย ธรรมะฝ่ายดี เจริญขึ้นมา 
แต่ธรรมะทั้งชั่วทั้งดี ทั้งเป็นกลางๆ ให้รู้อย่างที่มันเป็น 
ถ้ารู้อย่างธรรมะฝ่ายชั่ว ถ้าเรารู้ มันก็ดับ 
อย่างโทสะเกิด เรารู้ มันก็ดับ 
วิธีดับกิเลส รู้ทันมัน 

ถ้าเรารู้ลงไป กิเลสเกิดหรือกุศลเกิดก็ตามเถอะ 
หรือร่างกายเคลื่อนไหวอยู่ รู้สึก 
สุข ทุกข์เกิด รู้สึก ดี ชั่วเกิด รู้สึก 
ถ้าเรามีสติรู้ทัน มันจะไม่ปรุงตัณหาขึ้นมาหรอก 
เมื่อไม่ปรุงความอยากขึ้น ตามอำนาจของกิเลส 
จิตใจก็จะไม่ดิ้นรนปรุงแต่ง 
จิตใจเราก็พ้นจากความปรุงแต่ง บางทีพ้นชั่วคราว 
ถ้าอย่างเรายังทำอยู่อย่างนี้ ก็พ้นชั่วคราว 
แต่มันจะพ้นถาวรได้ ถ้ารู้แจ้งแทงตลอดอริยสัจ 
รู้แจ้งแทงตลอดในขันธ์ 5 
ถ้ารู้แจ้งแทงตลอดแล้ว ขันธ์ 5 ทั้งหมดตกอยู่ใต้ไตรลักษณ์ 
ตัณหาจะไม่เกิดอีก ความปรุงของจิตจะไม่มี 
จิตก็จะพ้นจากความปรุงแต่งไป 

หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วันสวนสันติธรรม
12 มีนาคม 2566

CD 98

รู้แจ้งแทงตลอดในขันธ์ 5 :: หลวงพ่อปราโมทย์ ปาโมชฺโช 12 มีนาคม 2566

เราตั้งอกตั้งใจฝึกตัวเอง 
ถือศีล 5 ทุกวันทำในรูปแบบ 
ทำกรรมฐานสักอย่างหนึ่ง แล้วก็คอยรู้ทันจิตตนเอง 
อย่าเพ่ง อย่าจ้อง แค่รู้ทันจิต 
จิตหนีไปคิด รู้ จิตถลำไปเพ่ง รู้ 
เวลาที่เหลือเจริญสติในชีวิตประจำวัน 
เจริญสติในชีวิตประจำวันก็คือ 
มีตาก็ดู มีหูก็ฟัง มีจมูกก็ดมกลิ่น มีลิ้นก็รู้รส 
มีกายก็รู้สัมผัส มีใจก็คิดนึกได้ ไม่ใช่ห้ามคิด 
แต่เมื่อกระทบอารมณ์ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ แล้ว 
จิตใจเรามีความเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้น 
เกิดสุขให้รู้ เกิดทุกข์ให้รู้ เกิดกุศลให้รู้ เกิดอกุศลให้รู้ 
หรือจิตไปทำงานทางตาให้รู้ ไปทำงานทางหู 
ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ ให้รู้ 
รู้เท่าที่รู้ได้ ไม่ต้องรู้เยอะอย่างที่หลวงพ่อบอก เอาเท่าที่เรารู้ได้

นี่ล่ะงาน 3 ตัว ถือศีล 5 ทำในรูปแบบ แล้วคอยสังเกตจิตตนเอง 
งานที่ 3 คือเจริญสติในชีวิตประจำวัน 
ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ กระทบอารมณ์ 
แล้วมีความเปลี่ยนแปลงใดๆ เกิดขึ้นที่จิตให้รู้ทัน 
ถ้าทำ 3 ประการนี้ได้ มรรคผลนิพพานไม่อยู่ไกลเราหรอก 
ไม่ได้อยู่ไกลแล้ว ไม่เกินเอื้อม 
ขอให้ทำให้ต่อเนื่อง อดทน 
ฟังธรรมะพอเข้าใจ พอรู้หลักแล้ว 
สิ่งสำคัญมากคืออดทน

