ต้องสำรวจใจของเราเองบ่อยๆ 
ถ้าเราอ่านใจตัวเองออก สังเกตบ่อยๆ 
แล้วสติ สมาธิ ปัญญาของเราจะดีขึ้น 
หัดอ่านใจตัวเองไว้ 
ใจเราขณะนี้เป็นกุศลหรืออกุศล 
ไม่ต้องสนใจที่อื่นหรอก 
สนใจใจของเราเอง 
ถ้าเราคอยสังเกตใจของเรา 
ใจเป็นอกุศลก็รู้ ใจเป็นกุศลก็รู้ 
สังเกตไปเรื่อยๆ 
มันโลภขึ้นมาก็รู้ มันโกรธขึ้นมาก็รู้ 
มันหลงขึ้นมาก็รู้ รับรองว่าพัฒนาแน่นอน 
ถ้าสังเกตอย่างนี้ 

เพราะการที่เราคอยสังเกตจิตใจของเราเองว่ามีอกุศลไหม 
เป็นกุศลหรือยัง คอยสังเกตไป 
มันคือการเจริญสัมมาวายามะ 
ถ้าสัมมาวายามะเราทำให้มากเจริญให้มาก 
จะทำให้สัมมาสติบริบูรณ์ 
สัมมาสติเมื่อทำให้มากเจริญให้มาก 
จะทำให้สัมมาสมาธิบริบูรณ์ 
สัมมาสมาธิเมื่อทำให้มากเจริญให้มาก 
ก็จะทำให้การเจริญปัญญาสมบูรณ์ขึ้นมา 
มีสัมมาญาณะ มีสัมมาวิมุตติ เกิดมรรคเกิดผลขึ้นมา

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช  
วัดสวนสันติธรรม
18 มกราคม 2568

2568

หัดสังเกตใจตัวเอง :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช  18 ม.ค. 2568

ในความเป็นจริงแล้ว
ชีวิตกับการปฏิบัติธรรมนี่มันเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน 
แยกจากกันไม่ได้ 
แต่เราต้องเข้าใจคำว่าปฏิบัติธรรมก่อน 
ทุกวันนี้เราเข้าใจคำว่าปฏิบัติธรรมนี่มั่วมากเลยแคบมากไป 
คิดว่าต้องไปวัด นุ่งขาวห่มขาว 
ต้องนั่งสมาธิ ต้องเดินจงกรม 
ถึงจะเป็นการปฏิบัติธรรม 
ที่จริงธรรมะที่พระพุทธเจ้าสอน
เอาไปใช้ได้จริงๆ ในชีวิตของเรานี่ล่ะ 
อย่างฆราวาสเราก็ปฏิบัติธรรมแบบฆราวาส 
พระก็มีปฏิบัติธรรมแบบพระ 
คนที่ต้องการอยู่กับโลก
ก็ปฏิบัติธรรมแบบที่จะอยู่กับโลก
แล้วมีความสุขความเจริญ 
คนที่อยากพ้นโลกก็ปฏิบัติอีกแบบหนึ่ง 
ทีนี้เราไปคิดว่าการปฏิบัติธรรมต้องนั่งสมาธิ 
เดินจงกรม ต้องทำสมถะ ต้องวิปัสสนา 
มันก็ถูกแต่ถูกเสี้ยวเดียวส่วนเดียว 
ที่จริงการปฏิบัติธรรมกับการดำรงชีวิตเป็นอันเดียวกัน

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
2 กุมภาพันธ์ 2568

การปฏิบัติธรรมกับการดำรงชีวิตเป็นอันเดียวกัน :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 2 ก.พ. 2568

จุดสำคัญอยู่ที่การพยายามพัฒนากุศลของเราให้เจริญขึ้น 
พยายามลดละอกุศลไป 
วิธีที่กุศลจะเจริญได้ดี 
คืออ่านใจตัวเองให้ออก 
ถ้าอ่านใจตัวเองออก 
กุศลจะเจริญอย่างรวดเร็วเลย 
อย่างเราเห็นใจเรามีโทสะ 
พอเรารู้ทันโทสะ โทสะดับเลย
 เราก็ไม่ผิดศีล ไม่ไปตีใคร 
ไม่ไปเผาบ้านเผาอะไรเขา ไม่เป็น 
เพราะจิตไม่ได้มีความคิดประทุษร้าย 
เห็นไหมถ้าเรามีสติอ่านจิตตัวเองออก 
การถือศีลจะไม่ใช่เรื่องยาก
การทำสมาธิก็ไม่ใช่เรื่องยาก 
เราจะทำสมาธิ ถ้าเราทำด้วยความโลภ 
เราอ่านใจตัวเองไม่ออก 
ว่านั่งอยู่นี่อยากสงบ 
บางคนยิ่งกว่าอยากสงบ 
อยากรู้ อยากเห็น อยากโน้นอยากนี้ 