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
12 สิงหาคม 2566

วันแม่แห่งชาติ

ธรรมะภาคปฏิบัติ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 12 ส.ค. 2566

เราค่อยๆ ภาวนาจนกระทั่ง 
จุดแรกก็คือละความเห็นผิดว่ามีตัวมีตนได้ 
ถัดจากนั้นก็ฝึกปฏิบัติของเราไปเรื่อยๆ 
จนกระทั่งหมดความยึดถือในตัวในตน 
ทีแรกละความเห็นผิด ต่อไปก็ละความยึดถือได้ คนละชั้นกัน 
ละความเห็นผิดได้ก็เป็นพระโสดาบัน 
ละความยึดถือในกายได้ก็เป็นพระอนาคามี 
ละความยึดถือในจิตได้ก็เป็นพระอรหันต์ 
ที่สุดแห่งทุกข์ก็อยู่ตรงนั้น 
หมดความยึดถือกาย หมดความยึดถือจิต 
เพราะเห็นแจ้งแล้ว กายคือตัวทุกข์ จิตคือตัวทุกข์ 

ก่อนจะถึงจุดนั้น 
มันจะเห็นว่ากายเป็นที่ตั้งของความทุกข์ 
จิตเป็นที่ตั้งของความทุกข์ 
อย่างพระโสดาบัน พระสกทาคามี 
จะเห็นกายเป็นที่ตั้งของความทุกข์ 
จิตเป็นที่ตั้งของความทุกข์ 
พระอนาคามีเห็นกายคือตัวทุกข์ 
แต่จิตยังเป็นที่ตั้งของความทุกข์อยู่ 
ภาวนาถึงสุดขีดถึงจะรู้ว่าจิตเองก็คือตัวทุกข์ 
ความรู้ของธรรมะมันก็ลึกล้ำไปเป็นลำดับๆ 
ไม่ต้องตกใจ ค่อยๆ เรียนไปตามลำดับนี้ล่ะ 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
7 ตุลาคม 2566

CD 100

ละความเห็นผิดแล้วจึงละความยึดถือ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 7 ต.ค. 2566

เส้นทางที่เราจะต้องเดิน 
ขั้นแรกก็เตรียมจิตให้พร้อมที่จะเจริญปัญญา 
จิตที่พร้อมเจริญปัญญา ก็เป็นจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง 
จิตที่ตั้งมั่นเป็นจิตที่มีลักขณูปนิชฌาน 
ส่วนจิตที่เป็นกลาง ตัวนี้จะทำให้จิตมีพลัง เป็นอารัมมณูปนิชฌาน 
หลวงพ่อถึงบอกว่า “มีสติรู้กายรู้ใจตามความเป็นจริง 
(ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง) 
การรู้กายรู้ใจตามความเป็นจริงคือการเจริญปัญญา 
สิ่งที่เป็นเหตุเป็นปัจจัยเกื้อหนุนการเจริญปัญญา คือ สัมมาสมาธิ 
สัมมาสมาธิก็คือสภาวะที่ตั้งมั่นและเป็นกลางนั้นล่ะ 
ตั้งมั่นเอาไว้เดินปัญญา เป็นกลางนี้เอาไว้ชาร์จพลังให้จิตมีเรี่ยวมีแรง 

พอมีจิตตั้งมั่น มีเรี่ยวมีแรงมากพอ 
เอาไปเดินปัญญา อย่าเฉยๆ อยู่ 
เดินปัญญาก็คือ พอสติระลึกรู้กาย 
ไม่ใช่รู้อยู่ที่จิตนิ่งๆ เฉยๆ อย่างนั้น 
สติระลึกรู้กาย จิตตั้งมั่นและเป็นกลาง 
จะเห็นไตรลักษณ์ของกาย 
สติระลึกรู้เวทนา ถ้าจิตตั้งมั่นและเป็นกลาง 
จะเห็นไตรลักษณ์ของเวทนา 
ถ้าจิตตั้งมั่นและเป็นกลาง สติระลึกรู้สังขาร 
ปรุงดีปรุงชั่วทั้งหลาย จิตก็จะตั้งมั่น จะเป็นกลาง 
จะเกิดปัญญาเห็นไตรลักษณ์ขึ้นมา มันจะอันเดียวกัน 
ในสติปัฏฐานทั้ง 4 ขอให้มีจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง 
สติระลึกอะไร อันนั้นแสดงไตรลักษณ์ทั้งหมด 
เราเห็นไตรลักษณ์นั่นล่ะ 
ที่หลวงพ่อใช้คำว่า “เห็นตามความเป็นจริง” 
ความเป็นจริงคือไตรลักษณ์ 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช
วัดสวนสันติธรรม
21 ตุลาคม 2566

เคล็ดวิชาฝึกจิตเพื่อเดินปัญญา :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 21 ต.ค. 2566

ถ้าลงเห็นขันธ์ 5 ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ไม่ใช่เรา 
ดูซ้ำๆๆ ไปเรื่อยๆ ไม่เฉพาะโสดาบันที่จะได้ 
ที่สุดแห่งทุกข์ก็มา
เพราะการเห็นขันธ์ 5 เป็นไตรลักษณ์นั่นล่ะ 
ตอนที่พระพุทธเจ้าสอนปัญจวัคคีย์ 
ท่านสอนอนัตตลักขณสูตร 
ท่านสอนรูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ 
ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา 
ปัญจวัคคีย์พิจารณาแล้วเห็นตาม 
ไม่ใช่คิด ท่านเห็น ต้องเห็นสภาวะ 
แล้วปัญจวัคคีย์ก็รู้แจ้งแทงตลอด 
รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ 
คือสิ่งที่เคยว่าเป็นเราๆ จริงๆ แล้วไม่ใช่เรา 
ไม่ใช่คน ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่เรา ไม่ใช่เขา 
ท่านหมดความยึดถือในรูปนามขันธ์ 5 นี้ก็ถึงที่สุดแห่งทุกข์ 
บรรลุพระอรหันต์ไป 

การที่เราเห็นขันธ์ 5 เป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตานี่ล่ะ 
เป็นทางที่จะทำให้เราบรรลุมรรคผลตั้งแต่โสดาบันขึ้นไป 
อย่างเราเห็นใจเดี๋ยวก็โกรธ เดี๋ยวก็ไม่โกรธ 
ปิ๊งขึ้นมารู้เลย จิตก็ไม่ใช่เรา จิตไม่ใช่เรา 
มันจะรู้ขันธ์ทั้งหมดไม่ใช่เรา 
มันจะรู้แจ้งลงไป ตัวเราไม่มี 
ปัญญาเบื้องต้นตัวเราไม่มี 
เป็นปัญญาของพระโสดาบัน 

แต่สุดท้ายเห็นแจ้งทะลุลงไปอีก 
ขันธ์ 5 ทั้งหมดไม่ใช่แค่ว่าไม่ใช่ตัวเรา 
เอาเข้าจริงๆ มันคือตัวทุกข์ 
มันทุกข์เพราะมันไม่เที่ยง 
มันทุกข์เพราะมันถูกบีบคั้นให้แตกสลาย 
มันทุกข์เพราะมันไม่อยู่ในอำนาจบังคับ 
อันนี้เรียกว่าทุกขสัจ ทุกขสัจจะ  
เห็นทุกขสัจแจ่มแจ้งก็คือพระอรหันต์ 
เพราะทันทีที่เห็นทุกขสัจแจ่มแจ้ง 
สมุทัยก็ถูกละอัตโนมัติเลย 
สัจจะอันที่สองคือสมุทัยดับทันที 
สัจจะอันที่สามคือนิโรธ คือนิพพาน 
ปรากฏขึ้นทันที ทันทีที่จิตสิ้นตัณหา 
จิตสิ้นตัณหาเพราะจิตรู้แจ้งในกองทุกข์ 
พอรู้แจ้งในกองทุกข์ก็สิ้นตัณหา 
พอสิ้นตัณหาก็สัมผัสพระนิพพานเลย 
พระนิพพานคือสภาวะที่สิ้นตัณหา 
และขณะนั้นคือขณะแห่งอริยมรรค