เราทำสมาธิก็มีสติรู้ทันใจเรา 
สมาธิของเรานี้เจือความโลภหรือเปล่า 
หรือตอนที่ทำนี้เจือโทสะไหม 
ไม่ยอมสงบเสียทีก็โมโห 
อ่านจิตตัวเองให้ออก 
แล้วจิตเราเป็นกลาง 
ทำสมาธิแป๊บเดียวก็สงบแล้ว

เจริญปัญญา ถ้าไม่มีสติ 
ก็ไม่ต้องพูดเรื่องเจริญปัญญา 
การเจริญปัญญาได้ 
อาศัยสติระลึกรู้รูปธรรมนามธรรม 
พอสติระลึกรู้ จิตอย่าจมลงไป 
จิตต้องตั้งมั่นเป็นแค่คนเห็นสภาวะ 
พอจิตเราตั้งมั่น แล้วสติระลึกลงไปที่ร่างกาย 
สติระลึกรู้เวทนา สติระลึกรู้เห็นกุศลอกุศล 
มันก็จะเห็นไตรลักษณ์ 
เห็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา จิตเราตั้งมั่นอยู่ 
เรารู้ทันจิตที่เกิดดับทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ 
มันก็เห็นไตรลักษณ์เหมือนกัน 

ฉะนั้นสติสำคัญ แล้วศีลจะดีก็ต้องมีสติ 
สมาธิจะดีก็ต้องมีสติ 
เจริญปัญญาก็ต้องมีสติ 
ขาดสติตัวเดียว ศีล สมาธิ ปัญญา 
ไม่ต้องพูดถึงแล้ว กระพร่องกระแพร่ง

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
12 กุมภาพันธ์ 2568 (ช่วงบ่าย)

วิธีพัฒนากุศลให้เจริญ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 12 ก.พ. 2568 (ช่วงบ่าย)

สังเกตเรื่อยๆ แล้ววันหนึ่งเราจะเข้าใจเลย 
ร่างกายนี้คือทุกข์ จิตนี้คือทุกข์ ขันธ์ 5 นี้คือตัวทุกข์ 
งานที่พวกเราจะทำ งานรู้ทุกข์ 
รู้ทุกข์แล้วอะไรจะเกิดขึ้น 
ในหลักของอริยสัจ 4 ข้อ 
ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค 
ทุกข์คือขันธ์ 5 ร่างกายจิตใจของเรานี่เอง 
หน้าที่ต่อทุกข์คือรู้มันอย่างที่มันเป็น 
เราไม่เห็นความจริงว่าร่างกายนี้ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา 
ก็อยากให้เที่ยง อยากให้มีแต่ความสุข อยากบังคับให้ได้ 
อยากให้จิตมีความสุขตลอดกาล 
สงบตลอดกาล ดีตลอดกาล 

ฉะนั้นความอยากคือตัวสมุทัย 
รากของมันจริงๆ คือไม่รู้ทุกข์ 
ถ้ารู้ทุกข์เมื่อไรก็จะละความอยากได้เมื่อนั้น 
รู้ความจริงของกายก็จะหมดความอยากเกี่ยวกับกาย 
รู้ความจริงของจิตก็จะหมดความอยากเกี่ยวกับจิตใจ 

เพราะฉะนั้นเมื่อไรรู้ทุกข์เมื่อนั้นละสมุทัย 
แล้วทันทีที่สิ้นอยาก 
นิโรธคือนิพพานจะปรากฏขึ้นต่อหน้าต่อตาเราเลย

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
2 มีนาคม 2568

งานรู้ทุกข์ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 2 มี.ค. 2568

ทำกรรมฐาน แล้วคอยรู้ทันจิตตัวเองไว้ 
จิตหลงไปแล้วรู้ หลงไปจากอารมณ์กรรมฐานก็รู้ 
จิตถลำลงไปเพ่งกรรมฐานก็รู้ 
เห็นไหมรู้อะไร รู้จิต 
การที่เราทำกรรมฐานแล้วเรา 
คอยรู้จิตนั่นล่ะเรียกว่าจิตตสิกขา 
จิตตสิกขาจะทำให้เราได้สัมมาสมาธิ ได้สมาธิที่ถูกต้อง 
จิตตสิกขาเกิดจากการที่เรามีสติรู้เท่าทันจิตตนเอง 
ทำกรรมฐานสักอย่างหนึ่ง จิตหลงไปคิดแล้วรู้ 
จิตถลำลงไปเพ่งอารมณ์กรรมฐานแล้วรู้ 
รวมความแล้วต่อไปไม่ว่าจิตจะเคลื่อนไปทางไหน 
จะเคลื่อนไปคิด หรือเคลื่อนไปเพ่ง สติจะเกิดเอง

พอเราหัดรู้เนืองๆ ซึ่งจิตใจของตนเอง 
รู้จิตใจตนเองเนืองๆ เรียกว่าเราฝึกอธิจิตตสิกขาอยู่ 
แล้วต่อไปพอจิตเราขยับเขยื้อน สติจะเกิดเอง 
จะเห็นโดยที่ไม่ได้เจตนาจะเห็น 
ถ้าเจตนาจะเห็น ยังใช้ไม่ได้ 
ต้องเห็นโดยที่ไม่ได้เจตนา 
ถ้ายังต้องจงใจเห็น ต้องพยายามเห็น เป็นกุศลที่อ่อนแอมาก 
กุศลที่มีกำลังกล้ามีสติเกิดอัตโนมัติ 
สติเกิดจากจิตจำสภาวะได้แม่น 
จิตจำสภาวะได้แม่นเพราะเห็นสภาวะเนืองๆ เห็นบ่อยๆ ต้องฝึก 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
23 มีนาคม 2568

คอยรู้ทันจิตคือจิตตสิกขา :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 23 มี.ค. 2568

กายเป็นของทิ้ง จิตไม่ใช่เรา :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 14 เม.ย. 2568

เราจะต้องรู้สึกตัว 
ก็คือการที่มีจิตใจอยู่กับเนื้อกับตัว 
ก็คือมีสติอยู่เรื่อยๆ 
พยายามมีสติอยู่กับกายอยู่กับใจของตัวเองไป 
พอรู้สึกตัวเป็น อ่านใจตัวเองเรื่อยๆ
ศีลก็จะเกิดขึ้นง่ายๆ สมาธิก็เกิดง่าย 

เพราะฉะนั้นเราพยายามรู้สึกตัว 
ฝึกให้มากแล้วศีลของเราจะอัตโนมัติ 
สมาธิของเราจะอัตโนมัติขึ้นมา 
พอเรามีสมาธิอัตโนมัติก็คือจิตใจเราตั้งมั่นแล้ว 
แล้วก็เป็นกลางกับทุกสิ่งทุกอย่าง 
จิตจะถอนตัวจากการเป็นผู้แสดงมาเป็นผู้เห็นผู้ดู 
พอจิตเราตั้งมั่นระลึกลงไปในร่างกาย 
ร่างกายไม่ใช่เราแล้ว 
ดูลงไปทีละอันทีละอันเลย 
สุขทุกข์ไม่ใช่เรา ดีชั่วไม่ใช่เรา 
สุดท้ายเราจะเห็นว่ากระทั่งจิตก็ไม่ใช่เรา 
มีสติรู้เนื้อรู้ตัวอยู่ก็เห็นขันธ์ 5 ทำงาน  

สุดท้ายเราก็เห็นความจริง 
เราก็จะได้ศีล ได้สมาธิ ได้ปัญญา 
ปัญญาเราก็เห็นไตรลักษณ์ 
เสร็จแล้วมันจะเกิดวิมุตติ 
เมื่อศีล สมาธิ ปัญญาสมบูรณ์เต็มที่มรรคผลจะเกิดเอง 
ไม่มีใครทำจิตให้บรรลุมรรคผลได้ 
จิตบรรลุมรรคผลเองเมื่อศีล สมาธิ ปัญญาบริบูรณ์ 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
20 เมษายน 2568

ภาพรวมของการปฏิบัติ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 20 เม.ย. 2568

อ่านจิตอ่านใจตัวเองได้ เราถึงจะฉลาด
อ่านใจตัวเองยากไหม 
ไม่เห็นจะยากตรงไหนเลย 
จิตมีความสุขรู้ว่ามีความสุข 
จิตมีความทุกข์รู้ว่ามีความทุกข์
 จิตไม่สุข จิตไม่ทุกข์ รู้ว่าไม่สุขไม่ทุกข์ 
จิตเป็นกุศลรู้ว่าเป็นกุศล 
จิตโลภ จิตโกรธ จิตหลง จิตฟุ้งซ่าน จิตหดหู่ 
รู้อย่างที่มันเป็นไปเรื่อยๆ 
จิตมีความสงบก็รู้ จิตไม่สงบก็รู้ 
จิตเจริญปัญญาก็รู้ ไม่เจริญปัญญาก็รู้ 
อันนี้ต้องละเอียดแล้ว 
ถ้าหัดเบื้องต้นยังไม่เห็น 

ถ้าเราภาวนา เราจะรู้เลย 
ช่วงนี้จิตเจริญปัญญา 
ช่วงนี้จิตมุ่งไปที่ความสงบ 
ช่วงนี้ไม่มีทั้งสมาธิ ไม่มีทั้งปัญญา 
ช่วงนี้จิตฟุ้งซ่าน 
เราจะอ่านตัวเองออก 
หัดอ่านจิตตนเองให้ออก 
แล้วเราจะพัฒนาในทางธรรมะได้อย่างรวดเร็ว 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
26 เมษายน 2568

หลวงปู่พาดูจิต :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 26 เม.ย. 2568

เราต้องฝึกให้ได้ใจที่เป็นผู้รู้ ผู้ตื่น ผู้เบิกบานตัวนี้ 
วิธีฝึกก็คือมีสติอีกล่ะ 
รู้ทันจิตที่มันไหลไปไหลมา 
ถ้ารู้ทันตัวนี้จิตมันจะนิ่งว่างขึ้นมา 
พอมีจิตว่างแล้วต่อไปมีความปรุงแต่งเล็กน้อยเกิดขึ้นมา 
เราจะเห็นได้ชัด แต่ถ้าจิตเราวุ่นวาย 
ความปรุงแต่งเกิดขึ้น เราไม่เห็นหรอก

ใจที่ว่างๆ สบายๆ รู้เนื้อรู้ตัวอยู่ 
ความปรุงแต่งเล็กๆ เกิดขึ้น 
เราก็จะเห็นแล้ว เราจะรู้ทัน ความปรุงแต่งเกิดขึ้น 
เรามีสติรู้ ไม่ไปยุ่งกับมัน 
มันจะตั้งอยู่แล้วมันก็จะดับไป 
เราจะเห็นความปรุงแต่งมันมาเรื่อยๆ เดี๋ยวก็ปรุงๆ 
แต่ความปรุงแต่งทั้งหลายเกิดแล้วดับทั้งสิ้น 
เวลาความปรุงแต่งเกิด 
เราก็แค่รู้แค่เห็น เราไม่ปรุงต่อ

ถ้าใจเราสบาย ใจเราเป็นธรรมชาติธรรมดา 
มันประภัสสร มันผ่องใส ธรรมดา ว่างๆ 
แล้วมีอะไรแปลกปลอมเข้ามา 
มีความปรุงแต่งเกิดขึ้น 
เราจะเห็นความปรุงแต่งได้ชัดเจน 
เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป 
แต่ว่าพอเห็นความปรุงแต่งแล้ว 
อย่าหลงไปปรุงแต่งต่อเท่านั้น ใจเราเป็นกลาง 
เราก็จะเห็นทุกสิ่งเกิดแล้วดับทั้งสิ้น 
แต่ถ้าเราปรุงต่อ มันจะวุ่นวาย ฟุ้งซ่าน ภาวนาไม่ได้จริง 

หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 
วัดสวนสันติธรรม
4 พฤษภาคม 2568


เห็นความปรุงแต่งแล้วอย่าปรุงแต่งต่อ :: หลวงปู่ปราโมทย์ ปาโมชฺโช 4 พ.ค. 2568

250614B-4 ความไม่ทุกข์ มีอยู่จริง ตอนที่ 4

200620A1-1 เส้นทางแห่งปัญญา ตอน 4 (ไฟล์แนะนำ)

มีสติ รู้กาย รู้ใจ ตามความเป็นจริง ด้วยจิตที่ตั้งมั่นและเป็นกลาง