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
6 เมยายน 2567

2567

รู้แจ้งในกองทุกข์จึงสิ้นตัณหา ::  หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 6 เม.ย. 2567

ดูอย่างไรจะเห็นจิตผู้รู้ตกอยู่ใต้ไตรลักษณ์ 
ง่ายๆ เลย ก็ดูจิตเดี๋ยวก็เป็นผู้รู้แล้วก็ดับ 
เกิดจิตดูรูป จิตดูรูปเกิดแล้วก็ดับ 
เกิดจิตผู้รู้ จิตผู้รู้แล้วก็ดับ 
เกิดจิตผู้ไปฟังเสียง จิตผู้ฟังเสียงเกิดแล้วก็ดับ 
เกิดเป็นจิตผู้รู้ จิตผู้รู้ก็ดับ เกิดเป็นจิตผู้คิด 
ได้เห็นจิตมันเกิดดับทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ 
อันนี้เราไม่ได้อาศัยการดูทางเจตสิกแล้ว 
อันนี้ละเอียดขึ้นมา เราดูผ่านอายตนะ 
เกิดดับทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ 
ถ้ารู้แจ้งเห็นจริงอย่างนี้จะวางจิต 
มันรู้ว่าจิตไม่ใช่ของดีของวิเศษ 
หลวงปู่ดูลย์ท่านเรียกว่าทำลายผู้รู้ 

เพราะผู้รู้นี้เป็นศัพท์เฉพาะ 
หมายถึงเป็นจิตที่เราพัฒนามันขึ้นมา เอามาใช้งาน 
ถึงอย่างไรวันหนึ่งเราก็ต้องปล่อยวาง 
ถ้าไม่ปล่อยวาง เราก็จะไปเกิดเป็นพระพรหม 
แล้วสูงสุดของผู้ปฏิบัติ ถ้ายังไม่วางจิต ก็จะไปเป็นพรหม 
หลวงปู่ดูลย์ท่านเคยบอกว่า 
ท่านพิจารณาแล้วนักปฏิบัติส่วนใหญ่เป็นผีใหญ่ 
ภาษาท่าน ผีใหญ่คือเป็นพรหม 
ภาวนาแล้วก็ไปเป็นพระพรหมกัน 
ต้องเดินปัญญาให้ถ่องแท้ ถึงจะเอาตัวรอดได้ 
“บุคคลถึงความบริสุทธิ์ได้ด้วยปัญญา” 
ไม่ใช่ด้วยสมาธิ สมาธิเป็นแค่เครื่องมือตัวหนึ่ง


หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
21 ธันวาคม 2567

บุคคลถึงความบริสุทธิ์ได้ด้วยปัญญา :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 21 ธ.ค. 2567

สิ่งที่ผิดก็มี 2 อันเท่านั้น 
ก่อนที่จะเข้าสู่ทางสายกลาง 
อันหนึ่งหลงไปเที่ยวแสวงหาอารมณ์ต่างๆ 
เรียกว่า กามสุขัลลิกานุโยค 
อารมณ์ต่างๆ ล้วนแต่เรื่องกามคุณอารมณ์ทั้งนั้น 
อีกอันหนึ่งเป็นอัตตกิลมถานุโยค 
เพ่งจ้องเอาไว้ ทำตัวเองให้เนิ่นช้าให้ลำบาก 
ทางสายกลางก็คือต้องไม่สุดโต่งไป 2 ฝั่งนี้ 

อันหนึ่งลืมอารมณ์กรรมฐาน 
อันหนึ่งไปเพ่งอารมณ์กรรมฐาน 2 อัน 
ถ้าลืมอารมณ์กรรมฐานแล้วเรารู้ปุ๊บ 
จิตจะทรงสัมมาสมาธิทันทีเลย 
แต่ถ้าเพ่งอารมณ์กรรมฐานอยู่ 
มันยังเพ่งต่อได้อีก รู้ว่าเพ่ง เราก็ยังเพ่งได้อีก 
ให้รู้ทันเบื้องหลังของการเพ่ง คือความโลภ 
โลภะตัวเดียวนี้ล่ะ ตัวอยากดี 
ถ้ารู้ตัวนี้ การเพ่งก็จะดับ

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
22 ธันวาคม 2567

ความสุดโต่ง 2 ฝั่ง :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 22 ธ.ค. 2567

ศีลข้อที่เสียบ่อยคือศีลข้อ 4
พูดจาที่ไม่ดีมีระดับ
อันหนึ่งพูดเท็จพูดโกหก
อันหนึ่งพูดส่อเสียด
พูดให้เขาเกลียดกันให้เขาทะเลาะกัน
ทุกวันนี้เยอะมากเลยเรื่องตัวนี้
อย่างเราไปด่าคนลงในโซเชียล
พอเริ่มด่าสักคนหนึ่ง
คนอื่นจะเข้าไปด่าด้วย ถูกกระตุ้น
เพิ่มกระแสความเกลียดชัง
ทำให้เขาขัดแย้งกันเขาแตกแยกกัน

อีกเรื่องหนึ่งก็พูดคำหยาบ
พูดคำหยาบก็ออกมาจากใจที่หยาบ
ใจที่สำรวมระวัง ไม่พูดคำหยาบ
อีกอย่างหนึ่งเรียกว่าพูดเพ้อเจ้อ
พูดโดยไม่จำเป็นต้องพูด
ทุกวันนี้พูดเพ้อเจ้อเยอะ เล่นทางโซเชียล
เล่นอินเทอร์เน็ตกันก็เขียนเล่าโน้นเล่านี้
ถ้าเราภาวนาเราจะรู้
การพูดบั่นทอนพลังของจิต
คนพูดมากๆ พลังจิตจะอ่อนลงๆ
จิตฟุ้งซ่าน แล้วเราพูดเท่าที่จำเป็น

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
28 ธันวาคม 2567

ยุคนี้ศีลข้อ 4 วิบัติมากที่สุด :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 28 ธ.ค. 2567

เราต้องเตรียมตัวให้พร้อมที่จะเผชิญทุกสิ่งทุกอย่าง
โดยการฝึกกรรมฐาน อ่านจิตตัวเองให้เป็น 
แล้วเราอยู่ในภาวะอันไหน 
สิ่งแวดล้อมทั้งหลาย ปรากฏการณ์ทั้งหลาย 
จะไม่กระเทือนเข้ามาถึงใจเรา 
จิตใจเราจะสงบจิตใจเราจะมั่นคง 
จิตใจเรามีความสุขอยู่ในตัวของตัวเอง 
ไม่ขึ้นกับฤดูกาล ดิน ฟ้า อากาศ 
ไม่ขึ้นกับระยะเวลาอะไรทั้งสิ้น 
ฝึกเอา อ่านจิตตัวเองไป 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
29 ธันวาคม 2567

พร้อมเผชิญทุกข์ด้วยการฝึกกรรมฐาน :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 29 ธ.ค. 2567

จับหลักให้แม่นๆ 
ถ้าเราต้องการทำความสงบ 
ให้น้อมจิตไปอยู่ในอารมณ์อันเดียว 
ที่มีความสุขอย่างต่อเนื่อง 
ตัวที่เป็นพระเอกในการทำสมถะ 
คืออารมณ์กรรมฐาน ที่เราถนัด 
ที่เราพอใจ อยู่แล้วสบายใจ 
ตัวนี้เป็นพระเอกคือตัวอารมณ์ 
ฉะนั้นเราก็เอาจิตเรา 
ไประลึกรู้อารมณ์อันนั้นไปเรื่อยๆ 
สงบก็ช่าง ไม่สงบก็ช่าง 
เรารู้อารมณ์ที่มีความสุขอันนั้น 
ไม่นานหรอกก็จะสงบ 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
31 ธันวาคม 2567

หลักการทำสมถกรรมฐาน :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 31 ธ.ค. 2567

0001.P  005 อุบายละสังขารรูปนาม 5 ก.ค. 29

มีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง